1
00:00:00,000 --> 00:00:03,000
დღეს მე მინდა გესაუბროთ ადამიანის ტვინზე,

2
00:00:03,000 --> 00:00:05,000
იმაზე, რაზეც ჩვენ ვატარებთ კვლევებს კალიფორნიის უნივერსიტეტში.

3
00:00:05,000 --> 00:00:07,000
ერთი წუთით დაფიქრდით ამ პრობლემაზე.

4
00:00:07,000 --> 00:00:10,000
აი - სამიოდე ფუთი ხორცის გროვა,

5
00:00:10,000 --> 00:00:12,000
რომელიც ხელის გულზე შეიძლება მოათავსოთ.

6
00:00:12,000 --> 00:00:16,000
მაგრამ მას ძალუძს გაიაზროს ვარსკვლავთშორისი სივრცის სიდიადე.

7
00:00:16,000 --> 00:00:18,000
მას შეუძლია გაიაზროს უსასრულობის არსი,

8
00:00:18,000 --> 00:00:21,000
დასვას შეკითხვები საკუთარი არსებობის არსზე,

9
00:00:21,000 --> 00:00:23,000
ღმერთის ბუნებაზე.

10
00:00:23,000 --> 00:00:25,000
და ეს მართლაც ყველაზე განსაცვიფრებელი რამ არის მსოფლიოში.

11
00:00:25,000 --> 00:00:28,000
ეს უდიდესი მისტერია არის გამოწვევა ადამიანებისთვის:

12
00:00:28,000 --> 00:00:30,000
როგორ მოხდა ეს ყველაფერი?

13
00:00:30,000 --> 00:00:32,000
ტვინი, როგორც იცით, შედგება ნეირონებისგან.

14
00:00:32,000 --> 00:00:34,000
ჩვენ ახლა ნეირონებს ვუყურებთ.

15
00:00:34,000 --> 00:00:37,000
ზრდასრული ადამიანის ტვინში 100 მილიარდზე მეტი ნეირონია.

16
00:00:37,000 --> 00:00:40,000
და ყოველი ნეირონი ქმნის დაახლოებით 1000-დან 10,000-მდე კავშირს

17
00:00:40,000 --> 00:00:42,000
სხვა ნეირონებთან.

18
00:00:42,000 --> 00:00:44,000
და ამაზე დაყრდნობით გამოთვალეს,

19
00:00:44,000 --> 00:00:47,000
რომ ტვინის აქტივობის გადანაცვლებადობათა და კომბინაციათა რიცხვი

20
00:00:47,000 --> 00:00:50,000
აჭარბებს სამყაროში არსებულ ელემენტარულ ნაწილაკთა რიცხვს.

21
00:00:50,000 --> 00:00:52,000
მაშ, როგორ შევისწავლოთ ტვინი?

22
00:00:52,000 --> 00:00:54,000
ერთი მიდგომა არის, დავაკვირდეთ პაციენტებს, რომელთაც აქვთ დაზიანება

23
00:00:54,000 --> 00:00:57,000
ტვინის სხვადასხვა არეში და შევისწავლოთ ცვლილებები მათ ქცევაში.

24
00:00:57,000 --> 00:00:59,000
ამაზე TED-ის წინა მოხსენებაში ვისაუბრე.

25
00:00:59,000 --> 00:01:01,000
დღეს ვილაპარაკებ განსხვავებულ მიდგომაზე,

26
00:01:01,000 --> 00:01:03,000
რაც მდგომარეობს ელექტროდების მოთავსებაში ტვინის სხვადასხვა არეებზე

27
00:01:03,000 --> 00:01:07,000
და ტვინის ინდივიდუალური ნერვული უჯრედების აქტივობის აღრიცხვაში.

28
00:01:07,000 --> 00:01:11,000
ეს მოგვაგონებს მოსმენას ტვინის ნერვული უჯრედების აქტივობისა.

29
00:01:11,000 --> 00:01:14,000
ერთ-ერთი ახალი აღმოჩენა, რომელიც გაკეთდა

30
00:01:14,000 --> 00:01:16,000
პარმაში, იტალიაში,

31
00:01:16,000 --> 00:01:19,000
მკვლევარი ჯაკომო რიზოლატის და მისი კოლეგების მიერ,

32
00:01:19,000 --> 00:01:21,000
არის ნეირონთა ჯგუფი სახელად სარკისებრი ნეირონები,

33
00:01:21,000 --> 00:01:24,000
რომლებიც მოთავსებულია ტვინის წინა მხარეს, შუბლის წილში.

34
00:01:24,000 --> 00:01:26,000
უნდა ითქვას, რომ არსებობენ ნეირონები,

35
00:01:26,000 --> 00:01:29,000
რომელთაც ჩვეულებრივი მოტორული ბრძანებითი ნეირონები ეწოდებათ,

36
00:01:29,000 --> 00:01:31,000
და ჩვენ მათ 50 წელზე მეტია ვიცნობთ.

37
00:01:31,000 --> 00:01:34,000
ეს ნეირონები იღგზნებიან, როდესაც ადამიანი ასრულებს სპეციფიურ ქმედებას.

38
00:01:34,000 --> 00:01:37,000
მაგალითად, თუ მე გავიშვერ ხელს და ავიღებ ვაშლს,

39
00:01:37,000 --> 00:01:41,000
აღიგზნებიან მოტორული ბრძანებითი ნეირონები ჩემი ტვინის წინა მხარეში.

40
00:01:41,000 --> 00:01:44,000
თუ მე გავიშვერ ხელს და ჩემსკენ მოვწევ საგანს, აღიგზნბიან სხვა ნეირონები,

41
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
რომლებიც მიბრძანებენ მოვწიო ეს საგანი.

42
00:01:46,000 --> 00:01:48,000
მათ მოტორულ ბრძანებითი ნეირონები ეწოდებათ და ჩვენ მათ დიდი ხანია ვიცნობთ.

43
00:01:48,000 --> 00:01:50,000
მაგრამ რიზოლატიმ აღმოაჩინა

44
00:01:50,000 --> 00:01:52,000
ამ ნეირონთა ქვეჯგუფი,

45
00:01:52,000 --> 00:01:54,000
მათი დაახლოებით 20 პროცენტი, რომლებიც ასევე იღგზნებიან,

46
00:01:54,000 --> 00:01:57,000
როდესაც მე ვუყურებ ვინმე სხვა პირს, რომელიც ასრულებს იგივე ქმედებას.

47
00:01:57,000 --> 00:02:00,000
მაშ ასე, გვაქვს ნეირონი, რომელიც აღიგზნება მაშინ, როდესაც ხელში ვიღებ რაიმე საგანს,

48
00:02:00,000 --> 00:02:03,000
მაგრამ ის ასევე აღიგზნება, როდესაც მე ვუყურებ, თუ როგორ იშვერს ხელს სხვა, რომ აიღოს ეს რაიმე საგანი.

49
00:02:03,000 --> 00:02:05,000
და ეს ჭეშმარიტად განსაცვიფრებელია.

50
00:02:05,000 --> 00:02:07,000
ეს არის მსგავსად იმისა, რომ ეს ნეირონი

51
00:02:07,000 --> 00:02:09,000
დგება სხვა პიროვნების თვალთახედვის ადგილას.

52
00:02:09,000 --> 00:02:13,000
თითქოს ის ახდენს სხვა პიროვნების ქმედების

53
00:02:13,000 --> 00:02:15,000
ვირტუალური რეალობის სიმულირებას.

54
00:02:15,000 --> 00:02:18,000
რით არიან ეს სარკისებრი ნეირონები მნიშვნელოვანნი?

55
00:02:18,000 --> 00:02:21,000
ერთის მხრივ, ისინი ჩართულები უნდა იყვნენ იმიტირებისა და ემულირების პროცესში.

56
00:02:21,000 --> 00:02:24,000
რადგან იმისათვის, რომ მოახდინოთ რთული ქმედების იმიტირება,

57
00:02:24,000 --> 00:02:27,000
საჭიროა ტვინმა გაითავისოს სხვა პიროვნების ხედვის წერტილი.

58
00:02:27,000 --> 00:02:29,000
ესე იგი ეს მნიშვნელოვანია იმიტირებისა და ემულირებისათვის.

59
00:02:29,000 --> 00:02:31,000
და რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი?

60
00:02:31,000 --> 00:02:34,000
მოდით შევხედოთ შემდეგ სლაიდს.

61
00:02:34,000 --> 00:02:37,000
მაშ, როგორ ახდენთ იმიტირებას? რატომ არის იმიტირება მნიშვნელოვანი?

62
00:02:37,000 --> 00:02:39,000
სარკისებრი ნეირონები და იმიტირება, ემულირება.

63
00:02:39,000 --> 00:02:43,000
მოდით შევხედოთ კულტურას, კაცობრიობის კულტურის ფენომენს.

64
00:02:43,000 --> 00:02:47,000
თუ გადავალთ დროში უკან, დაახლოებით 75,000-100,000 წლით უკან,

65
00:02:47,000 --> 00:02:49,000
და შევხედავთ ადამიანის ევოლუციას, აღმოჩნდება

66
00:02:49,000 --> 00:02:52,000
რომ მოხდა რაღაც ძალზე მნიშვნელოვანი დაახლოებით 75,000 წლის წინ.

67
00:02:52,000 --> 00:02:54,000
და ეს არის უეცარი წარმოქმნა და მყისიერი გავრცელება

68
00:02:54,000 --> 00:02:57,000
რამოდენიმე, გამორჩეულად ადამიანური, თვისებებისა,

69
00:02:57,000 --> 00:02:59,000
როგორიცაა ინსტრუმენტების გამოყენება,

70
00:02:59,000 --> 00:03:02,000
ცეცხლის გამოყენება, თავშესაფრის გამოყენება და, რა თქმა უნდა, ენა,

71
00:03:02,000 --> 00:03:04,000
სხვისი აზრების წაკითხვის შესაძლებლობა

72
00:03:04,000 --> 00:03:06,000
და სხვა პიროვნების ქცევების ინტერპრეტირება.

73
00:03:06,000 --> 00:03:08,000
ეს ყველაფერი შედარებით სწრაფად მოხდა.

74
00:03:08,000 --> 00:03:11,000
მიუხედავად იმისა, რომ ადამიანის ტვინმა მიაღწია მის დღევანდელ ზომას

75
00:03:11,000 --> 00:03:13,000
თითქმის სამასი ან ოთხასი ათასი წლის წინ,

76
00:03:13,000 --> 00:03:15,000
ეს ყველაფერი მოხდა 100,000 წლის წინ ძალიან სწრაფად.

77
00:03:15,000 --> 00:03:18,000
და მე ვამტკიცებ, რომ რაც მოხდა, იყო

78
00:03:18,000 --> 00:03:21,000
სარკისებრი ნეირონების რთული სისტემის უცაბედი ჩამოყალიბება,

79
00:03:21,000 --> 00:03:23,000
რამაც საშუალება მოგვცა, მოგვეხდინა სხვა პიროვნების ქმედებების ემულირება და იმიტირება.

80
00:03:23,000 --> 00:03:27,000
შედეგად, როდესაც ჯგუფის ერთ-ერთი წევრი შემთხვევით აღმოაჩენდა

81
00:03:27,000 --> 00:03:30,000
უჩვეულო რამეს, მაგალითად ცეცხლის გამოყენებას,

82
00:03:30,000 --> 00:03:32,000
ან რაიმე სახის ინსტრუმენტის გამოყენებას, ნაცვლად გაქრობისა,

83
00:03:32,000 --> 00:03:35,000
ეს აღმოჩენა მყისიერად ვრცელდებოდა - ჰორიზონტალურად, მთელი პოპულაციის მასშტაბით,

84
00:03:35,000 --> 00:03:38,000
ან გადაეცემოდა ვერტიკალურად, თაობიდან თაობას.

85
00:03:38,000 --> 00:03:40,000
და მოულოდნელად ევოლუცია გახდა ლამარკისეული,

86
00:03:40,000 --> 00:03:42,000
ნაცვლად დარვინისეულისა.

87
00:03:42,000 --> 00:03:45,000
დარვინისეული ევოლუცია ნელია; მას ასობით ათასი წელი სჭირდება.

88
00:03:45,000 --> 00:03:47,000
პოლარულ დათვს ბეწვის ქურქის ევოლუციისათვის

89
00:03:47,000 --> 00:03:50,000
დასჭირდება ათასობით თაობა, შესაძლოა 100,000 წელი.

90
00:03:50,000 --> 00:03:53,000
ადამიანის ნაშიერს, ბავშვს, შეუძლია უყუროს მის მშობელს,

91
00:03:53,000 --> 00:03:56,000
რომელიც კლავს პოლარულ დათვს,

92
00:03:56,000 --> 00:03:59,000
ატყავებს მას და იმოსება მის ქურქში

93
00:03:59,000 --> 00:04:01,000
და ისწავლოს ეს ერთ ნაბიჯში. ის, რასაც პოლარული დათვი

94
00:04:01,000 --> 00:04:03,000
სწავლობდა 100,000 წელი,

95
00:04:03,000 --> 00:04:06,000
ბავშვს შეუძლია ისწავლოს 10 წუთში.

96
00:04:06,000 --> 00:04:08,000
და როდესაც ის ამას ისწავლის, ეს გავრცელდება

97
00:04:08,000 --> 00:04:11,000
გეომეტრიული პროგრესიით, პოპულაციის მასშტაბით.

98
00:04:11,000 --> 00:04:14,000
ეს არის საფუძველი. რთული ცოდნის იმიტაცია

99
00:04:14,000 --> 00:04:17,000
არის ის, რასაც ჩვენ კულტურას ვეძახით და ეს არის საფუძველი ცივილიზაციისა.

100
00:04:17,000 --> 00:04:19,000
ასევე არსებობენ სხვა სახის სარკისებრი ნეირონები,

101
00:04:19,000 --> 00:04:21,000
რომლებიც ჩართულნი არიან სრულიად განსხვავებულ ამოცანებში.

102
00:04:21,000 --> 00:04:23,000
არსებობენ სერკისებრი ნეირონები,

103
00:04:23,000 --> 00:04:26,000
და როგორც არსებობენ სარკისებრი ნეირონები ქმედებისთვის, არსებობენ სარკისებრი ნეირონები შეხებისთვის.

104
00:04:26,000 --> 00:04:28,000
სხვა სიტყვებით, თუ ვინმე მეხება,

105
00:04:28,000 --> 00:04:30,000
ეხება ჩემს ხელს, აღიგზნება ნეირონი სომატოსენსორულ ქერქში,

106
00:04:30,000 --> 00:04:32,000
ტვინის სენსორულ არეში.

107
00:04:32,000 --> 00:04:35,000
მაგრამ იგივე ნეირონი აღიგზნება,

108
00:04:35,000 --> 00:04:37,000
როდესაც მე უბრალოდ ვუყურებ, თუ როგორ ეხებიან სხვა პიროვნებას.

109
00:04:37,000 --> 00:04:40,000
ეს არის თანაგრძნობა სხვა პიროვნების შეხებისა.

110
00:04:40,000 --> 00:04:42,000
ანუ მათი უმრავლესობა იღგზნება, როდესაც მე მეხებიან

111
00:04:42,000 --> 00:04:45,000
სხვადასხვა წერტილში. განსხვავებული ნეირონები განსხვავებულ წერტილებში.

112
00:04:45,000 --> 00:04:47,000
მაგრამ მათი ქვეჯგუფი აღიგზნება მაშინაც კი, როდესაც მე ვუყურებ,

113
00:04:47,000 --> 00:04:49,000
თუ როგორ ეხებიან ვინმეს იმავე წერტილში.

114
00:04:49,000 --> 00:04:51,000
ანუ გვაქვს ნეირონები,

115
00:04:51,000 --> 00:04:53,000
რომლებიც ახდენენ თანაგრძნობას.

116
00:04:53,000 --> 00:04:56,000
იბადება შეკითხვა: თუ მე უბრალოდ ვუცქერ როგორ ეხებიან სხვა პიროვნებას,

117
00:04:56,000 --> 00:05:00,000
რატომ არ ვურევ და არ შევიგრძნობ ამ შეხებას

118
00:05:00,000 --> 00:05:02,000
განხორციელებულს ვიღაც სხვა პიროვნებაზე?

119
00:05:02,000 --> 00:05:06,000
ანუ, მე ვუთანაგრძნობ ამ პიროვნებას, მაგრამ პირდაპირი მნიშვნელობით არ ვგრძნობ ამ შეხებას.

120
00:05:06,000 --> 00:05:08,000
ეს ხდება იმიტომ, რომ ჩვენ გვაქვს რეცეპტორები კანში,

121
00:05:08,000 --> 00:05:10,000
შეხებისა და ტკივილის რეცეპტორები, რომლებიც მიემართებიან ტვინში

122
00:05:10,000 --> 00:05:13,000
და ეუბნებიან მას "ნუ დარდობ, შენ არ გეხებიან.

123
00:05:13,000 --> 00:05:16,000
თანაუგრძნე რამდენიც გინდა სხვა პიროვნებას,

124
00:05:16,000 --> 00:05:18,000
მაგრამ შემთხვევით თავად არ შეიგრძნო შეხება,

125
00:05:18,000 --> 00:05:20,000
თორემ დაიბნევი და ყველაფერს აურევ."

126
00:05:20,000 --> 00:05:22,000
მაშ ასე, გვაქვს უკუ-კავშირის სიგნალი,

127
00:05:22,000 --> 00:05:24,000
რომელიც ბლოკავს სარკისებრი ნეირონის სიგნალს

128
00:05:24,000 --> 00:05:27,000
და არ უშვებს ამ შეხების შეგრძნებას.

129
00:05:27,000 --> 00:05:30,000
მაგრამ თუ მოვაცილებთ ხელს, ანესთეზიას გავუკეთებთ მას,

130
00:05:30,000 --> 00:05:32,000
შეუშვებთ ჩემს ხელში ინექციას

131
00:05:32,000 --> 00:05:34,000
ანესთეზირებას გავუკეთებთ მხრის ნერვულ კვანძს ისე, რომ ხელი გამიყუჩდება,

132
00:05:34,000 --> 00:05:36,000
და ის ვეღარ შეიგრძნობს შეხებას,

133
00:05:36,000 --> 00:05:38,000
თუ მე ამის შემდეგ გიყურებთ, თუ როგორ გეხებიან,

134
00:05:38,000 --> 00:05:40,000
მე ამას პირდაპირი მნიშვნელობით ჩემს ხელზე შევიგრძნობ.

135
00:05:40,000 --> 00:05:42,000
სხვა სიტყვებით, გაქრა ბარიერი

136
00:05:42,000 --> 00:05:44,000
თქვენსა და სხვა ადამიანს შორის.

137
00:05:44,000 --> 00:05:47,000
და მე მათ ვეძახი განდის ნეირონებს, ან თანაგრძნობის ნეირონებს.

138
00:05:47,000 --> 00:05:48,000
(სიცილი)

139
00:05:48,000 --> 00:05:51,000
და ეს არ ხდება რაღაც აბსტრაქტული, მეტაფორული გაგებით,

140
00:05:51,000 --> 00:05:53,000
ერთადერთი, რაც განსხვავებთ თქვენ მისგან,

141
00:05:53,000 --> 00:05:55,000
სხვა პიროვნებისგან, არის თქვენი კანი.

142
00:05:55,000 --> 00:05:59,000
მოაშორეთ კანი და თქვენ შეიგრძნობთ ამ პიროვნებაზე შეხებას თქვენს გონებაში.

143
00:05:59,000 --> 00:06:02,000
თქვენ გააქრობთ ბარიერს თქვენსა და სხვა ადმიანთა შორის.

144
00:06:02,000 --> 00:06:04,000
ამაზე, რა თქმა უნდა, დაფუძნებულია აღმოსავლურ ფილოსოფიათა უმრავლესობა,

145
00:06:04,000 --> 00:06:07,000
იმაზე, რომ არ არსებობს ჭეშმარიტი მე,

146
00:06:07,000 --> 00:06:09,000
განცალკევებით სხვა ადამიანებისგან, სამყაროზე დაკვირვებისგან,

147
00:06:09,000 --> 00:06:11,000
სხვა ადამიანებზე დაკვირვებისგან.

148
00:06:11,000 --> 00:06:14,000
თქვენ, სინამდვილეში, დაკავშირებულები ხართ არა მხოლოდ ფეისბუქით და ინტერნეტით,

149
00:06:14,000 --> 00:06:17,000
არამედ პირდაპირი მნიშვნელობით, დაკავშირებული ხართ თქვენი ნეირონებით

150
00:06:17,000 --> 00:06:20,000
და არის მთელი ჯაჭვი ნეირონებისა ამ ოთახში, რომლების ესაუბრებიან ერთმანეთს.

151
00:06:20,000 --> 00:06:22,000
და არ არსებობს ჭეშმარიტი განსხვავება

152
00:06:22,000 --> 00:06:24,000
თქვენი ცნობიერებისა ვინმე სხვა ადამიანის ცნობიერებისაგან.

153
00:06:24,000 --> 00:06:26,000
და ეს არ არის რაღაც შამანური ფილოსოფია.

154
00:06:26,000 --> 00:06:29,000
ეს აღმოცენდა ჩვენი ცოდნიდან ნეირობიოლიგიის საწყისებისა.

155
00:06:29,000 --> 00:06:32,000
მაშ ასე, თუ გვყავს პაციენტი ფანტომური კიდურით. თუ ამპუტირება გაუკეთეს თქვენს ხელს

156
00:06:32,000 --> 00:06:34,000
და თქვენ გაქვთ ფანტომი, და უყურებთ ვინმეს

157
00:06:34,000 --> 00:06:36,000
როგორ ეხებიან, თქვენ ამას შეიგრძნობთ თქვენს ფანტომში.

158
00:06:36,000 --> 00:06:38,000
განსაცვიფრებელი კი ის არის,

159
00:06:38,000 --> 00:06:41,000
რომ თუ თქვენ გაქვთ ტკივილი თქვენს ფანტომურ კიდურში და მოუჭერთ სხვა პიროვნების ხელს,

160
00:06:41,000 --> 00:06:43,000
მასაჟს გაუკეთებთ მის ხელს,

161
00:06:43,000 --> 00:06:45,000
ეს მოგიხსნით ტკივილს თქვენს ფანტომურ ხელში,

162
00:06:45,000 --> 00:06:47,000
თითქოს ნეირონი

163
00:06:47,000 --> 00:06:49,000
გრძნობს შვებას მხოლოდ იმით, რომ უყურებს

164
00:06:49,000 --> 00:06:51,000
როგორ უტარებენ სხვას მასაჟს.

165
00:06:51,000 --> 00:06:54,000
აი ჩემი უკანასკნელი სლაიდი.

166
00:06:54,000 --> 00:06:56,000
ძალიან დიდი ხნის განმავლობაში კაცობრიობა თვლიდა,

167
00:06:56,000 --> 00:06:58,000
რომ მეცნიერება და ხელოვნება სრულიად განცალკევებულად იდგნენ.

168
00:06:58,000 --> 00:07:01,000
ჩარლზ პ. სნოუ საუბრობდა ორ კულტურაზე:

169
00:07:01,000 --> 00:07:03,000
ერთის მხრივ მეცნიერება, მეორეს მხრივ ჰუმანიტარული საგნები;

170
00:07:03,000 --> 00:07:05,000
ეს განშტოებები არასოდეს შეხვდებიან ერთმანეთს.

171
00:07:05,000 --> 00:07:07,000
და მე ვიძახი, რომ სარკისებრი ნეირონები გვაძლევენ საფუძველს

172
00:07:07,000 --> 00:07:10,000
და საშუალებას ახლებურად გავიაზროთ ცნებები, როგორიცაა ცნობიერება,

173
00:07:10,000 --> 00:07:12,000
საკუთარი მე-ს გამოხატულება,

174
00:07:12,000 --> 00:07:14,000
ის რაც განსხვავებთ თქვენ სხვა ადამიანებისგან,

175
00:07:14,000 --> 00:07:16,000
რაც საშუალებას გაძლევთ თანაუგრძნოთ სხვა ადამიანენს

176
00:07:16,000 --> 00:07:19,000
და აგრეთვე ხელახლა გავიაზროთ ისეთ საკითხები, როგორიცაა კულტურისა

177
00:07:19,000 --> 00:07:21,000
და ცივილიზაციის ჩამოყალიბება, რაც გამორჩეულად ადამიანს სხვა დანარჩენისგან. გმადლობთ

178
00:07:21,000 --> 00:07:23,000
(აპლოდისმენტები)