WEBVTT

00:00:07.179 --> 00:00:10.889
Φανταστείτε μια λαμπρή νευροεπιστήμονα
ονόματι Μαίρη.

00:00:11.149 --> 00:00:13.570
Η Μαίρη ζει σε ένα ασπρόμαυρο δωμάτιο,

00:00:13.830 --> 00:00:16.070
διαβάζει μόνο ασπρόμαυρα βιβλία,

00:00:16.220 --> 00:00:20.230
και οι οθόνες της προβάλλουν
μόνο ασπρόμαυρη εικόνα.

00:00:20.390 --> 00:00:25.830
Όμως παρόλο που δεν έχει δει ποτέ χρώμα,
η Μαίρη είναι ειδήμων στην έγχρωμη όραση,

00:00:25.950 --> 00:00:30.381
και γνωρίζει ό,τι σχετικό έχει ανακαλυφθεί
από πλευράς φυσικής και βιολογίας.

00:00:30.921 --> 00:00:33.121
Γνωρίζει πώς τα διάφορα
μήκη κύματος του φωτός

00:00:33.121 --> 00:00:36.542
διεγείρουν τρεις τύπους
φωτοϋποδοχέων στον αμφιβληστροειδή,

00:00:36.542 --> 00:00:38.441
και γνωρίζει πώς τα ηλεκτρικά σήματα

00:00:38.441 --> 00:00:41.941
ταξιδεύουν μέσω του οπτικού νεύρου
έως τον εγκέφαλο.

00:00:42.461 --> 00:00:45.102
Εκεί, δημιουργούν μοντέλα
νευρικής δραστηριότητας

00:00:45.102 --> 00:00:49.791
που αντιστοιχούν στα εκατομμύρια χρώματα
που οι περισσότεροι άνθρωποι διακρίνουν.

00:00:50.481 --> 00:00:52.112
Τώρα φανταστείτε εκείνη την ημέρα

00:00:52.112 --> 00:00:54.722
που η ασπρόμαυρη οθόνη της Μαίρης
απορρυθμίζεται,

00:00:54.722 --> 00:00:57.260
και εμφανίζεται ένα έγχρωμο μήλο.

00:00:57.430 --> 00:00:58.541
Για πρώτη φορά,

00:00:58.541 --> 00:01:02.882
μπορεί να βιώσει κάτι
το οποίο γνώριζε για χρόνια.

00:01:03.092 --> 00:01:04.801
Μαθαίνει κάτι καινούργιο;

00:01:04.951 --> 00:01:09.982
Υπάρχει κάτι στην αντίληψη του χρώματος
που δεν περιλαμβανόταν στη γνώση της;

00:01:10.132 --> 00:01:13.281
Ο φιλόσοφος Φράνκ Τζάκσον
πρότεινε αυτό το νοητικό πείραμα,

00:01:13.281 --> 00:01:16.619
που ονομάζεται «Το Δωμάτιο της Μαίρης»,
το 1982.

00:01:16.799 --> 00:01:21.112
Υποστήριξε ότι εάν η Μαίρη ήδη γνώριζε όλα
τα φυσικά γεγονότα για την έγχρωμη όραση,

00:01:21.112 --> 00:01:24.522
και από την εμπειρία της από το χρώμα
έμαθε κάτι καινούργιο,

00:01:24.522 --> 00:01:27.462
τότε οι πνευματικές καταστάσεις,
όπως η αντίληψη του χρώματος,

00:01:27.462 --> 00:01:31.133
δεν μπορούν να περιγραφούν πλήρως
με τα φυσικά γεγονότα.

00:01:31.483 --> 00:01:33.542
Το νοητικό πείραμα «Το δωμάτιο της Μαίρης»

00:01:33.542 --> 00:01:37.112
περιγράφει αυτό που οι φιλόσοφοι
αποκαλούν το επιχείρημα της γνώσης,

00:01:37.172 --> 00:01:40.181
ότι υπάρχουν
μη φυσικές ιδιότητες και γνώση

00:01:40.181 --> 00:01:44.302
που μπορούν να αποκτηθούν
μόνο μέσα από την ενσυνείδητη εμπειρία.

00:01:44.652 --> 00:01:47.824
Το επιχείρημα της γνώσης
αντιτίθεται στη θεωρία του φυσικαλισμού,

00:01:47.824 --> 00:01:51.003
που υποστηρίζει ότι τα πάντα,
ακόμη και οι πνευματικές καταστάσεις,

00:01:51.003 --> 00:01:53.054
έχουν μια επιστημονική εξήγηση.

00:01:53.424 --> 00:01:55.813
Οι περισσότεροι που ακούνε
την ιστορία της Μαίρης

00:01:55.813 --> 00:01:59.603
θεωρούν ευνόητα προφανές
ότι όταν πραγματικά δει χρώμα

00:01:59.603 --> 00:02:02.563
θα είναι τελείως διαφορετικό
από το να μαθαίνει γι' αυτό.

00:02:02.863 --> 00:02:05.857
Ως εκ τούτου, μάλλον υπάρχει
κάποια ιδιότητα της έγχρωμης όρασης

00:02:05.857 --> 00:02:08.693
που υπερβαίνει την φυσική της περιγραφή.

00:02:09.003 --> 00:02:12.342
Το επιχείρημα της γνώσης
δεν αφορά μόνο την έγχρωμη όραση.

00:02:12.602 --> 00:02:17.665
Το πείραμα, μέσω τη έγχρωμης όρασης,
αναπαριστά την ενσυνείδητη εμπειρία.

00:02:17.965 --> 00:02:21.713
Αν οι φυσικές επιστήμες δεν μπορούν
πλήρως να εξηγήσουν την έγχρωμη όραση,

00:02:21.713 --> 00:02:26.314
τότε ίσως αδυνατούν να εξηγήσουν πλήρως
και άλλες ενσυνείδητες εμπειρίες.

00:02:26.434 --> 00:02:29.304
Για παράδειγμα, μπορεί να γνωρίζουμε
κάθε φυσική λεπτομέρεια

00:02:29.304 --> 00:02:32.724
για τη δομή και τη λειτουργία
του εγκεφάλου κάποιου άλλου,

00:02:32.724 --> 00:02:37.034
αλλά και πάλι να μην καταλαβαίνουμε
πώς θα νιώθαμε αν είμασταν αυτό το άτομο.

00:02:37.504 --> 00:02:42.257
Αυτές οι εμπειρίες που δεν εκφράζονται
έχουν ιδιότητες που ονομάζονται qualia,

00:02:42.257 --> 00:02:47.515
υποκειμενικές ιδιότητες που δεν γίνεται
να περιγράψουμε ή να μετρήσουμε επακριβώς.

00:02:47.515 --> 00:02:50.129
Είναι εμπειρίες μοναδικές
στο κάθε άτομο που τις βιώνει,

00:02:50.129 --> 00:02:51.554
όπως το να έχεις φαγούρα,

00:02:51.554 --> 00:02:52.834
να είσαι ερωτευμένος,

00:02:52.834 --> 00:02:54.394
ή να βαριέσαι.

00:02:54.484 --> 00:02:58.697
Τα φυσικά γεγονότα δεν μπορούν να ορίσουν 
πλήρως τέτοιες πνευματικές καταστάσεις.

00:02:59.487 --> 00:03:02.045
Οι φιλόσοφοι που εξετάζουν
την τεχνητή νοημοσύνη

00:03:02.045 --> 00:03:04.015
χρησιμοποιούν το επιχείρημα της γνώσης

00:03:04.015 --> 00:03:07.225
για να στηρίξουν τη θεωρία
ότι η αναπαραγωγή μιας φυσικής κατάστασης

00:03:07.225 --> 00:03:10.785
δεν αναπαράγει απαραίτητα
και την αντίστοιχη πνευματική κατάσταση.

00:03:11.375 --> 00:03:12.456
Με άλλα λόγια,

00:03:12.456 --> 00:03:14.764
από τη δημιουργία
ενός υπολογιστή που θα μιμείται

00:03:14.764 --> 00:03:17.716
τη λειτουργία καθενός νευρώνα
του ανθρώπινου εγκεφάλου,

00:03:17.716 --> 00:03:21.765
δεν συνεπάγεται ότι θα προκύψει
ένας ηλεκτρονικός ενσυνείδητος εγκέφαλος.

00:03:22.375 --> 00:03:26.527
Δεν θεωρούν όλοι οι φιλόσοφοι χρήσιμο
το πείραμα «Το Δωμάτιο της Μαίρης».

00:03:26.617 --> 00:03:29.716
Κάποιοι ισχυρίζονται ότι η ευρεία
γνώση της για την έγχρωμη όραση

00:03:29.716 --> 00:03:32.926
θα της είχε επιτρέψει να δημιουργήσει
την ίδια πνευματική κατάσταση

00:03:32.926 --> 00:03:35.126
που παράγει η εμπειρία του χρώματος.

00:03:35.236 --> 00:03:38.535
Η δυσλειτουργία της οθόνης
δεν θα της έδειχνε κάτι νέο.

00:03:39.315 --> 00:03:42.605
Άλλοι λένε ότι η γνώση της
ήταν εξαρχής ελλιπής

00:03:42.605 --> 00:03:45.326
καθώς βασιζόταν μόνο στα φυσικά γεγονότα

00:03:45.326 --> 00:03:47.786
που μπορούν να περιγραφούν με λέξεις.

00:03:48.116 --> 00:03:49.955
Χρόνια αφότου έθεσε το πρόβλημα,

00:03:49.955 --> 00:03:53.556
ο Τζάκσον ανέστρεψε τη δική του άποψη
πάνω στο πνευματικό του πείραμα.

00:03:53.606 --> 00:03:56.826
Αποφάσισε ότι ακόμη και η εμπειρία
της Μαίρης καθώς έβλεπε κόκκινο

00:03:56.826 --> 00:04:01.666
αντιστοιχεί σε ένα μετρήσιμο
φυσικό γεγονός στον εγκέφαλο,

00:04:01.666 --> 00:04:05.047
και όχι σε άγνωστα qualia
που δεν εξηγούνται επιστημονικά.

00:04:05.227 --> 00:04:08.257
Αλλά ακόμη δεν υπάρχει
μια οριστική απάντηση στο ερώτημα

00:04:08.257 --> 00:04:10.917
εάν η Μαίρη θα μάθαινε κάτι καινούργιο

00:04:10.917 --> 00:04:12.576
όταν θα έβλεπε το μήλο.

00:04:12.866 --> 00:04:15.116
Μήπως επειδή υπάρχουν βασικά όρια

00:04:15.116 --> 00:04:18.427
στο τι μπορούμε να γνωρίζουμε για κάτι
που δεν μπορούμε να βιώσουμε;

00:04:18.917 --> 00:04:22.158
Και μήπως αυτό θα σήμαινε ότι υπάρχουν
κάποιες πλευρές του σύμπαντος

00:04:22.158 --> 00:04:25.038
που είναι αδύνατον να κατανοήσουμε;

00:04:25.118 --> 00:04:27.546
Ή μήπως η επιστήμη και η φιλοσοφία

00:04:27.546 --> 00:04:30.676
θα μας επιτρέψουν να ξεπεράσουμε
τους περιορισμούς της σκέψης μας;