0:00:01.750,0:00:04.152
Κρις Άντερσον: Καλώς ήρθες,[br]Δρ. Τζέιν Γκούντολ.

0:00:04.875,0:00:06.167
Τζέιν Γκούντολ: Ευχαριστώ.

0:00:06.167,0:00:09.941
Νομίζω πως δεν θα είχαμε [br]μια ολοκληρωμένη συνέντευξη

0:00:09.941,0:00:12.652
αν ο κόσμος δεν ξέρει ότι[br]ο κύριος Χ να είναι δίπλα μου,

0:00:12.652,0:00:14.417
γιατί όλοι τον γνωρίζουν.

0:00:16.083,0:00:17.625
ΚΑ: Γεια σου, κύριε Χ.

0:00:18.667,0:00:23.468
Στην ομιλία σου στο TED 17 χρόνια πριν,[br]μας προειδοποίησες για τους κινδύνους

0:00:23.468,0:00:26.684
του εκτοπισμού του φυσικού κόσμου[br]εξαιτίας του ανθρώπου.

0:00:26.708,0:00:28.559
Πιστεύεις, ίσως,

0:00:28.583,0:00:32.476
ότι η τωρινή πανδημία [br]αποτελεί μια εκδίκηση της φύσης;

0:00:32.500,0:00:37.559
ΤΓ: Είναι σαφές ότι οι εν λόγω[br]ζωονοσογόνες ασθένειες,

0:00:37.583,0:00:42.518
όπως ο κορωνοϊός και ο HIV/AIDS

0:00:42.542,0:00:46.893
και όλα τα άλλα νοσήματα[br]που κολλάμε από τα ζώα,

0:00:46.917,0:00:50.059
εν μέρει προκύπτουν[br]από την καταστροφή του περιβάλλοντος.

0:00:50.083,0:00:54.059
Καθώς ο οικότοποι των ζώων[br]περιορίζονται, αυτά συνωστίζονται

0:00:54.083,0:00:58.351
και ορισμένες φορές ένας ιός,[br]από φυσική δεξαμενή ορισμένων ειδών,

0:00:58.375,0:01:01.434
όπου ήταν αρμονικά ενεργός [br]ίσως για εκατοντάδες χρόνια,

0:01:01.458,0:01:03.476
περνάει σε νέα είδη.

0:01:03.500,0:01:08.643
Επιπλέον, τα ζώα αναγκάζονται να έρθουν[br]σε στενότερη επαφή με τους ανθρώπους.

0:01:08.667,0:01:14.643
Μερικές φορές, ένα από αυτά τα ζώα[br]το οποίο κουβαλάει έναν ιό

0:01:14.667,0:01:18.893
δίνει τη δυνατότητα σ' αυτόν[br]να μεταφερθεί στους ανθρώπους

0:01:18.917,0:01:22.976
και να προκύψει μια νέα ασθένεια, [br]όπως ο COVID-19.

0:01:23.000,0:01:25.018
Επιπροσθέτως,

0:01:25.042,0:01:27.851
δεν σεβόμαστε καθόλου τα ζώα.

0:01:27.875,0:01:29.518
Τα κυνηγάμε,

0:01:29.542,0:01:31.851
τα σκοτώνουμε, τα τρώμε,

0:01:32.101,0:01:33.393
τα διακινούμε παράνομα,

0:01:33.417,0:01:39.809
τα στέλνουμε στις αγορές άγριων ζώων

0:01:39.833,0:01:40.541
στην Ασία,

0:01:40.641,0:01:44.434
όπου ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες,[br]στριμωγμένα σε μικρά κλουβιά,

0:01:44.458,0:01:48.768
ανάμεσα σε ανθρώπους που μολύνονται[br]μέσω αίματος, ούρων, και κοπράνων

0:01:48.792,0:01:53.434
Ιδανικές συνθήκες για να περάσει ένας ιός[br]από ένα ζώο στο άλλο

0:01:53.458,0:01:55.184
ή από ένα ζώο σε έναν άνθρωπο.

0:01:55.208,0:01:59.476
KA: Θα ήθελα να ταξιδέψουμε[br]για λίγο πίσω στον χρόνο,

0:01:59.500,0:02:01.393
καθώς το παρελθόν σου είναι ξεχωριστό.

0:02:01.417,0:02:05.518
Παρά τις έντονα σεξιστικές διαθέσεις [br]της δεκαετίας του 1960,

0:02:05.542,0:02:08.268
κατάφερες να αναδυθείς

0:02:08.292,0:02:11.643
και να γίνεις μία εκ των κορυφαίων [br]επιστημόνων στον κόσμο,

0:02:11.667,0:02:15.184
ανακαλύπτοντας εκπληκτικά στοιχεία [br]σχετικά με τους χιμπατζήδες,

0:02:15.208,0:02:18.268
όπως η χρήση εργαλείων και πολλά άλλα.

0:02:18.292,0:02:20.893
Κατά τη γνώμη σου, τι σε έκανε

0:02:20.917,0:02:23.976
να φτάσεις σε μια τόσο σπουδαία ανακάλυψη;

0:02:24.000,0:02:27.226
ΤΓ: Γεννήθηκα αγαπώντας τα ζώα

0:02:27.250,0:02:30.393
και το σημαντικότερο απ' όλα[br]ήταν η υποστηρικτή μητέρα μου.

0:02:30.417,0:02:33.059
Δεν θύμωσε όταν βρήκε[br]σκουλήκια στο κρεβάτι μου.

0:02:33.083,0:02:35.559
Απλά μου είπε ότι ανήκουν στον κήπο.

0:02:35.583,0:02:38.309
Δεν θύμωσε όταν εξαφανίστηκα[br]για τέσσερις ώρες

0:02:38.333,0:02:41.238
και η ίδια κάλεσε την αστυνομία,[br]ενώ εγώ καθόμουν στο κοτέτσι,

0:02:41.292,0:02:44.768
επειδή κανείς δεν μου έλεγε[br]από ποια τρύπα βγαίνει το αβγό της κότας.

0:02:44.792,0:02:47.059
Δεν ονειρευόμουν να γίνω επιστήμονας,

0:02:47.083,0:02:49.476
μιας και οι γυναίκες[br]δεν ασχολούνταν με τέτοια.

0:02:49.500,0:02:52.726
Στην πραγματικότητα, ούτε κάποιος άντρας [br]το έκανε εκείνη την εποχή.

0:02:52.750,0:02:54.684
Όλοι με κορόιδευαν εκτός από τη μαμά,

0:02:54.708,0:02:58.323
η οποία μου είπε: «Αν πράγματι το θέλεις,[br]θα πρέπει να δουλέψεις πολύ σκληρά,

0:02:58.367,0:02:59.893
να εκμεταλλευτείς κάθε ευκαιρία.

0:02:59.947,0:03:01.904
Αν δεν το βάλεις κάτω, ίσως βρεις τρόπο».

0:03:01.972,0:03:06.518
ΚΑ: Κέρδισες, λοιπόν,[br]την εμπιστοσύνη των χιμπατζήδων

0:03:06.542,0:03:10.292
με έναν πρωτόγνωρο τρόπο.

0:03:11.167,0:03:15.809
Κοιτώντας πίσω, ποιες είναι[br]οι πιο συναρπαστικές σου στιγμές

0:03:15.833,0:03:19.417
ή τι φαίνεται να μην καταλαβαίνουμε[br]σχετικά με τους χιμπατζήδες;

0:03:20.333,0:03:23.831
ΤΓ: Το θέμα είναι ότι λες,[br]«Δες πράγματα που κανείς δεν έχει δει

0:03:24.083,0:03:25.761
και κέρδισε την εμπιστοσύνη τους».

0:03:25.845,0:03:27.226
Κανείς δεν το είχε δοκιμάσει.

0:03:27.250,0:03:29.018
Ειλικρινά.

0:03:29.042,0:03:34.018
Συνεπώς, χρησιμοποίησα τις ίδιες τεχνικές,

0:03:34.042,0:03:38.601
όπως είχα κάνει για να μελετήσω τα ζώα[br]γύρω από το σπίτι μου, όταν ήμουν παιδί.

0:03:38.625,0:03:40.184
Απλώς καθόμουν υπομονετικά,

0:03:40.208,0:03:42.643
αποφεύγοντας να τα πλησιάσω πολύ νωρίς,

0:03:42.667,0:03:47.226
αλλά ήταν απαίσιο, [br]επειδή η χρηματοδότηση ήταν εξάμηνη.

0:03:47.250,0:03:49.601
Φαντάζεστε πόσο δύσκολο[br]ήταν να βρεθούν χρήματα

0:03:49.625,0:03:51.643
για μια κοπέλα χωρίς πτυχίο,

0:03:51.667,0:03:55.434
για να κάνει κάτι τόσο περίεργο [br]όσο να κάθεται σε ένα δάσος.

0:03:55.458,0:03:56.934
Τελικά,

0:03:56.958,0:04:00.976
εξασφαλίσαμε χρήματα για έξι μήνες[br]από έναν Αμερικανό φιλάνθρωπο.

0:04:01.730,0:04:04.934
Γνώριζα ότι με τον καιρό θα κέρδιζα[br]την εμπιστοσύνη των χιμπατζήδων.

0:04:04.958,0:04:06.476
Είχα ωστόσο χρόνο;

0:04:06.500,0:04:11.018
Οι εβδομάδες γίνανε μήνες και τελικά,[br]μετά από περίπου τέσσερις μήνες,

0:04:11.042,0:04:13.809
ένας χιμπατζής έπαψε σιγά-σιγά να φοβάται.

0:04:13.833,0:04:16.934
Τον είδα σε κάποια στιγμή -

0:04:16.958,0:04:20.143
ακόμη δεν είχα πλησιάσει τόσο,[br]είχα ωστόσο τα κιάλια μου -

0:04:20.167,0:04:25.309
να χρησιμοποιεί και να φτιάχνει εργαλεία,[br]για να πιάσει τερμίτες.

0:04:25.333,0:04:28.143
Κι όμως, δεν έμεινα τελείως έκπληκτη,

0:04:28.167,0:04:32.143
καθώς είχα διαβάσει τι μπορούν να κάνουν[br]οι αιχμάλωτοι χιμπατζήδες.

0:04:32.167,0:04:34.184
Γνώριζα, όμως, τη θέση της επιστήμης

0:04:34.208,0:04:37.559
ότι μόνο οι άνθρωποι[br]χρησιμοποιούν και κατασκευάζουν εργαλεία.

0:04:37.583,0:04:40.809
Ήμουν σίγουρη ότι[br]ο Δρ. Λίκι θα ενθουσιαζόταν.

0:04:40.833,0:04:42.559
Αυτή η παρατήρηση

0:04:42.583,0:04:45.643
τον ώθησε να πάει στο National Geographic

0:04:45.667,0:04:49.726
το οποίο δέχτηκε να συνεχίσει [br]τη στήριξη της έρευνας

0:04:49.750,0:04:53.893
στέλνοντας τον φωτογράφο-παραγωγό[br]Χούγκο Φαν Λάουικ,

0:04:53.917,0:04:56.559
για να καταγράψει ο,τι έβλεπα.

0:04:56.583,0:05:01.018
Πολλοί επιστήμονες αμφισβητούσαν [br]το κομμάτι της χρήσης εργαλείων.

0:05:01.042,0:05:04.191
Στην πραγματικότητα, ένας ισχυρίστηκε [br]ότι δίδαξα τους χιμπατζήδες.

0:05:04.605,0:05:06.018
(Γέλια)

0:05:06.042,0:05:08.934
Αυτό ήταν αδύνατο, [br]καθώς δεν μπορούσα να τους πλησιάσω.

0:05:08.958,0:05:11.559
Τέλος πάντων, αφού είδαν[br]την ταινία του Χούγκο

0:05:11.583,0:05:16.018
και πώς περιέγραφα[br]τη συμπεριφορά αυτών των ζώων,

0:05:16.042,0:05:19.351
οι επιστήμονες άρχισαν να αλλάζουν γνώμη.

0:05:19.375,0:05:22.018
ΚΑ: Από τότε, ακολούθησαν[br]πολλές ανακαλύψεις

0:05:22.042,0:05:26.601
που έφεραν τους χιμπατζήδες [br]πιο κοντά στον άνθρωπο απ' ο,τι πιστεύαμε.

0:05:26.625,0:05:29.976
Κάποια στιγμή ανέφερες[br]ότι διαθέτουν μια αίσθηση χιούμορ.

0:05:30.000,0:05:32.684
Πώς κατάλαβες κάτι τέτοιο;

0:05:34.478,0:05:36.834
ΤΓ: Το βλέπεις καθώς παίζουν παιχνίδια,

0:05:36.834,0:05:39.517
είναι ένας μεγάλος που παίζει[br]με έναν μικρότερο χιμπατζή,

0:05:39.517,0:05:41.913
και ο πρώτος έσερνε ένα κλήμα[br]γύρω από ένα δέντρο.

0:05:41.913,0:05:44.684
Κάθε φορά που ο μικρός[br]προσπαθούσε να το πιάσει,

0:05:44.708,0:05:46.684
ο μεγάλος το τραβούσε μακριά

0:05:46.708,0:05:48.476
και ο μικρός άρχιζε να κλαίει,

0:05:48.500,0:05:50.268
ενώ ο άλλος γελούσε.

0:05:50.292,0:05:51.750
Άρα, καταλαβαίνεις.

0:05:54.417,0:05:59.809
ΚΑ: Έπειτα παρατήρησες[br]κάτι πιο ανησυχητικό,

0:05:59.833,0:06:06.111
το γεγονός ότι αυτές οι ομάδες χιμπατζήδων

0:06:07.033,0:06:10.684
ήταν υπερβολικά βίαιες μεταξύ τους.

0:06:10.708,0:06:14.106
Είμαι περίεργος [br]πώς επεξεργάστηκες κάτι τέτοιο

0:06:14.296,0:06:19.140
και αν σε έκανε να νιώσεις κάπως θλιμμένη,

0:06:19.380,0:06:21.060
καθώς έχουμε κοινά με αυτά τα ζώα.

0:06:21.270,0:06:25.631
Ένιωσες ότι η βία [br]είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι

0:06:25.851,0:06:28.571
όλων των ανθρωποειδών;

0:06:28.791,0:06:30.898
ΤΓ: Προφανώς και είναι.

0:06:31.000,0:06:35.643
H πρώτη μου συνάντηση [br]με την ανθρώπινη μοχθηρία

0:06:35.667,0:06:37.309
ήταν το τέλος του πολέμου

0:06:37.333,0:06:40.101
και οι φωτογραφίες από το Ολοκαύτωμα.

0:06:40.125,0:06:42.726
Αυτά με συγκλόνισαν πραγματικά.

0:06:42.750,0:06:44.018
Άλλαξαν αυτό που ήμουν.

0:06:44.042,0:06:46.351
Ήμουν 10 εκείνη την περίοδο.

0:06:46.375,0:06:48.851
Όταν συνειδητοποίησα[br]ότι οι χιμπατζήδες έχουν

0:06:48.875,0:06:52.018
αυτήν τη σκοτεινή και βίαιη συμπεριφορά,

0:06:52.042,0:06:54.559
θεώρησα ότι είναι σαν και εμάς,[br]απλώς καλύτεροι.

0:06:54.583,0:06:57.143
Έπειτα, αντιλήφθηκα[br]ότι μοιάζουμε πολύ περισσότερο

0:06:57.167,0:06:58.684
απ' ο,τι είχα σκεφτεί.

0:06:58.708,0:07:02.684
Στις αρχές του 1970,

0:07:02.708,0:07:03.976
ήταν πολύ περίεργο

0:07:04.000,0:07:05.601
το ζήτημα της επιθετικότητας

0:07:05.625,0:07:09.726
και αν αυτή ήταν έμφυτη ή επίκτητη.

0:07:09.750,0:07:12.434
Το θέμα αυτό έγινε πολιτικό.

0:07:12.458,0:07:15.893
Οι καιροί τότε ήταν πολύ ασυνήθιστοι

0:07:15.917,0:07:17.559
και εγώ έλεγα:

0:07:17.583,0:07:20.143
«Όχι, θεωρώ πως η επιθετικότητα

0:07:20.167,0:07:24.268
είναι σίγουρα μέρος ενός[br]κληρονομημένου συνόλου συμπεριφορών».

0:07:24.292,0:07:29.934
Ρώτησα έναν ευυπόληπτο[br]επιστήμονα τι πίστευε,

0:07:29.958,0:07:32.351
επειδή είχε ξεκινήσει να αλλάζει γνώμη,

0:07:32.375,0:07:33.851
ότι δηλαδή αυτή είναι επίκτητη

0:07:33.875,0:07:38.018
και μου είπε: «Τζέιν, θα προτιμούσα[br]να μην πω τι ακριβώς σκέφτομαι».

0:07:38.042,0:07:41.917
Αυτό ήταν ένα μεγάλο σοκ [br]όσον αφορά το τι θεωρούσα επιστήμη.

0:07:42.792,0:07:47.351
KA: Μεγάλωσα με την ιδέα [br]ότι ο κόσμος είναι φωτεινός και όμορφος.

0:07:47.375,0:07:52.893
Πολλές όμορφες ταινίες με πεταλούδες, [br]μέλισσες και λουλούδια

0:07:52.917,0:07:55.851
και με τη φύση ως ένα εκπληκτικό τοπίο.

0:07:55.875,0:08:01.893
Και οι περιβαλλοντολόγοι φαίνεται[br]να έχουν αυτήν την γνώμη:

0:08:01.917,0:08:06.059
«Ναι, η φύση είναι αγνή και εξαίσια,[br]ενώ οι άνθρωποι είναι κακοί».

0:08:06.083,0:08:08.726
Ωστόσο, έχουμε και[br]τις δικές σου παρατηρήσεις.

0:08:08.750,0:08:11.601
Όταν εξετάζουμε οποιοδήποτε κομμάτι[br]της φύσης με λεπτομέρεια,

0:08:11.625,0:08:13.976
προκύπτουν πράγματα [br]που όντως μας τρομοκρατούν.

0:08:14.000,0:08:16.393
Πώς ερμηνεύεις τη φύση

0:08:16.417,0:08:18.851
και πώς πρέπει να την καταλάβουμε;

0:08:18.875,0:08:20.851
ΤΓ: Η φύση,

0:08:20.875,0:08:24.809
εάν σκεφτείς όλο το φάσμα της εξέλιξης,

0:08:24.833,0:08:28.518
έχει να κάνει με ένα παρθένο μέρος.

0:08:28.542,0:08:33.143
Η Αφρική ήταν ανέγγιχτη, όταν ήμουν νέα.

0:08:33.167,0:08:36.101
Υπήρχαν ζώα παντού.

0:08:36.125,0:08:40.018
Ποτέ δεν μου άρεσε το γεγονός,[br]ότι τα λιοντάρια σκοτώνουν.

0:08:40.042,0:08:42.559
Ωστόσο, πρέπει να το κάνουν.

0:08:42.583,0:08:46.393
Αν δεν το έκαναν, θα πέθαιναν.

0:08:46.417,0:08:50.101
Νομίζω αυτή είναι η μεγάλη διαφορά[br]μεταξύ αυτών και των ανθρώπων,

0:08:50.125,0:08:56.018
ότι δηλαδή κάνουν ο,τι κάνουν,[br]επειδή πρέπει να το κάνουν.

0:08:56.042,0:08:59.393
Εμείς μπορούμε να σχεδιάσουμε τι κάνουμε.

0:08:59.417,0:09:01.184
Τα σχέδιά μας είναι πολύ διαφορετικά.

0:09:01.208,0:09:05.226
Μπορούμε να σχεδιάσουμε [br]να καταστρέψουμε ένα δάσος,

0:09:05.250,0:09:07.726
επειδή θέλουμε να πουλήσουμε την ξυλεία

0:09:07.750,0:09:10.101
ή για να να χτίσουμε [br]ένα ακόμη εμπορικό κέντρο.

0:09:10.125,0:09:11.393
Κάπως έτσι.

0:09:11.417,0:09:16.143
Καταστρέφουμε το περιβάλλον,[br]προκαλούμε πολέμους

0:09:16.167,0:09:19.976
και είμαστε διαβολικοί,[br]μιας και μπορούμε να κάτσουμε άνετα

0:09:20.000,0:09:22.934
και να σχεδιάσουμε βασανιστήρια[br]σε κάποιον πολύ μακριά.

0:09:22.958,0:09:24.226
Αυτό είναι μοχθηρό.

0:09:24.250,0:09:27.893
Οι χιμπατζήδες έχουν[br]ένα είδος πρωτόγονου πολέμου

0:09:27.917,0:09:29.476
και γίνονται πολύ επιθετικοί,

0:09:29.500,0:09:30.893
αλλά είναι κάτι της στιγμής.

0:09:30.917,0:09:32.393
Έτσι νιώθουν.

0:09:32.417,0:09:34.809
Είναι μια ανταπόκριση [br]σε ένα τους συναίσθημα.

0:09:34.833,0:09:38.476
ΚΑ: Επομένως, η παρατήρησή σας [br]ως προς την πολυπλοκότητα των χιμπατζήδων

0:09:38.500,0:09:41.893
δεν αφορά αυτό που ονομάζουν οι άνθρωποι

0:09:41.917,0:09:43.643
ως ένα είδος ανθρώπινης υπερδύναμης,

0:09:43.667,0:09:49.601
δηλαδή την ικανότητα να προσομοιώνουμε[br]λεπτομερώς στο μυαλό μας το μέλλον

0:09:49.625,0:09:52.393
και να κάνουμε μακροπρόθεσμα σχέδια.

0:09:52.417,0:09:57.768
Επίσης, να ενθαρρύνουμε ο ένας τον άλλον,[br]για να πετύχουμε αυτά τα σχέδια.

0:09:57.792,0:10:01.226
Όλα αυτά, ακόμα και για κάποια [br]που ασχολήθηκε πολύ με τους χιμπατζήδες,

0:10:01.250,0:10:04.434
αποτελούν κατά βάση [br]ένα διαφορετικό σύνολο προσόντων

0:10:04.458,0:10:06.601
για το οποίο πρέπει να λάβουμε την ευθύνη

0:10:06.625,0:10:09.434
και να το χρησιμοποιήσουμε πιο σοφά.

0:10:09.458,0:10:11.351
ΤΓ: Ναι, και πιστεύω -

0:10:11.375,0:10:13.684
πολλά λέγονται σχετικά με το θέμα αυτό -

0:10:13.708,0:10:17.601
ότι είναι γεγονός πως αναπτύξαμε[br]ένα είδος επικοινωνίας,

0:10:17.625,0:10:19.393
το οποίο χρησιμοποιούμε εσύ και εγώ.

0:10:19.417,0:10:21.518
Ναι μεν χρησιμοποιούμε λέξεις,

0:10:21.542,0:10:24.934
όμως η επικοινωνία των ζώων[br]είναι πιο σύνθετη

0:10:24.958,0:10:26.226
από ο,τι νομίζαμε.

0:10:26.250,0:10:28.330
Οι χιμπατζήδες, οι γορίλες,[br]οι ουραγκοτάγκοι

0:10:28.330,0:10:31.708
μπορούν να μάθουν τη νοηματική των κωφών.

0:10:32.792,0:10:38.226
Εμείς, όμως, μεγαλώνουμε μιλώντας[br]οποιαδήποτε γλώσσα.

0:10:38.250,0:10:41.893
Μπορώ να σου μιλήσω για πράγματα[br]που δεν έχεις ακούσει ποτέ.

0:10:41.917,0:10:44.476
Ένας χιμπατζής δεν μπορεί[br]να κάνει κάτι τέτοιο.

0:10:44.500,0:10:49.726
Μπορούμε να διδάξουμε τα παιδιά μας[br]αφηρημένες έννοιες.

0:10:49.750,0:10:51.559
Ένας χιμπατζής, όχι.

0:10:51.583,0:10:55.268
Ναι, οι χιμπατζήδες μπορούν να κάνουν[br]διάφορα έξυπνα πράγματα.

0:10:55.292,0:10:59.893
Το ίδιο και οι ελέφαντες, [br]τα κοράκια, τα χταπόδια.

0:10:59.917,0:11:03.518
Ωστόσο, εμείς σχεδιάζουμε πυραύλους[br]που ταξιδεύουν σε άλλους πλανήτες,

0:11:03.542,0:11:06.101
μικρά ρομπότ που βγάζουν φωτογραφίες

0:11:06.125,0:11:10.893
και αυτόν τον εκπληκτικό τρόπο[br]να επικοινωνούμε μεταξύ μας

0:11:10.917,0:11:13.059
από διαφορετικά μέρη του κόσμου.

0:11:13.083,0:11:14.726
Όταν ήμουν νέα,

0:11:14.750,0:11:17.559
δεν υπήρχαν τηλεοράσεις, κινητά τηλέφωνα

0:11:17.583,0:11:19.434
και υπολογιστές.

0:11:19.458,0:11:20.893
Ήταν διαφορετικός ο κόσμος.

0:11:20.917,0:11:24.518
Είχα ένα μολύβι, ένα στυλό,[br]ένα τετράδιο, και αυτό ήταν όλο.

0:11:24.542,0:11:27.393
ΚΑ: Γυρίζοντας πίσω στο θέμα [br]σχετικά με τη φύση,

0:11:27.417,0:11:28.989
μιας και το σκέφτομαι πολύ

0:11:29.013,0:11:32.263
και με ταλαιπωρεί, ειλικρινά.

0:11:33.208,0:11:37.393
Η δουλειά σου, η δουλειά[br]πολλών ανθρώπων που εκτιμώ,

0:11:37.491,0:11:44.226
σχετίζεται με το πάθος να προσπαθούμε[br]να μην καταστρέφουμε το φυσικό περιβάλλον.

0:11:44.250,0:11:47.101
Είναι πιθανόν, υγιές, ακόμη και σημαντικό

0:11:47.125,0:11:51.976
να αποδεχόμαστε ταυτόχρονα[br]ότι πολλά σημεία της φύσης

0:11:52.000,0:11:53.934
είναι τρομακτικά,

0:11:53.958,0:11:56.851
αλλά και εκπληκτικά;

0:11:56.875,0:12:02.018
Προκύπτει ένα μέρος της λαμπρότητας [br]από τo ενδεχόμενο να είναι τρομακτική,

0:12:02.042,0:12:06.934
αλλά και απίστευτα όμορφη;

0:12:06.958,0:12:10.684
Δεν μπορούμε να υπάρξουμε,[br]αφού είμαστε κομμάτι της φύσης.

0:12:10.708,0:12:13.143
Δεν μπορούμε να είμαστε ένα όλον,

0:12:13.167,0:12:17.434
εκτός αν το αποδεχτούμε.

0:12:17.458,0:12:22.226
Τζέιν, βοήθησέ με [br]πώς να εκφράσω αυτήν τη σχέση.

0:12:22.250,0:12:26.351
ΤΓ: Θεωρώ πως ένα από τα προβλήματα[br]προέκυψε ενώ αναπτυσσόμασταν νοητικά

0:12:26.375,0:12:29.018
και γινόμασταν όλο και καλύτεροι

0:12:29.042,0:12:32.434
στο να τροποποιούμε το περιβάλλον[br]για δική μας χρήση

0:12:32.458,0:12:35.268
και να μετατρέπουμε σε χωράφια [br]και να καλλιεργούμε

0:12:35.292,0:12:38.476
τα μέρη όπου βρίσκονταν δάση και άλση.

0:12:38.500,0:12:41.309
Ας μην πάμε εκεί τώρα,

0:12:41.333,0:12:44.893
αλλά έχουμε αυτήν την ικανότητα [br]να αλλάζουμε τη φύση.

0:12:44.917,0:12:49.351
Καθώς μεταφερθήκαμε περισσότερο σε πόλεις

0:12:49.375,0:12:53.351
και βασιστήκαμε στην τεχνολογία,

0:12:53.375,0:12:56.976
πολλοί άνθρωποι νιώθουν αποκομμένοι [br]από τον φυσικό κόσμο.

0:12:57.000,0:12:59.559
Υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά

0:12:59.583,0:13:01.309
τα οποία ζουν σε αστικά κέντρα,

0:13:01.333,0:13:04.059
όπου η φύση είναι ανύπαρκτη.

0:13:04.083,0:13:09.143
Για αυτόν τον λόγο, έγινε σημαντικό[br]να πρασινίσουμε τις πόλεις μας.

0:13:09.167,0:13:11.518
Ξέρετε, κάνανε πειράματα,

0:13:11.542,0:13:14.809
νομίζω ήταν στο Σικάγο,[br]δεν είμαι πολύ σίγουρη,

0:13:14.833,0:13:17.893
όπου υπήρχαν διάφορα άδεια οικόπεδα

0:13:17.917,0:13:21.684
σε πολύ βίαιες περιοχές της πόλης.

0:13:21.708,0:13:24.768
Πρόσθεσαν, λοιπόν, πράσινο[br]σε μερικά από αυτά τα σημεία,

0:13:24.792,0:13:29.809
όπως δέντρα, λουλούδια και θάμνους.

0:13:29.833,0:13:33.184
Το ποσοστό εγκληματικότητας μειώθηκε.

0:13:33.208,0:13:35.708
Μετά φύτεψαν δέντρα [br]και στην υπόλοιπη πόλη.

0:13:36.917,0:13:38.851
Τα αποτελέσματα είναι φανερά.

0:13:38.875,0:13:41.643
Επιπλέον, έχουν γίνει μελέτες[br]οι οποίες έδειξαν

0:13:41.667,0:13:45.917
πως τα παιδιά χρειάζονται τη φύση[br]για να αναπτυχθούν ομαλά ψυχολογικά.

0:13:46.875,0:13:50.101
Όπως είπες, είμαστε κομμάτι της φύσης

0:13:50.125,0:13:54.351
και την κακομεταχειριζόμαστε.

0:13:54.375,0:13:57.309
Αυτό είναι τρομερό για τα παιδιά μας

0:13:57.333,0:13:58.809
και τα εγγόνια μας,

0:13:58.833,0:14:02.851
καθώς βασιζόμαστε στη φύση[br]για καθαρό αέρα και νερό

0:14:02.875,0:14:06.434
και για τη ρύθμιση του κλίματος[br]και των βροχοπτώσεων.

0:14:06.458,0:14:09.226
Κοιτάξτε τι κάναμε, [br]κοιτάξτε την κλιματική κρίση.

0:14:09.250,0:14:11.476
Εμείς είμαστε. Εμείς το κάναμε αυτό.

0:14:11.500,0:14:13.184
ΚΑ: Πριν από 30 χρόνια,

0:14:13.208,0:14:19.018
νομίζω πως κάνατε αυτήν την εναλλαγή [br]από επιστήμονα σε ακτιβίστρια.

0:14:19.042,0:14:20.292
Γιατί;

0:14:21.333,0:14:26.809
ΤΓ: Σε ένα επιστημονικό συνέδριο το 1986,[br]είχα ήδη κάνει το διδακτορικό μου,

0:14:26.833,0:14:30.559
προσπάθησα να ανακαλύψω [br]σε τι διέφερε η συμπεριφορά του χιμπατζή,

0:14:30.583,0:14:32.143
από ένα περιβάλλον στο άλλο.

0:14:32.167,0:14:34.559
Υπήρχαν έξι σημεία μελέτης [br]σε όλη την Αφρική.

0:14:34.583,0:14:38.268
Σκεφτήκαμε να συναντηθούμε [br]όλοι οι επιστήμονες

0:14:38.292,0:14:39.684
και να το εξερευνήσουμε,

0:14:39.708,0:14:41.226
το οποίο ήταν συναρπαστικό.

0:14:41.250,0:14:43.893
Είχαμε ακόμη ένα κομμάτι[br]σχετικά με τη διατήρηση

0:14:43.917,0:14:47.768
και ένα κομμάτι όσον αφορά τις συνθήκες[br]σε καταστάσεις αιχμαλωσίας,

0:14:47.792,0:14:49.893
όπως στην ιατρική έρευνα.

0:14:49.917,0:14:54.184
Αυτές οι δύο συνεδριάσεις [br]ήταν σοκαριστικές για μένα.

0:14:54.208,0:14:56.768
Πήγα στο συνέδριο ως επιστήμονας,

0:14:56.792,0:14:58.351
έφυγα ως ακτιβίστρια.

0:14:58.375,0:15:02.184
Δεν το αποφάσισα εγώ,[br]κάτι συνέβη μέσα μου.

0:15:02.208,0:15:05.726
ΚΑ: Αφοσίωσες τα τελευταία 34 χρόνια

0:15:05.750,0:15:08.434
σε ακούραστες διαδηλώσεις[br]για μια καλύτερη σχέση

0:15:08.458,0:15:11.750
μεταξύ ανθρώπων και φύσης.

0:15:12.667,0:15:17.750
Πώς πρέπει να μοιάζει αυτή η σχέση;

0:15:19.000,0:15:23.809
ΤΓ: Λοιπόν, πάλι δημιουργούμε [br]όλα αυτά τα προβλήματα.

0:15:23.833,0:15:26.583
Οι άνθρωποι χρειάζονται χώρο,[br]για να ζήσουν.

0:15:27.625,0:15:29.726
Ωστόσο, το πρόβλημα έγκειται

0:15:29.750,0:15:33.309
στο ότι γίναμε, [br]μέσα στις εύπορες κοινωνίες,

0:15:33.333,0:15:34.726
υπερβολικά αχόρταγοι.

0:15:34.750,0:15:40.018
Πραγματικά, ποιος χρειάζεται[br]τέσσερα σπίτια με τεράστια γη;

0:15:40.042,0:15:43.684
Γιατί χρειαζόμαστε ένα ακόμη εμπορικό;

0:15:43.708,0:15:45.434
Kαι πάει λέγοντας.

0:15:45.458,0:15:50.434
Μας ενδιαφέρει το βραχυπρόθεσμο[br]οικονομικό όφελος.

0:15:50.458,0:15:53.518
Τα χρήματα μετατράπηκαν[br]σε έναν θεό που προσκυνάμε,

0:15:53.542,0:15:57.601
ενώ χάνουμε κάθε πνευματικό σύνδεσμο[br]με τον φυσικό κόσμο.

0:15:57.625,0:16:03.351
Άρα, μας νοιάζει[br]το χρηματικό κέρδος ή η δύναμη,

0:16:03.375,0:16:06.018
αντί για την υγεία του πλανήτη

0:16:06.042,0:16:08.083
και το μέλλον των παιδιών μας.

0:16:09.000,0:16:12.101
Δεν φαίνεται να μας νοιάζουν πλέον αυτά.

0:16:12.125,0:16:15.226
Για αυτό δεν θα σταματήσω[br]ποτέ να αγωνίζομαι.

0:16:15.250,0:16:19.059
ΚΑ: Σχετικά με τη δουλεία σου[br]πάνω στη διατήρηση των χιμπατζήδων,

0:16:19.083,0:16:24.268
βάλατε στο κέντρο ανθρώπους,

0:16:24.292,0:16:26.393
τους ντόπιους, και να τους παροτρύνατε.

0:16:26.417,0:16:27.684
Πώς λειτούργησε αυτό

0:16:27.708,0:16:29.851
και θεωρείς ότι είναι ουσιώδες

0:16:29.875,0:16:32.934
εάν θέλουμε να πετύχουμε[br]την προστασία του πλανήτη;

0:16:32.958,0:16:35.434
ΤΓ: Μετά από αυτό το συνέδριο,

0:16:35.458,0:16:39.018
έπρεπε να μάθω τους λόγους εξαφάνισης[br]των χιμπατζήδων από την Αφρική

0:16:39.042,0:16:40.893
και τι συμβαίνει στα δάση.

0:16:40.917,0:16:45.976
Έτσι, μάζεψα μερικά χρήματα[br]και επισκέφτηκα έξι χώρες.

0:16:46.000,0:16:50.018
Έμαθα πολλά για τα προβλήματα[br]που αντιμετωπίζουν οι χιμπατζήδες,

0:16:50.042,0:16:52.809
για το κυνήγι άγριων ζώων, το ζωεμπόριο,

0:16:52.833,0:16:54.518
το ότι πιάνονται σε παγίδες

0:16:54.542,0:16:58.934
και την ανάγκη των ανθρώπων[br]να έχουν περισσότερη γη

0:16:58.958,0:17:02.684
για τις καλλιέργειες, τα βοοειδή [br]και τα χωριά τους.

0:17:02.708,0:17:07.434
Όμως, μάθαινα ακόμη για [br]τα δεινά τόσο πολλών ανθρώπων.

0:17:07.458,0:17:11.018
Για την απόλυτη φτώχεια, [br]την έλλειψη υγείας και εκπαίδευσης

0:17:11.042,0:17:13.518
και την εξαθλίωση της γης τους.

0:17:13.542,0:17:18.518
Τα πράγματα κλιμακώθηκαν, όταν πέταξα [br]πάνω από το μικρό Εθνικό Πάρκο Γκομπέ.

0:17:18.542,0:17:22.809
Άνηκε στην ισημερινή[br]δασική ζώνη της Αφρικής

0:17:22.833,0:17:24.101
στη δυτική ακτή.

0:17:24.125,0:17:25.434
To 1990

0:17:25.458,0:17:29.493
ήταν απλώς ένα δασικό νησάκι,[br]ένα μικροσκοπικό εθνικό πάρκο.

0:17:29.493,0:17:31.018
Γύρω-γύρω, οι λόφοι ήταν γυμνοί.

0:17:31.042,0:17:32.768
Τότε το συνειδητοποίησα.

0:17:32.792,0:17:34.601
Αν δεν κάνουμε κάτι,

0:17:34.625,0:17:36.893
για να βρούμε τρόπους διαβίωσης

0:17:36.917,0:17:39.518
χωρίς να καταστρέφουμε το περιβάλλον,

0:17:39.542,0:17:42.226
τότε δεν πρόκειται[br]να σώσουμε τους χιμπατζήδες.

0:17:42.250,0:17:45.976
Έτσι, το Ινστιτούτο Τζέιν Γκούντολ [br]ξεκίνησε το πρόγραμμα «Take Care»,

0:17:46.000,0:17:48.018
το αποκαλούμε «TACARE».

0:17:48.042,0:17:51.976
Αποτελεί τη μέθοδό μας[br]για κοινοτική προστασία,

0:17:52.000,0:17:54.101
πραγματικά ολιστική.

0:17:54.125,0:17:57.351
Πλέον, περάσαμε τα εργαλεία προστασίας

0:17:57.375,0:17:59.226
στα χέρια των χωρικών,

0:17:59.250,0:18:04.351
αφού οι περισσότεροι χιμπατζήδες[br]στην Τανζανία δεν προστατεύονται

0:18:04.375,0:18:07.143
παρά μόνο σε τοπικά δασικά καταφύγια.

0:18:07.167,0:18:12.434
Έτσι, παρακολουθούν[br]την κατάσταση των δασών.

0:18:12.458,0:18:14.684
Έχουν πλέον καταλάβει,

0:18:14.708,0:18:18.268
ότι η προστασία των δασών [br]δεν αφορά μόνο την άγρια ζωή,

0:18:18.292,0:18:19.768
αλλά και το δικό τους μέλλον.

0:18:19.792,0:18:22.226
Χρειάζονται τα δάση

0:18:22.250,0:18:23.601
και είναι πολύ περήφανοι.

0:18:23.625,0:18:25.726
Οι εθελοντές συμμετέχουν σε σεμινάρια,

0:18:25.750,0:18:27.809
μαθαίνουν πώς να χρησιμοποιούν κινητά,

0:18:27.833,0:18:32.601
πώς να ανεβάζουν αρχεία[br]στην πλατφόρμα και στο νέφος.

0:18:32.625,0:18:35.476
Τα πάντα είναι ολοφάνερα.

0:18:35.500,0:18:37.643
Τα δέντρα επανεμφανίστηκαν

0:18:37.667,0:18:39.726
και δεν υπάρχουν πλέον γυμνοί λόφοι.

0:18:39.750,0:18:44.476
Δημιουργήθηκε μια ουδέτερη ζώνη[br]γύρω από το Γκομπέ,

0:18:44.500,0:18:47.893
έτσι ώστε οι χιμπατζήδες να έχουν [br]περισσότερα δάση σε σχέση με το 1990.

0:18:47.917,0:18:49.851
Ανοίγουν δασικούς διαδρόμους,

0:18:49.875,0:18:55.268
συνδέοντας σκόρπιες ομάδες χιμπατζήδων[br]προς αποφυγή ενδογαμίας.

0:18:55.292,0:18:58.434
Ναι, όλα αυτά πέτυχαν [br]και γίνονται σε έξι επιπλέον χώρες.

0:18:58.458,0:18:59.726
Οι ίδιες πρακτικές.

0:18:59.750,0:19:05.351
ΚΑ: Είσαι αυτή η εξαίρετη[br]και ακούραστη φωνή σε όλο τον κόσμο.

0:19:05.375,0:19:07.309
Έχεις ταξιδέψει πολύ,

0:19:07.333,0:19:10.601
έχεις μιλήσει και εμπνεύσει κόσμο παντού.

0:19:10.625,0:19:15.601
Πώς είναι δυνατόν [br]να έχεις τέτοια ενέργεια,

0:19:15.625,0:19:17.268
τέτοια φλόγα για κάτι τέτοιο,

0:19:17.292,0:19:20.476
μιας και όλα αυτά είναι εξουθενωτικά.

0:19:20.500,0:19:23.018
Κάθε συνάντηση με πολλούς ανθρώπους

0:19:23.042,0:19:25.101
είναι σωματικά εξαντλητική.

0:19:25.125,0:19:28.143
Παρόλα αυτά, είσαι εδώ [br]και το κάνεις ακόμα.

0:19:28.167,0:19:30.125
Πώς το καταφέρνεις αυτό, Τζέιν;

0:19:31.042,0:19:36.393
ΤΓ: Υποθέτω πως είμαι πεισματάρα[br]και δεν μου αρέσει να τα παρατάω.

0:19:36.417,0:19:41.684
Δεν θα αφήσω τους γενικούς διευθυντές [br]μεγάλων εταιρειών

0:19:41.708,0:19:43.226
να καταστρέφουν τα δάση

0:19:43.250,0:19:49.809
ή τους πολιτικούς [br]να ξηλώνουν προστασίες

0:19:49.833,0:19:51.143
παλαιότερων προέδρων.

0:19:51.167,0:19:53.976
Ξέρεις για ποιον μιλάω.

0:19:54.000,0:19:56.143
Θα συνεχίσω να αγωνίζομαι.

0:19:56.167,0:20:00.268
Είμαι παθιασμένη για την άγρια ζωή.

0:20:00.292,0:20:02.976
Για τον φυσικό κόσμο.

0:20:03.000,0:20:07.434
Λατρεύω τα δάση και με θλίβει[br]να τα βλέπω να καταστρέφονται.

0:20:07.458,0:20:10.351
Νοιάζομαι ένθερμα για τα παιδιά.

0:20:10.375,0:20:12.434
Τους κλέβουμε το μέλλον.

0:20:12.458,0:20:14.184
Δεν πρόκειται να τα παρατήσω.

0:20:14.208,0:20:19.143
Είμαι ευλογημένη με καλά γονίδια,[br]αυτό είναι ένα δώρο,

0:20:19.167,0:20:22.768
και ένα ακόμη που ανακάλυψα ότι διαθέτω

0:20:22.792,0:20:24.226
είναι η επικοινωνία,

0:20:24.250,0:20:26.893
είτε γραπτή είτε προφορική.

0:20:26.917,0:20:28.976
Έτσι λοιπόν,

0:20:29.000,0:20:31.893
μπορεί όλα αυτά να μη λειτουργούσαν.

0:20:31.917,0:20:35.018
Κι όμως, κάθε φορά σε ομιλίες μου

0:20:35.042,0:20:36.393
έρχονται και μου λένε:

0:20:36.417,0:20:38.768
«Τα είχα παρατήσει, [br]αλλά μου δώσατε κίνητρο.

0:20:38.792,0:20:41.059
Υπόσχομαι ότι θα βοηθήσω».

0:20:41.083,0:20:45.976
Το πρόγραμμα νέων «Roots and Shoots»[br]τρέχει πλέον σε 65 χώρες

0:20:46.000,0:20:47.559
και εξελίσσεται γρήγορα.

0:20:47.583,0:20:48.851
Άτομα κάθε ηλικίας

0:20:48.875,0:20:52.018
επιλέγουν πρότζεκτ βοηθώντας[br]ανθρώπους, ζώα, το περιβάλλον.

0:20:52.042,0:20:54.643
Σηκώνουν τα μανίκια τους και ενεργούν.

0:20:54.667,0:20:57.809
Σε κοιτάνε με λαμπερά μάτια

0:20:57.833,0:21:00.309
θέλοντας να πουν στην Δρ. Τζέιν τι έκαναν

0:21:00.333,0:21:02.101
για να κάνουν τον κόσμο καλύτερο.

0:21:02.125,0:21:03.934
Πώς θα μπορούσα να τους απογοητεύσω;

0:21:03.958,0:21:07.226
ΚΑ: Βλέποντας το μέλλον του πλανήτη

0:21:07.250,0:21:08.893
τι σε ανησυχεί περισσότερο;

0:21:08.917,0:21:12.292
Τι σε φοβίζει για την τωρινή κατάσταση;

0:21:13.750,0:21:19.101
ΤΓ: Νομίζω ότι έχουμε[br]μικρό χρονικό περιθώριο

0:21:19.125,0:21:22.643
για να ξεκινήσουμε έστω[br]να επουλώσουμε μερικές πληγές

0:21:22.667,0:21:25.726
και να μειώσουμε την κλιματική αλλαγή.

0:21:25.750,0:21:27.726
Το περιθώριο τελειώνει

0:21:27.750,0:21:32.934
και είδαμε τι συνέβη γύρω μας[br]στη διάρκεια της απαγόρευσης κυκλοφορίας

0:21:32.958,0:21:35.018
εξαιτίας της COVID-19:

0:21:35.042,0:21:37.226
καθαρός ουρανός πάνω από πόλεις,

0:21:37.250,0:21:41.101
άνθρωποι ανέπνευσαν[br]καθαρό αέρα για πρώτη φορά

0:21:41.125,0:21:44.059
και είδαν τον ξάστερο ουρανό,

0:21:44.083,0:21:46.684
κάτι που δεν συνέβη πριν.

0:21:46.708,0:21:49.059
Ξέρεις,

0:21:49.083,0:21:52.143
αυτό που με ανησυχεί παραπάνω

0:21:52.167,0:21:55.476
είναι πώς να κάνουμε αρκετούς ανθρώπους,

0:21:55.500,0:21:57.786
παρόλο που καταλαβαίνουν,

0:21:57.810,0:22:00.434
να λάβουν δράση.

0:22:00.458,0:22:06.184
ΚΑ: Το National Geographic μόλις[br]κυκλοφόρησε μια ταινία σχετικά με σένα,

0:22:06.208,0:22:09.768
τονίζοντας τη δουλειά σου[br]τις τελευταίες έξι δεκαετίες.

0:22:09.792,0:22:13.208
Ο τίτλος του είναι: [br]«Τζέιν Γκούντολ: Η Ελπίδα».

0:22:14.042,0:22:16.018
Ποια είναι αυτή η ελπίδα, Τζέιν;

0:22:16.042,0:22:17.309
Η μεγαλύτερή μου ελπίδα

0:22:17.333,0:22:19.393
είναι όλοι αυτοί οι νέοι άνθρωποι.

0:22:19.417,0:22:21.976
Στην Κίνα, μερικοί λένε:

0:22:22.000,0:22:24.143
«Φυσικά και νοιάζομαι για το περιβάλλον,

0:22:24.143,0:22:26.778
συμμετείχα στο "Roots and Shoots"[br]στο δημοτικό σχολείο».

0:22:26.778,0:22:29.768
Το «Roots and Shoots» επιμένει στις αξίες

0:22:29.792,0:22:34.601
και ενθουσιάζονται τόσο πολύ,[br]αφού γνωρίσουν τα προβλήματα

0:22:34.625,0:22:36.476
και λάβουν δράση.

0:22:36.500,0:22:40.667
Καθαρίζουν ποτάμια απομακρύνοντας[br]τα ξενικά είδη με σεβασμό.

0:22:41.958,0:22:43.684
Ακόμη, έχουν τόσες πολλές ιδέες.

0:22:43.708,0:22:48.393
Έχουμε μοναδική νοημοσύνη.

0:22:48.417,0:22:52.476
Τη χρησιμοποιούμε, [br]για να αναπτύξουμε τεχνολογίες

0:22:52.500,0:22:55.351
που θα μας βοηθήσουν[br]να ζήσουμε με μεγαλύτερη αρμονία.

0:22:55.375,0:22:56.976
Στις προσωπικές μας ζωές,

0:22:57.000,0:23:01.101
ας σκεφτούμε τις συνέπειες[br]των καθημερινών ενεργειών μας.

0:23:01.125,0:23:03.226
Τι αγοράζουμε, από που προέρχονται,

0:23:03.250,0:23:04.809
πώς παράγονται;

0:23:04.833,0:23:07.768
Βλάπτουν το περιβάλλον, κακοποιήθηκαν ζώα;

0:23:07.792,0:23:10.143
Είναι φθηνά εξαιτίας[br]της παιδικής εργασίας;

0:23:10.167,0:23:12.018
Ας κάνουμε ηθικές επιλογές,

0:23:12.042,0:23:15.559
πράγμα απίθανο αν ζει κανείς[br]σε συνθήκες φτώχειας.

0:23:15.583,0:23:18.268
Τέλος, υπάρχει αυτό το απτόητο πνεύμα

0:23:18.292,0:23:20.893
όλων αυτών που αντιμετωπίζουν[br]αυτό που μοιάζει αδύνατο

0:23:20.917,0:23:23.351
και δεν το βάζουν κάτω.

0:23:23.375,0:23:26.476
Δεν μπορείς να τα παρατήσεις,[br]όταν έχεις τέτοιους ανθρώπους.

0:23:26.500,0:23:29.018
Βέβαια, υπάρχουν πράγματα [br]πέρα από τις δυνάμεις μου.

0:23:29.042,0:23:31.625
Δεν μπορώ να καταπολεμήσω τη διαφθορά.

0:23:32.833,0:23:36.958
Ούτε στρατιωτικά καθεστώτα και δικτάτορες.

0:23:38.625,0:23:40.476
Κάνω μόνο αυτό που μπορώ

0:23:40.500,0:23:43.893
και αν όλοι κάνουμε το καθήκον μας,

0:23:43.917,0:23:47.809
τότε σίγουρα θα βγούμε νικητές.

0:23:47.833,0:23:49.226
ΚΑ: Τελευταία ερώτηση, Τζέιν.

0:23:49.250,0:23:51.559
Αν υπήρχε μια ιδέα, μια σκέψη,

0:23:51.583,0:23:56.309
έναν σπόρο που θα μπορούσες να σπείρεις[br]στο μυαλό όλων των θεατών μας,

0:23:56.333,0:23:58.184
ποιος θα ήταν αυτός;

0:23:58.208,0:24:02.351
ΤΓ: Κάθε μέρα που ζεις,

0:24:02.375,0:24:04.726
αφήνεις έναν αντίκτυπο στον πλανήτη.

0:24:04.750,0:24:07.018
Αυτό είναι αναπόφευκτο.

0:24:07.042,0:24:10.601
Εκτός και αν ζεις[br]σε συνθήκες ακραίας φτώχειας,

0:24:10.625,0:24:13.851
μπορείς να επιλέξεις [br]τι είδους αντίκτυπο αφήνεις.

0:24:13.875,0:24:15.809
Ακόμα και τότε, έχεις επιλογή.

0:24:15.833,0:24:19.726
Απλά, όταν είμαστε πιο ευκατάστατοι,[br]έχουμε καλύτερες επιλογές.

0:24:19.750,0:24:22.643
Εάν όλοι επιλέξουμε ηθικά,

0:24:22.667,0:24:25.809
τότε πλησιάζουμε έναν κόσμο,

0:24:25.833,0:24:30.893
ο οποίος δεν θα είναι τόσο επικίνδυνος[br]για τα δισέγγονά μας.

0:24:30.917,0:24:35.684
Μας αφορά όλους.

0:24:35.708,0:24:38.684
Πολλοί έχουν επίγνωση τι συμβαίνει,

0:24:38.708,0:24:41.476
αλλά αισθάνονται ανίκανοι και αβοήθητοι.

0:24:41.500,0:24:44.059
Καταλήγουν, λοιπόν, να είναι απαθείς.

0:24:44.083,0:24:46.875
Η απάθεια είναι πολύ επικίνδυνη.

0:24:47.750,0:24:49.934
ΚΑ: Δρ. Τζέιν Γκούντολ, ουάου.

0:24:49.958,0:24:53.934
Θέλω να σε ευχαριστήσω για την πορεία σου,

0:24:53.958,0:24:55.976
για το έργο σου

0:24:56.000,0:24:57.858
και για τον χρόνο που περάσαμε μαζί.

0:24:57.882,0:24:59.268
Σε ευχαριστώ.

0:24:59.292,0:25:00.542
ΤΓ: Ευχαριστώ.