0:00:00.000,0:00:03.000
Imam pitanje za vas:

0:00:03.000,0:00:05.000
Jeste li religiozni?

0:00:05.000,0:00:07.000
Molim da sada podignete ruku,

0:00:07.000,0:00:10.000
ako se smatrate religioznom osobom.

0:00:10.000,0:00:13.000
Da vidimo, rekao bih da vas je tri ili četiri posto.

0:00:13.000,0:00:16.000
Nisam imao pojma da imamo toliko vjernika na TEDovoj konferenciji.

0:00:16.000,0:00:18.000
(Smijeh)

0:00:18.000,0:00:20.000
U redu, evo još jednog pitanja:

0:00:20.000,0:00:22.000
Smatrate li se duhovnim osobama

0:00:22.000,0:00:24.000
na bilo koji način, u bilo kojem obliku ili formi? Podignite ruku.

0:00:24.000,0:00:27.000
U redu, to je većina.

0:00:27.000,0:00:29.000
Moj je današnji govor

0:00:29.000,0:00:31.000
o glavnom razlogu ili jednom od glavnih razloga

0:00:31.000,0:00:33.000
zašto većina ljudi sebe smatra duhovnim osobama

0:00:33.000,0:00:35.000
na neki način, u nekom obliku ili formi.

0:00:35.000,0:00:38.000
Moj je današnji govor o samouzvišenju.

0:00:38.000,0:00:41.000
To je osnovna činjenica ljudskosti

0:00:41.000,0:00:44.000
da se ono 'ja' ponekad jednostavno izgubi.

0:00:44.000,0:00:46.000
A kada se to dogodi,

0:00:46.000,0:00:49.000
osjećamo se ushićeno

0:00:49.000,0:00:51.000
i posežemo za metaforama dobrog i lošeg

0:00:51.000,0:00:53.000
kako bismo objasnili te osjećaje.

0:00:53.000,0:00:55.000
Govorimo o uzvišenju

0:00:55.000,0:00:57.000
ili uzdizanju.

0:00:57.000,0:01:00.000
Veoma je teško razmišljati o bilo čemu apstraktnom poput ovog

0:01:00.000,0:01:02.000
bez neke dobre, konkretne metafore.

0:01:02.000,0:01:05.000
Ovdje je metafora koju vam danas nudim.

0:01:05.000,0:01:08.000
Razmislite o umu na način kao da ste u kući s mnogo soba,

0:01:08.000,0:01:11.000
s kojima smo većinom upoznati.

0:01:11.000,0:01:14.000
Ali ponekad se čini kao da nam se vrata

0:01:14.000,0:01:16.000
pojave niotkuda

0:01:16.000,0:01:19.000
i odvedu nas do stubišta.

0:01:19.000,0:01:21.000
Uspemo se stubama

0:01:21.000,0:01:25.000
i doživimo stanje izmijenjene svijesti.

0:01:25.000,0:01:27.000
1902. godine,

0:01:27.000,0:01:29.000
veliki američki psiholog William James

0:01:29.000,0:01:32.000
pisao je o mnogim raznovrsnostima religijskog iskustva.

0:01:32.000,0:01:34.000
Skupio je razne vrste studija slučaja.

0:01:34.000,0:01:36.000
Citirao je riječi raznih vrsta ljudi

0:01:36.000,0:01:38.000
koji su imali raznolike vrste takvih iskustava.

0:01:38.000,0:01:40.000
Jedno od meni najuzbudljivijih

0:01:40.000,0:01:42.000
je ovaj mladić, Stephen Bradley,

0:01:42.000,0:01:45.000
on se susreo, bar je tako mislio, s Isusom 1820. godine.

0:01:45.000,0:01:48.000
I evo što je Bradley rekao o tome.

0:01:51.000,0:01:53.000
(Glazba)

0:01:54.000,0:01:57.000
(Video) Stephen Bradley: Mislio sam da sam na sekundu u sobi vidio

0:01:57.000,0:01:59.000
Spasitelja u ljudskom obliku

0:01:59.000,0:02:01.000
s raširenim rukama,

0:02:01.000,0:02:04.000
kako mi se pojavljuje i govori, „Dođi.“

0:02:04.000,0:02:07.000
Sljedećeg sam se dana radovao drhteći.

0:02:07.000,0:02:10.000
Moja je sreća bila toliko velika da sam rekao da želim umrijeti.

0:02:10.000,0:02:13.000
U ovom svijetu nije bilo mjesta za moje uzbuđenje.

0:02:13.000,0:02:15.000
Prije toga,

0:02:15.000,0:02:17.000
bio sam jako sebičan i svojeglav.

0:02:17.000,0:02:20.000
Ali sada sam želio blagostanje za cijelo čovječanstvo

0:02:20.000,0:02:22.000
i mogao bih, s osjećajnim srcem,

0:02:22.000,0:02:25.000
oprostiti najljućim neprijateljima.

0:02:26.000,0:02:28.000
JH: Primijetite

0:02:28.000,0:02:30.000
kako Bradleyevo sitničavo i moralno ja

0:02:30.000,0:02:32.000
jednostavno umire tamo na stubištu.

0:02:32.000,0:02:34.000
I na toj višoj razini

0:02:34.000,0:02:37.000
on postaje nježan i prašta.

0:02:38.000,0:02:40.000
Mnoge svjetske religije pronašle su toliko načina

0:02:40.000,0:02:42.000
kako bi pomogle ljudima da se popnu uz stepenice.

0:02:42.000,0:02:44.000
Neke ugase 'ja' koristeći meditaciju.

0:02:44.000,0:02:46.000
Druge koriste psihodelične droge.

0:02:46.000,0:02:50.000
Ovdje na astečkim zapisima iz 16. stoljeća

0:02:50.000,0:02:53.000
vidimo čovjeka koji se sprema pojesti psilocibin gljivu (magičnu gljivu)

0:02:53.000,0:02:57.000
i u istom trenutku ga bog povlači sa stepenica.

0:02:57.000,0:02:59.000
Druge koriste ples, rotiranje i vrtnju

0:02:59.000,0:03:01.000
kako bi promovirale samouzvišenje.

0:03:01.000,0:03:04.000
Ali ne trebate religiju kako biste prošli stubama.

0:03:04.000,0:03:07.000
Mnogo ljudi pronalazi samouzvišenje u prirodi.

0:03:07.000,0:03:10.000
Ostali nadjačaju svoje ja pomoću bijesa.

0:03:10.000,0:03:13.000
Ali postoji najčudnije mjesto od svih:

0:03:13.000,0:03:15.000
rat.

0:03:15.000,0:03:17.000
Tolike knjige o ratu govore istu stvar,

0:03:17.000,0:03:19.000
da ništa ne zbližava ljude tako

0:03:19.000,0:03:21.000
kao rat.

0:03:21.000,0:03:24.000
I to zbližavanje otvara mogućnost

0:03:24.000,0:03:27.000
izvanrednih samouzvišenih iskustava.

0:03:27.000,0:03:29.000
Pustit ću vam odlomak

0:03:29.000,0:03:31.000
iz ove knjige Glenna Graya.

0:03:31.000,0:03:34.000
Gray je bio vojnik američke vojske u Drugom svjetskom ratu.

0:03:34.000,0:03:37.000
Nakon rata intervjuirao je mnogo drugih vojnika

0:03:37.000,0:03:39.000
i pisao o iskustvu muškaraca u bitkama.

0:03:39.000,0:03:41.000
Ovo je ključan odlomak

0:03:41.000,0:03:44.000
u kojem zapravo opisuje stubište.

0:03:46.000,0:03:48.000
(Video) Glenn Gray: Mnogi će veterani priznati

0:03:48.000,0:03:51.000
da je iskustvo zajedničkog napora u bitci

0:03:51.000,0:03:54.000
bio vrhunac njihovih života.

0:03:54.000,0:03:57.000
'Ja' neprimjetno prelazi u 'mi',

0:03:57.000,0:03:59.000
'moje' postaje 'naše'

0:03:59.000,0:04:01.000
i pojedinačna vjera

0:04:01.000,0:04:04.000
gubi svoju središnju važnost.

0:04:04.000,0:04:06.000
Vjerujem da to nije ništa manje

0:04:06.000,0:04:09.000
od uvjerenja o besmrtnosti

0:04:09.000,0:04:12.000
koje vlastito žrtvovanje čini u tim trenucima

0:04:12.000,0:04:15.000
tako relativno lakim.

0:04:15.000,0:04:18.000
Mogu pasti, ali neću umrijeti

0:04:18.000,0:04:21.000
zbog onoga što je stvarno u meni i ide naprijed

0:04:21.000,0:04:23.000
i nastavlja živjeti u drugovima

0:04:23.000,0:04:25.000
za koje sam dao život.

0:04:27.000,0:04:30.000
JH: Dakle, ono što svi ovi slučajevi imaju zajedničko

0:04:30.000,0:04:33.000
je to da se čini kako se ja stanjilo ili istopilo

0:04:33.000,0:04:35.000
i čini se dobrim, čini se jako dobro

0:04:35.000,0:04:38.000
na način potpuno netipičan ičemu što osjećamo u svojim svakodnevnim životima.

0:04:38.000,0:04:41.000
Čini se nekako uzvišenim.

0:04:41.000,0:04:44.000
Ova ideja s kojom idemo dalje bila je centar pisanja

0:04:44.000,0:04:47.000
velikog francuskog sociologa Emila Durkheima.

0:04:47.000,0:04:49.000
Durkheim nas je čak nazvao Homo duplexima

0:04:49.000,0:04:51.000
ili ljudima s dvije razine.

0:04:51.000,0:04:54.000
Nižu razinu nazvao je razinom svjetovnosti.

0:04:54.000,0:04:57.000
Svjetovno je suprotno svetom.

0:04:57.000,0:04:59.000
To jednostavno znači uobičajeno ili sveopće.

0:04:59.000,0:05:02.000
A u našim svakodnevnim životima postojimo kao pojedinci.

0:05:02.000,0:05:05.000
Želimo zadovoljiti vlastite želje.

0:05:05.000,0:05:07.000
Slijedimo vlastite ciljeve.

0:05:07.000,0:05:09.000
Ali ponekad se dogodi nešto

0:05:09.000,0:05:11.000
što aktivira fazu promjene.

0:05:11.000,0:05:13.000
Pojedinci se udruže

0:05:13.000,0:05:16.000
u ekipe, pokret ili naciju

0:05:16.000,0:05:19.000
što je mnogo više od zbroja njezinih dijelova.

0:05:19.000,0:05:22.000
Durkheim je nazvao ovu razinu, razinom svetosti,

0:05:22.000,0:05:24.000
zato što je vjerovao da je funkcija religije

0:05:24.000,0:05:26.000
sjediniti ljude u grupu,

0:05:26.000,0:05:29.000
u moralnu zajednicu.

0:05:29.000,0:05:32.000
Durkheim je vjerovao da sve što nas sjedinjuje

0:05:32.000,0:05:34.000
zadobiva oznaku svetosti.

0:05:34.000,0:05:36.000
A jednom kad ljudi krenu kružiti

0:05:36.000,0:05:38.000
s nekim svetim predmetom ili vrijednošću,

0:05:38.000,0:05:41.000
onda će raditi kao grupa ne bi li se borili da to zaštite.

0:05:41.000,0:05:43.000
Durkheim je pisao

0:05:43.000,0:05:45.000
o skupu intenzivnih zbirnih osjećaja

0:05:45.000,0:05:48.000
koji postižu ovo čudo E pluribus unum,

0:05:48.000,0:05:50.000
stvaranja grupe od pojedinaca.

0:05:50.000,0:05:53.000
Razmislite o kolektivnoj sreći u Britaniji

0:05:53.000,0:05:56.000
onog dana kada je završio II. svjetski rat.

0:05:56.000,0:05:59.000
Razmislite o kolektivnom bijesu na trgu Tahrir

0:05:59.000,0:06:02.000
koji je svrgnuo diktatora.

0:06:02.000,0:06:04.000
I razmislite o kolektivnoj žalosti

0:06:04.000,0:06:06.000
u Sjedinjenim Američkim Državama

0:06:06.000,0:06:09.000
koju smo svi osjetili, koja nas je sve ujedinila

0:06:09.000,0:06:12.000
nakon 11. rujna.

0:06:12.000,0:06:15.000
Dopustite mi da rezimiram gdje smo.

0:06:15.000,0:06:17.000
Mislim kako je kapacitet za samouzvišenjem

0:06:17.000,0:06:20.000
samo osnovni dio ljudskosti.

0:06:20.000,0:06:22.000
Nudim vam metaforu

0:06:22.000,0:06:24.000
stubišta u umu.

0:06:24.000,0:06:26.000
Kažem vam da smo Homo duplexi

0:06:26.000,0:06:29.000
i da nas ovo stubište vodi od svjetovne razine

0:06:29.000,0:06:31.000
do razine svetosti.

0:06:31.000,0:06:33.000
Kad se popnemo tim stubama,

0:06:33.000,0:06:35.000
vlastiti interesi blijede,

0:06:35.000,0:06:37.000
postajemo mnogo manje zainteresirani za sebe

0:06:37.000,0:06:39.000
i osjećamo se bolje, plemenitije

0:06:39.000,0:06:42.000
i nekako uzvišenije.

0:06:42.000,0:06:45.000
Ovdje je pitanje vrijedno milijun dolara

0:06:45.000,0:06:47.000
za društvene znanstvenike poput mene:

0:06:47.000,0:06:49.000
Je li stubište

0:06:49.000,0:06:52.000
obilježje našeg evolucijskog plana?

0:06:52.000,0:06:55.000
Je li to proizvod prirodne selekcije

0:06:55.000,0:06:57.000
poput naših ruku?

0:06:57.000,0:07:00.000
Ili je to kvar, greška u sustavu –

0:07:00.000,0:07:02.000
jesu li te religiozne stvari samo nešto

0:07:02.000,0:07:05.000
što se događa kad se žice prepletu u mozgu –

0:07:05.000,0:07:07.000
Jill doživi moždani udar i istovremeno doživi religiozno iskustvo,

0:07:07.000,0:07:09.000
je li to samo greška?

0:07:09.000,0:07:13.000
Mnogi znanstvenici koji proučavaju religiju zauzimaju ovo stajalište.

0:07:13.000,0:07:15.000
Novi ateisti, na primjer,

0:07:15.000,0:07:17.000
raspravljaju kako je religija skup trendova,

0:07:17.000,0:07:19.000
na neki način parazitskih trendova,

0:07:19.000,0:07:21.000
koji ulaze u naše umove

0:07:21.000,0:07:24.000
i tjeraju nas da radimo razne vrste ludih religioznih stvari,

0:07:24.000,0:07:26.000
stvari koje nas samouništavaju, poput samoubilačkih bombi.

0:07:26.000,0:07:28.000
I nakon svega,

0:07:28.000,0:07:30.000
kako bi ikada za nas moglo biti dobro

0:07:30.000,0:07:32.000
da izgubimo sami sebe?

0:07:32.000,0:07:34.000
Kako bi ikada moglo biti prilagodljivo

0:07:34.000,0:07:36.000
za bilo koji organizam

0:07:36.000,0:07:39.000
da nadjača svoje interese?

0:07:39.000,0:07:41.000
Pa, dopustite da vam pokažem.

0:07:41.000,0:07:43.000
U 'Podrijetlu vrsta',

0:07:43.000,0:07:45.000
Charles Darwin puno je pisao

0:07:45.000,0:07:47.000
o evoluciji moralnosti –

0:07:47.000,0:07:50.000
odakle dolazi i zašto je imamo.

0:07:50.000,0:07:52.000
Darwin je primijetio da mnogo naših osobina

0:07:52.000,0:07:54.000
ima slabu korist za nas same,

0:07:54.000,0:07:56.000
ali su od velike koristi za naše grupe.

0:07:56.000,0:07:58.000
Pisao je o scenariju

0:07:58.000,0:08:00.000
u kojem bi dva plemena ranog čovječanstva

0:08:00.000,0:08:02.000
došla u kontakt i natjecali bi se.

0:08:02.000,0:08:05.000
Rekao je, „Ako bi jedno pleme imalo

0:08:05.000,0:08:07.000
velik broj odvažnih, suosjećajnih

0:08:07.000,0:08:09.000
i vjernih članova

0:08:09.000,0:08:11.000
koji su uvijek spremni pomoći i braniti jedni druge,

0:08:11.000,0:08:13.000
to bi pleme bilo uspješnije

0:08:13.000,0:08:15.000
i pobijedilo bi ostale.“

0:08:15.000,0:08:17.000
Nastavio je govoreći kako „Sebični i svadljivi ljudi

0:08:17.000,0:08:19.000
ne žele se povezati,

0:08:19.000,0:08:21.000
a bez povezanosti

0:08:21.000,0:08:23.000
ništa se ne može izvršiti.“

0:08:23.000,0:08:25.000
Drugim riječima,

0:08:25.000,0:08:27.000
Charles Darwin vjerovao je

0:08:27.000,0:08:29.000
u grupnu selekciju.

0:08:29.000,0:08:32.000
Ta je ideja bila jako kontroverzna zadnjih 40 godina,

0:08:32.000,0:08:35.000
ali očekuje ju veliki povratak ove godine,

0:08:35.000,0:08:38.000
posebice nakon što u travnju izađe knjiga E. O. Wilsona,

0:08:38.000,0:08:40.000
koja snažno dokazuje

0:08:40.000,0:08:42.000
kako smo mi i nekoliko drugih vrsta

0:08:42.000,0:08:44.000
proizvod grupne selekcije.

0:08:44.000,0:08:46.000
Ali zaista, način na koji treba o tome razmišljati

0:08:46.000,0:08:48.000
je kao da je to selekcija na više razina.

0:08:48.000,0:08:50.000
Gledajte na to na ovaj način:

0:08:50.000,0:08:53.000
Imate natjecanje unutar grupa i među grupama.

0:08:53.000,0:08:56.000
Ovdje je grupa mladića u fakultetskoj veslačkoj ekipi.

0:08:56.000,0:08:58.000
Unutar ove je

0:08:58.000,0:09:00.000
ekipe natjecanje.

0:09:00.000,0:09:02.000
Dečki se natječu jedni s drugima.

0:09:02.000,0:09:05.000
Najsporiji veslači i najslabiji veslači bit će izbačeni iz ekipe.

0:09:05.000,0:09:07.000
A samo nekoliko će ih ići dalje.

0:09:07.000,0:09:10.000
Možda će jedan od njih doći do Olimpijade.

0:09:10.000,0:09:12.000
Dakle, unutar ekipe

0:09:12.000,0:09:15.000
njihovi interesi su zapravo suprotstavljeni jedni drugima.

0:09:15.000,0:09:17.000
A ponekad bi bilo korisno

0:09:17.000,0:09:19.000
za jednog od njih

0:09:19.000,0:09:21.000
da pokuša sabotirati druge.

0:09:21.000,0:09:23.000
Možda će ogovarati svog glavnog suparnika

0:09:23.000,0:09:25.000
treneru.

0:09:25.000,0:09:27.000
Ali dok se to natjecanje odvija

0:09:27.000,0:09:29.000
unutar čamca,

0:09:29.000,0:09:32.000
ovo natjecanje kreće među čamcima.

0:09:32.000,0:09:35.000
I jednom kad ove dečke stavite u čamac koji se natječe s drugim čamcem,

0:09:35.000,0:09:37.000
sada nemaju izbora nego da surađuju

0:09:37.000,0:09:40.000
jer su u istom čamcu.

0:09:40.000,0:09:42.000
Mogu pobijediti jedino

0:09:42.000,0:09:44.000
ako surađuju kao ekipa.

0:09:44.000,0:09:46.000
Hoću reći, ove stvari zvuče banalno,

0:09:46.000,0:09:48.000
ali to su duboke evolucijske istine.

0:09:48.000,0:09:50.000
Glavni argument protiv grupne selekcije

0:09:50.000,0:09:52.000
uvijek je bio

0:09:52.000,0:09:55.000
da, pa sigurno, bilo bi lijepo imati grupu suradnika,

0:09:55.000,0:09:57.000
ali čim imate grupu suradnika,

0:09:57.000,0:10:00.000
bit će preuzeti od strane solo igrača,

0:10:00.000,0:10:03.000
pojedinaca koji će iskoristiti težak rad drugih.

0:10:03.000,0:10:05.000
Da vam to ilustriram.

0:10:05.000,0:10:08.000
Pretpostavimo da imamo grupu malih organizama –

0:10:08.000,0:10:11.000
mogu biti bakterije, mogu biti hrčci; nije bitno što su –

0:10:11.000,0:10:14.000
i pretpostavimo da ova mala grupa ovdje, da su evoluirali do surađivanja.

0:10:14.000,0:10:16.000
Pa, to je sjajno. Oni padaju, brane jedni druge,

0:10:16.000,0:10:19.000
rade skupa, proizvode obilje.

0:10:19.000,0:10:21.000
Kao što vidite na ovoj simulaciji,

0:10:21.000,0:10:24.000
kako surađuju, tako dobivaju bodove, takoreći rastu,

0:10:24.000,0:10:26.000
a kad udvostruče svoju veličinu vidjet ćete kako se razdvajaju

0:10:26.000,0:10:28.000
i tako se reproduciraju i populacija raste.

0:10:28.000,0:10:31.000
Ali pretpostavimo da jedan od njih mutira.

0:10:31.000,0:10:33.000
Imamo mutaciju u genu

0:10:33.000,0:10:35.000
i jedan od njih mutira tako da slijedi sebičnu strategiju.

0:10:35.000,0:10:37.000
Iskorištava ostale.

0:10:37.000,0:10:40.000
I onda kada zeleni komunicira s plavim,

0:10:40.000,0:10:42.000
vidjet ćete da zeleni postaje veći, a plavi postaje manji.

0:10:42.000,0:10:44.000
Evo kako se stvari odigravaju.

0:10:44.000,0:10:46.000
Počinjemo samo s jednim zelenim

0:10:46.000,0:10:48.000
i kako on komunicira

0:10:48.000,0:10:51.000
dobiva bogatstvo ili bodove ili hranu.

0:10:51.000,0:10:54.000
I u kratkom vremenu, suradnici su gotovi.

0:10:54.000,0:10:57.000
Solo igrači su preuzeli.

0:10:57.000,0:11:00.000
Ako grupa ne može riješiti problem solo igrača

0:11:00.000,0:11:03.000
onda ne može ubrati korist suradnje

0:11:03.000,0:11:06.000
i grupna selekcija ne može početi.

0:11:06.000,0:11:08.000
Ali postoji rješenje za problem solo igrača.

0:11:08.000,0:11:10.000
Nije to tako težak problem.

0:11:10.000,0:11:13.000
Zapravo, priroda ga je riješila mnogo, mnogo puta.

0:11:13.000,0:11:15.000
A najdraže rješenje prirode je

0:11:15.000,0:11:18.000
da stavi sve u isti čamac.

0:11:18.000,0:11:20.000
Na primjer,

0:11:20.000,0:11:23.000
zašto mitohondrij u svakoj stanici

0:11:23.000,0:11:25.000
ima svoju DNK,

0:11:25.000,0:11:28.000
potpuno odvojenu od DNK u jezgri?

0:11:28.000,0:11:30.000
To je zato što su one bile

0:11:30.000,0:11:32.000
odvojene slobodne bakterije

0:11:32.000,0:11:34.000
i spojile su se

0:11:34.000,0:11:36.000
i postale superorganizam.

0:11:36.000,0:11:39.000
Na ovaj ili onaj način – možda je jedna progutala drugu; nikad točno nećemo znati zašto –

0:11:39.000,0:11:41.000
ali jednom kad imaju membranu oko sebe,

0:11:41.000,0:11:43.000
sve su u istoj membrani,

0:11:43.000,0:11:46.000
sad svo obilje stvoreno podijeljenim radom

0:11:46.000,0:11:48.000
i sva veličina stvorena suradnjom

0:11:48.000,0:11:50.000
ostaje zaključana unutar membrane

0:11:50.000,0:11:53.000
i imamo superorganizam.

0:11:53.000,0:11:55.000
A sada pogledajmo simulaciju

0:11:55.000,0:11:57.000
kako izgleda kada jedan ovakav superorganizam stavimo

0:11:57.000,0:12:00.000
u populaciju solo igrača, dezertera i varalica

0:12:00.000,0:12:03.000
i vidimo što se događa.

0:12:03.000,0:12:05.000
Superorganizam u osnovi uzima ono što želi.

0:12:05.000,0:12:08.000
Tako je velik, moćan i učinkovit

0:12:08.000,0:12:10.000
da može uzimati sredstva

0:12:10.000,0:12:14.000
od zelenih, od dezertera, varalica.

0:12:14.000,0:12:16.000
I vrlo brzo je cijela populacija

0:12:16.000,0:12:19.000
zapravo složena od tih novih superorganizama.

0:12:19.000,0:12:21.000
Ovo što vam ovdje pokazujem

0:12:21.000,0:12:23.000
je nešto što se zove velika tranzicija

0:12:23.000,0:12:26.000
u evolucijskoj povijesti.

0:12:26.000,0:12:28.000
Darwinovi zakoni se ne mijenjaju,

0:12:28.000,0:12:31.000
ali sada imamo novu vrstu igrača na polju

0:12:31.000,0:12:34.000
i stvari počinju izgledati bitno drugačije.

0:12:34.000,0:12:36.000
Ova tranzicija nije bila samo jedan čudan slučaj prirode

0:12:36.000,0:12:38.000
koji se dogodio s nekom bakterijom.

0:12:38.000,0:12:40.000
Dogodio se ponovo prije

0:12:40.000,0:12:42.000
oko 120 ili 140 milijuna godina

0:12:42.000,0:12:45.000
kada je neka usamljena osa

0:12:45.000,0:12:47.000
počela stvarati mala, jednostavna, primitivna

0:12:47.000,0:12:50.000
skrovišta iliti košnice.

0:12:50.000,0:12:53.000
Kada je s vremenom nekoliko osa živjelo skupa u istoj košnici,

0:12:53.000,0:12:55.000
nisu imale drugog izbora nego surađivati

0:12:55.000,0:12:57.000
jer su vrlo brzo bile u natjecanju

0:12:57.000,0:12:59.000
s ostalim košnicama.

0:12:59.000,0:13:01.000
A najpovezanije košnice pobjeđuju,

0:13:01.000,0:13:03.000
baš kao što je Darwin rekao.

0:13:03.000,0:13:05.000
Ove mlađahne ose

0:13:05.000,0:13:07.000
iznjedrile su pčele i mrave

0:13:07.000,0:13:09.000
koji su prekrili svijet

0:13:09.000,0:13:11.000
i promijenili biosferu.

0:13:11.000,0:13:13.000
I dogodilo se ponovno,

0:13:13.000,0:13:15.000
čak i spektakularnije,

0:13:15.000,0:13:17.000
u posljednjih pola milijuna godina

0:13:17.000,0:13:19.000
kada su naši preci

0:13:19.000,0:13:21.000
postali kulturna stvorenja,

0:13:21.000,0:13:24.000
združili su se uz ognjište ili logorsku vatru,

0:13:24.000,0:13:26.000
podijelili su radne zadatke,

0:13:26.000,0:13:29.000
počeli su oslikavati svoja tijela, govorili su vlastitim narječjima

0:13:29.000,0:13:32.000
i s vremenom su obožavali svoje vlastite bogove.

0:13:32.000,0:13:34.000
Jednom kad su se svi našli u istom plemenu,

0:13:34.000,0:13:37.000
mogli su zadržati korist suradnje zaključan unutar plemena.

0:13:37.000,0:13:39.000
A otključali su najsnažniju silu

0:13:39.000,0:13:41.000
koja nikad prije nije bila viđena na ovom planetu,

0:13:41.000,0:13:43.000
a to je ljudska suradnja –

0:13:43.000,0:13:45.000
sila za gradnjom

0:13:45.000,0:13:48.000
i rušenjem.

0:13:48.000,0:13:50.000
Naravno, ljudske grupe nisu ni približno povezane

0:13:50.000,0:13:52.000
poput košnica.

0:13:52.000,0:13:55.000
Ljudske grupe mogu nakratko izgledati poput košnica,

0:13:55.000,0:13:57.000
ali naginju raspadanju.

0:13:57.000,0:14:00.000
Nismo zaključani u suradnje na način kao što su pčele i mravi.

0:14:00.000,0:14:02.000
Zapravo, često,

0:14:02.000,0:14:04.000
kao što smo imali prilike vidjeti u mnogim pobunama Arapskog proljeća,

0:14:04.000,0:14:08.000
često su te podjele na religijskoj osnovi.

0:14:08.000,0:14:11.000
Ipak, kad se ljudi udruže

0:14:11.000,0:14:13.000
i spoje se u isti pokret,

0:14:13.000,0:14:16.000
mogu pokrenuti planine.

0:14:16.000,0:14:19.000
Pogledajte ljude na ovim slikama koje vam pokazujem.

0:14:19.000,0:14:21.000
Mislite li da su tamo

0:14:21.000,0:14:23.000
jer traže svoju vlastitu volju?

0:14:23.000,0:14:26.000
Ili traže javne interese

0:14:26.000,0:14:29.000
koji od njih zahtijevaju da izgube sami sebe

0:14:29.000,0:14:33.000
i jednostavno postanu dio cjeline?

0:14:34.000,0:14:36.000
U redu, to je bio moj govor

0:14:36.000,0:14:38.000
predan na klasičan TED način.

0:14:38.000,0:14:40.000
A sad ću vam dati cijeli govor ispočetka

0:14:40.000,0:14:42.000
u tri minute

0:14:42.000,0:14:45.000
i na način da vidite cijeli spektar.

0:14:45.000,0:14:47.000
(Glazba)

0:14:47.000,0:14:49.000
(Video) Jonathan Haidt: Mi ljudi imamo mnogo raznolikih

0:14:49.000,0:14:51.000
religijskih iskustava,

0:14:51.000,0:14:53.000
kao što je William James objasnio.

0:14:53.000,0:14:56.000
Jedno od najučestalijih je penjanje po tajnom stubištu

0:14:56.000,0:14:58.000
i gubljenje samih sebe.

0:14:58.000,0:15:00.000
Stubište nas vodi

0:15:00.000,0:15:03.000
od iskustva svjetovnog života ili uobičajenog

0:15:03.000,0:15:05.000
do iskustva svetog života

0:15:05.000,0:15:07.000
ili duboko međupovezanog.

0:15:07.000,0:15:09.000
Mi smo Homo duplexi

0:15:09.000,0:15:11.000
kako je Durkheim objasnio.

0:15:11.000,0:15:13.000
A Homo duplexi

0:15:13.000,0:15:15.000
smo zato što smo evoluirali na višerazinskoj selekciji,

0:15:15.000,0:15:18.000
kao što je Darwin objasnio.

0:15:18.000,0:15:20.000
Ne mogu biti siguran je li stubište adaptacija

0:15:20.000,0:15:22.000
ili pogreška,

0:15:22.000,0:15:24.000
ali ako je adaptacija,

0:15:24.000,0:15:26.000
onda su implikacije dalekosežne.

0:15:26.000,0:15:28.000
Ako je prilagodba,

0:15:28.000,0:15:31.000
onda smo evoluirali kako bismo bili religiozni.

0:15:31.000,0:15:33.000
Ne mislim kako smo evoluirali

0:15:33.000,0:15:35.000
da bismo se pridružili ogromnim organiziranim religijama.

0:15:35.000,0:15:37.000
Te stvari su došle tek nedavno.

0:15:37.000,0:15:39.000
Hoću reći da smo evoluirali

0:15:39.000,0:15:41.000
kako bismo vidjeli svetost svuda oko sebe

0:15:41.000,0:15:43.000
i pridružili se ostalima u ekipe

0:15:43.000,0:15:45.000
i krugove oko svetih predmeta,

0:15:45.000,0:15:47.000
ljudi i ideja.

0:15:47.000,0:15:50.000
Iz tog je razloga politika slična plemenu.

0:15:50.000,0:15:53.000
Politika je djelomično svjetovna, djelomično je vezana uz vlastite interese,

0:15:53.000,0:15:56.000
ali politika je vezana i uz svetost

0:15:56.000,0:15:58.000
jer tu imamo udruživanje s ostalima

0:15:58.000,0:16:00.000
kako bismo razvijali moralne ideje.

0:16:00.000,0:16:03.000
Imamo vječnu borbu između dobra i zla

0:16:03.000,0:16:06.000
i svi vjerujemo da smo u dobroj ekipi.

0:16:06.000,0:16:08.000
I najvažnije,

0:16:08.000,0:16:10.000
ako je stubište stvarno

0:16:10.000,0:16:12.000
onda ono objašnjava što je to dosljedno ispod površine

0:16:12.000,0:16:14.000
nezadovoljstva modernog života.

0:16:14.000,0:16:17.000
Zato što su ljudska bića,

0:16:17.000,0:16:19.000
u nekoj mjeri nalik na bića iz košnice poput pčela.

0:16:19.000,0:16:22.000
Mi smo pčele. Pobjegli smo iz košnice tijekom prosvjetiteljstva.

0:16:22.000,0:16:25.000
Srušili smo stare institucije

0:16:25.000,0:16:27.000
i donijeli slobodu potlačenima.

0:16:27.000,0:16:29.000
Oslobodili smo kreativnost Zemljine promjene

0:16:29.000,0:16:32.000
i stvorili veliko bogatstvo i ugodnost.

0:16:32.000,0:16:34.000
Danas letimo naokolo

0:16:34.000,0:16:36.000
poput individualnih pčela veličajući svoju slobodu.

0:16:36.000,0:16:38.000
Ali ponekad se pitamo:

0:16:38.000,0:16:40.000
Je li to sve što postoji?

0:16:40.000,0:16:42.000
Što bih trebao učiniti sa svojim životom?

0:16:42.000,0:16:44.000
Što nedostaje?

0:16:44.000,0:16:46.000
Ono što nedostaje je to da smo Homo duplexi,

0:16:46.000,0:16:49.000
ali moderno, svjetovno društvo je stvoreno

0:16:49.000,0:16:52.000
da zadovolji naše niže, svjetovne 'nas'.

0:16:52.000,0:16:55.000
Stvarno je ugodno ovdje dolje na nižoj razini.

0:16:55.000,0:16:58.000
Dođite, sjednite u mom kućnom zabavnom centru.

0:16:58.000,0:17:00.000
Jedan veliki izazov modernog života

0:17:00.000,0:17:03.000
je pronaći stubište usred jurnjave

0:17:03.000,0:17:06.000
i onda napraviti nešto dobro i plemenito

0:17:06.000,0:17:09.000
kad se popnete do vrha.

0:17:09.000,0:17:12.000
Vidim tu želju kod svojih studenata na Sveučilištu u Virginiji.

0:17:12.000,0:17:14.000
Svi žele pronaći slučaj ili poziv

0:17:14.000,0:17:16.000
u koji se mogu baciti.

0:17:16.000,0:17:19.000
Svi traže stubište.

0:17:19.000,0:17:21.000
I to mi daje nadu

0:17:21.000,0:17:23.000
jer ljudi nisu potpuno sebični.

0:17:23.000,0:17:25.000
Većina ljudi žudi za tim da nadjača sitničavost

0:17:25.000,0:17:27.000
i postane dio nečeg većeg.

0:17:27.000,0:17:30.000
I to objašnjava izvanrednu zvučnost

0:17:30.000,0:17:32.000
ove jednostavne metafore

0:17:32.000,0:17:35.000
stvorene prije više od 400 godina.

0:17:35.000,0:17:37.000
„Nijedan čovjek nije otok

0:17:37.000,0:17:39.000
sam za sebe.

0:17:39.000,0:17:42.000
Svaki čovjek je dio kontinenta,

0:17:42.000,0:17:45.000
dio većine.“

0:17:45.000,0:17:47.000
JH: Hvala vam.

0:17:47.000,0:17:55.000
(Pljesak)