0:00:07.179,0:00:11.149
Mary adında parlak bir nörolog düşünün.

0:00:11.149,0:00:13.830
Mary siyah-beyaz bir odada yaşıyor,

0:00:13.830,0:00:16.220
sadece siyah-beyaz kitapları okuyor

0:00:16.220,0:00:20.580
ve monitörü sadece siyah-beyaz gösteriyor.

0:00:20.580,0:00:26.160
Kendisi renkleri daha önce hiç görmemiş[br]olmasına rağmen, Mary renk görüş uzmanı;

0:00:26.160,0:00:31.221
renk fizyolojisi ve biyolojisi ile alakalı[br]keşfedilen her bilgiden haberdar.

0:00:31.221,0:00:33.421
Farklı ışık dalga boylarının, retinadaki

0:00:33.421,0:00:36.842
üç farklı koni hücrelerini[br]ne şekilde uyardıklarını

0:00:36.842,0:00:38.601
ve elektrik sinyallerin

0:00:38.601,0:00:42.821
göz sinirlerinden beyne nasıl [br]iletildiklerini biliyor.

0:00:42.821,0:00:45.232
Orada, insanların algılayabileceği

0:00:45.232,0:00:50.851
milyonlarca renge tekabül eden[br]sinirsel hareket örüntüsü oluştururlar.

0:00:50.851,0:00:52.192
Bir gün,

0:00:52.192,0:00:54.802
Mary’nin bilgisayarının bozulup

0:00:54.802,0:00:57.580
elmayı renkli gösterdiğini düşünün.

0:00:57.580,0:00:58.691
Hayatında ilk defa,

0:00:58.691,0:01:03.502
yıllardır bildiği bir şeyi[br]deneyim edinme imkânı buluyor.

0:01:03.502,0:01:05.211
Yeni bir şey öğrendi mi?

0:01:05.211,0:01:10.342
Renk üzerine edindiği fizik bilgisi,[br]rengi algılamasında yeterli olmaz mı?

0:01:10.342,0:01:13.491
Filozof Frank Jackson, Mary’nin odası[br]isimli bu düşünce deneyini

0:01:13.491,0:01:17.069
1982’de ortaya attı.

0:01:17.069,0:01:21.312
Jackson, Mary renk fizyolojisine [br]tamamen hâkim olsa da,

0:01:21.312,0:01:24.722
ilk defa rengi görmesinin[br]ona yeni bilgiler kattığını

0:01:24.722,0:01:27.462
ve algı gibi bilinçsel öğrenimin,

0:01:27.462,0:01:31.713
tamamen fizik bilgisi ile[br]kapanmayacağını öne sürdü.

0:01:31.713,0:01:33.492
Bu düşünce deneyi,

0:01:33.492,0:01:37.492
filozofların sadece bilinçli deneyim ile[br]elde edilebilecek soyut varlıklar

0:01:37.492,0:01:40.041
ve bilgilerin var olduğunu öne süren

0:01:40.041,0:01:44.852
bilgi argümanı ile örtüşüyor.

0:01:44.852,0:01:48.024
Bilgi argümanı, ruh hali dâhil

0:01:48.024,0:01:50.603
her şeyin fiziksel bir açıklaması [br]olduğunu öne süren

0:01:50.603,0:01:53.684
fizikalizm teorisi ile ters düşüyor.

0:01:53.684,0:01:55.813
Mary’nin hikâyesini duyan çoğu insan,

0:01:55.813,0:01:59.483
sezgisel olarak birebir görmenin[br]edinilen bilgiden

0:01:59.483,0:02:03.063
tamamen farklı olacağını savunuyor.

0:02:03.063,0:02:06.057
Bu sebeple, renklerin

0:02:06.057,0:02:09.303
fiziksel tanımdan ötede bir[br]varlığı olmalı.

0:02:09.303,0:02:12.822
Bilgi argümanı sadece rengi [br]görmek ile alakalı değil.

0:02:12.822,0:02:18.395
Mary’nin odası, renk görmeyi bilinçli[br]deneyimi betimlemek için kullanır.

0:02:18.395,0:02:21.713
Fiziksel bilim renk görüşünü[br]tamamen açıklayamıyorsa,

0:02:21.713,0:02:26.844
diğer bilinçli deneyimlerimiz de[br]aynı şekilde havada kalır.

0:02:26.844,0:02:29.304
Mesela, birinin beyninin[br]işlev ve yapısı hakkındaki

0:02:29.304,0:02:32.724
bütün fiziksel detayı öğrenebiliriz,[br]fakat yine de

0:02:32.724,0:02:37.794
o insan gibi olmanın[br]ne anlama geldiğini kavrayamayız.

0:02:37.794,0:02:42.407
Bu betimlenemeyen deneyimler[br]qualia denilen özelliklere sahip,

0:02:42.407,0:02:47.665
yani tam olarak ölçülüp[br]tarif edilemeyecek kişisel duyumlar.

0:02:47.665,0:02:50.469
Qualia’lar, deneyimleyen kişiye özgüdür,[br]

0:02:50.469,0:02:51.714
kaşınmak,

0:02:51.714,0:02:52.934
âşık olmak

0:02:52.934,0:02:54.734
veya sıkılmak gibi.

0:02:54.734,0:02:58.737
Fiziksel kanıtlar bu ruh hâllerini[br]tam olarak açıklayamaz.

0:02:58.737,0:03:02.185
Yapay zekâ filozofları,

0:03:02.185,0:03:03.985
fiziksel bir durumu [br]

0:03:03.985,0:03:07.055
tekrar oluşturmanın kişide[br]illa aynı hisleri uyandırmayacağını

0:03:07.055,0:03:11.375
teorileştirme adına[br]bilgi argümanını kullandılar.

0:03:11.375,0:03:12.656
Diğer bir deyişle,

0:03:12.656,0:03:16.304
insan beynindeki her bir nöronu[br]taklit eden bir bilgisayar yaratmak,

0:03:16.304,0:03:17.716
bilinçli,

0:03:17.716,0:03:22.665
bilgisayarlaştırılmış bir beyin yaratmak[br]demek değildir.

0:03:22.665,0:03:26.927
Mary’nin odası deneyini[br]bütün filozoflar faydalı bulmuyorlar.

0:03:26.927,0:03:29.836
Kimisi, renk görüşü üzerine edinilen[br]kapsamlı bilginin,

0:03:29.836,0:03:32.636
rengi bizzat görerek oluşan[br]aynı ruh hâlini yaratmasına

0:03:32.636,0:03:35.446
olanak sağladığı kanısında.

0:03:35.446,0:03:39.655
Ekran arızası ona yeni bir şey öğretmiyor.

0:03:39.655,0:03:42.945
Kimisiyse bilgisinin,

0:03:42.945,0:03:45.816
yazılı fizik bilgisine dayandığı için,

0:03:45.816,0:03:48.506
en başında eksik olduğunu belirtir.

0:03:48.506,0:03:50.085
Jackson düşünce deneyini

0:03:50.085,0:03:53.826
öne sürmesinden yıllar sonra,[br]kendi fikrini değiştirdi.

0:03:53.826,0:03:56.886
Mary’nin kırmızı rengi görmesi bile,

0:03:56.886,0:04:01.726
beyninde birçok fiziksel tepkimeye[br]yol açar ve bu yüzden

0:04:01.726,0:04:05.557
bilinemeyen hiçbir qualia fiziksel olarak[br]açıklanamaz değildir.

0:04:05.557,0:04:07.637
Mary’nin elmayı gördüğünde

0:04:07.637,0:04:11.037
yeni bir şey öğrenip [br]öğrenmeyeceği sorusuna

0:04:11.037,0:04:12.866
hâlâ kesin bir cevap yok.

0:04:12.866,0:04:15.976
Deneyimlemediğimiz bir şey için[br]öğrenme limitimizin olduğu

0:04:15.976,0:04:18.917
söylenebilir mi?

0:04:18.917,0:04:21.948
Ve bu, evrende algı sınırımız dışına çıkan

0:04:21.948,0:04:25.338
meçhul şeyler olduğunu mu gösterir?

0:04:25.338,0:04:30.676
Yoksa bilim ve felsefe zihnimizin[br]sınırlarını aşmamıza olanak sağlar mı?