1
00:00:05,723 --> 00:00:07,269
Dobar dan svima.

2
00:00:07,293 --> 00:00:10,394
Dakle, većini vas ovaj čudan naziv

3
00:00:10,419 --> 00:00:12,514
Laboratorija
za eksperimentalnu psihologiju

4
00:00:12,539 --> 00:00:14,695
verovatno zvuči kao neki oksimoron,

5
00:00:14,719 --> 00:00:18,735
iako je zapravo psihologija tu i nastala,
kao i većina nauka, u laboratorijama,

6
00:00:18,759 --> 00:00:20,536
a tek će verovatno da vam čudno zvuči

7
00:00:20,559 --> 00:00:24,315
pokušaj da se spoje velikani geometrije
kao što su Euklid i Gaus

8
00:00:24,339 --> 00:00:28,655
sa gravitacijom, banatskom rok scenom
i, naravno, psihologijom.

9
00:00:28,679 --> 00:00:31,085
O čemu ću ja zapravo da vam pričam danas?

10
00:00:31,109 --> 00:00:34,212
Pričaću vam o nečemu što se zove
opažanje prostora.

11
00:00:34,599 --> 00:00:39,725
Odnosno, probajte da zamislite
u nekim svakodnevnim aktivnostima,

12
00:00:39,749 --> 00:00:43,055
vi se krećete u nekom prostoru,
kao što ja danas pokušavam,

13
00:00:43,079 --> 00:00:46,715
kao što sam pokušao da preskočim
ova slova i, na svoju sreću, uspeo.

14
00:00:46,739 --> 00:00:53,106
Dakle, kao da moj um i um svakoga od nas
ima tačnu predstavu organizacije prostora

15
00:00:53,130 --> 00:00:57,856
oko nas u svojoj glavi; to moramo
da imamo da bismo funkcionisali.

16
00:00:57,880 --> 00:01:00,570
Ja sad dok pričam sa vama
nekako i ne gledam,

17
00:01:00,594 --> 00:01:02,960
ali kao da imam neko intuitivno poznavanje

18
00:01:02,984 --> 00:01:05,560
gde treba da se krećem po sceni
da ne bih pao.

19
00:01:05,584 --> 00:01:09,170
Čak mogu da idem unazad i da otprilike
znam da neću da srušim slova.

20
00:01:09,194 --> 00:01:13,002
Kao da nekako imam
predstavu prostora u svojoj glavi.

21
00:01:13,026 --> 00:01:15,342
Ili ako budem odlučio na kraju ovog govora

22
00:01:15,366 --> 00:01:18,742
da skočim u publiku i da uradim
„stage dive” - ne brinite se -

23
00:01:18,766 --> 00:01:21,972
ja ću imati procenu
koliko ste vi daleko od mene.

24
00:01:21,996 --> 00:01:26,402
I zapravo, ta predstava
je ono čime ćemo se baviti,

25
00:01:26,426 --> 00:01:30,192
a jedna od dimenzija prostora
jeste opažanje daljine.

26
00:01:30,316 --> 00:01:33,502
Zašto bi to bio problem
kojim se psihologija bavi?

27
00:01:33,526 --> 00:01:35,742
Pogledajte, ako zamislite
da je ovo vaše oko -

28
00:01:35,766 --> 00:01:38,676
ne znam da li prepoznajete
sopstveno oko; liči, je l’ tako?

29
00:01:38,776 --> 00:01:43,353
Zamislite ove dve tačke koje se nalaze
u nekom prostoru ispred vas.

30
00:01:43,494 --> 00:01:44,711
Šta je problem sa njima?

31
00:01:44,736 --> 00:01:47,222
One su na različitoj daljini od vas,

32
00:01:47,246 --> 00:01:51,926
ali pogledajte, one zapravo daju signal
na istoj ćeliji na vašem oku.

33
00:01:52,573 --> 00:01:56,709
Sve što vaš um zna
jeste koja je ćelija na oku aktivna

34
00:01:56,733 --> 00:01:59,539
i on na osnovu nje dobija informacije.

35
00:01:59,563 --> 00:02:03,109
Kako bi on onda mogao da zna
da li se tačka nalazi ovde ili ovde,

36
00:02:03,133 --> 00:02:05,464
odnosno da li je bliže ili dalje vama,

37
00:02:05,488 --> 00:02:09,644
ako ista ćelija bude aktivirana
preko ove dve tačke?

38
00:02:09,668 --> 00:02:12,744
E, to je zapravo jedan od važnih problema
u psihologiji opažanja.

39
00:02:12,768 --> 00:02:16,024
Većini ljudi se ovi problemi
čine kao trivijalni:

40
00:02:16,048 --> 00:02:18,588
„Pa vidim šta je blizu, a šta je daleko.“

41
00:02:18,612 --> 00:02:22,298
Ali, probajte da zamislite,
većina tih tzv. trivijalnih problema,

42
00:02:22,322 --> 00:02:26,518
svakodnevnih, u stvari krije iza sebe
jako složene procese.

43
00:02:26,542 --> 00:02:29,649
Probajte da zamislite kad ustanete ujutru,
skuvate jutarnju kafu,

44
00:02:29,699 --> 00:02:34,488
sednete za sto i pijete je,
šta se dešava u tim trenucima.

45
00:02:34,512 --> 00:02:38,205
Hiljade informacija dolazi
iz vaših mišića do vašeg uma

46
00:02:38,229 --> 00:02:40,694
kako da održi telo
u relativno uspravnom položaju -

47
00:02:40,719 --> 00:02:42,285
tek ste ustali, je l' tako?

48
00:02:42,309 --> 00:02:44,435
Pijete kafu, znači, proračunavate -

49
00:02:44,459 --> 00:02:46,903
a sve to radite u deliću sekunde,
niste ni svesni -

50
00:02:46,929 --> 00:02:51,145
koliko je daleko šoljica od vas,
onako rukom hvatate, prinosite ustima.

51
00:02:51,169 --> 00:02:55,065
Onaj topao, lep osećaj,
vi imate neku prijatnost,

52
00:02:55,189 --> 00:03:00,549
a misli su vam već negde u Brazilu
gde pijete vino ispod slamnatog šešira.

53
00:03:00,573 --> 00:03:06,385
I sve to se dešava u nekom trenutku
i gomile informacija mozak obrađuje.

54
00:03:06,409 --> 00:03:11,851
Kako um zna gde se nalaze
stvari oko nas da procenjuje daljinu?

55
00:03:11,875 --> 00:03:16,816
Pa on to radi otprilike,
preko nekih tzv. znakova dubine.

56
00:03:16,840 --> 00:03:20,291
On koristi dodatne informacije iz scene.

57
00:03:20,315 --> 00:03:22,601
Jedan od tih znakova
je takozvana perspektiva.

58
00:03:22,625 --> 00:03:27,136
Pogledajte ovu fotografiju
iz crkve Svete Marije Velike.

59
00:03:27,160 --> 00:03:30,776
Kako mi znamo da je ovo ovde
dalje od ovog ovde?

60
00:03:30,800 --> 00:03:35,096
Pa, perspektiva, odnosno, činjenica
da se sve paralelne linije u sceni

61
00:03:35,120 --> 00:03:38,687
nekako seku u jednoj tački
koja se zove tačka nedogleda,

62
00:03:38,711 --> 00:03:42,097
našem umu daje signal
da je to zaista dalje.

63
00:03:42,121 --> 00:03:47,650
Odnosno, nekako pomoću toga vidimo daljinu
i dubinu na slici koja realno ne postoji.

64
00:03:47,836 --> 00:03:51,662
Ako ste slikar realizma
i želite da naslikate ovu scenu,

65
00:03:51,686 --> 00:03:54,474
vi ćete se ponašati slično
kao da je fotografija.

66
00:03:54,498 --> 00:03:57,844
Dakle, naslikaćete
da se sve linije u sceni

67
00:03:57,868 --> 00:04:01,904
seku u toj jednoj tački
zvanoj tačka nedogleda.

68
00:04:01,928 --> 00:04:05,594
Perspektiva nije jedini znak dubine;
ja vam neću danas pričati o svim.

69
00:04:05,618 --> 00:04:11,494
Danas znakovi dubine vladaju jer idemo
u bioskop i gledamo tzv. 3D filmove.

70
00:04:11,518 --> 00:04:14,645
Možete da isprobate na sebi
jedan od tih znakova

71
00:04:14,669 --> 00:04:19,575
koji u stvari govori da sve stvari
koje nisu fokusirane vidimo duplo.

72
00:04:19,599 --> 00:04:23,028
Evo, probajte tako,
približite dva prsta ispred sebe,

73
00:04:23,052 --> 00:04:25,588
ali nemojte gledati u prste
nego gledajte ispred njih,

74
00:04:25,612 --> 00:04:28,238
odnosno, možete gledati u mene kroz prste,

75
00:04:28,262 --> 00:04:31,662
i videćete, između ta dva prsta
pojavio se treći.

76
00:04:31,792 --> 00:04:32,942
Je l'tako?

77
00:04:33,124 --> 00:04:34,899
Nemojte da vrištite, to je vaš prst.

78
00:04:34,924 --> 00:04:37,591
Uduplila se slika koju niste fokusirali.

79
00:04:38,706 --> 00:04:44,036
Pošto na osnovu ovih znakova
naš um procenjuje daljinu otprilike,

80
00:04:44,554 --> 00:04:48,620
on ponekad greši, i jedna od tih grešaka
se zove Mesečeva iluzija,

81
00:04:48,644 --> 00:04:50,632
koju ste verovatno primetili.

82
00:04:50,656 --> 00:04:51,882
Šta je to?

83
00:04:51,907 --> 00:04:56,046
To je ona pojava kad Mesec na horizontu
deluje dosta veći nego u zenitu.

84
00:04:56,172 --> 00:05:00,387
To ne važi samo za Mesec nego i za Sunce
i za razne konstelacije zvezda,

85
00:05:00,436 --> 00:05:02,081
sazvežđa takozvana.

86
00:05:02,405 --> 00:05:04,031
Zašto do toga dolazi?

87
00:05:04,055 --> 00:05:07,131
Zašto isti Mesec vidimo
u dva položaja različito?

88
00:05:07,155 --> 00:05:12,141
Ova dva američka autora, Rok i Kaufman,
su u 20. veku postavili jednu ideju

89
00:05:12,165 --> 00:05:16,907
da mi različito vidimo veličinu Meseca
zato što različito vidimo njegovu daljinu.

90
00:05:16,931 --> 00:05:19,691
Ako zamislite da ste vi
ovaj posmatrač ovde,

91
00:05:19,844 --> 00:05:23,090
i Mesec se oko Zemlje
kreće po nekoj putanji

92
00:05:23,114 --> 00:05:25,130
koju zovemo fizički svod,

93
00:05:25,154 --> 00:05:28,809
ali u vašem umu on se kreće
po ovom opaženom svodu -

94
00:05:28,834 --> 00:05:30,584
to je ova crvena linija.

95
00:05:30,774 --> 00:05:36,760
Odnosno, pošto prema horizontu vi imate
ove znakove dubine koje sam pominjao,

96
00:05:36,784 --> 00:05:40,661
a prema zenitu ih nemate,
prazan je svod - nebo, je l' tako -

97
00:05:40,711 --> 00:05:45,982
onda vaš um ovaj Mesec približava ovde
i vi ga zato vidite manjim.

98
00:05:46,106 --> 00:05:47,335
Da vas ovo ne zbuni -

99
00:05:47,360 --> 00:05:49,775
obično kad su stvari bliže,
one deluju veće,

100
00:05:49,800 --> 00:05:51,360
ali to je kad su stvarno bliže.

101
00:05:51,385 --> 00:05:54,071
Recimo, kad krenem da skočim
ka vama, delovaću veći,

102
00:05:54,095 --> 00:05:59,998
ali Mesec je realno dalji,
a naš um ga vidi bližim, pa ga umanji.

103
00:06:00,235 --> 00:06:01,867
Šta nam ovo zapravo govori?

104
00:06:01,979 --> 00:06:07,185
Govori nam da mi daljinu, prostor,
u različitim pravcima ne vidimo isto.

105
00:06:07,409 --> 00:06:11,541
I to je zapravo prvi psihološki problem
kojim ćemo se mi baviti danas.

106
00:06:11,565 --> 00:06:13,801
Sad se osećate kao na terapiji.

107
00:06:14,525 --> 00:06:18,347
Da li je naš vizuelni prostor anizotropan?

108
00:06:18,375 --> 00:06:22,906
Ovu reč „izotropija“ verovatno pamtite
iz hemije, da je nešto isto.

109
00:06:22,930 --> 00:06:27,050
Ja govorim o anizotropiji, odnosno,
o nejednakosti, različitosti.

110
00:06:27,074 --> 00:06:31,647
Konkretno, o različitosti daljine
na različitim pravcima.

111
00:06:31,671 --> 00:06:33,794
Kao ova teorija što predviđa.

112
00:06:33,818 --> 00:06:38,084
Druga stvar - ako je to zaista tako
kao što su ova dva autora pretpostavila,

113
00:06:38,108 --> 00:06:39,950
zašto do toga dolazi?

114
00:06:39,974 --> 00:06:43,270
Da li je to neka neobična greška
u našem opažanju?

115
00:06:43,394 --> 00:06:45,040
Pazite koliko je to opažanje bitno

116
00:06:45,064 --> 00:06:47,350
da se ne sapletemo,
da možemo da dohvatimo nešto.

117
00:06:47,374 --> 00:06:51,380
Zamislite da imamo evolutivnu grešku
u tom bitnom procesu.

118
00:06:51,404 --> 00:06:52,715
Pa, hajdemo redom.

119
00:06:52,739 --> 00:06:54,785
Kako ćemo to da ispitamo?

120
00:06:54,809 --> 00:06:57,485
Preko eksperimenata, naravno,
kao u svakoj nauci.

121
00:06:57,509 --> 00:07:02,175
Šta radim ja? Pa, prva ideja je
da teram moje ispitanike da gledaju gore.

122
00:07:02,199 --> 00:07:05,985
Odnosno, prvi eksperiment
bi mogao da izgleda ovako.

123
00:07:06,009 --> 00:07:08,085
Radim ga, naravno,
na studentima psihologije

124
00:07:08,109 --> 00:07:12,095
zato što opažaju stvari kao i ostali ljudi
i dovoljno su mi reprezentativni.

125
00:07:12,119 --> 00:07:15,085
Inače, kažu da je psihologija nastala
na dve grupe ispitanika:

126
00:07:15,109 --> 00:07:16,799
na studentima i pacovima.

127
00:07:18,124 --> 00:07:20,070
Kako izgleda tipičan postupak?

128
00:07:20,094 --> 00:07:24,760
Moj ispitanik, tačnije, ispitanica -
vidite je ovde - sedi u mraku.

129
00:07:24,784 --> 00:07:26,199
Zašto u mraku?

130
00:07:26,223 --> 00:07:28,511
Probajte da zamislite čega u mraku nema.

131
00:07:28,535 --> 00:07:32,511
Nema znakova daljine,
one perspektive, što sam pominjao.

132
00:07:32,535 --> 00:07:34,451
Ali, što je još važnije meni,

133
00:07:34,475 --> 00:07:38,151
podjednako ih nema na horizontali
kao ni na vertikali.

134
00:07:38,175 --> 00:07:40,941
Ja sam praktično ujednačio ta dva pravca.

135
00:07:40,965 --> 00:07:43,051
Nema ih ni na jednom ni na drugom pravcu.

136
00:07:43,078 --> 00:07:44,070
Šta ona radi?

137
00:07:44,095 --> 00:07:48,301
Ja joj na ove kanape zakačim
neke lampice koje jedva svetle,

138
00:07:48,325 --> 00:07:50,361
da se vide, da ne osvetljavaju okolinu,

139
00:07:50,385 --> 00:07:53,448
i kažem joj sledeće: „Da li vidiš
ovu lampicu ispred sebe?

140
00:07:53,525 --> 00:07:58,721
Namesti mi ovu gore iznad da bude
podjednako daleko od tebe kao ova ispred.“

141
00:07:58,745 --> 00:08:00,903
Dakle, praktično izjednačava
njihove daljine

142
00:08:00,927 --> 00:08:02,742
po nekom subjektivnom osećaju.

143
00:08:02,817 --> 00:08:07,115
Onda, naravno, tu lampicu pomeram
na jedan, tri ili pet metara,

144
00:08:07,147 --> 00:08:11,944
čisto da se ona ne bi navikla,
da se za jednu daljinu specijalizuje.

145
00:08:11,968 --> 00:08:15,630
Imam ta dva pravca koja izjednačava
i njen zadatak je jednostavan:

146
00:08:15,654 --> 00:08:16,810
ujednači daljinu.

147
00:08:16,834 --> 00:08:19,110
Ona meni govori: „Približi, udalji.“

148
00:08:19,134 --> 00:08:21,810
Kada bude zadovoljna,
ja pročitam koliko je to daleko.

149
00:08:21,834 --> 00:08:25,200
Ova čudna aparatura
oko njene glave samo sprečava

150
00:08:25,224 --> 00:08:28,240
da mi ne pomera glavu levo-desno
nego samo gore-dole,

151
00:08:28,264 --> 00:08:31,250
i ove naočare je sprečavaju
da pomera oči gore-dole.

152
00:08:31,274 --> 00:08:33,289
Znači, samo se fokusira
na pomeranje glave.

153
00:08:33,313 --> 00:08:34,370
Kako sprečavaju oči?

154
00:08:34,395 --> 00:08:36,409
Pa imaju samo dva tanka proreza, ovako -

155
00:08:36,433 --> 00:08:40,904
sad izgledam kao Zoro osvetnik -
da bi mogla da gleda samo pravo.

156
00:08:41,482 --> 00:08:45,293
Da li ste, što bi rekli psiholozi,
anksiozni da čujete rezultate?

157
00:08:46,705 --> 00:08:48,691
Je l' jeste, ne čujem?

158
00:08:48,715 --> 00:08:50,305
Evo rezultata.

159
00:08:51,692 --> 00:08:54,278
Šta kažu rezultati ovog eksperimenta?

160
00:08:54,302 --> 00:08:59,728
Zelena linija je jedan metar, crvena tri,
plava pet metara - ove lampice -

161
00:08:59,752 --> 00:09:02,431
i pogledajte šta sistematski
rade ispitanici.

162
00:09:02,555 --> 00:09:07,041
Kraće vertikalne izjednačavaju
sa dužim horizontalnim.

163
00:09:07,065 --> 00:09:08,960
Pogledajte, recimo, ovu plavu liniju.

164
00:09:09,124 --> 00:09:13,130
Tri metra na vertikali im izgleda isto
kao šest na horizontali.

165
00:09:13,154 --> 00:09:16,860
Znate li šta to znači?
Tri gore mi izgleda kao šest ispred.

166
00:09:16,984 --> 00:09:20,684
Ja zapravo ova tri vidim
kao veća nego što jesu.

167
00:09:22,307 --> 00:09:25,497
Isto možemo da se pitamo
šta se dešava kada ljudi gledaju dole.

168
00:09:26,322 --> 00:09:29,198
Samo suprotno. Pa, hajdemo
još jedan eksperiment.

169
00:09:29,222 --> 00:09:32,038
Isto studenti. Pacove još nismo uveli.

170
00:09:32,062 --> 00:09:35,138
Dakle, isti je postupak, pazite.

171
00:09:35,162 --> 00:09:40,128
Horizontala-vertikala, ali sada vertikala
nije ka zenitu nego ka tlu.

172
00:09:40,152 --> 00:09:42,989
Srećom, sala za fizičko
u kojoj radimo ima neku terasicu,

173
00:09:43,013 --> 00:09:44,849
pa možemo da penjemo ispitanike.

174
00:09:44,873 --> 00:09:48,019
Kutija je sad malo veća
da ne bi pomerali telo levo-desno,

175
00:09:48,043 --> 00:09:49,689
jer je važno da stoje mirno.

176
00:09:49,713 --> 00:09:53,139
Mrak, jednaki znakovi svuda, nema ih.

177
00:09:53,163 --> 00:09:57,049
I šta oni rade? Izjednačavaju daljine
horizontale i vertikale kao malopre.

178
00:09:57,073 --> 00:09:59,849
Sada, nažalost, nismo imali
jedan, tri i pet metara

179
00:09:59,873 --> 00:10:01,689
iz jednog vrlo nenaučnog razloga,

180
00:10:01,713 --> 00:10:04,129
a to je zato što sala
nije duboka dovoljno.

181
00:10:04,153 --> 00:10:06,205
Znači, imamo samo jedan i tri metara.

182
00:10:06,453 --> 00:10:09,519
Rezultati - jeste li nestrpljivi?

183
00:10:09,543 --> 00:10:10,650
Pogledajte sad.

184
00:10:10,674 --> 00:10:14,089
Tendencija je, naravno, potpuno suprotna.

185
00:10:14,113 --> 00:10:18,639
Sada veće vertikalne izjednačavaju
sa kraćim horizontalnim.

186
00:10:18,663 --> 00:10:23,609
Tri metra na vertikali im se čini
kao dva i po na horizontali.

187
00:10:23,633 --> 00:10:28,393
Dakle, sada im se daljine na dole
čine kraćim nego što jesu.

188
00:10:28,617 --> 00:10:31,109
To možemo da skiciramo ovako nekako.

189
00:10:31,239 --> 00:10:37,275
Kada glava ide gore, opažena daljina -
to je ova plava strelica - se povećava.

190
00:10:37,299 --> 00:10:39,523
Dakle, bele strelice
bi bile fizičke daljine,

191
00:10:39,547 --> 00:10:41,333
a ova crvena bi bila razlika.

192
00:10:41,557 --> 00:10:44,693
Znači, podizanjem glave nagore
ja povećavam daljinu.

193
00:10:44,717 --> 00:10:48,279
Kada gledam nadole,
daljina mi se skraćuje.

194
00:10:48,407 --> 00:10:50,714
Deluje kao simpatičan nalaz.

195
00:10:50,738 --> 00:10:54,714
Nauka ne bi bila nauka kad ne bi pokušala
da nam da odgovor na ovo pitanje -

196
00:10:54,738 --> 00:10:57,234
a zašto se, pobogu, to dešava?

197
00:10:57,258 --> 00:10:59,194
Čemu to služi?

198
00:10:59,218 --> 00:11:02,634
E, pa ja imam jednu ideju,
a to je sad onaj treći deo.

199
00:11:02,858 --> 00:11:06,982
Pored ove geometrije prostora,
hajde da probamo da uvedemo gravitaciju.

200
00:11:07,138 --> 00:11:12,519
Moja ideja jeste, naravno,
potekla od Nirvane i albuma „Never mind“.

201
00:11:12,543 --> 00:11:16,347
Zamislite ovu bebu - koja sad ima 20
i nešto godina, nije više beba -

202
00:11:16,371 --> 00:11:19,564
da pokušava da dohvati
novčanicu ispred sebe.

203
00:11:19,588 --> 00:11:23,664
Gravitacija, naravno, vuče dole.
Potreban je određeni napor.

204
00:11:23,688 --> 00:11:27,944
A zamislite da se Kurt Kobejn setio
da joj okači novčanicu gore.

205
00:11:28,168 --> 00:11:32,978
Beba bi morala da hvata gore,
a gravitacija opet vuče dole.

206
00:11:33,002 --> 00:11:37,498
Znači, ovaj pokret ka gore
bi trebalo da bude naporniji,

207
00:11:37,522 --> 00:11:39,465
jer se protivi gravitaciji.

208
00:11:39,489 --> 00:11:45,165
Ono što je moja ideja jeste da naš um
pokušava da integriše gravitaciju

209
00:11:45,189 --> 00:11:47,779
u naš odnos opažanja i akcije.

210
00:11:47,803 --> 00:11:49,699
Kako je integriše?

211
00:11:49,723 --> 00:11:53,890
Pa, onaj oblik prostora
gde je daljina gore veća a dole kraća,

212
00:11:53,983 --> 00:11:58,084
ja mislim da nam on služi
kao tzv. heuristik, da izvinete da izrazu.

213
00:11:58,108 --> 00:12:01,084
Odnosno, kao neka početna pretpostavka.

214
00:12:01,208 --> 00:12:06,304
Kao da nas vid namerno laže
da bi naše dohvatanje bilo uspešnije.

215
00:12:06,328 --> 00:12:09,027
Kao da vam rođeni vid kaže:

216
00:12:09,051 --> 00:12:12,707
„Gore je dalje, uloži
više napora da dohvatiš.“

217
00:12:12,731 --> 00:12:17,956
I tom lažnom promenom daljine
kompenzuje zapravo razliku u naporu

218
00:12:17,981 --> 00:12:19,176
koja vam je potrebna.

219
00:12:19,244 --> 00:12:22,680
Kao da je zapravo krajnji cilj
uspešna akcija.

220
00:12:22,704 --> 00:12:24,490
Da probamo nekako da sumiramo.

221
00:12:24,514 --> 00:12:28,530
Sećate se onog pitanja,
da li je anizotropija greška u opažanju?

222
00:12:28,554 --> 00:12:30,050
Ja mislim da nije.

223
00:12:30,074 --> 00:12:33,040
Ona bi bila greška
ako bi cilj opažanja bio

224
00:12:33,064 --> 00:12:36,040
da napravi kopiju realnosti,
spoljašnje, fizičke.

225
00:12:36,064 --> 00:12:38,810
Međutim, pošto to verovatno
nije cilj opažanja -

226
00:12:38,834 --> 00:12:42,610
cilj opažanja je da vam napravi
takvu geometriju unutrašnjeg prostora

227
00:12:42,634 --> 00:12:46,510
da vaša akcija i funkcionisanje u njemu
budu što uspešniji -

228
00:12:46,534 --> 00:12:50,900
zbog toga, pošto je krajnji cilj
opažanja uspešnost akcije,

229
00:12:50,924 --> 00:12:54,096
anizotropija je prosto evolutivna prednost

230
00:12:54,120 --> 00:12:58,350
uklapanja naših opažanja u naše akcije.

231
00:12:58,780 --> 00:13:02,856
Ja ne mogu sada da vam kažem
kakvim se oružjem bori protivu otmičara -

232
00:13:02,880 --> 00:13:05,217
da se vratimo i na banatsku rok scenu -

233
00:13:05,241 --> 00:13:11,247
ali sam prilično ubeđen da se naš um
anizotropijom bori protiv gravitacije.

234
00:13:11,271 --> 00:13:15,120
Ili, što bi na kraju Keni rekao,
ubiše izotropiju.

235
00:13:15,144 --> 00:13:16,355
Hvala na pažnji.

236
00:13:16,379 --> 00:13:19,149
(Aplauz)

237
00:13:28,143 --> 00:13:30,988
(Aplauz)

238
00:13:33,821 --> 00:13:38,407
Aleksandar Korom: Olivere,
kako bi ovo o čemu si sada pričao

239
00:13:38,431 --> 00:13:41,731
izgledalo kod astronauta,
gde nema gravitacije?

240
00:13:43,354 --> 00:13:46,023
Oliver Tošković: Teško pitanje,
ko mu je platio za ovo...

241
00:13:46,048 --> 00:13:47,459
(Smeh)

242
00:13:47,484 --> 00:13:50,963
Ovo je zapravo odlično pitanje
i o tome razmišljam puno.

243
00:13:51,729 --> 00:13:56,735
Naravno, pošto je ideja cele ove priče
da zbog gravitacije

244
00:13:56,759 --> 00:13:59,643
naš um uklapa naša opažanja u akciju,

245
00:13:59,668 --> 00:14:02,818
vrlo je dobro pitanje šta bi se desilo
kad gravitacije ne bi bilo.

246
00:14:03,800 --> 00:14:10,136
Zbog svega toga što promena uslova
zahteva neku adaptaciju,

247
00:14:10,161 --> 00:14:12,632
astronauti zapravo i prolaze
stroge treninge

248
00:14:12,657 --> 00:14:14,703
i navikavanja na te sisteme.

249
00:14:14,828 --> 00:14:17,624
Kad vas neko šibne
u polje bez gravitacije,

250
00:14:17,666 --> 00:14:19,591
to je kao da raštimujete gitaru.

251
00:14:19,815 --> 00:14:21,520
Možete da zamislite kako to zvuči.

252
00:14:21,545 --> 00:14:24,105
Tako vašem umu to zvuči,
odjednom nema gravitacije.

253
00:14:24,129 --> 00:14:29,937
Ja verujem da se njihov model prostora
polako menja i prilagođava novim uslovima.

254
00:14:29,999 --> 00:14:34,685
Probajte da zamislite da vam u situaciji
kada imate gravitaciju

255
00:14:34,709 --> 00:14:38,147
um kaže: „Uključi ovaj prekidač.“

256
00:14:38,171 --> 00:14:43,587
A zamisli da u svemiru nemate gravitaciju
ili nemate dovoljno jaku simulaciju toga,

257
00:14:43,611 --> 00:14:46,973
a on vam kaže: „Ovo je na metar i po“,
vi krenete pa razbijete prozor.

258
00:14:46,998 --> 00:14:51,454
Dakle, morao bi nekako
da prilagodi to situaciji.

259
00:14:51,478 --> 00:14:54,329
Nemam još podatke za to,
možda jednog dana.

260
00:14:54,353 --> 00:14:56,419
AK: Hvala ti puno. Oliver Tošković.

261
00:14:56,443 --> 00:14:58,057
(Aplauz)