1
00:00:07,179 --> 00:00:11,149
Wyobraźcie sobie wybitną
neurobiolog o imieniu Mary.

2
00:00:11,149 --> 00:00:13,830
Mary żyje w czarno-białym pokoju,

3
00:00:13,830 --> 00:00:16,220
czyta tylko czarno-białe książki,

4
00:00:16,220 --> 00:00:20,580
a obrazy na ekranach jej urządzeń
są wyłącznie czarno-białe.

5
00:00:20,580 --> 00:00:26,160
Choć nigdy nie widziała żadnego koloru,
Mary jest ekspertką od widzenia barwnego

6
00:00:26,160 --> 00:00:31,220
i wie o tym zjawisku wszystko
od strony biologicznej i fizycznej.

7
00:00:31,221 --> 00:00:33,422
Wie, jak różne częstotliwości światła

8
00:00:33,422 --> 00:00:36,841
stymulują trzy rodzaje czopków w siatkówce

9
00:00:36,841 --> 00:00:38,601
i jak impulsy elektryczne

10
00:00:38,601 --> 00:00:42,822
wędrują wzdłuż
nerwu optycznego do mózgu.

11
00:00:42,822 --> 00:00:45,231
Tam tworzą wzory aktywności nerwowej,

12
00:00:45,231 --> 00:00:50,852
które odpowiadają milionom kolorów
rozpoznawalnych dla większości ludzi.

13
00:00:50,852 --> 00:00:52,192
Teraz wyobraźcie sobie,

14
00:00:52,192 --> 00:00:54,800
że pewnego dnia czarno-biały 
ekran Mary ulega awarii

15
00:00:54,800 --> 00:00:57,571
i jabłko okazuje się kolorowe.

16
00:00:57,581 --> 00:00:58,692
Po raz pierwszy

17
00:00:58,692 --> 00:01:03,516
Mary może doświadczyć czegoś,
o czym wiedziała od lat.

18
00:01:03,516 --> 00:01:05,212
Czy dowiedziała się czegoś nowego?

19
00:01:05,212 --> 00:01:10,341
Jest coś, o czym wcześniej nie wiedziała?

20
00:01:10,341 --> 00:01:13,489
Filozof Frank Jackson zaproponował
eksperyment myślowy

21
00:01:13,492 --> 00:01:17,072
"Pokój Mary" w 1982 roku.

22
00:01:17,072 --> 00:01:21,312
Twierdził, że jeśli Mary wie
wszystko o widzeniu barwnym,

23
00:01:21,312 --> 00:01:24,713
a mimo to zobaczenie koloru
wciąż uczy ją czegoś nowego,

24
00:01:24,713 --> 00:01:27,452
to stany umysłu,
takie jak percepcja koloru,

25
00:01:27,452 --> 00:01:31,702
nie mogą być całkowicie opisane
fizycznymi faktami.

26
00:01:31,702 --> 00:01:33,481
Eksperyment myślowy "Pokój Mary"

27
00:01:33,481 --> 00:01:37,482
opisuje to, co naukowcy
nazywają "argumentem z wiedzy".

28
00:01:37,482 --> 00:01:40,374
Według niego istnieją
niefizyczne właściwości i wiedza,

29
00:01:40,374 --> 00:01:44,843
które mogą zostać odkryte tylko
przez świadome doświadczenie.

30
00:01:44,843 --> 00:01:48,014
Argument z wiedzy zaprzecza fizykalizmowi,

31
00:01:48,014 --> 00:01:50,603
mówiącemu, że wszystko,
włącznie ze stanami umysłu,

32
00:01:50,603 --> 00:01:53,683
ma fizyczne wyjaśnienie.

33
00:01:53,683 --> 00:01:55,813
Większości słuchających historii Mary

34
00:01:55,813 --> 00:01:59,487
wydaje się oczywiste, że widzenie barwy

35
00:01:59,487 --> 00:02:03,073
to coś zupełnie innego
niż uczenie się o tym.

36
00:02:03,073 --> 00:02:06,072
Musi istnieć jakaś właściwość
widzenia barwnego,

37
00:02:06,072 --> 00:02:09,325
która przekracza fizyczny opis.

38
00:02:09,325 --> 00:02:12,863
Argument z wiedzy nie odnosi się
tylko do widzenia barw.

39
00:02:12,863 --> 00:02:18,334
Pokój Mary to przykład
świadomego doświadczenia.

40
00:02:18,334 --> 00:02:21,714
Jeśli nauki fizyczne nie mogą całkowicie
wytłumaczyć widzenia barwnego,

41
00:02:21,714 --> 00:02:26,844
może nie do końca mogą wytłumaczyć
też inne doświadczenia świadomości.

42
00:02:26,844 --> 00:02:29,504
Możemy znać każdy fizyczny szczegół

43
00:02:29,504 --> 00:02:32,567
budowy i funkcji czyjegoś mózgu,

44
00:02:32,567 --> 00:02:37,697
ale wciąż nie być w stanie zrozumieć,
jak to jest być tą osobą.

45
00:02:37,697 --> 00:02:42,399
Te nieopisywalne doświadczenia
mają właściwości zwane qualia,

46
00:02:42,399 --> 00:02:47,704
subiektywne właściwości, których nie można
dokładnie opisać albo zmierzyć.

47
00:02:47,704 --> 00:02:50,474
Dla każdej osoby qualia są unikalne,

48
00:02:50,474 --> 00:02:51,714
jak wysypka,

49
00:02:51,714 --> 00:02:52,927
zakochanie się

50
00:02:52,927 --> 00:02:54,725
czy znudzenie.

51
00:02:54,725 --> 00:02:58,755
Fizyczne fakty nie mogą
ich do końca wytłumaczyć.

52
00:02:58,755 --> 00:03:02,165
Filozofowie zainteresowani
sztuczną inteligencją

53
00:03:02,165 --> 00:03:03,965
używają argumentu wiedzy

54
00:03:03,965 --> 00:03:06,716
do stwierdzenia,
że odtworzenie stanu fizycznego

55
00:03:06,716 --> 00:03:11,384
niekoniecznie wytworzy
odpowiedni stan umysłu.

56
00:03:11,384 --> 00:03:12,656
Innymi słowy,

57
00:03:12,656 --> 00:03:17,715
zbudowanie komputera imitującego
funkcję każdego neuronu ludzkiego mózgu

58
00:03:17,715 --> 00:03:22,667
niekoniecznie stworzy świadomy
skomputeryzowany mózg.

59
00:03:22,667 --> 00:03:26,926
Nie wszyscy filozofowie zgadzają się,
że ten eksperyment ma sens.

60
00:03:26,926 --> 00:03:29,846
Niektórzy sądzą, że rozległa wiedza
Mary o widzeniu barwnym

61
00:03:29,846 --> 00:03:32,626
mogłaby pozwolić jej wytworzyć
taki sam stan umysłu,

62
00:03:32,626 --> 00:03:35,445
jak przy faktycznym patrzeniu na kolor.

63
00:03:35,445 --> 00:03:39,655
Awaria obrazu nie pokazałaby
niczego nowego.

64
00:03:39,655 --> 00:03:42,946
Według innych wiedza Mary
nigdy nie była kompletna,

65
00:03:42,946 --> 00:03:45,816
bo oparto ją tylko
na tych fizycznych faktach,

66
00:03:45,816 --> 00:03:48,525
które można przekazać słownie.

67
00:03:48,525 --> 00:03:50,095
Po latach

68
00:03:50,095 --> 00:03:53,822
Jackson całkowicie zmienił
stosunek do swojego eksperymentu.

69
00:03:53,826 --> 00:03:56,886
Uznał, że nawet doświadczenie
widzenia czerwieni przez Mary

70
00:03:56,886 --> 00:04:01,726
to wciąż wydarzenie fizyczne w mózgu,
które można zmierzyć,

71
00:04:01,726 --> 00:04:05,556
i które nie wykracza
poza fizyczne wyjaśnienie.

72
00:04:05,556 --> 00:04:07,642
Wciąż brak jasnej odpowiedzi na pytanie,

73
00:04:07,642 --> 00:04:11,042
czy Mary dowiaduje się czegoś nowego,

74
00:04:11,042 --> 00:04:12,872
kiedy patrzy na jabłko.

75
00:04:12,872 --> 00:04:16,221
Czy istnieją fundamentalne
ograniczenia naszej wiedzy o czymś,

76
00:04:16,221 --> 00:04:18,920
czego nie możemy doświadczyć?

77
00:04:18,920 --> 00:04:21,963
Czy oznaczałoby to,
że istnieją aspekty wszechświata,

78
00:04:21,963 --> 00:04:25,333
których nie jesteśmy w stanie pojąć?

79
00:04:25,333 --> 00:04:30,773
Może nauka i filozofia pozwolą
pokonać ograniczenia naszego umysłu?