WEBVTT 00:00:00.000 --> 00:00:03.000 Kam një pyetje për ju: 00:00:03.000 --> 00:00:05.000 A jeni fetar? 00:00:05.000 --> 00:00:07.000 Ju lutem ngrini dorën tani 00:00:07.000 --> 00:00:10.000 nëse mendoni se jeni një person fetar. 00:00:10.000 --> 00:00:13.000 Le të shohim, them se janë tre o katër përqind. 00:00:13.000 --> 00:00:16.000 Nuk mendoja të kishe kaq shumë besimtarë në TED Conference. 00:00:16.000 --> 00:00:18.000 (Të qeshura) 00:00:18.000 --> 00:00:20.000 Mirë pra, ja një pyetje tjetër: 00:00:20.000 --> 00:00:22.000 Mendoni të jeni spiritual në vetëvete 00:00:22.000 --> 00:00:24.000 në çdo lloj mënyre apo forme? Ngrini dorën! 00:00:24.000 --> 00:00:27.000 Mirë, jeni shumica. NOTE Paragraph 00:00:27.000 --> 00:00:29.000 Biseda ime sot 00:00:29.000 --> 00:00:31.000 është në lidhje me arsyen kryesore, ose një nga arsyet kryesore, 00:00:31.000 --> 00:00:33.000 përse pjesa më e madhe e personave, konsiderojnë vetëveten 00:00:33.000 --> 00:00:35.000 të jenë spiritualë në një farë mënyre, forme apo lloji. 00:00:35.000 --> 00:00:38.000 Biseda ime sot është rreth autotranshendecës. 00:00:38.000 --> 00:00:41.000 Është vetëm një fakt i thejshtë i të qenit njerëzor 00:00:41.000 --> 00:00:44.000 që nganjëherë vetëvetja duket sikur tretet larg. 00:00:44.000 --> 00:00:46.000 Dhe pse ndodh kjo, 00:00:46.000 --> 00:00:49.000 ndjenja është ekstazike 00:00:49.000 --> 00:00:51.000 dhe arrijmë me metaforat e tutje e 'tu 00:00:51.000 --> 00:00:53.000 të shpjegojmë këto ndjenja. 00:00:53.000 --> 00:00:55.000 Flasim si ngriheshim nga toka 00:00:55.000 --> 00:00:57.000 apo rrinim në ajër. NOTE Paragraph 00:00:57.000 --> 00:01:00.000 Tani është shumë e vështirë të mendosh rreth diçkaje abstrakte si kjo 00:01:00.000 --> 00:01:02.000 pa një metaforë të mirë konkrete. 00:01:02.000 --> 00:01:05.000 Ja atëherë metafora që po ju propozoj sot. 00:01:05.000 --> 00:01:08.000 Mendoni mendjen si një shtëpi me shumë dhoma, 00:01:08.000 --> 00:01:11.000 shumicën e të cilave e njohim shumë mirë. 00:01:11.000 --> 00:01:14.000 Por ndonjëherë është sikur hapet ndonjë derë 00:01:14.000 --> 00:01:16.000 nga jashtë askundi 00:01:16.000 --> 00:01:19.000 dhe hapet mbi një shkallë. 00:01:19.000 --> 00:01:21.000 Ne ngjisim shkallët 00:01:21.000 --> 00:01:25.000 dhe përjetojmë një gjendje të vetëdijes ndryshuar. NOTE Paragraph 00:01:25.000 --> 00:01:27.000 Në vitin 1902, 00:01:27.000 --> 00:01:29.000 psikologu i madh amerikan William James 00:01:29.000 --> 00:01:32.000 shkuajti rreth shumë varieteteve të përvojës fetare. 00:01:32.000 --> 00:01:34.000 Ai mblodhi të gjitha llojet e rasteve të studimit. 00:01:34.000 --> 00:01:36.000 Ai citoi fjalët e shumë lloje njerëzish 00:01:36.000 --> 00:01:38.000 i cili kishte një shumëllojshmëri të këtyre eksperiencave. 00:01:38.000 --> 00:01:40.000 Një nga më emocionueset për mua 00:01:40.000 --> 00:01:42.000 është ky djalë i ri, Stephen Bradley, 00:01:42.000 --> 00:01:45.000 ishte takuar, mendonte ai, me Jezusin në vitin 1820. 00:01:45.000 --> 00:01:48.000 Dhe këtu është ajo që Bradley tha në lidhje me të. NOTE Paragraph 00:01:51.000 --> 00:01:53.000 (Muzikë) NOTE Paragraph 00:01:54.000 --> 00:01:57.000 (Video) Stephen Bradley: unë mendova të kem parë shpëtimtarin në formë njeriu 00:01:57.000 --> 00:01:59.000 për rreth një second në dhomën time, 00:01:59.000 --> 00:02:01.000 me krahët hapur, 00:02:01.000 --> 00:02:04.000 duke u shfaqur më thosh, "Eja". 00:02:04.000 --> 00:02:07.000 Të nesërmen dridhesha nga gëzimi. 00:02:07.000 --> 00:02:10.000 Lumturia ime ishte aq e madhe sa dëshiroja të vdisja. 00:02:10.000 --> 00:02:13.000 Kjo botë nuk kishte vend në ndjenjat e mia. 00:02:13.000 --> 00:02:15.000 Para kësaj kohe, 00:02:15.000 --> 00:02:17.000 isha shumë egoist dhe moralist. 00:02:17.000 --> 00:02:20.000 Por tani dëshiroja të mirën e gjithë njerëzimit 00:02:20.000 --> 00:02:22.000 dhe munda, me gjithë zemër, 00:02:22.000 --> 00:02:25.000 të fal armikun tim më të keq. NOTE Paragraph 00:02:26.000 --> 00:02:28.000 Jonathan Haidt: Vëreni 00:02:28.000 --> 00:02:30.000 si "vetja" e vogël dhe moraliste e Bradley-t 00:02:30.000 --> 00:02:32.000 thjesht vdes duke ngjitur shkallët. 00:02:32.000 --> 00:02:34.000 Dhe në këtë nivel të lartë 00:02:34.000 --> 00:02:37.000 ai shndërohet njeri i dashur dhe i disponueshëm të falë. 00:02:38.000 --> 00:02:40.000 Shumë fe në botë kanë gjetur shumë mënyra 00:02:40.000 --> 00:02:42.000 të ndihmojnë njeriun të ngjisi shkallët. 00:02:42.000 --> 00:02:44.000 Disa pushojnë vetveten përmes meditimit. 00:02:44.000 --> 00:02:46.000 Të tjerët përdorin droga psikedelike. 00:02:46.000 --> 00:02:50.000 Kjo është rrotull e një dorëshkrimi aztec e shekullit të 16 00:02:50.000 --> 00:02:53.000 që tregon një burrë duke ngrënë një kërpudhë hallucinogjene 00:02:53.000 --> 00:02:57.000 dhe në të njëjtin moment tërhiqet nga një perëndi të hipi shkallët. 00:02:57.000 --> 00:02:59.000 Të tjerët përdorin vallen, duke u përdredhur dhe duke u rrotulluar 00:02:59.000 --> 00:03:01.000 për të promovuar vetëtranshendecën. 00:03:01.000 --> 00:03:04.000 Por ju nuk keni nevoje për një fe të merrni shkallët. 00:03:04.000 --> 00:03:07.000 Shumë njerëz gjejnë vetëtranshendecën në natyrë. 00:03:07.000 --> 00:03:10.000 Të tjerët e japin veten në festime të tepruara. NOTE Paragraph 00:03:10.000 --> 00:03:13.000 Por ja tek është vendi më i çuditshëm nga të gjithë: 00:03:13.000 --> 00:03:15.000 lufta. 00:03:15.000 --> 00:03:17.000 Shumë libra mbi luftën thonë të njëjtën gjë, 00:03:17.000 --> 00:03:19.000 se asgjë nuk vë njerëzit së bashku 00:03:19.000 --> 00:03:21.000 ashtu si lufta. 00:03:21.000 --> 00:03:24.000 Mbledhja e tyre së bashku hap mundësinë 00:03:24.000 --> 00:03:27.000 e eksperiencave të jashtëzakonshme vetëtranshendentale. 00:03:27.000 --> 00:03:29.000 Do ju recitoj një ekstrakt 00:03:29.000 --> 00:03:31.000 nga ky libër i Glenn Gray. 00:03:31.000 --> 00:03:34.000 Gray ishte një ushtar i ushtrisë amerikane, gjatë luftës së dyte botërore. 00:03:34.000 --> 00:03:37.000 Pas lufte intervistoi shumë ushtarë të tjerë 00:03:37.000 --> 00:03:39.000 dhe shkroi rreth eksperiencës së njerëzve në betejë. 00:03:39.000 --> 00:03:41.000 Këtu është thelbi 00:03:41.000 --> 00:03:44.000 ku ai thjesht përshkruan shkallët. NOTE Paragraph 00:03:46.000 --> 00:03:48.000 (Video) Glenn Gray: Shumë veteranë e pohojnë 00:03:48.000 --> 00:03:51.000 se prërvoja e përpjekjeve të përbashkëta në betejë 00:03:51.000 --> 00:03:54.000 qe një moment solemn i jetës tyre. 00:03:54.000 --> 00:03:57.000 "Unë" kthehet pa u perceptuar në "ne", 00:03:57.000 --> 00:03:59.000 "imja" bëhet "jona" 00:03:59.000 --> 00:04:01.000 besimi individual 00:04:01.000 --> 00:04:04.000 humb rëndësinë e tij qendrore. 00:04:04.000 --> 00:04:06.000 Unë besoj se nuk është tjetër veç 00:04:06.000 --> 00:04:09.000 sigurimi i pavdekshmërisë 00:04:09.000 --> 00:04:12.000 që në ato çaste e bën vetëflijimin 00:04:12.000 --> 00:04:15.000 relativisht të lehtë. 00:04:15.000 --> 00:04:18.000 Unë mund të bie, por nuk vdes, 00:04:18.000 --> 00:04:21.000 për atë që është e vërtetë tek unë ecën përpara 00:04:21.000 --> 00:04:23.000 dhe jeton tek shokët 00:04:23.000 --> 00:04:25.000 për të cilët unë dhashë jetën time. NOTE Paragraph 00:04:27.000 --> 00:04:30.000 Jonathan Haidt: Çfarë të kanë të përbashkët të gjitha këto raste 00:04:30.000 --> 00:04:33.000 është ajo që vetvetja hollohet, ose shkrihet tutje, 00:04:33.000 --> 00:04:35.000 e ndihesh mirë, vërtet mirë, 00:04:35.000 --> 00:04:38.000 në një mënyrë krejt ndryshe nga ç'ndjejmë në jetët tona normale. 00:04:38.000 --> 00:04:41.000 Ndihesh disi i ngritur lart. 00:04:41.000 --> 00:04:44.000 Idea e të ngjiturit lart ishte qendrore në shkrimin 00:04:44.000 --> 00:04:47.000 e një sociologu të madh francez Emile Durkheim. 00:04:47.000 --> 00:04:49.000 Durkheim na quante "Homo duplex", 00:04:49.000 --> 00:04:51.000 ose njeri prej dy nivelesh. 00:04:51.000 --> 00:04:54.000 Niveli më i ulët e quante niveli i profanit. 00:04:54.000 --> 00:04:57.000 Tani profan është antonim i së i shenjtë. 00:04:57.000 --> 00:04:59.000 Ajo thjesht do të thotë i zakonshëm ose i përgjithshëm. 00:04:59.000 --> 00:05:02.000 Dhe në jetën tonë të zakonshme, në ekzistojmë si individë. 00:05:02.000 --> 00:05:05.000 Ne duam të plotësojmë dëshirat tona individuale. 00:05:05.000 --> 00:05:07.000 Ne ndjekim objektivat tona individuale. 00:05:07.000 --> 00:05:09.000 Por ndonjëherë ndodh diçka 00:05:09.000 --> 00:05:11.000 që shkakton një fazë ndryshimi. 00:05:11.000 --> 00:05:13.000 Individët bashkohen 00:05:13.000 --> 00:05:16.000 në një skuadër, një levizje apo një komb, 00:05:16.000 --> 00:05:19.000 e cila është shumë më tepër se shuma e pjesëve të saj. NOTE Paragraph 00:05:19.000 --> 00:05:22.000 Durkheim e quajti këtë nivel, niveli i shenjtë 00:05:22.000 --> 00:05:24.000 pasi ai besonte që funksioni i fesë 00:05:24.000 --> 00:05:26.000 ishte të bashkonte popullin në një grup, 00:05:26.000 --> 00:05:29.000 në një komunitet moral. 00:05:29.000 --> 00:05:32.000 Durkheim besonte se çdo gje që na bashkon 00:05:32.000 --> 00:05:34.000 merr një ajër të shenjtërisë. 00:05:34.000 --> 00:05:36.000 Dhe një herë që njerëzit mbidhen rreth 00:05:36.000 --> 00:05:38.000 një objekti apo vlere të shenjtë, 00:05:38.000 --> 00:05:41.000 aty funksionojnë si një skuadër dhe luftojnë në mbrojtë të saj. 00:05:41.000 --> 00:05:43.000 Urkheim shkruante 00:05:43.000 --> 00:05:45.000 rreth një bashkësie emocionesh kolektive 00:05:45.000 --> 00:05:48.000 që përmbush mrekullinë e shprehjes "E pluribus unum",(latinisht: nga shumë një) 00:05:48.000 --> 00:05:50.000 për të bërë një grup nga individët. 00:05:50.000 --> 00:05:53.000 Mendoni harenë e kolektivit në Britani 00:05:53.000 --> 00:05:56.000 ditën kur lufta e dytë botërore mbaroi. 00:05:56.000 --> 00:05:59.000 Mendoni zemërimin e kolektivit të sheshit Tahrir, 00:05:59.000 --> 00:06:02.000 i cili rrëzoi një diktator. 00:06:02.000 --> 00:06:04.000 Dhe mendoni pikëllimin kolektiv 00:06:04.000 --> 00:06:06.000 në Shtetet e Bashkuara 00:06:06.000 --> 00:06:09.000 të gjithë e ndjemë, na mblodhi të gjithë bashkë, 00:06:09.000 --> 00:06:12.000 pas 11 shtatorit. NOTE Paragraph 00:06:12.000 --> 00:06:15.000 Pra më lejoni të përmbledh ku jemi. 00:06:15.000 --> 00:06:17.000 Po them që kapaciteti për autotranshendencë 00:06:17.000 --> 00:06:20.000 është pjesë e të qenit njeri. 00:06:20.000 --> 00:06:22.000 Po ju jap një metaforë 00:06:22.000 --> 00:06:24.000 e shkallëve në mendje. 00:06:24.000 --> 00:06:26.000 Po ju them qe ne jemi Homo duplex 00:06:26.000 --> 00:06:29.000 dhe që shkallët na shpien nga nje nivel profan 00:06:29.000 --> 00:06:31.000 te një nivel i shenjtë. 00:06:31.000 --> 00:06:33.000 Kur ne ngjisim ato shkallë, 00:06:33.000 --> 00:06:35.000 interesi vetiak zbehet, 00:06:35.000 --> 00:06:37.000 jemi të dhënë vetëm shumë pak ndaj interesave vetiakë. 00:06:37.000 --> 00:06:39.000 dhe ne ndjehemi sikur jemi më të mirë, më fisnike 00:06:39.000 --> 00:06:42.000 dhe disi ngrihemi nga toka. NOTE Paragraph 00:06:42.000 --> 00:06:45.000 Ndaj këtu është pyetja prej një milion dollarë 00:06:45.000 --> 00:06:47.000 për shkencëtarët sociale si unë: 00:06:47.000 --> 00:06:49.000 Janë shkallët 00:06:49.000 --> 00:06:52.000 një tipar i projektit të evolucionit tonë? 00:06:52.000 --> 00:06:55.000 Është produkt i seleksionimit natyror, 00:06:55.000 --> 00:06:57.000 si p.sh. duart tona? 00:06:57.000 --> 00:07:00.000 Apo është një defekt, një gabim i sistemit-- 00:07:00.000 --> 00:07:02.000 kjo gjëja fetare është vetëm diçka 00:07:02.000 --> 00:07:05.000 që ndodh kur telat bëjnë masë në tru -- 00:07:05.000 --> 00:07:07.000 Jill ka një stroke dhe ajo e ka këtë përvojë fetare, 00:07:07.000 --> 00:07:09.000 është vetëm një gabim? NOTE Paragraph 00:07:09.000 --> 00:07:13.000 Mirë pra, shumë shkencëtarë që studiojnë fenë kanë këtë pikëpamje. 00:07:13.000 --> 00:07:15.000 Ateistët e rinj, p.sh., 00:07:15.000 --> 00:07:17.000 argumentojnë se feja është një seri memesh, (meme: një element i një kulture apo sistemi të sjelljes që kalon nga një individ tek tjetri me anë të imitimit apo mënyrave të tjera jo-gjenetike) 00:07:17.000 --> 00:07:19.000 lloj memesh parazitare, 00:07:19.000 --> 00:07:21.000 që na nguliten në mendje 00:07:21.000 --> 00:07:24.000 dhe na bëjnë të bëjmë të gjitha ato gjëra të çmendura fetare, 00:07:24.000 --> 00:07:26.000 gjëra vetëshkatërruese, si shpërthimet vetëvrasëse. 00:07:26.000 --> 00:07:28.000 E mbi të gjitha, 00:07:28.000 --> 00:07:30.000 si mund të jetë mirë për ne 00:07:30.000 --> 00:07:32.000 të humbim vetëveten? 00:07:32.000 --> 00:07:34.000 Si mund të jetë ndonjëherë funksionale 00:07:34.000 --> 00:07:36.000 për çdo organizëm 00:07:36.000 --> 00:07:39.000 të kapërcejë interesat vetjakë? 00:07:39.000 --> 00:07:41.000 E pra më lejoni t'ju tregoj. NOTE Paragraph 00:07:41.000 --> 00:07:43.000 Tek "Origjina e njeriut", 00:07:43.000 --> 00:07:45.000 Çarls Darvin shkroi një çështje të madhe 00:07:45.000 --> 00:07:47.000 në lidhje me evolucionin e moralit -- 00:07:47.000 --> 00:07:50.000 nga ka ardhur, pse e kemi. 00:07:50.000 --> 00:07:52.000 Darvini vuri në dukje se shumë nga virtytet tona 00:07:52.000 --> 00:07:54.000 janë pak të dobishme për individin, 00:07:54.000 --> 00:07:56.000 por janë shumë të dobishëm për grupin. 00:07:56.000 --> 00:07:58.000 Ai shkrojti një skenar 00:07:58.000 --> 00:08:00.000 në të cilën dy fise të njerëzve të hershëm 00:08:00.000 --> 00:08:02.000 hyjnë në kontakt dhe në konkurrencë. 00:08:02.000 --> 00:08:05.000 Ai tha, " Nëse njëri nga fiset do të kish 00:08:05.000 --> 00:08:07.000 një numër të madh antarësh guximtarë, dashamirës 00:08:07.000 --> 00:08:09.000 dhe besnikë 00:08:09.000 --> 00:08:11.000 të cilët ishin gjithmonë të gatshëm të ndihmonin dhe të mbronin njëri tjetrin, 00:08:11.000 --> 00:08:13.000 ky fis do të ketë më shumë sukses 00:08:13.000 --> 00:08:15.000 dhe do sundojë tjetrin". 00:08:15.000 --> 00:08:17.000 Ai vazhdoi duke u thënë njerëzve se "Personat egoistë dhe grindaveca 00:08:17.000 --> 00:08:19.000 nuk rrinë së bashku 00:08:19.000 --> 00:08:21.000 dhe pa koherencë 00:08:21.000 --> 00:08:23.000 asgjë nuk mund të realizohet. " 00:08:23.000 --> 00:08:25.000 Me fjalë të tjera 00:08:25.000 --> 00:08:27.000 Çarls Darvin besonte 00:08:27.000 --> 00:08:29.000 në seleksionimin e grupit. NOTE Paragraph 00:08:29.000 --> 00:08:32.000 Tani kjo ide ka qenë shumë e debatuar në 40 vitet e fundit, 00:08:32.000 --> 00:08:35.000 por është gati të bëjë një rikthim të madh këtë vit, 00:08:35.000 --> 00:08:38.000 sidomos pas botimit në prill të librit të E.O. Wilson 00:08:38.000 --> 00:08:40.000 ku harton një tezë shumë të fortë 00:08:40.000 --> 00:08:42.000 ku ne, dhe disa specie të tjera, 00:08:42.000 --> 00:08:44.000 jemi fryt i seleksionimi të grupit 00:08:44.000 --> 00:08:46.000 Por në të vërtetë duhet ta mendojmë 00:08:46.000 --> 00:08:48.000 si një seleksionim me shumë nivele. NOTE Paragraph 00:08:48.000 --> 00:08:50.000 Kështu duke e parë në këtë mënyrë: 00:08:50.000 --> 00:08:53.000 Kompeticioni zhvillohet midis grupeve dhe brenda tyre. 00:08:53.000 --> 00:08:56.000 Ja një grup djemsh të ekipit të kanotazhit në një kolegj. 00:08:56.000 --> 00:08:58.000 Brenda këtij ekipi 00:08:58.000 --> 00:09:00.000 ka kompeticion. 00:09:00.000 --> 00:09:02.000 Këta djem janë në konkurrencë me njëri tjetrin. 00:09:02.000 --> 00:09:05.000 Rematorët e ngadaltë, rematorët e dobët do ti largojnë nga skuadra. 00:09:05.000 --> 00:09:07.000 Vetëm disa nga këta djem do t'a vazhdojnë këtë sport. 00:09:07.000 --> 00:09:10.000 Ka mundësi që njëri nga ta mund të marë pjesë në Olimpiada. 00:09:10.000 --> 00:09:12.000 Kështu brenda ekipit, 00:09:12.000 --> 00:09:15.000 interesat e tyre individuale i vënë kundër njëri tjetrit. 00:09:15.000 --> 00:09:17.000 Ndonjëherë mund të jetë dobiprurëse 00:09:17.000 --> 00:09:19.000 për ndonjërin nga këta djem 00:09:19.000 --> 00:09:21.000 përpjekja të sabotojë djemtë e tjerë. 00:09:21.000 --> 00:09:23.000 Ndoshta ai do të shpifë për rivalin e tij kryesor 00:09:23.000 --> 00:09:25.000 te trajneri. 00:09:25.000 --> 00:09:27.000 Por ndërkohë që konkurrenca është në vazhdim e sipër 00:09:27.000 --> 00:09:29.000 brenda varkës, 00:09:29.000 --> 00:09:32.000 ky kompeticion vazhdon edhe midis varkave? 00:09:32.000 --> 00:09:35.000 Dhe ndërsa vë këta djem në një varkë në garë kundër një varke tjetër, 00:09:35.000 --> 00:09:37.000 ata nuk kanë më zgjidhje tjetër veç kooperimit 00:09:37.000 --> 00:09:40.000 pasi gjenden të gjithë në të njëjtën varkë. 00:09:40.000 --> 00:09:42.000 Ata mund të fitojnë 00:09:42.000 --> 00:09:44.000 vetëm nëse veprojnë së bashku si një skuadër. 00:09:44.000 --> 00:09:46.000 Dua të them, këto gjëra tingëllojnë të rëndomta, 00:09:46.000 --> 00:09:48.000 por ato janë të vërteta të thella evolucionare. NOTE Paragraph 00:09:48.000 --> 00:09:50.000 Argumenti kryesor kundër seleksionimit të grupit 00:09:50.000 --> 00:09:52.000 ka qënë gjithnjë 00:09:52.000 --> 00:09:55.000 pra, me siguri, do ishte e këndshme të kishe një grup bashkëpuntorësh, 00:09:55.000 --> 00:09:57.000 por sapo të kesh një të tillë 00:09:57.000 --> 00:10:00.000 ai mund të bjerë pre e përfituesve 00:10:00.000 --> 00:10:03.000 individë që shfrytëzojnë punën e rëndë të të tjerëvë. 00:10:03.000 --> 00:10:05.000 Më lejoni t'jua shpjegoj. 00:10:05.000 --> 00:10:08.000 E zëmë të kemi një grup organizmash të vegjël -- 00:10:08.000 --> 00:10:11.000 mund të jenë bakterie, ato mund të jenë minj të bardhë, nuk ka rëndësi se çfarë - 00:10:11.000 --> 00:10:14.000 le të supozojmë që ky grup i vogël ka evoluar të jetë bashkëpunues. 00:10:14.000 --> 00:10:16.000 E pra kjo është e madhe. Ata kullosin, mbrojnë njëri-tjetrin, 00:10:16.000 --> 00:10:19.000 ata punojnë së bashku duke gjeneruar mirëqënie. 00:10:19.000 --> 00:10:21.000 Dhe si do të shihni në këtë simulim, 00:10:21.000 --> 00:10:24.000 meqë ndërveprojnë fitojnë pikë, në krahasim si ishin, rriten, 00:10:24.000 --> 00:10:26.000 dhe kur dyfishojnë përmasat ndahen 00:10:26.000 --> 00:10:28.000 kështu ata riprodhohen dhe popullsia rritet. NOTE Paragraph 00:10:28.000 --> 00:10:31.000 Por le të suposojmë që njëri prej tyre ka një mutacion. 00:10:31.000 --> 00:10:33.000 Ka një mutacion në gjene 00:10:33.000 --> 00:10:35.000 dhe njëri prej tyre ndjek një strategji egoistike. 00:10:35.000 --> 00:10:37.000 Ai përfiton nga të tjerët. 00:10:37.000 --> 00:10:40.000 Dhe kështu, kur një ngjyrë e gjelbërt bashkëvepron me një ngjyrë blu, 00:10:40.000 --> 00:10:42.000 do të shihni të gjelbërtën të zgjerohet dhe blunë të zvogëlohet. 00:10:42.000 --> 00:10:44.000 Ja si funksionojnë gjërat. 00:10:44.000 --> 00:10:46.000 Ne filluam vetëm më një të gjelbër, 00:10:46.000 --> 00:10:48.000 dhe meqë ndërvepron 00:10:48.000 --> 00:10:51.000 fiton kamje ose pikë ose ushqim. 00:10:51.000 --> 00:10:54.000 Dhe shpejt bashkëpuntorët janë jashtë loje. 00:10:54.000 --> 00:10:57.000 Profiterët ja dolën. 00:10:57.000 --> 00:11:00.000 Nëse një grup nuk mund të zgjidhë problemin e oportunisteve 00:11:00.000 --> 00:11:03.000 atëherë ai nuk mund të vjelë përfitimet e bashkëpunimit 00:11:03.000 --> 00:11:06.000 dhe zgjedhja e grupit nuk mund të fillojë. NOTE Paragraph 00:11:06.000 --> 00:11:08.000 Ka zgjidhje ndaj profiterëve. 00:11:08.000 --> 00:11:10.000 Nuk është një problem i madh. 00:11:10.000 --> 00:11:13.000 Në fakt, natyra e ka zgjidhur atë shumë, shumë herë. 00:11:13.000 --> 00:11:15.000 Dhe zgjidhja e preferuar e natyrës 00:11:15.000 --> 00:11:18.000 ti fusi të gjithë në njëjtën varkë. 00:11:18.000 --> 00:11:20.000 P.sh., 00:11:20.000 --> 00:11:23.000 përse mitokondria e çdo qelize 00:11:23.000 --> 00:11:25.000 ka ADN-në e saj, 00:11:25.000 --> 00:11:28.000 krejtësisht të veçantë nga ADN-ja e bërthamës? 00:11:28.000 --> 00:11:30.000 Kjo pasi dikur kanë qenë 00:11:30.000 --> 00:11:32.000 bakterie të veçanta secila me jetën e saj 00:11:32.000 --> 00:11:34.000 pastaj u bashkuan 00:11:34.000 --> 00:11:36.000 dhe u bënë një superorganizëm. 00:11:36.000 --> 00:11:39.000 Në një mënyrë apo tjetër -- mbase njëri gëlltiti tjerin; asnjeherë nuk do e dimë saktësisht pse 00:11:39.000 --> 00:11:41.000 por pasi ata patën një membranë përreth tyre, 00:11:41.000 --> 00:11:43.000 ishin të gjithë në të njëjtën membranë, 00:11:43.000 --> 00:11:46.000 tani e gjithë pasuria e krijuar nga ndarja e punës, 00:11:46.000 --> 00:11:48.000 e gjithë madhështia e krijuar nga bashkëpunimi, 00:11:48.000 --> 00:11:50.000 është mbyllur brenda membranës 00:11:50.000 --> 00:11:53.000 dhe ne kemi një superorganizëm. NOTE Paragraph 00:11:53.000 --> 00:11:55.000 Tani ta përsëritim simulacionin 00:11:55.000 --> 00:11:57.000 vëmë një nga këta superorganizma 00:11:57.000 --> 00:12:00.000 në një popullatë profiterësh, të përjashtuar, mashtruesish 00:12:00.000 --> 00:12:03.000 e të shohim ç'ndodh. 00:12:03.000 --> 00:12:05.000 Një superorganizëm thjesht mund të marrë çdo gjë që dëshiron. 00:12:05.000 --> 00:12:08.000 Është aq i madh dhe i fuqishëm dhe i aftë 00:12:08.000 --> 00:12:10.000 sa mund të marrë frytet 00:12:10.000 --> 00:12:14.000 nga të gjelbërtit, të përjashtuarit, mashtruesit. 00:12:14.000 --> 00:12:16.000 Dhe shumë shpejt e gjithë popullata 00:12:16.000 --> 00:12:19.000 është i përbërë nga këto superorganizma të rinj. 00:12:19.000 --> 00:12:21.000 Ajo që ju tregova 00:12:21.000 --> 00:12:23.000 është quajtur ndonjëherë një tranzicion i madh 00:12:23.000 --> 00:12:26.000 në historinë e evolucionit. 00:12:26.000 --> 00:12:28.000 Ligjet e Darvinit nuk ndryshojnë 00:12:28.000 --> 00:12:31.000 por tani ështe një lloj lojtari tjetër në fushë 00:12:31.000 --> 00:12:34.000 dhe gjërat të fillojnë të duken shumë të ndryshme. NOTE Paragraph 00:12:34.000 --> 00:12:36.000 Tani ky tranzicion nuk ishte më vetëm një tekë e natyrës 00:12:36.000 --> 00:12:38.000 që ndodhi me disa bakterie. 00:12:38.000 --> 00:12:40.000 Ajo ndodhi përsëri 00:12:40.000 --> 00:12:42.000 rreth 120 o 140 milion vjet më parë 00:12:42.000 --> 00:12:45.000 kur disa grerëza të vetmuara 00:12:45.000 --> 00:12:47.000 filluan të krijonin fole apo koshere 00:12:47.000 --> 00:12:50.000 të vogla primitive. 00:12:50.000 --> 00:12:53.000 Një herë që disa grërëza u gjetën në të njëjtën koshere, 00:12:53.000 --> 00:12:55.000 nuk patën zgjedhje tjetër veç kooperimit, 00:12:55.000 --> 00:12:57.000 pasi shume shpejt u gjetën në kompeticion 00:12:57.000 --> 00:12:59.000 me kosheret e tjera. 00:12:59.000 --> 00:13:01.000 Zgjoi më koheziv fitoi, 00:13:01.000 --> 00:13:03.000 pikërisht si thosh Darvin. NOTE Paragraph 00:13:03.000 --> 00:13:05.000 Këto grerëza primitive 00:13:05.000 --> 00:13:07.000 i dhanë origjinë bletëve dhe milingonave 00:13:07.000 --> 00:13:09.000 që kolonizuan botën 00:13:09.000 --> 00:13:11.000 dhe ndryshuan biosferën. 00:13:11.000 --> 00:13:13.000 Kjo ndodhi përsëri, 00:13:13.000 --> 00:13:15.000 edhe më spektakolare, 00:13:15.000 --> 00:13:17.000 në 500 mijë vjetët e fundit 00:13:17.000 --> 00:13:19.000 kur paraardhësit tanë 00:13:19.000 --> 00:13:21.000 u bënë krijesa kulturore, 00:13:21.000 --> 00:13:24.000 u mblodhën rreth një vatre ose një zjarri kampi, 00:13:24.000 --> 00:13:26.000 ndanë punën, 00:13:26.000 --> 00:13:29.000 filluan të pikturonin trupat e tyre, të flisnin dialektet e tyre, 00:13:29.000 --> 00:13:32.000 dhe më në fund adhuronin perënditë e tyre. 00:13:32.000 --> 00:13:34.000 Njëherë që ishin pjesë në të njëjtin fis 00:13:34.000 --> 00:13:37.000 mundën të ruanin të mbyllur brënda tij benefitet e kooperimit. 00:13:37.000 --> 00:13:39.000 Dhe ata çliruan një forcë shumë të fuqishme 00:13:39.000 --> 00:13:41.000 të pa njohur në këtë planet, 00:13:41.000 --> 00:13:43.000 i cili është kooperimi njerëzor -- 00:13:43.000 --> 00:13:45.000 një forcë për ndërtim 00:13:45.000 --> 00:13:48.000 dhe shkatërrim. NOTE Paragraph 00:13:48.000 --> 00:13:50.000 Sigurisht, grupet njerëzore nuk janë aq kohezive 00:13:50.000 --> 00:13:52.000 si zgjojet me bletë. 00:13:52.000 --> 00:13:55.000 Mund të jenë të ngjashëm për momente të shkurtra, 00:13:55.000 --> 00:13:57.000 por kanë tendencën të ndahen veç e veç. 00:13:57.000 --> 00:14:00.000 Ne nuk jemi të detyruar të kooperojmë siç janë bletët dhe milingonat. 00:14:00.000 --> 00:14:02.000 Në fakt, shpesh, 00:14:02.000 --> 00:14:04.000 siç e pamë të ndodhte në shumë revolta të Pranverës Arabe 00:14:04.000 --> 00:14:08.000 shpesh përçarjet janë gjatë vijave fetare. 00:14:08.000 --> 00:14:11.000 Megjithatë, kur njerëzit vijnë së bashku 00:14:11.000 --> 00:14:13.000 dhe vënë veten të gjithë brenda të njëjtës lëvizje, 00:14:13.000 --> 00:14:16.000 ata mund të çajnë malet. NOTE Paragraph 00:14:16.000 --> 00:14:19.000 Shikoni njerëzit në këto foto që po ju shfaq. 00:14:19.000 --> 00:14:21.000 A mendoni se ata janë atje 00:14:21.000 --> 00:14:23.000 duke ndjekur interesin për veten e tyre? 00:14:23.000 --> 00:14:26.000 Apo po ndjekin interesin e përbashkët, 00:14:26.000 --> 00:14:29.000 i cili i kërkon të humbin vetëveten 00:14:29.000 --> 00:14:33.000 dhe të bëhen thjesht një pjesë e një tërësie? NOTE Paragraph 00:14:34.000 --> 00:14:36.000 Mirë, kështu kjo qe konferenca ime 00:14:36.000 --> 00:14:38.000 e mbajtur sipas standardeve të TED. 00:14:38.000 --> 00:14:40.000 Dhe tani do të mbaj të gjithë konferencën përsëri 00:14:40.000 --> 00:14:42.000 në tre minuta 00:14:42.000 --> 00:14:45.000 në një farë mënyre me një spektër më të plotë. NOTE Paragraph 00:14:45.000 --> 00:14:47.000 (Muzikë) NOTE Paragraph 00:14:47.000 --> 00:14:49.000 (Video) Jonathan Haidt: Ne njerëzit kemi shumë varietete 00:14:49.000 --> 00:14:51.000 të përvojës fetare, 00:14:51.000 --> 00:14:53.000 siç shpjegoi William James. 00:14:53.000 --> 00:14:56.000 Një nga më të zakonshmet është ngjitja e shkallëve sekrete 00:14:56.000 --> 00:14:58.000 duke humbur vetveten tonë. 00:14:58.000 --> 00:15:00.000 Shkallët na shpien 00:15:00.000 --> 00:15:03.000 nga përvoja e jetës si profane ose e zakonshme 00:15:03.000 --> 00:15:05.000 lart në përvojën e jetës si e shenjtë, 00:15:05.000 --> 00:15:07.000 ose të ndërlidhur thellë. 00:15:07.000 --> 00:15:09.000 Ne jemi "homo duplex", 00:15:09.000 --> 00:15:11.000 siç e shpjegon Durkheim. 00:15:11.000 --> 00:15:13.000 Dhe jemi homo duplex 00:15:13.000 --> 00:15:15.000 sepse kemi evoluar nga seleksionimi shumënivelesh, 00:15:15.000 --> 00:15:18.000 siç e shpjegon Darvini. 00:15:18.000 --> 00:15:20.000 Unë nuk mund të jem i sigurt nëse shkallët janë një përshtatje 00:15:20.000 --> 00:15:22.000 më tepër se një gabim, 00:15:22.000 --> 00:15:24.000 por nëse është një përshtatje 00:15:24.000 --> 00:15:26.000 atëherë pasojat janë të thella. 00:15:26.000 --> 00:15:28.000 Nëse është një përshtatje, 00:15:28.000 --> 00:15:31.000 atëherë kemi evoluar të jemi fetarë. NOTE Paragraph 00:15:31.000 --> 00:15:33.000 Nuk dua të them që evoluam 00:15:33.000 --> 00:15:35.000 për të marrë pjesë në fetë e organizuara gjigante. 00:15:35.000 --> 00:15:37.000 Këto gjëra janë pjesë e kohëve të fundit. 00:15:37.000 --> 00:15:39.000 Dua të them që ne kemi evoluar 00:15:39.000 --> 00:15:41.000 për të parë shenjtërinë kudo rreth nesh 00:15:41.000 --> 00:15:43.000 dhe të bashkohemi me të tjerët në grupe 00:15:43.000 --> 00:15:45.000 dhe mblidhemi rreth e rrotull objekteve të shenjta, 00:15:45.000 --> 00:15:47.000 persona dhe ide. 00:15:47.000 --> 00:15:50.000 Kjo është arsyeja pse politika është kaq fisnore. 00:15:50.000 --> 00:15:53.000 Politika është pjesërisht profane, është pjesërisht rreth interesit vetjak, 00:15:53.000 --> 00:15:56.000 por politika është edhe për shenjtërinë. 00:15:56.000 --> 00:15:58.000 Është për t'u bashkuar me të tjerët 00:15:58.000 --> 00:16:00.000 për të ndjekur idetë morale. 00:16:00.000 --> 00:16:03.000 Është në lidhje me luftën e përjetshme midis së mirës dhe së keqes, 00:16:03.000 --> 00:16:06.000 dhe të gjithë mendojmë të jemi nga ana e të mirës. NOTE Paragraph 00:16:06.000 --> 00:16:08.000 Dhe më e rëndësishmja 00:16:08.000 --> 00:16:10.000 nëse shkallët janë të vërteta 00:16:10.000 --> 00:16:12.000 kjo shpjegon rrymën nënujore të vazhdueshme 00:16:12.000 --> 00:16:14.000 të pakënaqësisë në jetën moderne. 00:16:14.000 --> 00:16:17.000 Sepse qeniet njerëzore janë, në një farë mase, 00:16:17.000 --> 00:16:19.000 krijesa të një koshereje si bletët. 00:16:19.000 --> 00:16:22.000 Ne jemi bletë. Dolëm jashtë kosheres gjatë iluminizmit. 00:16:22.000 --> 00:16:25.000 Ne hodhëm poshtë institucionet e vjetra 00:16:25.000 --> 00:16:27.000 dhe i dhamë lirinë të shtypurve. 00:16:27.000 --> 00:16:29.000 Lëshuam krijimtarinë që ndryshoi botën 00:16:29.000 --> 00:16:32.000 dhe krijoi pasuri të madhe dhe komfort. NOTE Paragraph 00:16:32.000 --> 00:16:34.000 Sot ne fluturojnë rreth e rrotull 00:16:34.000 --> 00:16:36.000 si bletët individuale duke ngazëllyer në lirinë tonë. 00:16:36.000 --> 00:16:38.000 Por, nganjëherë ne pyesim veten: 00:16:38.000 --> 00:16:40.000 A është kjo gjithshka? 00:16:40.000 --> 00:16:42.000 Çfarë duhet të bëj me jetën time? 00:16:42.000 --> 00:16:44.000 Çfarë më mungon? 00:16:44.000 --> 00:16:46.000 Ajo që na mungon ëshë se ne jemi "homo duplex" 00:16:46.000 --> 00:16:49.000 por shoqëria moderne jofetare u ndërtua 00:16:49.000 --> 00:16:52.000 për veten tonë të ulët dhe profane. 00:16:52.000 --> 00:16:55.000 Është me të vërtetë rehat këtu poshtë në nivelin më të ulët. 00:16:55.000 --> 00:16:58.000 Ejani, uluni në qendrën e argëtimit të shtëpisë time. NOTE Paragraph 00:16:58.000 --> 00:17:00.000 Një sfidë e madhe e jetës moderne 00:17:00.000 --> 00:17:03.000 është të gjesh shkallët në mes tek e gjithë rrëmuja 00:17:03.000 --> 00:17:06.000 dhe të bësh diçka të mirë dhe fisnike 00:17:06.000 --> 00:17:09.000 sapo arrite majën. 00:17:09.000 --> 00:17:12.000 Unë e shoh këtë dëshirë tek studentët e mi në Universitetin e Virxhinias. 00:17:12.000 --> 00:17:14.000 Ata të gjithë duan të gjejnë një arsye ose thirrje 00:17:14.000 --> 00:17:16.000 për të turrur veten në të. 00:17:16.000 --> 00:17:19.000 Ata po kërkojnë shkallët e tyre. 00:17:19.000 --> 00:17:21.000 Kjo më jep një shpresë 00:17:21.000 --> 00:17:23.000 sepse njerëzit nuk janë thjesht egoist. NOTE Paragraph 00:17:23.000 --> 00:17:25.000 Shumica e jonë kërkon të kapërcejë gjërat e vogla 00:17:25.000 --> 00:17:27.000 dhe të bëhet pjesë e diçkaje më të madhe. 00:17:27.000 --> 00:17:30.000 Dhe kjo shpjegon rezonancën e jashtëzakonshme 00:17:30.000 --> 00:17:32.000 e kësaj metafore të thjeshtë 00:17:32.000 --> 00:17:35.000 e konceptuar gati 400 vjet më parë. 00:17:35.000 --> 00:17:37.000 "Askush nuk është një ishull 00:17:37.000 --> 00:17:39.000 i tërë në vetvete. 00:17:39.000 --> 00:17:42.000 Çdo njeri është pjesë e kontinentit, 00:17:42.000 --> 00:17:45.000 një pjesë e tërësisë". NOTE Paragraph 00:17:45.000 --> 00:17:47.000 Jonathan Haidt: Faleminderit NOTE Paragraph 00:17:47.000 --> 00:17:55.000 (Duartrokitje)