WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:03.000
დღეს მე მინდა გესაუბროთ ადამიანის ტვინზე,

00:00:03.000 --> 00:00:05.000
იმაზე, რაზეც ჩვენ ვატარებთ კვლევებს კალიფორნიის უნივერსიტეტში.

00:00:05.000 --> 00:00:07.000
ერთი წუთით დაფიქრდით ამ პრობლემაზე.

00:00:07.000 --> 00:00:10.000
აი - სამიოდე ფუთი ხორცის გროვა,

00:00:10.000 --> 00:00:12.000
რომელიც ხელის გულზე შეიძლება მოათავსოთ.

00:00:12.000 --> 00:00:16.000
მაგრამ მას ძალუძს გაიაზროს ვარსკვლავთშორისი სივრცის სიდიადე.

00:00:16.000 --> 00:00:18.000
მას შეუძლია გაიაზროს უსასრულობის არსი,

00:00:18.000 --> 00:00:21.000
დასვას შეკითხვები საკუთარი არსებობის არსზე,

00:00:21.000 --> 00:00:23.000
ღმერთის ბუნებაზე.

NOTE Paragraph

00:00:23.000 --> 00:00:25.000
და ეს მართლაც ყველაზე განსაცვიფრებელი რამ არის მსოფლიოში.

00:00:25.000 --> 00:00:28.000
ეს უდიდესი მისტერია არის გამოწვევა ადამიანებისთვის:

00:00:28.000 --> 00:00:30.000
როგორ მოხდა ეს ყველაფერი?

00:00:30.000 --> 00:00:32.000
ტვინი, როგორც იცით, შედგება ნეირონებისგან.

00:00:32.000 --> 00:00:34.000
ჩვენ ახლა ნეირონებს ვუყურებთ.

00:00:34.000 --> 00:00:37.000
ზრდასრული ადამიანის ტვინში 100 მილიარდზე მეტი ნეირონია.

00:00:37.000 --> 00:00:40.000
და ყოველი ნეირონი ქმნის დაახლოებით 1000-დან 10,000-მდე კავშირს

00:00:40.000 --> 00:00:42.000
სხვა ნეირონებთან.

00:00:42.000 --> 00:00:44.000
და ამაზე დაყრდნობით გამოთვალეს,

00:00:44.000 --> 00:00:47.000
რომ ტვინის აქტივობის გადანაცვლებადობათა და კომბინაციათა რიცხვი

00:00:47.000 --> 00:00:50.000
აჭარბებს სამყაროში არსებულ ელემენტარულ ნაწილაკთა რიცხვს.

NOTE Paragraph

00:00:50.000 --> 00:00:52.000
მაშ, როგორ შევისწავლოთ ტვინი?

00:00:52.000 --> 00:00:54.000
ერთი მიდგომა არის, დავაკვირდეთ პაციენტებს, რომელთაც აქვთ დაზიანება

00:00:54.000 --> 00:00:57.000
ტვინის სხვადასხვა არეში და შევისწავლოთ ცვლილებები მათ ქცევაში.

00:00:57.000 --> 00:00:59.000
ამაზე TED-ის წინა მოხსენებაში ვისაუბრე.

00:00:59.000 --> 00:01:01.000
დღეს ვილაპარაკებ განსხვავებულ მიდგომაზე,

00:01:01.000 --> 00:01:03.000
რაც მდგომარეობს ელექტროდების მოთავსებაში ტვინის სხვადასხვა არეებზე

00:01:03.000 --> 00:01:07.000
და ტვინის ინდივიდუალური ნერვული უჯრედების აქტივობის აღრიცხვაში.

00:01:07.000 --> 00:01:11.000
ეს მოგვაგონებს მოსმენას ტვინის ნერვული უჯრედების აქტივობისა.

NOTE Paragraph

00:01:11.000 --> 00:01:14.000
ერთ-ერთი ახალი აღმოჩენა, რომელიც გაკეთდა

00:01:14.000 --> 00:01:16.000
პარმაში, იტალიაში,

00:01:16.000 --> 00:01:19.000
მკვლევარი ჯაკომო რიზოლატის და მისი კოლეგების მიერ,

00:01:19.000 --> 00:01:21.000
არის ნეირონთა ჯგუფი სახელად სარკისებრი ნეირონები,

00:01:21.000 --> 00:01:24.000
რომლებიც მოთავსებულია ტვინის წინა მხარეს, შუბლის წილში.

00:01:24.000 --> 00:01:26.000
უნდა ითქვას, რომ არსებობენ ნეირონები,

00:01:26.000 --> 00:01:29.000
რომელთაც ჩვეულებრივი მოტორული ბრძანებითი ნეირონები ეწოდებათ,

00:01:29.000 --> 00:01:31.000
და ჩვენ მათ 50 წელზე მეტია ვიცნობთ.

00:01:31.000 --> 00:01:34.000
ეს ნეირონები იღგზნებიან, როდესაც ადამიანი ასრულებს სპეციფიურ ქმედებას.

00:01:34.000 --> 00:01:37.000
მაგალითად, თუ მე გავიშვერ ხელს და ავიღებ ვაშლს,

00:01:37.000 --> 00:01:41.000
აღიგზნებიან მოტორული ბრძანებითი ნეირონები ჩემი ტვინის წინა მხარეში.

00:01:41.000 --> 00:01:44.000
თუ მე გავიშვერ ხელს და ჩემსკენ მოვწევ საგანს, აღიგზნბიან სხვა ნეირონები,

00:01:44.000 --> 00:01:46.000
რომლებიც მიბრძანებენ მოვწიო ეს საგანი.

00:01:46.000 --> 00:01:48.000
მათ მოტორულ ბრძანებითი ნეირონები ეწოდებათ და ჩვენ მათ დიდი ხანია ვიცნობთ.

NOTE Paragraph

00:01:48.000 --> 00:01:50.000
მაგრამ რიზოლატიმ აღმოაჩინა

00:01:50.000 --> 00:01:52.000
ამ ნეირონთა ქვეჯგუფი,

00:01:52.000 --> 00:01:54.000
მათი დაახლოებით 20 პროცენტი, რომლებიც ასევე იღგზნებიან,

00:01:54.000 --> 00:01:57.000
როდესაც მე ვუყურებ ვინმე სხვა პირს, რომელიც ასრულებს იგივე ქმედებას.

00:01:57.000 --> 00:02:00.000
მაშ ასე, გვაქვს ნეირონი, რომელიც აღიგზნება მაშინ, როდესაც ხელში ვიღებ რაიმე საგანს,

00:02:00.000 --> 00:02:03.000
მაგრამ ის ასევე აღიგზნება, როდესაც მე ვუყურებ, თუ როგორ იშვერს ხელს სხვა, რომ აიღოს ეს რაიმე საგანი.

00:02:03.000 --> 00:02:05.000
და ეს ჭეშმარიტად განსაცვიფრებელია.

00:02:05.000 --> 00:02:07.000
ეს არის მსგავსად იმისა, რომ ეს ნეირონი

00:02:07.000 --> 00:02:09.000
დგება სხვა პიროვნების თვალთახედვის ადგილას.

00:02:09.000 --> 00:02:13.000
თითქოს ის ახდენს სხვა პიროვნების ქმედების

00:02:13.000 --> 00:02:15.000
ვირტუალური რეალობის სიმულირებას.

NOTE Paragraph

00:02:15.000 --> 00:02:18.000
რით არიან ეს სარკისებრი ნეირონები მნიშვნელოვანნი?

00:02:18.000 --> 00:02:21.000
ერთის მხრივ, ისინი ჩართულები უნდა იყვნენ იმიტირებისა და ემულირების პროცესში.

00:02:21.000 --> 00:02:24.000
რადგან იმისათვის, რომ მოახდინოთ რთული ქმედების იმიტირება,

00:02:24.000 --> 00:02:27.000
საჭიროა ტვინმა გაითავისოს სხვა პიროვნების ხედვის წერტილი.

00:02:27.000 --> 00:02:29.000
ესე იგი ეს მნიშვნელოვანია იმიტირებისა და ემულირებისათვის.

00:02:29.000 --> 00:02:31.000
და რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი?

00:02:31.000 --> 00:02:34.000
მოდით შევხედოთ შემდეგ სლაიდს.

00:02:34.000 --> 00:02:37.000
მაშ, როგორ ახდენთ იმიტირებას? რატომ არის იმიტირება მნიშვნელოვანი?

00:02:37.000 --> 00:02:39.000
სარკისებრი ნეირონები და იმიტირება, ემულირება.

NOTE Paragraph

00:02:39.000 --> 00:02:43.000
მოდით შევხედოთ კულტურას, კაცობრიობის კულტურის ფენომენს.

00:02:43.000 --> 00:02:47.000
თუ გადავალთ დროში უკან, დაახლოებით 75,000-100,000 წლით უკან,

00:02:47.000 --> 00:02:49.000
და შევხედავთ ადამიანის ევოლუციას, აღმოჩნდება

00:02:49.000 --> 00:02:52.000
რომ მოხდა რაღაც ძალზე მნიშვნელოვანი დაახლოებით 75,000 წლის წინ.

00:02:52.000 --> 00:02:54.000
და ეს არის უეცარი წარმოქმნა და მყისიერი გავრცელება

00:02:54.000 --> 00:02:57.000
რამოდენიმე, გამორჩეულად ადამიანური, თვისებებისა,

00:02:57.000 --> 00:02:59.000
როგორიცაა ინსტრუმენტების გამოყენება,

00:02:59.000 --> 00:03:02.000
ცეცხლის გამოყენება, თავშესაფრის გამოყენება და, რა თქმა უნდა, ენა,

00:03:02.000 --> 00:03:04.000
სხვისი აზრების წაკითხვის შესაძლებლობა

00:03:04.000 --> 00:03:06.000
და სხვა პიროვნების ქცევების ინტერპრეტირება.

00:03:06.000 --> 00:03:08.000
ეს ყველაფერი შედარებით სწრაფად მოხდა.

NOTE Paragraph

00:03:08.000 --> 00:03:11.000
მიუხედავად იმისა, რომ ადამიანის ტვინმა მიაღწია მის დღევანდელ ზომას

00:03:11.000 --> 00:03:13.000
თითქმის სამასი ან ოთხასი ათასი წლის წინ,

00:03:13.000 --> 00:03:15.000
ეს ყველაფერი მოხდა 100,000 წლის წინ ძალიან სწრაფად.

00:03:15.000 --> 00:03:18.000
და მე ვამტკიცებ, რომ რაც მოხდა, იყო

00:03:18.000 --> 00:03:21.000
სარკისებრი ნეირონების რთული სისტემის უცაბედი ჩამოყალიბება,

00:03:21.000 --> 00:03:23.000
რამაც საშუალება მოგვცა, მოგვეხდინა სხვა პიროვნების ქმედებების ემულირება და იმიტირება.

00:03:23.000 --> 00:03:27.000
შედეგად, როდესაც ჯგუფის ერთ-ერთი წევრი შემთხვევით აღმოაჩენდა

00:03:27.000 --> 00:03:30.000
უჩვეულო რამეს, მაგალითად ცეცხლის გამოყენებას,

00:03:30.000 --> 00:03:32.000
ან რაიმე სახის ინსტრუმენტის გამოყენებას, ნაცვლად გაქრობისა,

00:03:32.000 --> 00:03:35.000
ეს აღმოჩენა მყისიერად ვრცელდებოდა - ჰორიზონტალურად, მთელი პოპულაციის მასშტაბით,

00:03:35.000 --> 00:03:38.000
ან გადაეცემოდა ვერტიკალურად, თაობიდან თაობას.

NOTE Paragraph

00:03:38.000 --> 00:03:40.000
და მოულოდნელად ევოლუცია გახდა ლამარკისეული,

00:03:40.000 --> 00:03:42.000
ნაცვლად დარვინისეულისა.

00:03:42.000 --> 00:03:45.000
დარვინისეული ევოლუცია ნელია; მას ასობით ათასი წელი სჭირდება.

00:03:45.000 --> 00:03:47.000
პოლარულ დათვს ბეწვის ქურქის ევოლუციისათვის

00:03:47.000 --> 00:03:50.000
დასჭირდება ათასობით თაობა, შესაძლოა 100,000 წელი.

00:03:50.000 --> 00:03:53.000
ადამიანის ნაშიერს, ბავშვს, შეუძლია უყუროს მის მშობელს,

00:03:53.000 --> 00:03:56.000
რომელიც კლავს პოლარულ დათვს,

00:03:56.000 --> 00:03:59.000
ატყავებს მას და იმოსება მის ქურქში

00:03:59.000 --> 00:04:01.000
და ისწავლოს ეს ერთ ნაბიჯში. ის, რასაც პოლარული დათვი

00:04:01.000 --> 00:04:03.000
სწავლობდა 100,000 წელი,

00:04:03.000 --> 00:04:06.000
ბავშვს შეუძლია ისწავლოს 10 წუთში.

00:04:06.000 --> 00:04:08.000
და როდესაც ის ამას ისწავლის, ეს გავრცელდება

00:04:08.000 --> 00:04:11.000
გეომეტრიული პროგრესიით, პოპულაციის მასშტაბით.

NOTE Paragraph

00:04:11.000 --> 00:04:14.000
ეს არის საფუძველი. რთული ცოდნის იმიტაცია

00:04:14.000 --> 00:04:17.000
არის ის, რასაც ჩვენ კულტურას ვეძახით და ეს არის საფუძველი ცივილიზაციისა.

00:04:17.000 --> 00:04:19.000
ასევე არსებობენ სხვა სახის სარკისებრი ნეირონები,

00:04:19.000 --> 00:04:21.000
რომლებიც ჩართულნი არიან სრულიად განსხვავებულ ამოცანებში.

00:04:21.000 --> 00:04:23.000
არსებობენ სერკისებრი ნეირონები,

00:04:23.000 --> 00:04:26.000
და როგორც არსებობენ სარკისებრი ნეირონები ქმედებისთვის, არსებობენ სარკისებრი ნეირონები შეხებისთვის.

00:04:26.000 --> 00:04:28.000
სხვა სიტყვებით, თუ ვინმე მეხება,

00:04:28.000 --> 00:04:30.000
ეხება ჩემს ხელს, აღიგზნება ნეირონი სომატოსენსორულ ქერქში,

00:04:30.000 --> 00:04:32.000
ტვინის სენსორულ არეში.

00:04:32.000 --> 00:04:35.000
მაგრამ იგივე ნეირონი აღიგზნება,

00:04:35.000 --> 00:04:37.000
როდესაც მე უბრალოდ ვუყურებ, თუ როგორ ეხებიან სხვა პიროვნებას.

00:04:37.000 --> 00:04:40.000
ეს არის თანაგრძნობა სხვა პიროვნების შეხებისა.

NOTE Paragraph

00:04:40.000 --> 00:04:42.000
ანუ მათი უმრავლესობა იღგზნება, როდესაც მე მეხებიან

00:04:42.000 --> 00:04:45.000
სხვადასხვა წერტილში. განსხვავებული ნეირონები განსხვავებულ წერტილებში.

00:04:45.000 --> 00:04:47.000
მაგრამ მათი ქვეჯგუფი აღიგზნება მაშინაც კი, როდესაც მე ვუყურებ,

00:04:47.000 --> 00:04:49.000
თუ როგორ ეხებიან ვინმეს იმავე წერტილში.

00:04:49.000 --> 00:04:51.000
ანუ გვაქვს ნეირონები,

00:04:51.000 --> 00:04:53.000
რომლებიც ახდენენ თანაგრძნობას.

00:04:53.000 --> 00:04:56.000
იბადება შეკითხვა: თუ მე უბრალოდ ვუცქერ როგორ ეხებიან სხვა პიროვნებას,

00:04:56.000 --> 00:05:00.000
რატომ არ ვურევ და არ შევიგრძნობ ამ შეხებას

00:05:00.000 --> 00:05:02.000
განხორციელებულს ვიღაც სხვა პიროვნებაზე?

00:05:02.000 --> 00:05:06.000
ანუ, მე ვუთანაგრძნობ ამ პიროვნებას, მაგრამ პირდაპირი მნიშვნელობით არ ვგრძნობ ამ შეხებას.

00:05:06.000 --> 00:05:08.000
ეს ხდება იმიტომ, რომ ჩვენ გვაქვს რეცეპტორები კანში,

00:05:08.000 --> 00:05:10.000
შეხებისა და ტკივილის რეცეპტორები, რომლებიც მიემართებიან ტვინში

00:05:10.000 --> 00:05:13.000
და ეუბნებიან მას "ნუ დარდობ, შენ არ გეხებიან.

00:05:13.000 --> 00:05:16.000
თანაუგრძნე რამდენიც გინდა სხვა პიროვნებას,

00:05:16.000 --> 00:05:18.000
მაგრამ შემთხვევით თავად არ შეიგრძნო შეხება,

00:05:18.000 --> 00:05:20.000
თორემ დაიბნევი და ყველაფერს აურევ."

NOTE Paragraph

00:05:20.000 --> 00:05:22.000
მაშ ასე, გვაქვს უკუ-კავშირის სიგნალი,

00:05:22.000 --> 00:05:24.000
რომელიც ბლოკავს სარკისებრი ნეირონის სიგნალს

00:05:24.000 --> 00:05:27.000
და არ უშვებს ამ შეხების შეგრძნებას.

00:05:27.000 --> 00:05:30.000
მაგრამ თუ მოვაცილებთ ხელს, ანესთეზიას გავუკეთებთ მას,

00:05:30.000 --> 00:05:32.000
შეუშვებთ ჩემს ხელში ინექციას

00:05:32.000 --> 00:05:34.000
ანესთეზირებას გავუკეთებთ მხრის ნერვულ კვანძს ისე, რომ ხელი გამიყუჩდება,

00:05:34.000 --> 00:05:36.000
და ის ვეღარ შეიგრძნობს შეხებას,

00:05:36.000 --> 00:05:38.000
თუ მე ამის შემდეგ გიყურებთ, თუ როგორ გეხებიან,

00:05:38.000 --> 00:05:40.000
მე ამას პირდაპირი მნიშვნელობით ჩემს ხელზე შევიგრძნობ.

00:05:40.000 --> 00:05:42.000
სხვა სიტყვებით, გაქრა ბარიერი

00:05:42.000 --> 00:05:44.000
თქვენსა და სხვა ადამიანს შორის.

00:05:44.000 --> 00:05:47.000
და მე მათ ვეძახი განდის ნეირონებს, ან თანაგრძნობის ნეირონებს.

00:05:47.000 --> 00:05:48.000
(სიცილი)

NOTE Paragraph

00:05:48.000 --> 00:05:51.000
და ეს არ ხდება რაღაც აბსტრაქტული, მეტაფორული გაგებით,

00:05:51.000 --> 00:05:53.000
ერთადერთი, რაც განსხვავებთ თქვენ მისგან,

00:05:53.000 --> 00:05:55.000
სხვა პიროვნებისგან, არის თქვენი კანი.

00:05:55.000 --> 00:05:59.000
მოაშორეთ კანი და თქვენ შეიგრძნობთ ამ პიროვნებაზე შეხებას თქვენს გონებაში.

00:05:59.000 --> 00:06:02.000
თქვენ გააქრობთ ბარიერს თქვენსა და სხვა ადმიანთა შორის.

00:06:02.000 --> 00:06:04.000
ამაზე, რა თქმა უნდა, დაფუძნებულია აღმოსავლურ ფილოსოფიათა უმრავლესობა,

00:06:04.000 --> 00:06:07.000
იმაზე, რომ არ არსებობს ჭეშმარიტი მე,

00:06:07.000 --> 00:06:09.000
განცალკევებით სხვა ადამიანებისგან, სამყაროზე დაკვირვებისგან,

00:06:09.000 --> 00:06:11.000
სხვა ადამიანებზე დაკვირვებისგან.

00:06:11.000 --> 00:06:14.000
თქვენ, სინამდვილეში, დაკავშირებულები ხართ არა მხოლოდ ფეისბუქით და ინტერნეტით,

00:06:14.000 --> 00:06:17.000
არამედ პირდაპირი მნიშვნელობით, დაკავშირებული ხართ თქვენი ნეირონებით

00:06:17.000 --> 00:06:20.000
და არის მთელი ჯაჭვი ნეირონებისა ამ ოთახში, რომლების ესაუბრებიან ერთმანეთს.

00:06:20.000 --> 00:06:22.000
და არ არსებობს ჭეშმარიტი განსხვავება

00:06:22.000 --> 00:06:24.000
თქვენი ცნობიერებისა ვინმე სხვა ადამიანის ცნობიერებისაგან.

NOTE Paragraph

00:06:24.000 --> 00:06:26.000
და ეს არ არის რაღაც შამანური ფილოსოფია.

00:06:26.000 --> 00:06:29.000
ეს აღმოცენდა ჩვენი ცოდნიდან ნეირობიოლიგიის საწყისებისა.

00:06:29.000 --> 00:06:32.000
მაშ ასე, თუ გვყავს პაციენტი ფანტომური კიდურით. თუ ამპუტირება გაუკეთეს თქვენს ხელს

00:06:32.000 --> 00:06:34.000
და თქვენ გაქვთ ფანტომი, და უყურებთ ვინმეს

00:06:34.000 --> 00:06:36.000
როგორ ეხებიან, თქვენ ამას შეიგრძნობთ თქვენს ფანტომში.

00:06:36.000 --> 00:06:38.000
განსაცვიფრებელი კი ის არის,

00:06:38.000 --> 00:06:41.000
რომ თუ თქვენ გაქვთ ტკივილი თქვენს ფანტომურ კიდურში და მოუჭერთ სხვა პიროვნების ხელს,

00:06:41.000 --> 00:06:43.000
მასაჟს გაუკეთებთ მის ხელს,

00:06:43.000 --> 00:06:45.000
ეს მოგიხსნით ტკივილს თქვენს ფანტომურ ხელში,

00:06:45.000 --> 00:06:47.000
თითქოს ნეირონი

00:06:47.000 --> 00:06:49.000
გრძნობს შვებას მხოლოდ იმით, რომ უყურებს

00:06:49.000 --> 00:06:51.000
როგორ უტარებენ სხვას მასაჟს.

NOTE Paragraph

00:06:51.000 --> 00:06:54.000
აი ჩემი უკანასკნელი სლაიდი.

00:06:54.000 --> 00:06:56.000
ძალიან დიდი ხნის განმავლობაში კაცობრიობა თვლიდა,

00:06:56.000 --> 00:06:58.000
რომ მეცნიერება და ხელოვნება სრულიად განცალკევებულად იდგნენ.

00:06:58.000 --> 00:07:01.000
ჩარლზ პ. სნოუ საუბრობდა ორ კულტურაზე:

00:07:01.000 --> 00:07:03.000
ერთის მხრივ მეცნიერება, მეორეს მხრივ ჰუმანიტარული საგნები;

00:07:03.000 --> 00:07:05.000
ეს განშტოებები არასოდეს შეხვდებიან ერთმანეთს.

00:07:05.000 --> 00:07:07.000
და მე ვიძახი, რომ სარკისებრი ნეირონები გვაძლევენ საფუძველს

00:07:07.000 --> 00:07:10.000
და საშუალებას ახლებურად გავიაზროთ ცნებები, როგორიცაა ცნობიერება,

00:07:10.000 --> 00:07:12.000
საკუთარი მე-ს გამოხატულება,

00:07:12.000 --> 00:07:14.000
ის რაც განსხვავებთ თქვენ სხვა ადამიანებისგან,

00:07:14.000 --> 00:07:16.000
რაც საშუალებას გაძლევთ თანაუგრძნოთ სხვა ადამიანენს

00:07:16.000 --> 00:07:19.000
და აგრეთვე ხელახლა გავიაზროთ ისეთ საკითხები, როგორიცაა კულტურისა

00:07:19.000 --> 00:07:21.000
და ცივილიზაციის ჩამოყალიბება, რაც გამორჩეულად ადამიანს სხვა დანარჩენისგან. გმადლობთ

00:07:21.000 --> 00:07:23.000
(აპლოდისმენტები)