1
00:00:00,000 --> 00:00:03,000
Yaşayan ve nesli tükenmiş insanların

2
00:00:03,000 --> 00:00:05,000
genomları üzerine çalışarak,

3
00:00:05,000 --> 00:00:07,000
neler öğrenebileceğimiz

4
00:00:07,000 --> 00:00:09,000
hakkında konuşmak istiyorum.

5
00:00:09,000 --> 00:00:11,000
Ama bundan önce,

6
00:00:11,000 --> 00:00:14,000
kısaca zaten önceden bildiğiniz bir şeyi size hatırlatmak istiyorum:

7
00:00:14,000 --> 00:00:16,000
Genomlarımız, genetik materyallerimiz,

8
00:00:16,000 --> 00:00:19,000
vücudumuzdaki hemen her hücredeki kromozomda

9
00:00:19,000 --> 00:00:21,000
şu meşhur çift helikal molekül yapısındaki

10
00:00:21,000 --> 00:00:24,000
DNA şeklinde depolanmıştır.

11
00:00:24,000 --> 00:00:26,000
Ve genetik bilgi,

12
00:00:26,000 --> 00:00:28,000
A, T, C ve G harfleriyle kısaltılmış

13
00:00:28,000 --> 00:00:30,000
4 adet bazın oluşturduğu

14
00:00:30,000 --> 00:00:33,000
bir dizi tarafından ihtiva edilir.

15
00:00:33,000 --> 00:00:35,000
ve bilgi iki yerde bulunur

16
00:00:35,000 --> 00:00:37,000
her iplikte bir tane

17
00:00:37,000 --> 00:00:39,000
ki, bu önemlidir,

18
00:00:39,000 --> 00:00:41,000
çünkü yeni hücreler üretilirken, bu iplikler ayrılır ve

19
00:00:41,000 --> 00:00:44,000
şablon olarak kullanılarak, mükemmele yakın bir süreçle

20
00:00:44,000 --> 00:00:47,000
yeni iplikler sentezlenir.

21
00:00:47,000 --> 00:00:49,000
Ama doğada, tabî, hiç bir şey

22
00:00:49,000 --> 00:00:51,000
tamamen mükemmel değildir,

23
00:00:51,000 --> 00:00:53,000
yani bazen bir hata yapılır

24
00:00:53,000 --> 00:00:56,000
ve yanlış bir harf inşa edilir.

25
00:00:56,000 --> 00:00:58,000
Ve biz de sonuç olarak,

26
00:00:58,000 --> 00:01:00,000
DNA dizilerini, mesela bu odada,

27
00:01:00,000 --> 00:01:02,000
kendi aramızdakileri karşılaştırırken

28
00:01:02,000 --> 00:01:05,000
bazı mutasyonlar görebiliriz.

29
00:01:05,000 --> 00:01:08,000
Benim genomumla sizinkini karşılaştırırsak,

30
00:01:08,000 --> 00:01:12,000
yaklaşık her 1200 - 1300 harfte

31
00:01:12,000 --> 00:01:14,000
bir harf farklılık gösterecektir

32
00:01:14,000 --> 00:01:16,000
ve bu mutasyonlar yavaşça

33
00:01:16,000 --> 00:01:19,000
zamanın bir getirisi olarak artar.

34
00:01:19,000 --> 00:01:22,000
Buraya bir de şempanze eklersek, daha büyük farklılıklar görürüz.

35
00:01:22,000 --> 00:01:25,000
Yaklaşık her 100 harfte bir harf

36
00:01:25,000 --> 00:01:27,000
şempanzede farklı olacaktır.

37
00:01:27,000 --> 00:01:29,000
Eğer bir DNA parçasının veya tüm genomun

38
00:01:29,000 --> 00:01:31,000
tarihiyle ilgileniyorsanız,

39
00:01:31,000 --> 00:01:34,000
gözlemlediğiniz farklılıklarla bu DNA tarihini,

40
00:01:34,000 --> 00:01:36,000
tekrar inşa edebilirsiniz.

41
00:01:36,000 --> 00:01:40,000
Genel olarak, bu tarih hakkındaki fikirlerimizi

42
00:01:40,000 --> 00:01:42,000
bu gibi ağaç şekilleriyle ifade ederiz.

43
00:01:42,000 --> 00:01:44,000
Dolayısıyla, bu çok basit.

44
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
2 insanın DNA dizisi

45
00:01:46,000 --> 00:01:49,000
yakın geçmişte ortak bir ataya dönüyor.

46
00:01:49,000 --> 00:01:53,000
Daha geçmişte, şempanzeyle ortak bir ata var.

47
00:01:53,000 --> 00:01:56,000
Bu mutasyonların, zamanın bir getirisi olarak

48
00:01:56,000 --> 00:01:58,000
meydana gelmesinden dolayı

49
00:01:58,000 --> 00:02:00,000
bu farklılıkları, genel anlamda;

50
00:02:00,000 --> 00:02:02,000
iki insanın yarım milyon yıl önce,

51
00:02:02,000 --> 00:02:04,000
ve bir şempanze ile ise,

52
00:02:04,000 --> 00:02:08,000
yaklaşık 5 milyon yıl önce ortak bir ataya sahip olduğu,

53
00:02:08,000 --> 00:02:10,000
tahmini bir zamana

54
00:02:10,000 --> 00:02:13,000
dönüştürebilirsiniz.

55
00:02:13,000 --> 00:02:15,000
Geçen son birkaç yılda,

56
00:02:15,000 --> 00:02:17,000
DNA'nın birçok parçasını çok kısa zamanda

57
00:02:17,000 --> 00:02:21,000
görebilmemize yarayan bazı teknolojiler ortaya çıktmıştır.

58
00:02:21,000 --> 00:02:23,000
Böylelikle, tüm insan genomunu

59
00:02:23,000 --> 00:02:26,000
sadece saatler içinde tayin edebiliyoruz.

60
00:02:26,000 --> 00:02:29,000
Tabi, her birimiz, iki insan genomu barındırıyoruz;

61
00:02:29,000 --> 00:02:32,000
biri annemizden gelen , biri babamızdan.

62
00:02:32,000 --> 00:02:36,000
ve bunlar, yaklaşık 3 milyar harf uzunluğunda.

63
00:02:36,000 --> 00:02:38,000
Bendeki iki genomun

64
00:02:38,000 --> 00:02:40,000
veya kullanmak istediğimiz bir genomumun

65
00:02:40,000 --> 00:02:43,000
yaklaşık olarak 3 milyon farklı noktası olduğunu

66
00:02:43,000 --> 00:02:45,000
bulabiliriz.

67
00:02:45,000 --> 00:02:47,000
Ayrıca, bu genetik farklılıkların

68
00:02:47,000 --> 00:02:49,000
tüm dünyaya nasıl yayıldığını da

69
00:02:49,000 --> 00:02:51,000
anlatabilirisiniz.

70
00:02:51,000 --> 00:02:53,000
Bunu yaparsanız,

71
00:02:53,000 --> 00:02:57,000
Afrika'da belirli miktarda bir genetik çeşitliliğin olduğunu görürsünüz.

72
00:02:57,000 --> 00:03:00,000
Afrika'nın dışına bakarsanız,

73
00:03:00,000 --> 00:03:03,000
daha az bir genetik çeşitlilik görürsünüz.

74
00:03:03,000 --> 00:03:05,000
Bu tabi hayret verici,

75
00:03:05,000 --> 00:03:08,000
çünkü, Afrika'da yaşayan insanların sayısı,

76
00:03:08,000 --> 00:03:11,000
Afrika dışındakilerin yaklaşık 6 ila 8 katı.

77
00:03:11,000 --> 00:03:14,000
Oysa, Afrika'daki insanların

78
00:03:14,000 --> 00:03:17,000
genetik çeşitliliği daha fazla.

79
00:03:17,000 --> 00:03:19,000
Üstelik, Afrika dışında gördüğümüz

80
00:03:19,000 --> 00:03:21,000
bu genetik çeşitlerin hemen hepsi,

81
00:03:21,000 --> 00:03:23,000
Afrika'da bulduğumuz DNA dizileriyle

82
00:03:23,000 --> 00:03:25,000
yakından ilişkili.

83
00:03:25,000 --> 00:03:27,000
Ancak, Afrika'ya bakarsanız,

84
00:03:27,000 --> 00:03:30,000
kıta dışında yakın akrabası olmayan

85
00:03:30,000 --> 00:03:33,000
genetik çeşitin bir elemanı var.

86
00:03:33,000 --> 00:03:36,000
Bunu açıklayan model,

87
00:03:36,000 --> 00:03:39,000
Afrikalı çeşitliliğin bir kısmının, hepsinin değil,

88
00:03:39,000 --> 00:03:43,000
dışarı çıkıp dünyanın geri kalanına kolonize olmuş olmasıdır.

89
00:03:43,000 --> 00:03:47,000
Bu genetik farklılıkların tarihini belirlemeye yarayan

90
00:03:47,000 --> 00:03:49,000
metodlarla birlikte bu model,

91
00:03:49,000 --> 00:03:51,000
modern insanların,

92
00:03:51,000 --> 00:03:54,000
temel olarak siz ve benden farksız insanların,

93
00:03:54,000 --> 00:03:57,000
çok yakın geçmişte, 100 ila 200,000 yıl önce

94
00:03:57,000 --> 00:04:01,000
Afrika'da evrimleştiği kavramını gündeme getirdi.

95
00:04:01,000 --> 00:04:05,000
Sonra, 50 ila 100,000 yıl civarı öncesinde, dünyanın diğer

96
00:04:05,000 --> 00:04:07,000
kısımlarına yerleşmek için

97
00:04:07,000 --> 00:04:09,000
Afrika dışına çıktılar.

98
00:04:09,000 --> 00:04:11,000
Dolayısıyla, genomik bir bakış açısıyla

99
00:04:11,000 --> 00:04:13,000
"hepimiz Afrikalıyız"

100
00:04:13,000 --> 00:04:15,000
demekten hoşlanıyorum.

101
00:04:15,000 --> 00:04:18,000
Bugün ya Afrika'da yaşıyoruz,

102
00:04:18,000 --> 00:04:20,000
ya da taze bir sürgündeyiz.

103
00:04:20,000 --> 00:04:22,000
Modern insanların

104
00:04:22,000 --> 00:04:25,000
bu yakın kökenlerinin bir başka sonucu da

105
00:04:25,000 --> 00:04:27,000
genetik çeşitlerin, genel olarak

106
00:04:27,000 --> 00:04:29,000
dünyanın geniş kesimine, birçok yere

107
00:04:29,000 --> 00:04:31,000
yayılmış olmasıdır,

108
00:04:31,000 --> 00:04:34,000
ve bunlar en azından kuş bakışıyla

109
00:04:34,000 --> 00:04:38,000
derece derece değişkenlik gösterme eğilimindedir.

110
00:04:38,000 --> 00:04:40,000
Birçok genetik çeşit olması ve

111
00:04:40,000 --> 00:04:43,000
bunların da bazı farklı dereceleri olması,

112
00:04:43,000 --> 00:04:46,000
ki bu, bir DNA dizisini tespit edersek

113
00:04:46,000 --> 00:04:49,000
(bir bireyin genomu)

114
00:04:49,000 --> 00:04:51,000
bir insanın nereden geldiğini

115
00:04:51,000 --> 00:04:53,000
tam olarak öngörebileceğimiz anlamına gelir,

116
00:04:53,000 --> 00:04:55,000
onun bir ve ikinci kuşak atalarının

117
00:04:55,000 --> 00:04:58,000
etrafa çok dağılmamasına yaramıştır.

118
00:04:58,000 --> 00:05:00,000
fakat peki bu, mesela,

119
00:05:00,000 --> 00:05:02,000
birçok insanın düşündüğü gibi,

120
00:05:02,000 --> 00:05:05,000
farklı kıtalardaki insan grupları arasında, büyük genetik farklılıklar

121
00:05:05,000 --> 00:05:07,000
olduğu anlamına gelir mi?

122
00:05:07,000 --> 00:05:10,000
Hepimiz bu soruları sormaya başlayabiliriz.

123
00:05:10,000 --> 00:05:13,000
Mesela, şu an dünyanın farklı yerlerinden bin insanın

124
00:05:13,000 --> 00:05:15,000
genom dizilerinin incelendiği

125
00:05:15,000 --> 00:05:18,000
devam etmekte olan bir proje var.

126
00:05:18,000 --> 00:05:21,000
Afrika'daki iki topluluktan

127
00:05:21,000 --> 00:05:24,000
185 Afrikalı incelenmiş.

128
00:05:24,000 --> 00:05:27,000
Yaklaşık olarak eşit olmak üzere, Avrupa ve Çin'de

129
00:05:27,000 --> 00:05:30,000
birçok insan incelenmiş.

130
00:05:30,000 --> 00:05:33,000
Ve ne kadar farklılık bulduğumuzu,

131
00:05:33,000 --> 00:05:36,000
kaç harfin değiştiğini,

132
00:05:36,000 --> 00:05:39,000
en azından o bireysel sekansların bir tanesi için söylemeye başladık.

133
00:05:39,000 --> 00:05:43,000
Ve bu miktar çok fazla: 38 milyon değişken pozisyon var.

134
00:05:43,000 --> 00:05:46,000
Ancak, Afrikalılarla Afrikalı olmayanlar arasında kesin bir farklılık

135
00:05:46,000 --> 00:05:48,000
olup olmadığını sorabiliriz.

136
00:05:48,000 --> 00:05:50,000
Galiba, çoğumuzun hayal edebileceği

137
00:05:50,000 --> 00:05:52,000
en büyük fark halen mevcut,

138
00:05:52,000 --> 00:05:54,000
ve mutlak bir farklılıkla;

139
00:05:54,000 --> 00:05:56,000
ki kastettiğim;

140
00:05:56,000 --> 00:05:59,000
Afrika'daki insanların belli bir pozisyonda

141
00:05:59,000 --> 00:06:02,000
tüm bireylerin, %100'ünün, bir harfe sahip olduğu,

142
00:06:02,000 --> 00:06:06,000
ve Afrika dışındaki herkesin başka bir harfe sahip olduğu bir farklılık.

143
00:06:06,000 --> 00:06:09,000
Milyonlarca farklılığın arasından bunun cevabı;

144
00:06:09,000 --> 00:06:12,000
böyle tek bir pozisyon bile olmamasıdır.

145
00:06:14,000 --> 00:06:16,000
Bu ilginç olabilir.

146
00:06:16,000 --> 00:06:19,000
Belki bir birey yanlış sınıflandırılmıştır vs.

147
00:06:19,000 --> 00:06:21,000
Yani, kriteri biraz esnetip;

148
00:06:21,000 --> 00:06:23,000
Afrika'daki insanların %95'inin de sahip olduğu

149
00:06:23,000 --> 00:06:25,000
bir çeşit,

150
00:06:25,000 --> 00:06:27,000
%95'inin sahip olduğu başka bir çeşit

151
00:06:27,000 --> 00:06:29,000
ve toplamda bu şekilde 12 çeşit olan

152
00:06:29,000 --> 00:06:31,000
kaç tane pozisyon bulabiliriz?

153
00:06:31,000 --> 00:06:33,000
Ve bu çok ilginç.

154
00:06:33,000 --> 00:06:35,000
Yani, bu anlamda

155
00:06:35,000 --> 00:06:38,000
Afrikalı, Avrupalı veya Asyalı

156
00:06:38,000 --> 00:06:41,000
bir insan gördüğümüzde,

157
00:06:41,000 --> 00:06:45,000
o insanın, genomundaki bir pozisyonda %100 doğrulukla,

158
00:06:45,000 --> 00:06:47,000
ne olduğunu öngöremiyoruz.

159
00:06:47,000 --> 00:06:49,000
Ve sadece 12 pozisyon için,

160
00:06:49,000 --> 00:06:53,000
%95 ihtimalle doğru olmayı umuyoruz.

161
00:06:53,000 --> 00:06:55,000
Bu ilginç olabilir.

162
00:06:55,000 --> 00:06:57,000
çünkü, tabi, insanlara bakıp,

163
00:06:57,000 --> 00:07:01,000
onların veya atalarının nereden geldiğini kolaylıkla söyleyebiliyoruz.

164
00:07:01,000 --> 00:07:03,000
Yani şimdi bu,

165
00:07:03,000 --> 00:07:05,000
bakıp kolayca gördüğümüz

166
00:07:05,000 --> 00:07:07,000
bu karakteristik özellikler,

167
00:07:07,000 --> 00:07:10,000
yüz hatları, cilt rengi, saç yapısı,

168
00:07:10,000 --> 00:07:14,000
bir genin büyük etkileriyle değil,

169
00:07:14,000 --> 00:07:17,000
dünyanın farklı kısımları arasında

170
00:07:17,000 --> 00:07:19,000
değişkenlik gösteren birçok farklı genetik çeşit

171
00:07:19,000 --> 00:07:21,000
tarafından tanımlandığı anlamına geliyor.

172
00:07:21,000 --> 00:07:24,000
Birbirimizde kolayca gözlemleyebildiğimiz

173
00:07:24,000 --> 00:07:27,000
bu karakteristik özelliklerle ilgili,

174
00:07:27,000 --> 00:07:29,000
göz önüne alınmaya değer bulduğum

175
00:07:29,000 --> 00:07:32,000
bir başka şey de;

176
00:07:32,000 --> 00:07:35,000
tam anlamıyla vücut yüzeyimizde olmalarıdır.

177
00:07:35,000 --> 00:07:37,000
Bunlar, az önce de dediğimiz gibi --

178
00:07:37,000 --> 00:07:40,000
yüz hatları, saç yapısı, cilt rengi.

179
00:07:40,000 --> 00:07:42,000
Kıtalar arasında değişkenlik gösteren,

180
00:07:42,000 --> 00:07:44,000
yiyecekleri nasıl sindirip metabolize ettiğimizle

181
00:07:44,000 --> 00:07:48,000
veya bağışıklık sistemimizin vücudumuzu istila etmeye çalışan

182
00:07:48,000 --> 00:07:50,000
mikroplarla nasıl baş ettiğiyle ilgili,

183
00:07:50,000 --> 00:07:53,000
kıtalar arasında değişkenlik gösteren

184
00:07:53,000 --> 00:07:55,000
birkaç özellik daha mevcut.

185
00:07:55,000 --> 00:07:57,000
Ama bunlar; vücudumuzun,

186
00:07:57,000 --> 00:08:00,000
çevreyle direkt etkileşimde olduğu,

187
00:08:00,000 --> 00:08:04,000
dilerseniz tamamen karşılaştığı parçalarının tümü.

188
00:08:04,000 --> 00:08:06,000
Vücudumuzun bu kısımlarının

189
00:08:06,000 --> 00:08:08,000
çevredeki seleksiyondan

190
00:08:08,000 --> 00:08:11,000
ve içerdikleri genlerin

191
00:08:11,000 --> 00:08:13,000
değişen sıklığından

192
00:08:13,000 --> 00:08:15,000
hızlıca nasıl etkilendiğini hayal etmek kolay.

193
00:08:15,000 --> 00:08:18,000
Ancak, vücudumuzun çevreyle direkt etkileşmeyen

194
00:08:18,000 --> 00:08:20,000
diğer kısımlarına bakarsak--

195
00:08:20,000 --> 00:08:23,000
böbreklerimiz, karaciğerimiz, kalplerimiz--

196
00:08:23,000 --> 00:08:25,000
bu organların nerden geldiğini

197
00:08:25,000 --> 00:08:27,000
sadece onlara bakarak

198
00:08:27,000 --> 00:08:30,000
söylemenin hiç bir yolu yok.

199
00:08:31,000 --> 00:08:33,000
Ayrıca, bu çıkarımın

200
00:08:33,000 --> 00:08:36,000
bir başka ilginç sonucu da;

201
00:08:36,000 --> 00:08:40,000
insanların Afrika'da yakın zamanda ortak bir kökeni olduğu

202
00:08:40,000 --> 00:08:43,000
ve o insanların yaklaşık 100,000 yıl önce

203
00:08:43,000 --> 00:08:45,000
göç ederken

204
00:08:45,000 --> 00:08:47,000
yeryüzünde yalnız olmadığıdır.

205
00:08:47,000 --> 00:08:50,000
Etrafta farklı tür insanlar vardı,

206
00:08:50,000 --> 00:08:53,000
muhtemelen en çok bilinen, Neandertaller--

207
00:08:53,000 --> 00:08:55,000
insanların bu sağlam türleri,

208
00:08:55,000 --> 00:08:57,000
ki burada sağdaki

209
00:08:57,000 --> 00:09:01,000
modern insan iskeletiyle karşılaştırılan soldaki iskelet--

210
00:09:01,000 --> 00:09:04,000
Batı Asya ve Avrupa'da birkaç yüz bin yıl

211
00:09:04,000 --> 00:09:06,000
yaşamışlardır.

212
00:09:06,000 --> 00:09:08,000
Yani, ilginç bir soru da şu ki;

213
00:09:08,000 --> 00:09:10,000
bir araya geldiğimizde ne oldu?

214
00:09:10,000 --> 00:09:12,000
Neandertallere ne oldu?

215
00:09:12,000 --> 00:09:14,000
Bu gibi sorulara cevap vermeye başlamak için,

216
00:09:14,000 --> 00:09:18,000
benim araştırma grubum -- şu an 25 yıldan fazla süredir --

217
00:09:18,000 --> 00:09:20,000
on binlerce yıl önce

218
00:09:20,000 --> 00:09:22,000
nesli tükenmiş hayvanların ve

219
00:09:22,000 --> 00:09:24,000
Neandertal kalıntılarının

220
00:09:24,000 --> 00:09:27,000
DNA'larını ayırma metodları üzerinde çalışıyor.

221
00:09:27,000 --> 00:09:30,000
Yani bu, DNA'nın nasıl ayrıldığı,

222
00:09:30,000 --> 00:09:32,000
dizilerini görmek için hangi şekle dönüştürüldüğü

223
00:09:32,000 --> 00:09:35,000
gibi bir çok teknik konu içeriyor.

224
00:09:35,000 --> 00:09:37,000
Deneylerde kendi DNA'nızın deneye karışmasından

225
00:09:37,000 --> 00:09:40,000
kaçınmak için

226
00:09:40,000 --> 00:09:43,000
çok dikkatli çalışmalısınız.

227
00:09:43,000 --> 00:09:46,000
Birçok DNA molekülünün çok hızlı bir şekilde

228
00:09:46,000 --> 00:09:50,000
dizilenmesini sağlayan bu metodlarla birlikte,

229
00:09:50,000 --> 00:09:52,000
bu da, bizim geçen sene,

230
00:09:52,000 --> 00:09:55,000
Neandertal genomunun ilk modelini sunmamızı sağladı,

231
00:09:55,000 --> 00:09:57,000
yani, şu an, en azından

232
00:09:57,000 --> 00:09:59,000
%55'ini yeniden oluşturabildiğimiz

233
00:09:59,000 --> 00:10:02,000
Neandertal genomuna

234
00:10:02,000 --> 00:10:05,000
internetten bakabilirsiniz.

235
00:10:05,000 --> 00:10:07,000
Ayrıca, şu an yaşayan insanların

236
00:10:07,000 --> 00:10:10,000
genomlarıyla karşılaştırmaya başlayabilirsiniz.

237
00:10:10,000 --> 00:10:12,000
Sonrasında sormak isteyebileceğiniz

238
00:10:12,000 --> 00:10:14,000
bir soru olabilir:

239
00:10:14,000 --> 00:10:16,000
biraraya geldiğimizde ne oldu?

240
00:10:16,000 --> 00:10:18,000
Melezlenme oldu mu, olmadı mı?

241
00:10:18,000 --> 00:10:20,000
Güney Avrupa'dan gelen

242
00:10:20,000 --> 00:10:23,000
Neandertallere bakarak ve şu an yaşayan insanlarınkiyle

243
00:10:23,000 --> 00:10:25,000
genomlarını kıyaslayarak

244
00:10:25,000 --> 00:10:27,000
bu soru sorulabilir.

245
00:10:27,000 --> 00:10:29,000
Sonra bunu birey çiftleriyle

246
00:10:29,000 --> 00:10:31,000
yapmak için baktık ve

247
00:10:31,000 --> 00:10:33,000
iki Afrikalı ile başladık,

248
00:10:33,000 --> 00:10:35,000
bu iki Afrikalı genomlara bakıp

249
00:10:35,000 --> 00:10:38,000
birbirlerinden hangi noktalarda ayrıldıklarını ararken,

250
00:10:38,000 --> 00:10:41,000
her durumda sorduk: Bir Neandertal neye benzer?

251
00:10:41,000 --> 00:10:44,000
Hangi Afrikalı ile eşleşiyor?

252
00:10:44,000 --> 00:10:47,000
Neandertaller hiç Afrika'da bulunmadığı için

253
00:10:47,000 --> 00:10:49,000
bir fark olacağını beklemiyorduk.

254
00:10:49,000 --> 00:10:52,000
Eşit olmalılardı, bir Afrikalı'ya daha yakın

255
00:10:52,000 --> 00:10:55,000
olması için hiç bir sebep yoktu.

256
00:10:55,000 --> 00:10:57,000
İşte asıl konu bu.

257
00:10:57,000 --> 00:10:59,000
İstatistiksel olarak, Neandertaller'in

258
00:10:59,000 --> 00:11:03,000
bir Afrikalı ile veya bir başka Afrikalı ile eşleşme sıklığı olarak bir farkı yoktu.

259
00:11:03,000 --> 00:11:05,000
Ancak, bir Avrupalı ve bir Afrikalı

260
00:11:05,000 --> 00:11:09,000
bireye bakınca, bu durum farklı.

261
00:11:09,000 --> 00:11:12,000
Bir Neandertal,

262
00:11:12,000 --> 00:11:14,000
bir Afrikalı'dan ziyade bir Avrupalı ile

263
00:11:14,000 --> 00:11:16,000
önemli derecede daha fazla eşleşiyor.

264
00:11:16,000 --> 00:11:19,000
Çinli bir bireyle Afrikalı'yı karşılaştırınca da

265
00:11:19,000 --> 00:11:21,000
durum aynı,

266
00:11:21,000 --> 00:11:25,000
Neandertal, Çinli ile daha çok eşleşiyor.

267
00:11:25,000 --> 00:11:27,000
Bu da ilginç olaiblir,

268
00:11:27,000 --> 00:11:29,000
zira Neandertaller hiç bir zaman Çin'de bulunmadı.

269
00:11:29,000 --> 00:11:33,000
Yani, bunu açıklamak için önerdiğimiz model,

270
00:11:33,000 --> 00:11:35,000
yaklaşık 100,000 yıl önce modern insanların

271
00:11:35,000 --> 00:11:38,000
Afrika'dan dışarı çıktıklarında

272
00:11:38,000 --> 00:11:40,000
Neandertallerle buluşmuş olmaları.

273
00:11:40,000 --> 00:11:43,000
Büyük ihtimalle bunu ilk önce, Neandertallerin yaşadığı

274
00:11:43,000 --> 00:11:45,000
Orta Doğu'da yaptılar.

275
00:11:45,000 --> 00:11:47,000
Eğer orada birbirleriyle melezlendilerse,

276
00:11:47,000 --> 00:11:49,000
o zaman, Afrika dışındaki herkesin

277
00:11:49,000 --> 00:11:51,000
atası haline gelen

278
00:11:51,000 --> 00:11:53,000
o modern insanlar

279
00:11:53,000 --> 00:11:56,000
genomlarında bu Neandertal elemanlarını kendileriyle birlikte

280
00:11:56,000 --> 00:11:58,000
dünyanın geri kalanına taşıdılar.

281
00:11:58,000 --> 00:12:01,000
Yani bugün, Afrika dışında yaşayan insanların

282
00:12:01,000 --> 00:12:04,000
DNA'larının yaklaşık yüzde iki buçuğu

283
00:12:04,000 --> 00:12:06,000
Neandertallerden geliyor.

284
00:12:06,000 --> 00:12:09,000
Yani şu an, ataların kalıntılarına bakıp

285
00:12:09,000 --> 00:12:11,000
DNA'yı ayırmak için;

286
00:12:11,000 --> 00:12:13,000
teknolojiye ve bir referans noktası olarak

287
00:12:13,000 --> 00:12:15,000
Neandertal genine

288
00:12:15,000 --> 00:12:17,000
sahip olduğumuza göre,

289
00:12:17,000 --> 00:12:21,000
bunu dünyanın başka herhangi bir yerinde uygulayabiliriz.

290
00:12:21,000 --> 00:12:24,000
Bunu yaptığımız ilk yer Güney Sibirya.

291
00:12:24,000 --> 00:12:26,000
Altay Dağları'ında

292
00:12:26,000 --> 00:12:28,000
Denisova denilen bir yerde,

293
00:12:28,000 --> 00:12:30,000
burada bir mağara yerleşkesinde

294
00:12:30,000 --> 00:12:33,000
arkeologlar 2008 yılında

295
00:12:33,000 --> 00:12:35,000
küçük bir parça kemik --

296
00:12:35,000 --> 00:12:37,000
işte onun bir kopyası--

297
00:12:37,000 --> 00:12:41,000
buldular ve onun bir insanın serçe parmağının

298
00:12:41,000 --> 00:12:44,000
uç falanksı (parmağın en ucundaki küçük kemik) olduğunu farkettiler.

299
00:12:44,000 --> 00:12:46,000
Yeteri kadar iyi korunmuştu,

300
00:12:46,000 --> 00:12:49,000
böylece bu bireyin DNA'sını,

301
00:12:49,000 --> 00:12:51,000
hatta daha genişleterek

302
00:12:51,000 --> 00:12:53,000
Neandertaller'e yönelik olarak tanımlayabildik,

303
00:12:53,000 --> 00:12:55,000
ve onu şu anki insan ve Neandertal arasında

304
00:12:55,000 --> 00:12:58,000
ilişki kurmak için kullandık.

305
00:12:58,000 --> 00:13:00,000
Ve bu bireyin yaklaşık 640,000 yıl önce

306
00:13:00,000 --> 00:13:03,000
Neandertallerle DNA dizileri bakımından

307
00:13:03,000 --> 00:13:07,000
ortak bir kökeni olduğunu bulduk.

308
00:13:07,000 --> 00:13:10,000
Hatta, daha geçmişte, 800,000 yıl önce

309
00:13:10,000 --> 00:13:12,000
şimdiki insanlarla

310
00:13:12,000 --> 00:13:14,000
ortak bir kökeni olduğunu da.

311
00:13:14,000 --> 00:13:16,000
Yani, bu birey Neandertallerle bir kökeni

312
00:13:16,000 --> 00:13:19,000
paylaşan bir toplumdan geliyor,

313
00:13:19,000 --> 00:13:22,000
ama, daha eskiden uzun ve bağımsız bir hikâyesi var.

314
00:13:22,000 --> 00:13:24,000
Bu küçük, küçücük kemik parçasından

315
00:13:24,000 --> 00:13:26,000
yola çıkarak tariflediğimiz

316
00:13:26,000 --> 00:13:28,000
bu insan grubunu,

317
00:13:28,000 --> 00:13:30,000
Denisovalıları,

318
00:13:30,000 --> 00:13:33,000
bu ilk tanımlandıkları yerin adıyla andık.

319
00:13:33,000 --> 00:13:36,000
Yani şimdi Neandertaller ile ilgili sorduğumuz soruyu

320
00:13:36,000 --> 00:13:38,000
Denisovalılarla ilgili de sorabiliriz:

321
00:13:38,000 --> 00:13:42,000
Onlar da şimdiki insanların atalarıyla melezlendiler mi?

322
00:13:42,000 --> 00:13:44,000
Eğer bu soruyu sorarsak ve

323
00:13:44,000 --> 00:13:46,000
Denisovalı genomunu

324
00:13:46,000 --> 00:13:48,000
dünyadaki diğer insanlarla karşılaştırırsak,

325
00:13:48,000 --> 00:13:50,000
ilginç bir şekilde, Denisovalı DNA'sının

326
00:13:50,000 --> 00:13:52,000
şu an Sibirya'nın yakınında bile yaşayan

327
00:13:52,000 --> 00:13:57,000
herhangi bir insanla uyuştuğuna dair hiç bir kanıt olmadığını görüyoruz.

328
00:13:57,000 --> 00:13:59,000
Ancak Papua Yeni Gine'de ve

329
00:13:59,000 --> 00:14:03,000
Melanezya ve Pasifik'teki diğer adalarda buna dair kanıt buluyoruz.

330
00:14:03,000 --> 00:14:05,000
Yani muhtemelen bu,

331
00:14:05,000 --> 00:14:08,000
Melanezyalılar'ın atalarının Sibirya'da

332
00:14:08,000 --> 00:14:11,000
hiç bulunmadığını düşündüğümüz için, Denisovalılar'ın

333
00:14:11,000 --> 00:14:13,000
geçmişte daha yaygın olduğu anlamına geliyor.

334
00:14:13,000 --> 00:14:15,000
Nesli tükenmiş insanların

335
00:14:15,000 --> 00:14:18,000
bu genomlarını çalışarak,

336
00:14:18,000 --> 00:14:21,000
modern insanların Afrika dışına çıkmaya başladıklarında

337
00:14:21,000 --> 00:14:24,000
dünyanın benzediği bir resme ulaşmaya yaklaşıyoruz.

338
00:14:24,000 --> 00:14:27,000
Batıda Neandertaller ;

339
00:14:27,000 --> 00:14:29,000
doğuda Denisovalılar --

340
00:14:29,000 --> 00:14:31,000
belki henüz tanımlayamadığımız

341
00:14:31,000 --> 00:14:33,000
başka tür insanlar da vardı.

342
00:14:33,000 --> 00:14:36,000
Bu insanların aralarındaki sınırların tam olarak nerede olduğunu bilmiyoruz,

343
00:14:36,000 --> 00:14:38,000
ama, Güney Sibirya'da,

344
00:14:38,000 --> 00:14:40,000
en azından hem Neandertaller'in, hem Denisovalılar'ın,

345
00:14:40,000 --> 00:14:43,000
geçmişte bir zamanda bulunduğunu biliyoruz.

346
00:14:43,000 --> 00:14:46,000
Sonra modern insanlar Afrika'da bir yere göç ettiler,

347
00:14:46,000 --> 00:14:49,000
Afrika dışına, büyük ihtimalle Orta Doğu'ya gittiler.

348
00:14:49,000 --> 00:14:52,000
Neandertallerle karşılaştılar, onlarla melezlendiler,

349
00:14:52,000 --> 00:14:55,000
dünyaya dağılmaya devam ettiler,

350
00:14:55,000 --> 00:14:58,000
ve Güneydoğu Asya'da bir yere,

351
00:14:58,000 --> 00:15:00,000
ve Denisovalılar ile karşılaştılar ve melezlendiler

352
00:15:00,000 --> 00:15:03,000
ve Pasifik'e doğru devam ettiler.

353
00:15:03,000 --> 00:15:06,000
Ve sonra insanların bu erken formları kayboluyor,

354
00:15:06,000 --> 00:15:09,000
ama şu an bazılarımızın içinde

355
00:15:09,000 --> 00:15:11,000
az da olsa yaşamaya devam ediyorlar --

356
00:15:11,000 --> 00:15:14,000
Afrika dışındaki insanların DNA'larının yüzde iki buçuğu

357
00:15:14,000 --> 00:15:16,000
Neandertaller'den

358
00:15:16,000 --> 00:15:18,000
ve Melanezya'daki insanların

359
00:15:18,000 --> 00:15:21,000
aslında fazladan yaklaşık olarak yüzde beşi

360
00:15:21,000 --> 00:15:24,000
Denisovalılar'dan.

361
00:15:24,000 --> 00:15:26,000
Tüm bunlardan yola çıkarak; bu,

362
00:15:26,000 --> 00:15:28,000
Afrika dışındaki insanlar genomlarında

363
00:15:28,000 --> 00:15:31,000
nesli tükenmiş insan tülerinden gelen

364
00:15:31,000 --> 00:15:33,000
eski elemanları taşırken, Afrikalılar taşımadığı için

365
00:15:33,000 --> 00:15:35,000
Afrika'da olan ve Afrika dışından olan insanlar arasında,

366
00:15:35,000 --> 00:15:37,000
kesin bir farklılık olduğu

367
00:15:37,000 --> 00:15:39,000
anlamına mı geliyor?

368
00:15:39,000 --> 00:15:42,000
Bence konu bu değil.

369
00:15:42,000 --> 00:15:44,000
Muhtemelen, modern insanlar

370
00:15:44,000 --> 00:15:46,000
Afrika'da bir yere göç ettiler.

371
00:15:46,000 --> 00:15:49,000
Afrika üzerinden tabi başka yerlere,

372
00:15:49,000 --> 00:15:52,000
daha eski insan türlerinin olduğu yerlere de yayıldılar.

373
00:15:52,000 --> 00:15:54,000
Başka bir yerde melezlendiğimiz için,

374
00:15:54,000 --> 00:15:56,000
Afrika'daki daha eski türlerin de

375
00:15:56,000 --> 00:15:58,000
muhtemelen bir genomunu

376
00:15:58,000 --> 00:16:00,000
taşıyacağımız bir gün,

377
00:16:00,000 --> 00:16:02,000
onların da Afrika'daki eski modern insanlarla

378
00:16:02,000 --> 00:16:05,000
melezlendiğini bulacağımızdan eminim.

379
00:16:06,000 --> 00:16:08,000
Yani ,özetlersek,

380
00:16:08,000 --> 00:16:10,000
şimdiki insanların ve nesli tükenmiş olanların

381
00:16:10,000 --> 00:16:12,000
genomlarını çalışmaktan

382
00:16:12,000 --> 00:16:14,000
ne öğrendik?

383
00:16:14,000 --> 00:16:16,000
Galiba birçok şey öğrendik,

384
00:16:16,000 --> 00:16:21,000
ama bahsetmeyi önemli bulduğum bir şey;

385
00:16:21,000 --> 00:16:24,000
bence hep melezlenmekte olduğumuz dersidir.

386
00:16:24,000 --> 00:16:26,000
Eski insan türleriyle

387
00:16:26,000 --> 00:16:28,000
nerede karşılaştıysak melezlendik

388
00:16:28,000 --> 00:16:32,000
ve o zamandan beri birbirimizle melezleniyoruz.

389
00:16:32,000 --> 00:16:34,000
İlginize teşekkürler.

390
00:16:34,000 --> 00:16:40,000
(Alkışlar)