1
00:00:00,000 --> 00:00:03,000
Ono o čemu želim da vam govorim

2
00:00:03,000 --> 00:00:05,410
je ono što možemo da saznamo
proučavajući genome

3
00:00:05,410 --> 00:00:07,000
živih ljudi

4
00:00:07,000 --> 00:00:09,000
i izumrlih ljudi.

5
00:00:09,000 --> 00:00:11,000
Ali, pre nego što to uradim,

6
00:00:11,000 --> 00:00:14,000
želim samo kratko da vas podsetim
na nešto što već znate:

7
00:00:14,000 --> 00:00:16,000
da su naši genomi,
naš genetički materijal,

8
00:00:16,000 --> 00:00:19,000
uskladišteni u skoro svim ćelijama
naših tela u hromozomima

9
00:00:19,000 --> 00:00:21,000
u obliku DNK,

10
00:00:21,000 --> 00:00:24,000
što je čuveni molekul
u obliku dvostruke spirale.

11
00:00:24,000 --> 00:00:26,000
I da se genetička informacija

12
00:00:26,000 --> 00:00:28,000
nalazi u obliku sekvence

13
00:00:28,000 --> 00:00:30,000
od četiri baze

14
00:00:30,000 --> 00:00:33,000
koje se skraćeno označavaju
slovima A, T, C i G.

15
00:00:33,000 --> 00:00:35,000
I ta informacija je tu u duplikatu -

16
00:00:35,000 --> 00:00:37,000
po jedna na svakom lancu DNK -

17
00:00:37,000 --> 00:00:39,000
što je važno,

18
00:00:39,000 --> 00:00:41,820
jer, kada se formiraju nove ćelije,
ovi lanci se razdvajaju

19
00:00:41,820 --> 00:00:44,550
novi lanci se sintetišu
koristeći stare lance kao obrasce

20
00:00:44,550 --> 00:00:47,000
tokom jednog skoro savršenog procesa.

21
00:00:47,000 --> 00:00:49,000
Ali, naravno, ništa u prirodi

22
00:00:49,000 --> 00:00:51,000
nije potpuno savršeno,

23
00:00:51,000 --> 00:00:53,000
tako da se ponekad desi greška

24
00:00:53,000 --> 00:00:56,000
i ugradi se pogrešno slovo.

25
00:00:56,000 --> 00:00:58,000
I možemo videti rezultat

26
00:00:58,000 --> 00:01:00,000
takvih mutacija

27
00:01:00,000 --> 00:01:02,000
kada uporedimo DNK sekvence

28
00:01:02,000 --> 00:01:05,000
na primer između svih nas u ovoj sali.

29
00:01:05,000 --> 00:01:08,000
Ako uporedimo moj genom sa vašim genomom,

30
00:01:08,000 --> 00:01:12,000
otprilike svakih 1.200, 1.300 slova

31
00:01:12,000 --> 00:01:14,000
će se razlikovati među nama.

32
00:01:14,000 --> 00:01:16,000
I ove mutacije se nagomilavaju

33
00:01:16,000 --> 00:01:19,000
može se reći da postoji
vremenska zavisnost.

34
00:01:19,000 --> 00:01:22,000
A ako tu ubacimo šimpanzu,
videćemo više razlika.

35
00:01:22,000 --> 00:01:25,000
Otprilike jedno slovo na svakih sto

36
00:01:25,000 --> 00:01:27,000
će se razlikovati od šimpanzinog.

37
00:01:27,000 --> 00:01:29,000
I onda, ako vas interesuje istorija

38
00:01:29,000 --> 00:01:31,000
komadića DNK ili celog genoma,

39
00:01:31,000 --> 00:01:34,000
možete da rekonstruišete istoriju DNK

40
00:01:34,000 --> 00:01:36,000
koristeći te razlike koje ste uočili.

41
00:01:36,000 --> 00:01:40,000
I obično predstavljamo
naše ideje o toj istoriji

42
00:01:40,000 --> 00:01:42,000
u obliku ovakvih razgranatih dijagrama.

43
00:01:42,000 --> 00:01:44,000
U ovom slučaju je vrlo jednostavno.

44
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
Ove dve ljudske DNK sekvence

45
00:01:46,000 --> 00:01:49,000
idu unazad do zajedničkog pretka
u skorijoj prošlosti.

46
00:01:49,000 --> 00:01:53,000
Još više unazad je predak
kojeg dele sa šimpanzama.

47
00:01:53,000 --> 00:01:56,000
I budući da ove mutacije

48
00:01:56,000 --> 00:01:58,000
uglavnom imaju vremensku zavisnost,

49
00:01:58,000 --> 00:02:00,000
možete transformisati ove razlike

50
00:02:00,000 --> 00:02:02,000
u procene vremenskih perioda,

51
00:02:02,000 --> 00:02:04,000
pri čemu će dve ljudske vrste, tipično

52
00:02:04,000 --> 00:02:08,000
imati zajedničkog pretka
od pre oko pola miliona godina,

53
00:02:08,000 --> 00:02:10,000
dok će sa šimpanzama,

54
00:02:10,000 --> 00:02:13,000
to biti reda veličine
od pet miliona godina.

55
00:02:13,000 --> 00:02:15,520
Dakle, ono što se dešava
u poslednjih nekoliko godina

56
00:02:15,520 --> 00:02:17,660
je da postoje tehnologije za procenu koje

57
00:02:17,660 --> 00:02:21,000
nam omogućavaju da, vrlo brzo
vidimo mnogo, mnogo komadića DNK.

58
00:02:21,000 --> 00:02:23,000
Pa tako sada možemo da, za nekoliko sati,

59
00:02:23,000 --> 00:02:26,000
odredimo ceo ljudski genom.

60
00:02:26,000 --> 00:02:29,000
Svako od nas, naravno,
sadrži dva humana genoma -

61
00:02:29,000 --> 00:02:32,000
jedan od majke i drugi od oca.

62
00:02:32,000 --> 00:02:36,000
I njihova dužina
je oko tri milijarde ovakvih slova.

63
00:02:36,000 --> 00:02:38,000
I otkrićemo da dva genoma u meni

64
00:02:38,000 --> 00:02:40,250
ili jedan moj genom
koji želimo da koristimo,

65
00:02:40,250 --> 00:02:43,000
ima oko tri miliona razlika

66
00:02:43,000 --> 00:02:45,000
tog reda veličina.

67
00:02:45,000 --> 00:02:47,000
I zatim, ono što takođe može da se radi

68
00:02:47,000 --> 00:02:49,000
je da se vidi kako su te genetičke razlike

69
00:02:49,000 --> 00:02:51,000
distribuirane širom sveta.

70
00:02:51,000 --> 00:02:53,000
I ako to uradite,

71
00:02:53,000 --> 00:02:57,000
otkrićete određen broj
genetičkih varijacija u Africi.

72
00:02:57,000 --> 00:03:00,000
A ako pogledate van Afrike,

73
00:03:00,000 --> 00:03:03,000
zapravo ćete naći
manje genetičkih varijacija.

74
00:03:03,000 --> 00:03:05,000
To je, naravno, iznenađujuće,

75
00:03:05,000 --> 00:03:08,000
jer, oko šest do osam puta manje ljudi

76
00:03:08,000 --> 00:03:11,000
živi u Africi nego van Afrike.

77
00:03:11,000 --> 00:03:14,000
A ipak, ljudi u Africi

78
00:03:14,000 --> 00:03:17,000
imaju više genetičkih varijacija.

79
00:03:17,000 --> 00:03:19,000
Štaviše, skoro sve ove genetičke varijante

80
00:03:19,000 --> 00:03:21,000
koje nalazimo van Afrike

81
00:03:21,000 --> 00:03:23,000
imaju DNK sekvence koje su blisko povezane

82
00:03:23,000 --> 00:03:25,000
sa onima koje se nalaze u Africi.

83
00:03:25,000 --> 00:03:27,000
Ali, ako posmatrate unutar Afrike,

84
00:03:27,000 --> 00:03:30,000
postoji komponenta genetičke varijacije

85
00:03:30,000 --> 00:03:33,000
koja nema bliske srodnike van Afrike.

86
00:03:33,000 --> 00:03:36,000
Dakle, model koji ovo objašnjava

87
00:03:36,000 --> 00:03:39,000
je, da je jedan deo,
ali ne i celokupna afrička varijacija,

88
00:03:39,000 --> 00:03:43,000
izašao i kolonizovao ostatak sveta.

89
00:03:43,000 --> 00:03:47,000
I zajedno sa metodama
za datiranje genetičkih razlika,

90
00:03:47,000 --> 00:03:49,000
ovo je dovelo do zaključka

91
00:03:49,000 --> 00:03:51,000
da su moderni ljudi -

92
00:03:51,000 --> 00:03:54,000
ljudi koji se praktično
ne mogu razlikovati od vas i mene -

93
00:03:54,000 --> 00:03:57,000
evoluirali u Africa
u vrlo skoroj prošlosti

94
00:03:57,000 --> 00:04:01,000
pre oko 100 i 200.000 godina.

95
00:04:01,000 --> 00:04:05,000
I kasnije su, pre oko približno
100 i 50.000 godina

96
00:04:05,000 --> 00:04:07,000
izašli iz Afrike

97
00:04:07,000 --> 00:04:09,000
da kolonizuju ostatak sveta.

98
00:04:09,000 --> 00:04:11,000
Dakle, ono što ja često volim da kažem

99
00:04:11,000 --> 00:04:13,000
je da smo, iz genomske perspektive,

100
00:04:13,000 --> 00:04:15,000
mi svi Afrikanci.

101
00:04:15,000 --> 00:04:18,000
Sada, ili živimo u Africi,

102
00:04:18,000 --> 00:04:20,000
ili smo u egzilu koji je nedavno počeo.

103
00:04:20,000 --> 00:04:22,000
Još jedna posledica

104
00:04:22,000 --> 00:04:25,000
ovog ne tako davnog porekla modernih ljudi

105
00:04:25,000 --> 00:04:27,000
je da su genetičke varijante

106
00:04:27,000 --> 00:04:29,000
obično široko rasprostranjene širom sveta,

107
00:04:29,000 --> 00:04:31,000
na mnogo mesta,

108
00:04:31,000 --> 00:04:34,000
i imaju tendenciju
da variraju u vidu gradijenata,

109
00:04:34,000 --> 00:04:38,000
bar kad se posmatra iz ptičje perspektive.

110
00:04:38,000 --> 00:04:40,310
I budući da postoji
mnogo genetičkih varijanti,

111
00:04:40,310 --> 00:04:43,000
i da se njihovi gradijenti razlikuju,

112
00:04:43,000 --> 00:04:46,000
sledi zaključak da,
ako odredimo DNK sekvencu -

113
00:04:46,000 --> 00:04:49,000
genom jednog pojedinca -

114
00:04:49,000 --> 00:04:51,000
možemo vrlo pouzdano da procenimo

115
00:04:51,000 --> 00:04:53,000
odakle je ta osoba,

116
00:04:53,000 --> 00:04:55,870
uz uslov da se roditelji te osobe,
kao i njihovi roditelji

117
00:04:55,870 --> 00:04:58,000
nisu suviše često selili.

118
00:04:58,000 --> 00:05:00,000
Ali, da li ovo sada znači,

119
00:05:00,000 --> 00:05:02,480
kao što mnogo ljudi
ima tendenciju da smatra,

120
00:05:02,480 --> 00:05:05,210
da postoje ogromne genetičke razlike
između grupa ljudi -

121
00:05:05,210 --> 00:05:07,300
na primer, na različitim kontinentima?

122
00:05:07,300 --> 00:05:10,000
Pa, možemo početi da postavljamo
i takva pitanja.

123
00:05:10,000 --> 00:05:13,000
Postoji, na primer,
projekat koji je na putu

124
00:05:13,000 --> 00:05:15,000
da sekvencionira hiljadu pojedinaca -

125
00:05:15,000 --> 00:05:18,000
njihove genome -
iz različitih delova sveta.

126
00:05:18,000 --> 00:05:21,000
Do sada su sekvencionirali 185 Afrikanaca

127
00:05:21,000 --> 00:05:24,000
iz dve populacije u Africi.

128
00:05:24,000 --> 00:05:27,000
Sekvencionirali su približno
isto toliko ljudi

129
00:05:27,000 --> 00:05:30,000
u Evropi i u Kini.

130
00:05:30,000 --> 00:05:33,000
I možemo početi da govorimo
koliko variranja je nađeno,

131
00:05:33,000 --> 00:05:36,000
koliko slova varira

132
00:05:36,000 --> 00:05:39,000
u bar jednoj od tih pojedinačnih sekvenci.

133
00:05:39,000 --> 00:05:43,000
I to je mnogo:
38 miliona varijabilnih pozicija.

134
00:05:43,000 --> 00:05:46,000
Ali, možemo pitati:
da li postoje neke apsolutne razlike

135
00:05:46,000 --> 00:05:48,000
između Afrikanaca i ne-Afrikanaca?

136
00:05:48,000 --> 00:05:50,000
Možda i najveća razlika

137
00:05:50,000 --> 00:05:52,260
koju većina nas može da zamisli
zaista postoji.

138
00:05:52,260 --> 00:05:54,000
I kad kažem "apsolutna razlika" -

139
00:05:54,000 --> 00:05:56,000
pod tim mislim razlika

140
00:05:56,000 --> 00:05:59,000
pri kojoj ljudi u Africi,
na određenoj poziciji,

141
00:05:59,000 --> 00:06:02,000
pri kojoj svi pojedinci -
100 procenata - imaju jedno slovo,

142
00:06:02,000 --> 00:06:06,000
a svi drugi van Afrike
imaju neko drugo slovo.

143
00:06:06,000 --> 00:06:09,000
I odgovor na to je da,
od svih tih miliona razlika,

144
00:06:09,000 --> 00:06:12,000
nema nijedne takve pozicije.

145
00:06:14,000 --> 00:06:16,000
To može biti iznenađujuće.

146
00:06:16,000 --> 00:06:19,000
Možda je jedan pojedinac
pogrešno klasifikovan ili tako nešto.

147
00:06:19,000 --> 00:06:21,000
Pa možemo da malo spustimo kriterijum

148
00:06:21,000 --> 00:06:23,000
i da kažemo: Koliko pozicija možemo naći

149
00:06:23,000 --> 00:06:25,000
gde 95 procenata ljudi u Africi

150
00:06:25,000 --> 00:06:27,000
ima jednu varijantu,

151
00:06:27,000 --> 00:06:29,000
a 95 procenata drugu varijantu,

152
00:06:29,000 --> 00:06:31,000
i taj broj iznosi 12.

153
00:06:31,000 --> 00:06:33,000
I to je veoma iznenađujuće.

154
00:06:33,000 --> 00:06:35,000
To znači da, kada ispitujemo ljude

155
00:06:35,000 --> 00:06:38,000
i uočimo osobu iz Afrike

156
00:06:38,000 --> 00:06:41,000
i osobu iz Evrope ili Azije,

157
00:06:41,000 --> 00:06:45,000
ne možemo, ni za jednu poziciju u genomu
sa 100-procentnom sigurnošću,

158
00:06:45,000 --> 00:06:47,000
predvideti šta će ta osoba nositi.

159
00:06:47,000 --> 00:06:49,000
I samo za 12 pozicija

160
00:06:49,000 --> 00:06:53,000
se možemo nadati da budemo
95 procenata u pravu.

161
00:06:53,000 --> 00:06:55,000
To može biti iznenađujuće,

162
00:06:55,000 --> 00:06:57,000
jer možemo, naravno, pogledati te ljude

163
00:06:57,000 --> 00:07:01,000
i sasvim lako reći odakle potiču
oni ili njihovi preci.

164
00:07:01,000 --> 00:07:03,000
To, dakle, znači da

165
00:07:03,000 --> 00:07:05,000
te osobine koje tada posmatramo

166
00:07:05,000 --> 00:07:07,000
i tako lako uočavamo -

167
00:07:07,000 --> 00:07:10,000
crte lica, boja kože, struktura kose -

168
00:07:10,000 --> 00:07:14,000
nisu određene pojedinačnim genima
sa velikim efektima,

169
00:07:14,000 --> 00:07:17,000
već ih određuje
mnogo različitih genetičkih varijanti

170
00:07:17,000 --> 00:07:19,000
koje izgleda imaju različitu zastupljenost

171
00:07:19,000 --> 00:07:21,000
u različitim delovima sveta.

172
00:07:21,000 --> 00:07:24,000
Postoji još jedna stvar sa tim osobinama

173
00:07:24,000 --> 00:07:27,000
koje tako lako primećujemo
jedni na drugima

174
00:07:27,000 --> 00:07:29,000
koju smatram da je korisno da razmotrimo,

175
00:07:29,000 --> 00:07:32,000
i to je da su, u vrlo bukvalnom smislu,

176
00:07:32,000 --> 00:07:35,000
te osobine, u stvari,
samo na površini tela.

177
00:07:35,000 --> 00:07:37,000
Te osobine su ono što smo upravo rekli -

178
00:07:37,000 --> 00:07:40,000
crte lica, struktura kose, boja kože,

179
00:07:40,000 --> 00:07:42,000
Postoji takođe i određen broj osobina

180
00:07:42,000 --> 00:07:44,200
koje variraju između kontinenata
i imaju veze

181
00:07:44,200 --> 00:07:48,000
sa tim kako metabolišemo hranu
koju unosimo,

182
00:07:48,000 --> 00:07:50,000
ili sa tim

183
00:07:50,000 --> 00:07:53,000
kako se naš imuni sistem nosi sa mikrobima

184
00:07:53,000 --> 00:07:55,000
koji pokušavaju da osvoje naša tela.

185
00:07:55,000 --> 00:07:57,000
Ali, to su sve delovi tela

186
00:07:57,000 --> 00:08:00,000
preko kojih mi vrlo direktno
interagujemo sa okruženjem,

187
00:08:00,000 --> 00:08:04,000
u direktnom sučeljavanju, može se reći.

188
00:08:04,000 --> 00:08:06,000
Lako je zamisliti

189
00:08:06,000 --> 00:08:08,000
da su posebno ti delovi naših tela

190
00:08:08,000 --> 00:08:11,000
bili brzo uobličavani
putem selekcije iz okruženja

191
00:08:11,000 --> 00:08:13,000
i da je to pomerilo učestalost gena

192
00:08:13,000 --> 00:08:15,000
koji su povezani sa njima.

193
00:08:15,000 --> 00:08:18,000
Ali, ako pogledamo druge delove tela

194
00:08:18,000 --> 00:08:20,200
koji nisu u direktnom kontaktu
sa okruženjem -

195
00:08:20,200 --> 00:08:23,000
naši bubrezi, jetra, naše srce -

196
00:08:23,000 --> 00:08:25,000
ne postoji način da se kaže,

197
00:08:25,000 --> 00:08:27,000
samo gledanjem na ove organe,

198
00:08:27,000 --> 00:08:30,000
iz kog dela sveta potiču.

199
00:08:31,000 --> 00:08:33,000
Dakle, postoji druga interesantna stvar

200
00:08:33,000 --> 00:08:36,000
koja sledi iz ovog shvatanja

201
00:08:36,000 --> 00:08:40,000
da ljudi imaju nedavno
zajedničko poreklo u Africi,

202
00:08:40,000 --> 00:08:43,000
a to je da, kada su se ti ljudi pojavili

203
00:08:43,000 --> 00:08:45,000
pre oko 100.000 godina,

204
00:08:45,000 --> 00:08:47,000
nisu bili sami na planeti.

205
00:08:47,000 --> 00:08:50,000
Postojale su druge forme ljudi

206
00:08:50,000 --> 00:08:53,000
najčuveniji su, verovatno, Neandertalci --

207
00:08:53,000 --> 00:08:55,000
te robusne forme ljudi,

208
00:08:55,000 --> 00:08:57,000
ovde sa leve strane, u poređenju

209
00:08:57,000 --> 00:09:01,000
sa modernim ljudskim skeletom
sa desne strane -

210
00:09:01,000 --> 00:09:04,000
koja je postojala
u zapadnoj Aziji i Evropi

211
00:09:04,000 --> 00:09:06,000
od pre nekoliko stotina hiljada godina.

212
00:09:06,000 --> 00:09:08,000
Dakle, zanimljivo pitanje je,

213
00:09:08,000 --> 00:09:10,000
šta se desilo kada smo se sreli?

214
00:09:10,000 --> 00:09:12,000
Šta se desilo sa Neandertalcima?

215
00:09:12,000 --> 00:09:14,400
I da bismo počeli da odgovaramo
na takva pitanja,

216
00:09:14,400 --> 00:09:18,000
moja istraživačka grupa -
već više od 25 godina -

217
00:09:18,000 --> 00:09:20,000
radi na metodama ekstrakcije DNK

218
00:09:20,000 --> 00:09:22,000
iz ostataka Neandertalaca

219
00:09:22,000 --> 00:09:24,000
i izumrlih životinja

220
00:09:24,000 --> 00:09:27,000
starih desetine hiljada godina.

221
00:09:27,000 --> 00:09:30,000
To uključuje veliki broj tehničkih detalja

222
00:09:30,000 --> 00:09:32,000
o tome kako se izoluje DNK,

223
00:09:32,000 --> 00:09:35,000
kako se konvertuje u oblik
koji može da se sekvencionira.

224
00:09:35,000 --> 00:09:37,000
Morate raditi vrlo pažljivo

225
00:09:37,000 --> 00:09:40,000
da biste izbegli
kontaminaciju eksperimenta

226
00:09:40,000 --> 00:09:43,000
svojom sopstvenom DNK.

227
00:09:43,000 --> 00:09:46,000
I zahvaljujući ovome,
zajedno sa onim metodama

228
00:09:46,000 --> 00:09:48,770
koje omogućavaju
da veoma mnogo DNK molekula

229
00:09:48,770 --> 00:09:50,550
može vrlo brzo da se sekvencionira,

230
00:09:50,550 --> 00:09:52,000
smo prošle godine

231
00:09:52,000 --> 00:09:55,000
uspeli da pokažemo prvu verziju
neandertalskog genoma,

232
00:09:55,000 --> 00:09:57,000
pa tako bilo ko od vas

233
00:09:57,000 --> 00:09:59,680
može da pogleda na Internetu
i nađe neandertalski genom,

234
00:09:59,680 --> 00:10:02,000
ili bar 55 procenata tog genoma

235
00:10:02,000 --> 00:10:05,000
što smo do sada uspeli da rekonstruišemo.

236
00:10:05,000 --> 00:10:07,000
I može početi da ga upoređuje sa genomima

237
00:10:07,000 --> 00:10:10,000
ljudi koji žive danas.

238
00:10:10,000 --> 00:10:12,000
I jedno pitanje

239
00:10:12,000 --> 00:10:14,000
koje ćete možda želeti da postavite

240
00:10:14,000 --> 00:10:16,000
je, šta se desilo kada smo se sreli?

241
00:10:16,000 --> 00:10:18,000
Jesmo li se mešali ili nismo?

242
00:10:18,000 --> 00:10:20,340
I način na koji to pitanje
može da se postavi

243
00:10:20,340 --> 00:10:23,110
je da se posmatra Neandertalac
koji potiče iz Južne Evrope

244
00:10:23,110 --> 00:10:25,000
i da se uporedi sa genomima

245
00:10:25,000 --> 00:10:27,000
ljudi koji su danas živi.

246
00:10:27,000 --> 00:10:29,000
Pa zatim gledamo

247
00:10:29,000 --> 00:10:31,000
da to uradimo sa parovima pojedinaca,

248
00:10:31,000 --> 00:10:33,000
počevši od dva Afrikanca,

249
00:10:33,000 --> 00:10:35,000
posmatrajući dva afrička genoma,

250
00:10:35,000 --> 00:10:38,000
pronalazeći mesta
na kojima se međusobno razlikuju

251
00:10:38,000 --> 00:10:41,370
i za svaki taj primer postavljamo pitanje:
kako izgleda Neandertalac?

252
00:10:41,370 --> 00:10:44,350
Da li se poklapa sa jednim Afrikancem
ili sa drugim Afrikancem?

253
00:10:44,350 --> 00:10:47,000
Očekivali bismo da tu ne bude razlike,

254
00:10:47,000 --> 00:10:49,000
jer Neandertalci
nikada nisu bili u Africi.

255
00:10:49,000 --> 00:10:52,000
Trebalo bi da su podjednaki,
nema razloga da budu bliži

256
00:10:52,000 --> 00:10:55,000
jednom Afrikancu nego drugom.

257
00:10:55,000 --> 00:10:57,000
I to je zaista i slučaj.

258
00:10:57,000 --> 00:10:59,000
Posmatrajući statistički, nema razlike

259
00:10:59,000 --> 00:11:03,000
u tome koliko se često Neandertalac
poklapa sa jednim ili drugim Afrikancem.

260
00:11:03,000 --> 00:11:05,000
Ali, uočava se razlika

261
00:11:05,000 --> 00:11:09,000
ako sada pogledamo pojedinca
iz Evrope i jednog Afrikanca.

262
00:11:09,000 --> 00:11:12,000
Tada, statistički značajno češće

263
00:11:12,000 --> 00:11:14,000
se Neandertalac poklapa sa Evropljaninom

264
00:11:14,000 --> 00:11:16,000
nego sa Afrikancem.

265
00:11:16,000 --> 00:11:19,000
Isto to važi i ako posmatramo
pojedinca iz Kine

266
00:11:19,000 --> 00:11:21,000
naspram Afrikanca,

267
00:11:21,000 --> 00:11:25,000
Neandertalac će se češće poklapati
sa kineskom individuom.

268
00:11:25,000 --> 00:11:27,000
To takođe može biti iznenađujuće,

269
00:11:27,000 --> 00:11:29,000
jer Neandertalci nikada nisu bili u Kini.

270
00:11:29,000 --> 00:11:33,000
Dakle, model koji predlažemo
da bismo to objasnili

271
00:11:33,000 --> 00:11:35,250
je da, kada su moderni ljudi
izašli iz Afrike

272
00:11:35,250 --> 00:11:38,000
negde pre 100.000 godina,

273
00:11:38,000 --> 00:11:40,000
sreli su se sa Neandertalcima.

274
00:11:40,000 --> 00:11:43,000
Verovatno se to prvi put desilo
na Bliskom istoku

275
00:11:43,000 --> 00:11:45,000
gde su Neandertalci živeli.

276
00:11:45,000 --> 00:11:47,000
Ako su se tamo međusobno mešali,

277
00:11:47,000 --> 00:11:49,000
onda bi ti moderni ljudi

278
00:11:49,000 --> 00:11:51,000
koji su postali preci

279
00:11:51,000 --> 00:11:53,000
svima van Afrike

280
00:11:53,000 --> 00:11:56,000
preneli tu neandertalsku komponentu
u svom genomu

281
00:11:56,000 --> 00:11:58,000
u ostale delove sveta.

282
00:11:58,000 --> 00:12:01,000
Tako da, danas, ljudi koji žive van Afrike

283
00:12:01,000 --> 00:12:04,000
imaju oko dva i po procenta svoje DNK

284
00:12:04,000 --> 00:12:06,000
od Neandertalaca.

285
00:12:06,000 --> 00:12:09,000
Dakle, sada kad imamo neandertalski genom

286
00:12:09,000 --> 00:12:11,000
pri ruci, kao referentnu tačku

287
00:12:11,000 --> 00:12:13,000
i kad imamo tehnologije

288
00:12:13,000 --> 00:12:15,000
da ispitujemo drevne ostatke

289
00:12:15,000 --> 00:12:17,000
i da ekstrahujemo DNK,

290
00:12:17,000 --> 00:12:21,000
možemo početi da ih primenjujemo
i drugde u svetu.

291
00:12:21,000 --> 00:12:24,000
I prvo mesto na kom smo to uradili
je u Južnom Sibiru

292
00:12:24,000 --> 00:12:26,000
u Altajskim planinama

293
00:12:26,000 --> 00:12:28,000
u mestu pod imenom Denisova,

294
00:12:28,000 --> 00:12:30,000
u pećinskom nalazištu na toj planini,

295
00:12:30,000 --> 00:12:33,000
gde su arheolozi 2008. godine

296
00:12:33,000 --> 00:12:35,000
našli malecko parče kosti --

297
00:12:35,000 --> 00:12:37,000
ovo je kopija toga --

298
00:12:37,000 --> 00:12:41,000
za koje su shvatili da potiče
od zadnje falange

299
00:12:41,000 --> 00:12:44,000
malog prsta čoveka.

300
00:12:44,000 --> 00:12:46,000
I to parče je bilo dovoljno dobro sačuvano

301
00:12:46,000 --> 00:12:49,000
pa smo mogli da odredimo DNK
iz ove jedinke,

302
00:12:49,000 --> 00:12:51,000
i to čak u većem stepenu,

303
00:12:51,000 --> 00:12:53,000
nego za Neandertalce i mogli

304
00:12:53,000 --> 00:12:55,490
smo da počnemo da to upoređujemo
sa neandertalskim

305
00:12:55,490 --> 00:12:58,000
genomom i sa današnjim ljudima.

306
00:12:58,000 --> 00:13:00,000
I pronašli smo da ova jedinka

307
00:13:00,000 --> 00:13:03,000
deli zajedničke predačke osnove
DNK sekvenci

308
00:13:03,000 --> 00:13:07,000
sa Neandertalcima,
od pre oko 640.000 godina.

309
00:13:07,000 --> 00:13:10,000
A još dalje u prošlost,
pre oko 800.000 godina,

310
00:13:10,000 --> 00:13:12,000
se nalaze zajedničke predačke tačke

311
00:13:12,000 --> 00:13:14,000
sa današnjim ljudima.

312
00:13:14,000 --> 00:13:16,000
Dakle, ta jedinka potiče iz populacije

313
00:13:16,000 --> 00:13:19,000
koja deli poreklo sa Neandertalcima,

314
00:13:19,000 --> 00:13:22,190
ali daleko u prošlosti,
a zatim ide kroz dugu nezavisnu istoriju.

315
00:13:22,190 --> 00:13:24,000
Mi imamo naziv za ovu grupu ljudi,

316
00:13:24,000 --> 00:13:26,000
koju smo tada opisali po prvi put

317
00:13:26,000 --> 00:13:28,000
iz ovog majušnog parčeta kosti,

318
00:13:28,000 --> 00:13:30,000
zovemo ih ljudima iz Denisove,

319
00:13:30,000 --> 00:13:33,000
po mestu na kojem su prvi put opisani.

320
00:13:33,000 --> 00:13:36,000
Pa tako možemo pitati za ljude iz Denisove

321
00:13:36,000 --> 00:13:38,000
iste stvari kao za Neandertalce:

322
00:13:38,000 --> 00:13:42,000
Da li su se mešali
sa precima današnjih ljudi?

323
00:13:42,000 --> 00:13:44,000
Ako postavimo to pitanje,

324
00:13:44,000 --> 00:13:46,000
i ako uporedimo genom ljudi iz Denisove

325
00:13:46,000 --> 00:13:48,000
sa ljudima širom sveta

326
00:13:48,000 --> 00:13:50,000
iznenađujuće otkriće je

327
00:13:50,000 --> 00:13:52,000
da nema dokaza o denisovskoj DNK

328
00:13:52,000 --> 00:13:57,000
ni kod jednog savremenog naroda,
čak ni kod onih blizu Sibira.

329
00:13:57,000 --> 00:13:59,000
Ali, pronašli smo ih u Papui Novoj Gvineji

330
00:13:59,000 --> 00:14:03,000
i drugim ostrvima u Melaneziji i Pacifiku.

331
00:14:03,000 --> 00:14:05,000
To, po svoj prilici, znači

332
00:14:05,000 --> 00:14:08,000
da su ljudi iz Denisove
bili u prošlosti šire rasprostranjeni,

333
00:14:08,000 --> 00:14:11,000
jer ne smatramo
da su preci ljudi iz Melanezije

334
00:14:11,000 --> 00:14:13,000
ikada bili u Sibiru.

335
00:14:13,000 --> 00:14:15,000
Dakle, putem proučavanja

336
00:14:15,000 --> 00:14:18,000
ovih genoma izumrlih ljudi,

337
00:14:18,000 --> 00:14:21,000
počinjemo da dobijamo sliku
o tome kako je izgledao svet

338
00:14:21,000 --> 00:14:24,000
kada su moderni ljudi
počeli da izlaze iz Afrike.

339
00:14:24,000 --> 00:14:27,000
Na zapadu su bili Neandertalci;

340
00:14:27,000 --> 00:14:29,000
na istoku su bili ljudi iz Denisove -

341
00:14:29,000 --> 00:14:31,000
možda i neke druge forme ljudi

342
00:14:31,000 --> 00:14:33,000
koje još nismo opisali.

343
00:14:33,000 --> 00:14:36,000
Još uvek ne znamo sasvim
gde su bile granice između ovih ljudi,

344
00:14:36,000 --> 00:14:38,000
ali znamo da su u Južnom Sibiru,

345
00:14:38,000 --> 00:14:40,000
živeli i Neandertalci i ljudi iz Denisove

346
00:14:40,000 --> 00:14:43,000
bar neko vreme u prošlosti.

347
00:14:43,000 --> 00:14:46,000
Zatim su se moderni ljudi
pojavili negde u Africi,

348
00:14:46,000 --> 00:14:49,000
izašli su iz Afrike,
po svoj prilici na Bliski Istok.

349
00:14:49,000 --> 00:14:52,000
Sreli su Neandertalce, mešali se sa njima,

350
00:14:52,000 --> 00:14:55,000
nastavili su da napreduju širom sveta,

351
00:14:55,000 --> 00:14:58,000
i negde u Jugoistočnoj Aziji,

352
00:14:58,000 --> 00:15:00,290
sreli su ljude iz Denisove
i mešali se sa njima

353
00:15:00,290 --> 00:15:03,000
i nastavili su dalje ka Pacifiku.

354
00:15:03,000 --> 00:15:06,000
A onda su ove ranije forme ljudi nestale,

355
00:15:06,000 --> 00:15:09,000
ali su i danas u maloj meri prisutne

356
00:15:09,000 --> 00:15:11,000
u nekima od nas --

357
00:15:11,000 --> 00:15:14,000
po tome što ljudi van Afrike
imaju dva i po procenta svoje DNK

358
00:15:14,000 --> 00:15:16,000
od Neandertalaca,

359
00:15:16,000 --> 00:15:18,000
a ljudi u Melaneziji

360
00:15:18,000 --> 00:15:21,000
u stvari imaju dodatnih pet procenata
otprilike

361
00:15:21,000 --> 00:15:24,000
od ljudi iz Denisove.

362
00:15:24,000 --> 00:15:26,000
Da li ovo znači da ipak postoji

363
00:15:26,000 --> 00:15:28,000
neka apsolutna razlika

364
00:15:28,000 --> 00:15:31,000
između ljudi van Afrike i unutar Afrike

365
00:15:31,000 --> 00:15:33,000
po tome da ljudi van Afrike

366
00:15:33,000 --> 00:15:35,000
imaju ovu staru komponentu u svom genomu

367
00:15:35,000 --> 00:15:37,000
od ovih izumrlih ljudski formi,

368
00:15:37,000 --> 00:15:39,000
dok Afrikanci to nemaju?

369
00:15:39,000 --> 00:15:42,000
Pa, ja mislim da to nije slučaj.

370
00:15:42,000 --> 00:15:44,000
Po svoj prilici, moderni ljudi

371
00:15:44,000 --> 00:15:46,000
su se pojavili negde u Africi.

372
00:15:46,000 --> 00:15:49,000
Proširili su se kroz Afriku, naravno,

373
00:15:49,000 --> 00:15:52,000
a tamo su postojale starije,
ranije forme ljudi.

374
00:15:52,000 --> 00:15:54,150
I budući da smo se mešali
na drugim mestima,

375
00:15:54,150 --> 00:15:56,290
prilično sam siguran da ćemo, jednog dana,

376
00:15:56,290 --> 00:15:58,000
možda kad budemo imali genom

377
00:15:58,000 --> 00:16:00,000
i ovih ranijih formi u Africi,

378
00:16:00,000 --> 00:16:02,000
pronaći da su se i oni mešali

379
00:16:02,000 --> 00:16:05,000
sa ranim modernim ljudima u Africi.

380
00:16:06,000 --> 00:16:08,000
Dakle da sumiramo,

381
00:16:08,000 --> 00:16:10,000
šta smo naučili putem proučavanja genoma

382
00:16:10,000 --> 00:16:12,000
današnjih ljudi

383
00:16:12,000 --> 00:16:14,000
i izumrlih ljudi?

384
00:16:14,000 --> 00:16:16,000
Moguće je da smo saznali mnogo stvari,

385
00:16:16,000 --> 00:16:21,000
ali jedna stvar za koju smatram
da je važno pomenuti

386
00:16:21,000 --> 00:16:24,000
po mom mišljenju je ta lekcija
da smo se oduvek mešali.

387
00:16:24,000 --> 00:16:26,220
Mešali smo se
sa ovim ranijim formama ljudi,

388
00:16:26,220 --> 00:16:28,000
gde god smo ih sreli,

389
00:16:28,000 --> 00:16:32,000
i mešamo se međusobno od tada do danas.

390
00:16:32,000 --> 00:16:34,000
Hvala vam na pažnji.

391
00:16:34,000 --> 00:16:40,000
(Aplauz)