1
00:00:00,000 --> 00:00:02,000
Güvenlik iki farklı şeydir:

2
00:00:02,000 --> 00:00:04,000
hem histir hem de gerçeklik.

3
00:00:04,000 --> 00:00:06,000
Ve bunlar birbirinden farklıdır.

4
00:00:06,000 --> 00:00:08,000
Güvende olmasanız bile

5
00:00:08,000 --> 00:00:10,000
güvende hissedebilirsiniz.

6
00:00:10,000 --> 00:00:12,000
Öyle hissediyor olmasanız bile

7
00:00:12,000 --> 00:00:14,000
güvende olabilirsiniz.

8
00:00:14,000 --> 00:00:16,000
Cidden, elimizde iki ayrı kavram var

9
00:00:16,000 --> 00:00:18,000
ve ikisi de aynı kelimeyle tanınıyor.

10
00:00:18,000 --> 00:00:20,000
Ve bu konuşmada yapmak istediğim

11
00:00:20,000 --> 00:00:22,000
bu ikiliyi birbirinden ayırmak --

12
00:00:22,000 --> 00:00:24,000
nasıl birbirlerinden ayrılıp

13
00:00:24,000 --> 00:00:26,000
nasıl birleştiklerini anlatarak.

14
00:00:26,000 --> 00:00:28,000
Ve dil aslında burada bir problem.

15
00:00:28,000 --> 00:00:30,000
Bahsedeceğimiz kavramları anlatmak için

16
00:00:30,000 --> 00:00:33,000
yeterince doğru kelime bulunmuyor.

17
00:00:33,000 --> 00:00:35,000
Güvenliğe ekonomik açıdan

18
00:00:35,000 --> 00:00:37,000
bakacak olursanız,

19
00:00:37,000 --> 00:00:39,000
bir değiş tokuş gibidir.

20
00:00:39,000 --> 00:00:41,000
Güvenliğe ulaştığınız her an,

21
00:00:41,000 --> 00:00:43,000
karşılığında birşey verirsiniz.

22
00:00:43,000 --> 00:00:45,000
Şahsi bir karar da olabilir --

23
00:00:45,000 --> 00:00:47,000
evinize soygun alarmı taktırmak gibi --

24
00:00:47,000 --> 00:00:50,000
ulusal bir karar da -- yabancı bir ülkede nereyi işgal edeceğiniz gibi --

25
00:00:50,000 --> 00:00:52,000
karşılığında birşeyler verirsiniz,

26
00:00:52,000 --> 00:00:55,000
para, zaman, kolaylık, yetenek,

27
00:00:55,000 --> 00:00:58,000
ya da temel özgürlüklerinizi.

28
00:00:58,000 --> 00:01:01,000
Br güvenlik alanına bakıp da soracağınız soru

29
00:01:01,000 --> 00:01:04,000
bizi daha güvende yapıp yapmayacağı değil,

30
00:01:04,000 --> 00:01:07,000
bir değiş tokuşa değip değmeyeceği olur.

31
00:01:07,000 --> 00:01:09,000
Geçen birkaç yıdır duyuyorsunuz,

32
00:01:09,000 --> 00:01:11,000
dünya Saddam Hüseyin artık iktidarda olmadığı için daha güvenli.

33
00:01:11,000 --> 00:01:14,000
Doğru olabilir, ama tamamen alakalı değil.

34
00:01:14,000 --> 00:01:17,000
Asıl soru şu: buna değdi mi?

35
00:01:17,000 --> 00:01:20,000
Kendi muhakemenizi yapabilir,

36
00:01:20,000 --> 00:01:22,000
ve yapılan çıkarmaya değip değmediğine karar verebilirsiniz.

37
00:01:22,000 --> 00:01:24,000
İşte güvenliği böyle tanımlarsınız --

38
00:01:24,000 --> 00:01:26,000
değiş tokuş esasına dayalı olarak.

39
00:01:26,000 --> 00:01:29,000
Aslında burada doğru ya da yanlış yoktur.

40
00:01:29,000 --> 00:01:31,000
Kimimiz evimize soygun alarmı kurdururuz,

41
00:01:31,000 --> 00:01:33,000
kimimiz gerek görmeyiz.

42
00:01:33,000 --> 00:01:35,000
Be da nerede yaşadığımıza bağlıdır,

43
00:01:35,000 --> 00:01:37,000
yalnız mı yoksa ailemizle mi yaşadığımıza,

44
00:01:37,000 --> 00:01:39,000
ne kadar değerli eşyamız olduğuna,

45
00:01:39,000 --> 00:01:41,000
soyulma riskini göze alabilmemize

46
00:01:41,000 --> 00:01:43,000
bağlıdır.

47
00:01:43,000 --> 00:01:45,000
Poltikada da,

48
00:01:45,000 --> 00:01:47,000
farklı görüşler vardır.

49
00:01:47,000 --> 00:01:49,000
Bir çok defa, bu değiş tokuşlar

50
00:01:49,000 --> 00:01:51,000
güvenlikten daha mühimdir.

51
00:01:51,000 --> 00:01:53,000
Ve bence de bu çok önemlidir.

52
00:01:53,000 --> 00:01:55,000
Şimdi, insanların bu değiş tokuşlarla

53
00:01:55,000 --> 00:01:57,000
ilgili doğal bir içgüdüleri vardır.

54
00:01:57,000 --> 00:01:59,000
Hergün bunları yapıyoruz --

55
00:01:59,000 --> 00:02:01,000
dün akşam otel odamda,

56
00:02:01,000 --> 00:02:03,000
kapımı iki defa kilitlemeye karar verdiğimde,

57
00:02:03,000 --> 00:02:05,000
ya da siz arabanızla buraya gelirken,

58
00:02:05,000 --> 00:02:07,000
yemeğe gittiğimizde

59
00:02:07,000 --> 00:02:10,000
yemeğin zehirli olmadığına karar verip yediğimizde.

60
00:02:10,000 --> 00:02:12,000
Bu değiş tokuşları tekrar tekrar yapıyoruz,

61
00:02:12,000 --> 00:02:14,000
günde defalarca.

62
00:02:14,000 --> 00:02:16,000
Bazen yaptığımızın farkına bile varmayız.

63
00:02:16,000 --> 00:02:18,000
Yaşamımızın bir parçası; herkesin yaptığı bir şey.

64
00:02:18,000 --> 00:02:21,000
Her canlının yaptığı birşey.

65
00:02:21,000 --> 00:02:23,000
Bir tavşanı düşünün, tarlada otları yiyor,

66
00:02:23,000 --> 00:02:26,000
ve tavşan bir tilki görür.

67
00:02:26,000 --> 00:02:28,000
O tavşan güvenlik değiş tokuşu yapacaktır.

68
00:02:28,000 --> 00:02:30,000
"Kalsam mı, yoksa kaçsam mı?"

69
00:02:30,000 --> 00:02:32,000
Ve bunu düşündüğünüzde,

70
00:02:32,000 --> 00:02:35,000
bu takası yapabilen tavşanlar yaşamaya

71
00:02:35,000 --> 00:02:37,000
ve çoğalmaya devam eder,

72
00:02:37,000 --> 00:02:39,000
bu takasta başarısız olanlar

73
00:02:39,000 --> 00:02:41,000
yem olur ya da açlıktan ölür.

74
00:02:41,000 --> 00:02:43,000
Ve siz de, bizim

75
00:02:43,000 --> 00:02:46,000
gezegendeki başarılı canlı türü olarak --

76
00:02:46,000 --> 00:02:48,000
sen, ben, hepimiz --

77
00:02:48,000 --> 00:02:51,000
bu değiş tokuşta ne kadar başarılı olduğumuzu düşünürsünüz.

78
00:02:51,000 --> 00:02:53,000
Ancak, bu konuda tekrar tekrar

79
00:02:53,000 --> 00:02:56,000
umutsuzca başarısız oluyoruz.

80
00:02:56,000 --> 00:02:59,000
Ve ben bunun çok ilginç bir soru olduğunu düşünüyorum.

81
00:02:59,000 --> 00:03:01,000
Size kısa cevabı vereceğim.

82
00:03:01,000 --> 00:03:03,000
Cevap, bizim gerçeklik yerine güvenlik duygusuna

83
00:03:03,000 --> 00:03:06,000
yanıt vermemiz.

84
00:03:06,000 --> 00:03:09,000
Çoğu kez, işe yarar.

85
00:03:10,000 --> 00:03:12,000
Çoğu zaman,

86
00:03:12,000 --> 00:03:15,000
hissedilen ve gerçek olan aynıdır.

87
00:03:15,000 --> 00:03:17,000
Tarihöncesi insanlarının çoğu

88
00:03:17,000 --> 00:03:20,000
için kesinlikle doğru.

89
00:03:20,000 --> 00:03:23,000
Biz bu duyguyu geliştirdik

90
00:03:23,000 --> 00:03:25,000
çünkü bize evrimsel olarak mantıklı geldi.

91
00:03:25,000 --> 00:03:27,000
Başka şekilde düşünecek olursak

92
00:03:27,000 --> 00:03:29,000
biz risk kararlarına

93
00:03:29,000 --> 00:03:31,000
bir hayli odaklıyız,

94
00:03:31,000 --> 00:03:34,000
bu Doğu Afrika dağlıklarında MÖ 100.000lerde

95
00:03:34,000 --> 00:03:37,000
küçük aile gruplarında yaşayanlar için çok yaygındı.

96
00:03:37,000 --> 00:03:40,000
2010 New York'unda o kadar da değil.

97
00:03:41,000 --> 00:03:44,000
Risk algısında birçok önyargı vardır.

98
00:03:44,000 --> 00:03:46,000
Bunun üzerine de birçok deney.

99
00:03:46,000 --> 00:03:49,000
Ve belli başlı önyargılarla tekrar tekrar karşılaşıldığını görürsünüz.

100
00:03:49,000 --> 00:03:51,000
Dördünü anlatacağım

101
00:03:51,000 --> 00:03:54,000
Dikkat çekici ve çok az rastlanan tehlikeleri abartmaya meyilliyiz

102
00:03:54,000 --> 00:03:56,000
yaygın riskleri de küçük görmeye --

103
00:03:56,000 --> 00:03:59,000
mesela uçağa karşı araba.

104
00:03:59,000 --> 00:04:01,000
Bilinmeyen, alışkın olduğumuzdan

105
00:04:01,000 --> 00:04:04,000
daha tehlikerli olarak algılanır.

106
00:04:05,000 --> 00:04:07,000
Buna bir örnek,

107
00:04:07,000 --> 00:04:10,000
yabancılar tarafından kaçırılmaktan korkan insanlar,

108
00:04:10,000 --> 00:04:13,000
veriler tanıdıklar tarafından kaçırılmanın daha yaygın olduğunu söylüyor.

109
00:04:13,000 --> 00:04:15,000
Bu çocuklar için geçerli.

110
00:04:15,000 --> 00:04:18,000
Üçüncüsü, kişileştirilmiş tehlikeler

111
00:04:18,000 --> 00:04:21,000
anonim olanlardan daha büyük algılanırlar.

112
00:04:21,000 --> 00:04:24,000
Yani Bin Laden ismi olduğu için daha korkutucudur.

113
00:04:24,000 --> 00:04:26,000
Dördüncüsü

114
00:04:26,000 --> 00:04:28,000
insanlar kontrol edebildikleri

115
00:04:28,000 --> 00:04:30,000
durumlardaki tehlikeleri küçümser,

116
00:04:30,000 --> 00:04:34,000
kontrollerinde olmayan durumları büyütürler.

117
00:04:34,000 --> 00:04:37,000
Paraşüt atlama ya da sigara içmeye başladığınızda,

118
00:04:37,000 --> 00:04:39,000
tehlikeyi küçümsersiniz.

119
00:04:39,000 --> 00:04:42,000
Bir risk sizi vurduğunda -- terörizm buna iyi bir örnek --

120
00:04:42,000 --> 00:04:45,000
durumu büyütürsünüz, çünkü sizin kontrolünüzde olmadığını hissedersiniz.

121
00:04:47,000 --> 00:04:50,000
Buna benzer birkaç tane daha önyargı vardır, kavramsal yargılar,

122
00:04:50,000 --> 00:04:53,000
ve risk kararlarımızı etkilerler.

123
00:04:53,000 --> 00:04:55,000
Sezgilerin geçerliliği diye birşey var,

124
00:04:55,000 --> 00:04:57,000
kısaca birşeylerin ihtimalini

125
00:04:57,000 --> 00:05:00,000
örneklerinin akla ne kadar kolay

126
00:05:00,000 --> 00:05:04,000
geldiğiyle ölçmemiz anlamına gelir.

127
00:05:04,000 --> 00:05:06,000
Bunun nasıl işlediğini tahmin edebilirsiniz.

128
00:05:06,000 --> 00:05:09,000
Eğer çok sık kaplan saldırısı duyuyorsanız, etrafta çok kaplan var demektir.

129
00:05:09,000 --> 00:05:12,000
Aslan saldırılarını duymuyorsanız, etrafta pek aslan yoktur.

130
00:05:12,000 --> 00:05:15,000
Bu gazetelerin icadına kadar işe yarıyordu.

131
00:05:15,000 --> 00:05:17,000
Çünkü gazetelerin tüm yaptığı

132
00:05:17,000 --> 00:05:19,000
az görülen riskleri tekrar tekrar

133
00:05:19,000 --> 00:05:21,000
yazmaktır.

134
00:05:21,000 --> 00:05:23,000
Her zaman söylerim, eğer haberlerde çıktıysa, korkmayın.

135
00:05:23,000 --> 00:05:25,000
Çünkü tanımı böyle,

136
00:05:25,000 --> 00:05:28,000
haberler, neredeyse hiç olmayan şeylerden oluşur.

137
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
(Kahkahalar)

138
00:05:30,000 --> 00:05:33,000
Eğer birşey çok yaygınsa, artık haber olmaktan çıkar --

139
00:05:33,000 --> 00:05:35,000
araba kazaları, ev içi şiddeti --

140
00:05:35,000 --> 00:05:38,000
endişelendiğiniz riskler bunlar.

141
00:05:38,000 --> 00:05:40,000
Biz ayrıca hikaye anlatan bir türüz.

142
00:05:40,000 --> 00:05:43,000
Hikayelere verilerden daha çok önem veriyoruz.

143
00:05:43,000 --> 00:05:45,000
Ve olup biten aslında çok basit bir yanlış hesaplama.

144
00:05:45,000 --> 00:05:48,000
Yani, "Bir, iki, üç, çok fazla" dedikleri çok doğru.

145
00:05:48,000 --> 00:05:51,000
Küçük rakamlarla aramız iyi.

146
00:05:51,000 --> 00:05:53,000
Bir mango, iki mango, üç mango,

147
00:05:53,000 --> 00:05:55,000
10.000 mango, 100.000 mango--

148
00:05:55,000 --> 00:05:58,000
çürümeden yiyebileceğimizden hala çok fazla.

149
00:05:58,000 --> 00:06:01,000
O zaman yarım, çeyrek, beşte biri -- işte bunlar daha iyi.

150
00:06:01,000 --> 00:06:03,000
Milyonda bir, milyarda bir --

151
00:06:03,000 --> 00:06:06,000
ikisi de neredeyse hiç demek.

152
00:06:06,000 --> 00:06:08,000
Yani çok yaygın olmayan risklerle

153
00:06:08,000 --> 00:06:10,000
hep sorun yaşıyoruz.

154
00:06:10,000 --> 00:06:12,000
Bu kavramsal önyargıların yaptığı ise

155
00:06:12,000 --> 00:06:15,000
bizimle gerçeklik arasında bir perde oluşturmak.

156
00:06:15,000 --> 00:06:17,000
Ve bunun sonucunda

157
00:06:17,000 --> 00:06:19,000
hislerimizle gerçeklik hızla ayrılıp,

158
00:06:19,000 --> 00:06:22,000
farklılaşıyorlar.

159
00:06:22,000 --> 00:06:25,000
Artık ya hissediyorsunuzdur -- olduğunuzdan daha güvenli hissediyorsunuzdur.

160
00:06:25,000 --> 00:06:27,000
Güvende olduğunuza dair yanlış bir hisse kapılırsınız.

161
00:06:27,000 --> 00:06:29,000
Ya da,

162
00:06:29,000 --> 00:06:31,000
güvende olmadığınıza dair yanlış hisse kapılırsınız.

163
00:06:31,000 --> 00:06:34,000
"Güvenlik tiyatroları"yla ilgili çok sık yazarım,

164
00:06:34,000 --> 00:06:37,000
insanları güvende hissettiren ancak bu konuda

165
00:06:37,000 --> 00:06:39,000
hiç birşey yapmayan ürünler.

166
00:06:39,000 --> 00:06:41,000
Kendimizi güvende hissettiren anncak güvenliğimizi

167
00:06:41,000 --> 00:06:43,000
sağlamayan şeyler için gerçek bir kelimemiz yok.

168
00:06:43,000 --> 00:06:46,000
Belki de CIA'in yapması gereken şey budur.

169
00:06:48,000 --> 00:06:50,000
Ekonomiye geri gelelim.

170
00:06:50,000 --> 00:06:54,000
Ekonomi, pazar güvenlik sağlarsa,

171
00:06:54,000 --> 00:06:56,000
ve insanlar güven hissi için

172
00:06:56,000 --> 00:06:59,000
değiş-tokuşa devam ederse,

173
00:06:59,000 --> 00:07:01,000
akıllı şirketlerin ekonomik teşvik için

174
00:07:01,000 --> 00:07:03,000
yapmaları gereken şey

175
00:07:03,000 --> 00:07:06,000
insanları güvende hissettirmektir.

176
00:07:06,000 --> 00:07:09,000
Ve bunu yapmanın iki yolu vardır.

177
00:07:09,000 --> 00:07:11,000
Biri, insanların güvenliğini sağlamak

178
00:07:11,000 --> 00:07:13,000
ve farketmelerini ummak.

179
00:07:13,000 --> 00:07:16,000
Diğeri, insanların sadece güvende hissetmelerini sağlayıp

180
00:07:16,000 --> 00:07:19,000
farketmemelerini ummak.

181
00:07:20,000 --> 00:07:23,000
Peki insanların farketmesini ne sağlar?

182
00:07:23,000 --> 00:07:25,000
Bazı şeyler var:

183
00:07:25,000 --> 00:07:27,000
güvenliğin, risklerin ve tehditlerin

184
00:07:27,000 --> 00:07:29,000
ve alınan önlemlerin ne olduğunu anlamak,

185
00:07:29,000 --> 00:07:32,000
ve bunların işleyişini öğrenmek.

186
00:07:32,000 --> 00:07:34,000
Bunları biliyorsanız,

187
00:07:34,000 --> 00:07:37,000
hislerinizin gerçeklikle uyuşmasını başarmanız daha olasıdır.

188
00:07:37,000 --> 00:07:40,000
Yeterince gerçek örnekler yardımcı olabilir.

189
00:07:40,000 --> 00:07:43,000
Hepimiz yaşadığımız yerlerdeki suç oranlarını biliriz,

190
00:07:43,000 --> 00:07:46,000
çünkü orada yaşıyoruz ve burayla ilgilli hislerimiz

191
00:07:46,000 --> 00:07:49,000
çoğunlukla gerçeklikle eşleşir.

192
00:07:49,000 --> 00:07:52,000
Güvenlik tiyatrolarına

193
00:07:52,000 --> 00:07:55,000
işe yaramadığı kesin olduğunda maruz kalırız.

194
00:07:55,000 --> 00:07:59,000
Pekala, insanların farketmemesini ne sağlar?

195
00:07:59,000 --> 00:08:01,000
Tabi ki, az bilgi sahibi olmak.

196
00:08:01,000 --> 00:08:04,000
Eğer riskleri bilmezseniz, neye malolacağını da anlayamazsınız,

197
00:08:04,000 --> 00:08:06,000
bu yüzden doğru takası yapamazsınız,

198
00:08:06,000 --> 00:08:09,000
ve hisleriniz gerçeklikle eşleşmez.

199
00:08:09,000 --> 00:08:11,000
Örnekler yeterli değil.

200
00:08:11,000 --> 00:08:13,000
Düşük ihtimalli olaylarla ilgili

201
00:08:13,000 --> 00:08:15,000
doğal bir problem var.

202
00:08:15,000 --> 00:08:17,000
Mesela,

203
00:08:17,000 --> 00:08:19,000
terörizm neredeyse hiç olmasaydı,

204
00:08:19,000 --> 00:08:21,000
terör karşıtı önlemlerin

205
00:08:21,000 --> 00:08:24,000
etkinliğini ölçmek zorlaşırdı.

206
00:08:25,000 --> 00:08:28,000
Bakireleri kurban etmeye devam etmenizin,

207
00:08:28,000 --> 00:08:31,000
ve ünikornlardan korunma yönteminizin işe yaramasının asıl sebebi budur.

208
00:08:31,000 --> 00:08:34,000
Yeterince başarısız olma örneğiniz yoktur.

209
00:08:35,000 --> 00:08:38,000
Ayrıca, meseleleri gizleyen hisler --

210
00:08:38,000 --> 00:08:40,000
daha önce bahsettiğim kavramsal önyargılar,

211
00:08:40,000 --> 00:08:43,000
korkular ve halk inanışları,

212
00:08:43,000 --> 00:08:46,000
gerçekliğin yetersiz birer modelleridirler.

213
00:08:47,000 --> 00:08:50,000
O zaman durumu biraz daha karmaşıklaştıralım.

214
00:08:50,000 --> 00:08:52,000
Elimde hisler ve gerçeklik var.

215
00:08:52,000 --> 00:08:55,000
Üçüncü bir element daha ekleyelim: bir model ekleyelim.

216
00:08:55,000 --> 00:08:57,000
Model ve duygular kafamızda,

217
00:08:57,000 --> 00:08:59,000
gerçeklik ise dış dünyada.

218
00:08:59,000 --> 00:09:02,000
Değişmez; çünkü gerçek.

219
00:09:02,000 --> 00:09:04,000
Hisler içgüdülerimize dayalıdır.

220
00:09:04,000 --> 00:09:06,000
Model, mantığa.

221
00:09:06,000 --> 00:09:09,000
Aradaki temel fark budur

222
00:09:09,000 --> 00:09:11,000
Basit ve ilkel bir dünyada,

223
00:09:11,000 --> 00:09:14,000
bir modele o kadar da ihtiyaç yoktur.

224
00:09:14,000 --> 00:09:17,000
Çünkü hisler gerçekliğe yakındır.

225
00:09:17,000 --> 00:09:19,000
Modele ihtiyaç duymazsınız.

226
00:09:19,000 --> 00:09:21,000
Ancak modern ve karmaşık bir dünyada,

227
00:09:21,000 --> 00:09:23,000
karşılaştığımız riskleri

228
00:09:23,000 --> 00:09:26,000
anlamak için modellerie ihtiyaç duyarız.

229
00:09:27,000 --> 00:09:29,000
Mikropları hissetmeyiz.

230
00:09:29,000 --> 00:09:32,000
Bu nedenle anlamak için modele ihtiyaç duyarız.

231
00:09:32,000 --> 00:09:34,000
Bu model de

232
00:09:34,000 --> 00:09:37,000
gerçeğin iyi uyarlanmış bir temsilidir.

233
00:09:37,000 --> 00:09:40,000
Tabi ki, bilim ve teknolojinin olanaklarıyla

234
00:09:40,000 --> 00:09:42,000
sınırlıdır.

235
00:09:42,000 --> 00:09:45,000
Hastalıkların mikroplarla bağlantılı olma teorisini

236
00:09:45,000 --> 00:09:48,000
mikroskop icat edilip de onları görmeden bilemezdik.

237
00:09:49,000 --> 00:09:52,000
Kavramsal önyargılarımızla da sınırlıdır.

238
00:09:52,000 --> 00:09:54,000
Ama bu, hislerimizi

239
00:09:54,000 --> 00:09:56,000
hükümsüz kılabilir.

240
00:09:56,000 --> 00:09:59,000
Bu modelleri nasıl ediniriz? Diğerlerinden alarak.

241
00:09:59,000 --> 00:10:02,000
Modelleri dinden, kültürden, öğretmenlerden,

242
00:10:02,000 --> 00:10:04,000
büyüklerimizden ediniriz.

243
00:10:04,000 --> 00:10:06,000
Bir kaç yıl önce

244
00:10:06,000 --> 00:10:08,000
Güney Afrika'da safarideydim.

245
00:10:08,000 --> 00:10:11,000
Grubumuzun rehberi Kruger Ulusal Parkında büyümüş.

246
00:10:11,000 --> 00:10:14,000
Hayatta kalmak için oldukça karmaşık modeller edinmiş.

247
00:10:14,000 --> 00:10:16,000
Bu model, bir aslan ya da leopar yada gergedan

248
00:10:16,000 --> 00:10:18,000
ya da fil saldırısana uğramayı --

249
00:10:18,000 --> 00:10:21,000
ve kaçmak zorunda oluşunuzu, ve bir ağaca tırmanmayı bilmeseniz bile

250
00:10:21,000 --> 00:10:23,000
ağaca tırmanmak zorunda oluşunuzu içeriyor.

251
00:10:23,000 --> 00:10:26,000
Ben orada bir gün içinde ölürdüm,

252
00:10:26,000 --> 00:10:28,000
ancak adam orada doğmuş,

253
00:10:28,000 --> 00:10:30,000
ve hayatta kalma yollarını öğrenmiş.

254
00:10:30,000 --> 00:10:32,000
Bense New York'ta doğdum.

255
00:10:32,000 --> 00:10:35,000
Onu da New York'a getirsem, o da bir gün içinde ölürdü.

256
00:10:35,000 --> 00:10:37,000
(Kahkahalar)

257
00:10:37,000 --> 00:10:39,000
Çünkü biz, farklı deneyimlere bağlı

258
00:10:39,000 --> 00:10:42,000
farklı modeller edinmişiz.

259
00:10:43,000 --> 00:10:45,000
Modellerimiz medyadan ya da

260
00:10:45,000 --> 00:10:48,000
seçilmiş yetkililerimizden gelebilir.

261
00:10:48,000 --> 00:10:51,000
Terörizm modellerini düşünün,

262
00:10:51,000 --> 00:10:54,000
çocuk kaçırma,

263
00:10:54,000 --> 00:10:56,000
havayolu ya da araç güvenliğini.

264
00:10:56,000 --> 00:10:59,000
Modeller endüstriden gelebilir.

265
00:10:59,000 --> 00:11:01,000
Takip ettiğim iki tanesi gözetim kameraları ve

266
00:11:01,000 --> 00:11:03,000
kimlik kartları,

267
00:11:03,000 --> 00:11:06,000
bilgisayar güvenlik modellerimizin çoğu bunlardan geliyor.

268
00:11:06,000 --> 00:11:09,000
Çoğu modelse bilimden gelir.

269
00:11:09,000 --> 00:11:11,000
Sağlık modelleri buna iyi bir örnek olur.

270
00:11:11,000 --> 00:11:14,000
Kanseri bi düşünün, kuş gribi, domuz gribi ve SARS'ı.

271
00:11:14,000 --> 00:11:17,000
Bu hastalıklara karşı geliştirdiğimiz

272
00:11:17,000 --> 00:11:19,000
güvenlik hisleri

273
00:11:19,000 --> 00:11:21,000
bize verilen

274
00:11:21,000 --> 00:11:24,000
medyadın bilimden ayıklayıp sunduğu modellere dayanır.

275
00:11:25,000 --> 00:11:28,000
Yani modeller değişebilir.

276
00:11:28,000 --> 00:11:30,000
Modeller sabit değillerdir.

277
00:11:30,000 --> 00:11:33,000
Çevremizde daha güvende hissetikçe

278
00:11:33,000 --> 00:11:37,000
modelimiz hislerimize daha çok yaklaşır.

279
00:11:38,000 --> 00:11:40,000
Örneğin,

280
00:11:40,000 --> 00:11:42,000
elektriğin yeni yaygınlaşmaya başladığı

281
00:11:42,000 --> 00:11:45,000
100 yıl öncesine gidecek olsaydınız

282
00:11:45,000 --> 00:11:47,000
elektrikten ne kadar korkulduğunu görürdünüz.

283
00:11:47,000 --> 00:11:49,000
Kapı zilini çalmaktan korkan insanlar vardı,

284
00:11:49,000 --> 00:11:52,000
çünkü düğmede elektrik vardı ve bu tehlikeliydi.

285
00:11:52,000 --> 00:11:55,000
Bize gelince, biz elektrik konusunda çok rahatız.

286
00:11:55,000 --> 00:11:57,000
Hiç düşünmeden

287
00:11:57,000 --> 00:11:59,000
ampulleri değiştirebiliyoruz.

288
00:11:59,000 --> 00:12:03,000
Elektrik konusunda oluşturduğumuz

289
00:12:03,000 --> 00:12:06,000
bu güven modeliyle büyüdük.

290
00:12:06,000 --> 00:12:09,000
Ve bu sürede bu hiç değişmedi.

291
00:12:09,000 --> 00:12:12,000
Ve hepimiz bunda iyiyiz.

292
00:12:12,000 --> 00:12:14,000
İnternet risklerinin

293
00:12:14,000 --> 00:12:16,000
nesiller boyunca değişimini düşünün --

294
00:12:16,000 --> 00:12:18,000
anne babanızın internet güvenliğine yaklaşımını,

295
00:12:18,000 --> 00:12:20,000
sizin yaklaşımınızı,

296
00:12:20,000 --> 00:12:23,000
ve çocuklarınızınkini karşılaştırın.

297
00:12:23,000 --> 00:12:26,000
Modeller zamanla altyapı halini alır.

298
00:12:27,000 --> 00:12:30,000
Sezgisel, tanıdık anlamına gelen başka bir sözcüktür.

299
00:12:30,000 --> 00:12:32,000
Yani, modeliniz gerçekliğe ve

300
00:12:32,000 --> 00:12:34,000
hislerinize yaklaştıkça,

301
00:12:34,000 --> 00:12:37,000
orada olduğunu çoğunlukla farketmezsiniz.

302
00:12:37,000 --> 00:12:39,000
Buna bir örnek olarak

303
00:12:39,000 --> 00:12:42,000
geçen yılki domuz gribini verebiliriz.

304
00:12:42,000 --> 00:12:44,000
Domuz gribi ilk ortaya çıktığında,

305
00:12:44,000 --> 00:12:48,000
ilk haberler aşırı bir tepkiye sebep olmuştu.

306
00:12:48,000 --> 00:12:50,000
Artık bir ismi de vardı,

307
00:12:50,000 --> 00:12:52,000
bu da onu sıradan bir gripten korkutucu kıldı,

308
00:12:52,000 --> 00:12:54,000
daha ölümcül olmasına rağmen.

309
00:12:54,000 --> 00:12:58,000
Ve insanlar, doktorların buna bir çare bulabilmesi gerektiğini düşündü.

310
00:12:58,000 --> 00:13:00,000
Bu da kontrol eksikliği duygusuna sebep oldu.

311
00:13:00,000 --> 00:13:02,000
Ve bu iki şey

312
00:13:02,000 --> 00:13:04,000
riski olduğundan büyük gösterdi.

313
00:13:04,000 --> 00:13:07,000
Zaman geçip de olay artık eskidiğinde,

314
00:13:07,000 --> 00:13:09,000
daha tahammül edilebilir oldu,

315
00:13:09,000 --> 00:13:11,000
insanlar buna alıştı.

316
00:13:11,000 --> 00:13:14,000
Yeni bir bilgi yoktu ama daha az korku vardı.

317
00:13:14,000 --> 00:13:16,000
Sonbaharda,

318
00:13:16,000 --> 00:13:18,000
insanlar artık

319
00:13:18,000 --> 00:13:20,000
doktorların bu işi çözdüklerini düşündüler.

320
00:13:20,000 --> 00:13:22,000
İnsanların korku ve kabullenme arasında

321
00:13:22,000 --> 00:13:24,000
aslında korku ve umursamazlık arasında

322
00:13:24,000 --> 00:13:28,000
seçmesi gereken

323
00:13:28,000 --> 00:13:30,000
bir çeşit yol ayrımı vardır --

324
00:13:30,000 --> 00:13:33,000
ve çoğunlukla şüpheyi seçerler.

325
00:13:33,000 --> 00:13:36,000
Ve geçen kış aşı geliştirildiğinde,

326
00:13:36,000 --> 00:13:39,000
bir çok insan --şaşırtıcı bir sayıda--

327
00:13:39,000 --> 00:13:42,000
aşılanmayı reddetti.

328
00:13:43,000 --> 00:13:45,000
bu da insanların

329
00:13:45,000 --> 00:13:48,000
güvenlik duygularının ve modellerinin nasıl değiştiğine dair iyi bir örnek,

330
00:13:48,000 --> 00:13:50,000
çok sert bir şekilde

331
00:13:50,000 --> 00:13:52,000
ve yeni bilgi almaksızın,

332
00:13:52,000 --> 00:13:54,000
yeni bir şey öğrenmeksizin.

333
00:13:54,000 --> 00:13:57,000
Böyle şeyler sık sık olur.

334
00:13:57,000 --> 00:14:00,000
Bir karmaşadan daha bahsedeceğim.

335
00:14:00,000 --> 00:14:03,000
Hissettiklerimiz, model ve gerçekliğimiz var.

336
00:14:03,000 --> 00:14:05,000
Benim güvenliğe bakış açım oldukça gerçekçi.

337
00:14:05,000 --> 00:14:08,000
Bu yüzden de bunun gözlemciye bağlı olduğunu düşünüğyorum.

338
00:14:08,000 --> 00:14:10,000
Ve çoğu güvenlik kararları

339
00:14:10,000 --> 00:14:14,000
çok farklı insanları içerir.

340
00:14:14,000 --> 00:14:16,000
Ve bu insanlar

341
00:14:16,000 --> 00:14:19,000
özel değiş-tokuşlarıyla

342
00:14:19,000 --> 00:14:21,000
kararı etkilemeyi deneyecekler.

343
00:14:21,000 --> 00:14:23,000
Buna onların amacı diyelim.

344
00:14:23,000 --> 00:14:25,000
Ve amaçlarını anlıyorsunuz --

345
00:14:25,000 --> 00:14:28,000
bu pazarlama, bu politika --

346
00:14:28,000 --> 00:14:31,000
sizi bir model yerine diğeri için ikna etmeye çalışıyorlar,

347
00:14:31,000 --> 00:14:33,000
bir modeli görmezden gelmeniz ve hislerinize

348
00:14:33,000 --> 00:14:36,000
güvenmeniz için ikna ediyorlar,

349
00:14:36,000 --> 00:14:39,000
beğenmediğiniz modelleri insanlarla sınırlayarak hem de.

350
00:14:39,000 --> 00:14:42,000
Bu çok sık olur.

351
00:14:42,000 --> 00:14:45,000
Örneğin, harika bir örnek, sigara içmenin tehlikeleri.

352
00:14:46,000 --> 00:14:49,000
Geçen 50 yıl içinde, sigaranın tehlikeleri

353
00:14:49,000 --> 00:14:51,000
bir modelin nasıl değiştiğini gösterir,

354
00:14:51,000 --> 00:14:54,000
ve bir endüstrinin beğenmedikleri modelle

355
00:14:54,000 --> 00:14:56,000
nasıl savaştığına örnektir.

356
00:14:56,000 --> 00:14:59,000
Bunu daha önce yapılmış sigara tartışmalarıyla kıyaslayın --

357
00:14:59,000 --> 00:15:02,000
muhtemelen 20 yıl geride kalmıştır.

358
00:15:02,000 --> 00:15:04,000
Emniyet kemerlerini düşünün.

359
00:15:04,000 --> 00:15:06,000
Ben çocukken, hiçkimse emniyet kemeri takmazdı.

360
00:15:06,000 --> 00:15:08,000
Şimdi ise, emniyet kemerinizi takmadıysanız

361
00:15:08,000 --> 00:15:10,000
hiçbir çocuk arabayı sürmenize izin vermez.

362
00:15:11,000 --> 00:15:13,000
Bunu hava yastığı tartışmalarıyla kıyaslayın,

363
00:15:13,000 --> 00:15:16,000
muhtemelen 30 yıl öncesinde kalmıştır.

364
00:15:16,000 --> 00:15:19,000
Hepsi model değişimine örnektir.

365
00:15:21,000 --> 00:15:24,000
Öğrendiğimiz model değişiminin zor olduğudur.

366
00:15:24,000 --> 00:15:26,000
Modelleri yerinden oynatmak güçtür.

367
00:15:26,000 --> 00:15:28,000
Eğer hislerinize eşitlerse,

368
00:15:28,000 --> 00:15:31,000
bir modeliniz olduğunun farkına varmazsınız.

369
00:15:31,000 --> 00:15:33,000
Ve başka bir kavramsal önyargı da var ki,

370
00:15:33,000 --> 00:15:35,000
ben buna onay yargısı diyeceğim.

371
00:15:35,000 --> 00:15:38,000
İnançlarımızı onaylayan bilgileri

372
00:15:38,000 --> 00:15:40,000
kabul etmeye meyilliyizdir ancak

373
00:15:40,000 --> 00:15:43,000
inançlarımızla çatışan bilgileri reddederiz.

374
00:15:44,000 --> 00:15:46,000
Modelimize karşı olan bir kanıtı

375
00:15:46,000 --> 00:15:49,000
ne kadar ciddi olursa olsun görmezden geliriz.

376
00:15:49,000 --> 00:15:52,000
Dikkatimizi çekmek için daha da ciddileşmesi gerekir.

377
00:15:53,000 --> 00:15:55,000
Uzun zamana yayılan yeni modeller de zorlayıcıdır.

378
00:15:55,000 --> 00:15:57,000
Global ısınma buna iyi bir örnektir.

379
00:15:57,000 --> 00:15:59,000
80 yılı kapsayan

380
00:15:59,000 --> 00:16:01,000
modelleri anlamakta çok başarısızız.

381
00:16:01,000 --> 00:16:03,000
Bir sonraki hasatı yapabiliriz.

382
00:16:03,000 --> 00:16:06,000
Çocuklarımızı yetiştirebiliriz.

383
00:16:06,000 --> 00:16:09,000
Ama 80 yıl, işte bunda iyi değiliz.

384
00:16:09,000 --> 00:16:12,000
Bu nedenle de kabul etmesi zor bir modeldir.

385
00:16:12,000 --> 00:16:16,000
Her iki modeli de aynı anda aklımızda tutabiliriz,

386
00:16:16,000 --> 00:16:19,000
ya da iki farklı inancı

387
00:16:19,000 --> 00:16:22,000
barındırmamız gibi bir problemi,

388
00:16:22,000 --> 00:16:24,000
ya da kavramsal uyumsuzlukları.

389
00:16:24,000 --> 00:16:26,000
Sonunda,

390
00:16:26,000 --> 00:16:29,000
yeni model eskisinin yerini alacaktır.

391
00:16:29,000 --> 00:16:32,000
Güçlü duygular yeni bir model oluşturabilir.

392
00:16:32,000 --> 00:16:35,000
11 Eylül bir çok insanın kafasında yeni bir

393
00:16:35,000 --> 00:16:37,000
güvenlik modeli oluşturdu.

394
00:16:37,000 --> 00:16:40,000
Suçlarla olan kişisel deneyimlerimiz de bunu yapabilir,

395
00:16:40,000 --> 00:16:42,000
kişisel sağlık endişeleri,

396
00:16:42,000 --> 00:16:44,000
ya da haberlerdeki sağlık sorunları.

397
00:16:44,000 --> 00:16:46,000
Psikiyatristlerin buna flaş lambası etkisi

398
00:16:46,000 --> 00:16:48,000
dediğini görürsünüz.

399
00:16:48,000 --> 00:16:51,000
Bunlar anında bir model yaratabilirler,

400
00:16:51,000 --> 00:16:54,000
çünkü duygulara dokunurlar.

401
00:16:54,000 --> 00:16:56,000
Yani teknolojik dünyada,

402
00:16:56,000 --> 00:16:58,000
modelleri yargılamaya yetecek

403
00:16:58,000 --> 00:17:00,000
deneyimlerimiz yok.

404
00:17:00,000 --> 00:17:02,000
Böylece diğerlerine, yakınlarımıza inanıyoruz.

405
00:17:02,000 --> 00:17:06,000
Bu da diğerleri haklı olduğu sürece işe yarıyor.

406
00:17:06,000 --> 00:17:08,000
Bize hangi ilaçların güvenli olduğunu

407
00:17:08,000 --> 00:17:13,000
söyleyen devlet kurumlarına inanıyoruz.

408
00:17:13,000 --> 00:17:15,000
Buraya dün uçtum.

409
00:17:15,000 --> 00:17:17,000
Uçağı kontrol etmedim.

410
00:17:17,000 --> 00:17:19,000
Bindiğim uçağın güvenliğini

411
00:17:19,000 --> 00:17:22,000
kontrol eden başka bir gruba inandım.

412
00:17:22,000 --> 00:17:25,000
Hepimiz burada, tavanın üstümüze çökmesinden korkmadan oturuyoruz,

413
00:17:25,000 --> 00:17:28,000
kontrol ettiğimiz için değil,

414
00:17:28,000 --> 00:17:30,000
buradaki binaların

415
00:17:30,000 --> 00:17:33,000
sağlamlığından emin olduğumuz için.

416
00:17:33,000 --> 00:17:35,000
Bu, inanç sayesinde

417
00:17:35,000 --> 00:17:37,000
kabul ettiğimiz bir model.

418
00:17:37,000 --> 00:17:40,000
Ve bu sorun değil.

419
00:17:42,000 --> 00:17:44,000
Şimdi istediğimiz,

420
00:17:44,000 --> 00:17:46,000
insanların daha iyi modelleri

421
00:17:46,000 --> 00:17:48,000
yeterince tanıyabilmesi --

422
00:17:48,000 --> 00:17:50,000
bunu hislerinde yansıtabilmesi --

423
00:17:50,000 --> 00:17:54,000
bu sayede doğru değiş-tokuşları yapabilmeleri.

424
00:17:54,000 --> 00:17:56,000
Bunlar olmadığında ise

425
00:17:56,000 --> 00:17:58,000
iki seçeneğiniz vardır.

426
00:17:58,000 --> 00:18:00,000
İlki, insanların hislerini onarabilirsiniz,

427
00:18:00,000 --> 00:18:02,000
doğrudan hislere odaklanırsınız.

428
00:18:02,000 --> 00:18:05,000
Buna hile denir, ama işe yarayabilir.

429
00:18:05,000 --> 00:18:07,000
İkincisi, daha dürüst bir şekilde,

430
00:18:07,000 --> 00:18:10,000
gerçekten modeli tamir edersiniz.

431
00:18:11,000 --> 00:18:13,000
Değişim zamanla olur.

432
00:18:13,000 --> 00:18:16,000
Sigara tartışması 40 yıl sürdü,

433
00:18:16,000 --> 00:18:19,000
ve bu aslında kolay olandı.

434
00:18:19,000 --> 00:18:21,000
Bunlardan bazıları zordur.

435
00:18:21,000 --> 00:18:23,000
Yani cidden zor,

436
00:18:23,000 --> 00:18:25,000
bilgi tek umudumuz gibi görünür.

437
00:18:25,000 --> 00:18:27,000
Ve size yalan söyledim.

438
00:18:27,000 --> 00:18:29,000
Hisler, model, gerçeklik dediğimi hatırlıyor musunuz?

439
00:18:29,000 --> 00:18:32,000
Gerçeklik değişmez demiştim. Aslında değişir.

440
00:18:32,000 --> 00:18:34,000
Teknolojik bir dünyada yaşıyoruz;

441
00:18:34,000 --> 00:18:37,000
gerçeklik devamlı değişiyor.

442
00:18:37,000 --> 00:18:40,000
Yani karşımızdaki durum şöyle -- türümüzde ilk defa--

443
00:18:40,000 --> 00:18:43,000
hisler modeli takip eder, model gerçekliği, ve gerçeklik hareket halindedir --

444
00:18:43,000 --> 00:18:46,000
asla yakalayamayabilirsiniz.

445
00:18:47,000 --> 00:18:49,000
Bilemeyiz.

446
00:18:49,000 --> 00:18:51,000
Ama uzun sürede,

447
00:18:51,000 --> 00:18:54,000
hisler ve gerçeklik mühimdir.

448
00:18:54,000 --> 00:18:57,000
Ve bunu örneklemek için iki kısa hikayeyle bitireceğim.

449
00:18:57,000 --> 00:18:59,000
1982'de -- insanların bunu hatırlayacaklarından emin değilim --

450
00:18:59,000 --> 00:19:02,000
Amerika'da Tylenol zehirlenmesinden

451
00:19:02,000 --> 00:19:04,000
dolayı kısa süreli bir salgın vardı.

452
00:19:04,000 --> 00:19:07,000
Korkunç bir hikaye. Birileri bir şişe Tylenol alıyor,

453
00:19:07,000 --> 00:19:10,000
içini zehir doldurup, rafa geri koyuyor.

454
00:19:10,000 --> 00:19:12,000
Başka biri bunu satın alıyor ve ölüyor.

455
00:19:12,000 --> 00:19:14,000
Bu insanları korkuttu.

456
00:19:14,000 --> 00:19:16,000
Buna benzer bir kaç tane daha vaka oldu.

457
00:19:16,000 --> 00:19:19,000
Gerçek bir risk hiç olmadı ama insanlar korktular.

458
00:19:19,000 --> 00:19:21,000
Ve böylece

459
00:19:21,000 --> 00:19:23,000
açılma güvenlikli ilaç endüstrisi oluştu.

460
00:19:23,000 --> 00:19:25,000
Vu güvenlikli kapaklar burdan ortaya çıktı.

461
00:19:25,000 --> 00:19:27,000
Gerçek bir "güvenlik tiyatrosu".

462
00:19:27,000 --> 00:19:29,000
Ev ödevi olarak, bundan kurtulmanın 10 yolunu düşünün.

463
00:19:29,000 --> 00:19:32,000
Her birinize bir şırınga vereceğim.

464
00:19:32,000 --> 00:19:35,000
Ama bu insanların daha iyi hissetmesini sağladı.

465
00:19:35,000 --> 00:19:37,000
Güvenlik hissinin gerçeklikle

466
00:19:37,000 --> 00:19:39,000
daha çok örtüşmesini sağladı.

467
00:19:39,000 --> 00:19:42,000
Son hikaye, bir kaç yıl önce, bir arkadaşım doğum yaptı.

468
00:19:42,000 --> 00:19:44,000
Hastanede ziyaretine gittim.

469
00:19:44,000 --> 00:19:46,000
Farkettim ki, şimdi doğan bebeklere

470
00:19:46,000 --> 00:19:48,000
annelerininkiyle uyuşan

471
00:19:48,000 --> 00:19:50,000
alarmlı dijital bir güvenlik bilekliği takıyorlar,

472
00:19:50,000 --> 00:19:52,000
yane, annesi hariç biri bebeği yeni doğan bölümünden çıkarırsa,

473
00:19:52,000 --> 00:19:54,000
alarm çalıyor.

474
00:19:54,000 --> 00:19:56,000
Ben de "Oldukça iyiymiş" dedim.

475
00:19:56,000 --> 00:19:58,000
"Hastaneden bebek kaçırma ne kadar yaygın

476
00:19:58,000 --> 00:20:00,000
merak ediyorum."

477
00:20:00,000 --> 00:20:02,000
Eve gittim, araştırdım.

478
00:20:02,000 --> 00:20:04,000
Neredeyse hiç olmuyormuş.

479
00:20:04,000 --> 00:20:06,000
Ama düşündüğünüzde,

480
00:20:06,000 --> 00:20:08,000
hastanedeyseniz,

481
00:20:08,000 --> 00:20:10,000
ve bebeği annesinden ayırıp bazı testler yaptırmak için

482
00:20:10,000 --> 00:20:12,000
odadan çıkarmanız gerekiyorsa,

483
00:20:12,000 --> 00:20:14,000
sağlam bir güvenlik tiyatrosu düzenleseniz iyi olur,

484
00:20:14,000 --> 00:20:16,000
yoksa annesi kolunuzu koparabilir.

485
00:20:16,000 --> 00:20:18,000
(Kahkahalar)

486
00:20:18,000 --> 00:20:20,000
Yani bizler için bu çok önemli,

487
00:20:20,000 --> 00:20:22,000
güvenlik tasarımcıları için,

488
00:20:22,000 --> 00:20:25,000
güvenlik politikalarına bakanlar için,

489
00:20:25,000 --> 00:20:27,000
hatta kamu politikalarının

490
00:20:27,000 --> 00:20:29,000
güvenliği etkileyen alanlarına bakanlar için.

491
00:20:29,000 --> 00:20:32,000
Olay sadece gerçeklikte değil, hisle ve gerçeklikte.

492
00:20:32,000 --> 00:20:34,000
Önemli olan

493
00:20:34,000 --> 00:20:36,000
her ikisinin örtüşmesi.

494
00:20:36,000 --> 00:20:38,000
Hislerimiz ver gerçeklik örtüştüğü sürece,

495
00:20:38,000 --> 00:20:40,000
daha iyi güvenlik değiş-tokuşları yapıyoruz.

496
00:20:40,000 --> 00:20:42,000
Teşekkürler.

497
00:20:42,000 --> 00:20:44,000
(Alkışlar)