[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:14.74,0:00:16.72,Default,,0000,0000,0000,,Ngày nay các nhà khoa học đã biết rằng bạn được di truyền
Dialogue: 0,0:00:16.72,0:00:18.47,Default,,0000,0000,0000,,những đặc tính từ ba mẹ bạn. (Genotype = kiểu gen)
Dialogue: 0,0:00:18.47,0:00:19.97,Default,,0000,0000,0000,,Họ có thể tính được khả năng
Dialogue: 0,0:00:19.97,0:00:21.19,Default,,0000,0000,0000,,để một người có được một tính trạng (thuật ngữ cho "đặc tính")
Dialogue: 0,0:00:21.19,0:00:22.48,Default,,0000,0000,0000,,, hoặc bị một bệnh nào đó
Dialogue: 0,0:00:22.48,0:00:23.71,Default,,0000,0000,0000,,dựa trên thông tin mà họ thu thập được
Dialogue: 0,0:00:23.71,0:00:25.77,Default,,0000,0000,0000,,từ ba mẹ hoặc từ gia phả của gia đình họ.
Dialogue: 0,0:00:25.77,0:00:27.79,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng điều ấy diễn ra thế nào.
Dialogue: 0,0:00:27.79,0:00:29.11,Default,,0000,0000,0000,,Để hiểu được bằng cách nào một tính trạng được truyền
Dialogue: 0,0:00:29.11,0:00:31.34,Default,,0000,0000,0000,,từ một người sang con cái của họ,
Dialogue: 0,0:00:31.34,0:00:33.51,Default,,0000,0000,0000,,ta cần phải quay lại thế kỉ 19,
Dialogue: 0,0:00:33.51,0:00:35.76,Default,,0000,0000,0000,,và gặp một người đàn ông tên Gregor Mendel.
Dialogue: 0,0:00:35.76,0:00:37.89,Default,,0000,0000,0000,,Mendel là một linh mục người áo, và cũng là một nhà sinh vật học
Dialogue: 0,0:00:37.89,0:00:39.56,Default,,0000,0000,0000,,rất thích làm việc với thực vật.
Dialogue: 0,0:00:39.56,0:00:40.51,Default,,0000,0000,0000,,Bằng việc trồng rất nhiều cây đậu
Dialogue: 0,0:00:40.51,0:00:42.14,Default,,0000,0000,0000,,trong khu vườn của nhà thờ nơi ông sống,
Dialogue: 0,0:00:42.14,0:00:44.84,Default,,0000,0000,0000,,ông đã khám phá ra được quy luật đằng sau định luật di truyền này.
Dialogue: 0,0:00:44.84,0:00:46.32,Default,,0000,0000,0000,,Một ví dụ kinh điển nhất cho việc này,
Dialogue: 0,0:00:46.32,0:00:48.69,Default,,0000,0000,0000,,Mendel đã cho thụ phấn một cây hạt vàng "thuần chủng" (hai chữ cái giống nhau)
Dialogue: 0,0:00:48.69,0:00:50.70,Default,,0000,0000,0000,,với một cây hạt xanh thuần chủng,
Dialogue: 0,0:00:50.70,0:00:52.78,Default,,0000,0000,0000,,và ông chỉ thu được toàn cây hạt vàng ở đời sau.
Dialogue: 0,0:00:52.78,0:00:55.15,Default,,0000,0000,0000,,Ông gọi tính trạng "vàng" là trội (dominant trait)
Dialogue: 0,0:00:55.15,0:00:57.51,Default,,0000,0000,0000,,vì nó biểu hiện ở tất cả những hạt của cây con mới.
Dialogue: 0,0:00:57.51,0:01:01.31,Default,,0000,0000,0000,,Sau đó, ông cho tự thụ phấn cây hạt vàng mới thu được.
Dialogue: 0,0:01:01.31,0:01:02.54,Default,,0000,0000,0000,,Và ở trong thế hệ thứ hai này,
Dialogue: 0,0:01:02.54,0:01:04.43,Default,,0000,0000,0000,,Ông thu được cả những cây hạt vàng lẫn cây hạt xanh,
Dialogue: 0,0:01:04.43,0:01:06.09,Default,,0000,0000,0000,,đồng nghĩa với việc tính trạng "xanh" đã bị giấu đi
Dialogue: 0,0:01:06.09,0:01:07.47,Default,,0000,0000,0000,,bởi tính trạng "trội" vàng.
Dialogue: 0,0:01:07.47,0:01:10.01,Default,,0000,0000,0000,,Và ông gọi tính trạng này là lặn (recessive trait).
Dialogue: 0,0:01:10.01,0:01:11.42,Default,,0000,0000,0000,,Từ những kết quả ở trên, Mendel giả thiết rằng
Dialogue: 0,0:01:11.42,0:01:13.93,Default,,0000,0000,0000,,mỗi tính trạng dựa trên một cặp nhân tố,
Dialogue: 0,0:01:13.93,0:01:15.10,Default,,0000,0000,0000,,mà một nhân tố đến từ mẹ,
Dialogue: 0,0:01:15.10,0:01:17.10,Default,,0000,0000,0000,,và nhân tố còn lại đến từ bố.
Dialogue: 0,0:01:17.10,0:01:19.06,Default,,0000,0000,0000,,Ngày này, chúng ta đã biết được những "nhân tố" đó được gọi là allele (phiên âm: a-liu) (minh họa bằng chữ cái),
Dialogue: 0,0:01:19.06,0:01:21.52,Default,,0000,0000,0000,,và nó biểu hiện những mức độ khác nhau của một gen.
Dialogue: 0,0:01:21.52,0:01:23.02,Default,,0000,0000,0000,,Phụ thuộc vào từng loại allele mà
Dialogue: 0,0:01:23.02,0:01:24.44,Default,,0000,0000,0000,,Mendel đã tìm thấy ở một hạt,
Dialogue: 0,0:01:24.44,0:01:26.27,Default,,0000,0000,0000,,ta sẽ có được thứ gọi là cây đậu "đồng hợp" (homozygous).
Dialogue: 0,0:01:26.27,0:01:27.98,Default,,0000,0000,0000,,khi cả hai allele giống nhau,
Dialogue: 0,0:01:27.98,0:01:29.62,Default,,0000,0000,0000,,và cây "dị hợp" (heterozygous),
Dialogue: 0,0:01:29.62,0:01:31.53,Default,,0000,0000,0000,,khi hai allele khác nhau.
Dialogue: 0,0:01:31.53,0:01:34.34,Default,,0000,0000,0000,,Sự kết hợp của những allele gọi là kiểu gen (genotype)
Dialogue: 0,0:01:34.34,0:01:36.37,Default,,0000,0000,0000,,và kết quả, hay biểu hiện "vàng", "xanh" của nó,
Dialogue: 0,0:01:36.37,0:01:38.03,Default,,0000,0000,0000,,được gọi là kiểu hình (phenotype).
Dialogue: 0,0:01:38.03,0:01:39.93,Default,,0000,0000,0000,,Để có thể hình dung một các rõ ràng cơ chế các allele
Dialogue: 0,0:01:39.93,0:01:41.01,Default,,0000,0000,0000,,được truyền lại ở các thế hệ sau,
Dialogue: 0,0:01:41.01,0:01:43.48,Default,,0000,0000,0000,,ta có thể dùng một biểu đồ gọi là hình vuông Punnett (Punnett Square)
Dialogue: 0,0:01:43.48,0:01:45.15,Default,,0000,0000,0000,,Bạn chỉ cần viết những allele (mấy cái ký tự) ở trên hai trục
Dialogue: 0,0:01:45.15,0:01:47.60,Default,,0000,0000,0000,,và sau đó sẽ thấy những tổ hợp có thể.
Dialogue: 0,0:01:47.60,0:01:49.49,Default,,0000,0000,0000,,Ví dụ, quay lại trường hợp của mấy cây đậu của Mendel,
Dialogue: 0,0:01:49.49,0:01:52.82,Default,,0000,0000,0000,,Ký hiệu allele trội "vàng" bằng chữ "Y" hoa,
Dialogue: 0,0:01:52.82,0:01:55.19,Default,,0000,0000,0000,,và allele lặn "xanh" bằng chữ "y" thường
Dialogue: 0,0:01:55.19,0:01:58.19,Default,,0000,0000,0000,,Chữ "Y" luôn tỏ ra "ăn hiếp" với người bạn "y" bé nhỏ của mình,
Dialogue: 0,0:01:58.19,0:01:59.61,Default,,0000,0000,0000,,nên cách duy nhất để có một cây hạt xanh
Dialogue: 0,0:01:59.61,0:02:01.98,Default,,0000,0000,0000,,là bạn có tất cả đều là chữ "y" nhỏ.
Dialogue: 0,0:02:01.98,0:02:03.32,Default,,0000,0000,0000,,Ở thế hệ đầu tiên,
Dialogue: 0,0:02:03.32,0:02:04.82,Default,,0000,0000,0000,,người mẹ "vàng", đồng hợp
Dialogue: 0,0:02:04.82,0:02:07.24,Default,,0000,0000,0000,,luôn cho con cái một allele trôi "vàng",
Dialogue: 0,0:02:07.24,0:02:08.95,Default,,0000,0000,0000,,và người cha "xanh", đồng hợp
Dialogue: 0,0:02:08.95,0:02:10.50,Default,,0000,0000,0000,,luôn cho một allele lặn "xanh".
Dialogue: 0,0:02:10.50,0:02:13.21,Default,,0000,0000,0000,,Chính vì thế, tất cả những đứa con của họ đều là vàng, nhưng dị hợp.
Dialogue: 0,0:02:13.21,0:02:14.92,Default,,0000,0000,0000,,Sau đó, ở thế hệ thứ hai,
Dialogue: 0,0:02:14.92,0:02:16.74,Default,,0000,0000,0000,,khi mà hai người con "dị hợp" cưới nhau,
Dialogue: 0,0:02:16.74,0:02:19.95,Default,,0000,0000,0000,,con của họ sẽ có một trong ba kiểu gen có thể,
Dialogue: 0,0:02:19.95,0:02:21.20,Default,,0000,0000,0000,,và biểu hiện hai kiểu hình
Dialogue: 0,0:02:21.20,0:02:23.78,Default,,0000,0000,0000,,theo tỉ lệ 3:1.
Dialogue: 0,0:02:23.78,0:02:25.91,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng, vấn đề là, một cây đậu lại có rất nhiều tính chất.
Dialogue: 0,0:02:25.91,0:02:27.58,Default,,0000,0000,0000,,Ví dụ, ngoài việc là "vàng" hay "xanh".
Dialogue: 0,0:02:27.58,0:02:29.47,Default,,0000,0000,0000,,hạt đậu còn thể "tròn" hay "nhăn",
Dialogue: 0,0:02:29.47,0:02:31.33,Default,,0000,0000,0000,,vì thế ta sẽ có tất cả những trường hợp có thể sau:
Dialogue: 0,0:02:31.33,0:02:32.24,Default,,0000,0000,0000,,hạt vàng tròn,
Dialogue: 0,0:02:32.24,0:02:32.100,Default,,0000,0000,0000,,xanh tròn,
Dialogue: 0,0:02:32.100,0:02:33.82,Default,,0000,0000,0000,,vàng nhăn,
Dialogue: 0,0:02:33.82,0:02:35.47,Default,,0000,0000,0000,,và xanh nhăn.
Dialogue: 0,0:02:35.47,0:02:38.06,Default,,0000,0000,0000,,Để tính được tỉ lệ của từng kiểu gen hay kiểu hình,
Dialogue: 0,0:02:38.06,0:02:39.60,Default,,0000,0000,0000,,bạn có thể dùng hình vuông Punnett.
Dialogue: 0,0:02:39.60,0:02:42.08,Default,,0000,0000,0000,,Tất nhiên, điều này sẽ phức tạp hơn một chút.
Dialogue: 0,0:02:42.08,0:02:44.60,Default,,0000,0000,0000,,Và có một thứ còn phức tạp để nghiên cứu hơn hạt đậu,
Dialogue: 0,0:02:44.60,0:02:46.33,Default,,0000,0000,0000,,con người.
Dialogue: 0,0:02:46.33,0:02:48.11,Default,,0000,0000,0000,,Ngày nay, các nhà khoa học đã nghiên cứu và hiểu rõ hơn rất nhiều
Dialogue: 0,0:02:48.11,0:02:49.58,Default,,0000,0000,0000,,về di truyền cũng như các phương thức và cơ chế của nó.
Dialogue: 0,0:02:49.58,0:02:50.62,Default,,0000,0000,0000,,Và thực tế, một vài tính chất còn được di truyền
Dialogue: 0,0:02:50.62,0:02:52.53,Default,,0000,0000,0000,,theo những cách rất đa dạng khá.
Dialogue: 0,0:02:52.53,0:02:54.57,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng, tất cả đều bắt đầu từ Mendel và những hạt đậu của ông.