1
00:00:07,668 --> 00:00:11,309
नैराश्य हे जगातील विकलांग करणारे 
मोठे कारण आहे. 


2
00:00:11,309 --> 00:00:12,382
एकट्या अमेरिकेत ,

3
00:00:12,382 --> 00:00:15,683
१०% प्रौढ नैराश्याने ग्रासले आहेत.

4
00:00:15,683 --> 00:00:17,358
पण हा मानसिक आजार असल्याने

5
00:00:17,358 --> 00:00:21,598
हा समजण्यास अवघड आहे ,जसे उच्च 
कोलेस्ट्रोल .

6
00:00:21,598 --> 00:00:25,390
यात महत्वाचा गोंधळात टाकणारा फरक आहे 
नैराश्य असणे

7
00:00:25,390 --> 00:00:27,963
व फक्त जाणवणे.

8
00:00:27,963 --> 00:00:31,492
जे अनेकांना आयुष्यात वेळोवेळी जाणवते.

9
00:00:31,492 --> 00:00:32,711
खालचा दर्जा मिळणे ,

10
00:00:32,711 --> 00:00:33,808
नोकरी गमाविणे .

11
00:00:33,808 --> 00:00:34,831
वादात पडणे.

12
00:00:34,831 --> 00:00:38,064
खूप पाऊस पडत असतंही नैराश्य जाणवते

13
00:00:38,064 --> 00:00:39,891
काहीवेळा या मागे काही कारण नसते.

14
00:00:39,891 --> 00:00:42,006
ते अचानक उगवते .

15
00:00:42,006 --> 00:00:43,549
जेव्हा परिस्थिती बदलते,

16
00:00:43,549 --> 00:00:46,206
तेव्हा नैराश्य गायब होते .

17
00:00:46,206 --> 00:00:48,419
उपचार करावयास लागणारे नैराश्य
भिन्न असते .

18
00:00:48,419 --> 00:00:49,896
ती एक वैद्यकीय दुरावस्था असते.

19
00:00:49,896 --> 00:00:52,778
तुम्हाला वाटते म्हणून ती जात नाही

20
00:00:52,778 --> 00:00:55,180
ही अवस्था दोन आठवडे रेंगाळत असते.

21
00:00:55,180 --> 00:00:58,783
याचा परिणाम तुमच्या कार्यक्षमतेवर होतो.

22
00:00:58,783 --> 00:00:59,590
खेळ

23
00:00:59,590 --> 00:01:00,996
किवा प्रेम

24
00:01:00,996 --> 00:01:03,277
नैराश्याची अनेक लक्षणे असतात

25
00:01:03,277 --> 00:01:04,281
दुःखी अवस्था

26
00:01:04,281 --> 00:01:06,912
ज्यात तुम्हाला आनंद मिळतो त्या गोष्टीत 
लक्ष न लागणे.

27
00:01:06,912 --> 00:01:08,485
पचनात बदल

28
00:01:08,485 --> 00:01:10,835
आपण निरुपयोगी व दोषी असल्याची 
सतत टोचणी लागणे.

29
00:01:10,835 --> 00:01:13,531
खूप किवा कमी झोपणे .

30
00:01:13,531 --> 00:01:15,363
लक्ष केंद्रित न करता येणे.

31
00:01:15,363 --> 00:01:17,198
अस्वस्थ वाटणे, मंद गतीने काम करणे

32
00:01:17,198 --> 00:01:18,681
निरुत्साही वाटणे

33
00:01:18,681 --> 00:01:21,215
किवा पुन्हा पुन्हा आत्महत्येचे विचार येणे

34
00:01:21,215 --> 00:01:23,461
यातील पाच लक्षणे दिसून आल्यास

35
00:01:23,461 --> 00:01:25,445
मानसोपचाराच्या मार्गदर्शनानुसार

36
00:01:25,445 --> 00:01:28,924
तुम्हाला याचे निदान करणे भाग आहे.

37
00:01:28,924 --> 00:01:31,292
ही केवळ वर्तणुकीतील लक्षणे नाहीत .

38
00:01:31,292 --> 00:01:35,406
नैराश्य ही मेंदूत बदल घडवीत असते .

39
00:01:35,406 --> 00:01:36,511
प्रथमतः

40
00:01:36,511 --> 00:01:39,092
काही लक्षणे डोळ्यांनी पहाता येतात.

41
00:01:39,092 --> 00:01:40,510
तसेच क्ष किरणांनी

42
00:01:40,510 --> 00:01:44,783
यासाठी मेंदूच्या हिप्पोकाम्पास भागाचे 
व पुढील भागाचे निरीक्षण करावे लागेल

43
00:01:44,783 --> 00:01:46,871
अगदी सूक्ष्मपणे .

44
00:01:46,871 --> 00:01:49,351
नैराश्यात काही गोष्टी आढळतात

45
00:01:49,351 --> 00:01:53,241
न्युरो ट्रान्समीटरचे अनैसर्गिक वहन वा 
त्याचा नाश.

46
00:01:53,241 --> 00:01:56,870
विशेषतः सेरॉटोनीन, नॉरएपिनेफ्रिन 
व डोपामिन.

47
00:01:56,870 --> 00:01:58,628
२४ तासांनी होणाऱ्या क्रिया बंद होणे

48
00:01:58,628 --> 00:02:03,338
झोपेच्या अवस्थेतील बदल 
झोपचक्रात बिघाड

49
00:02:03,338 --> 00:02:05,303
तसेच हार्मोन्स मधील बदल

50
00:02:05,303 --> 00:02:10,187
उच्च कार्टासोल पातळी
थायराईड हार्मोन्सची अनियमितता

51
00:02:10,187 --> 00:02:12,950
पण न्यूरोविज्ञान अजून याबददल 
पुरेसे जाणत नाहीं

52
00:02:12,950 --> 00:02:15,101
कशाने नैराश्य येते.

53
00:02:15,101 --> 00:02:20,075
असे दिसते की परिसर व जीन्स यांची ती 
जातील आंतर्क्रिया असते.

54
00:02:20,075 --> 00:02:21,839
पण तसे शोधण्याची यंत्रणा नाही.

55
00:02:21,839 --> 00:02:26,112
ज्याने केव्हा व कोठे याची सुरवात होईल
हे अचूक कळेल

56
00:02:26,112 --> 00:02:28,619
नैराश्याची लक्षणे काही सहज दिसत नाहीत

57
00:02:28,619 --> 00:02:32,467
एखादा चांगला स्वस्थ वाटेल पण 
तो याशी झगडत असेल.

58
00:02:32,467 --> 00:02:34,954
राष्ट्रीय मानसिक आरोग्य संस्थेनुसार

59
00:02:34,954 --> 00:02:37,847
सर्वसाधारण व्यक्तीस
जो नैराश्याने ग्रासला आहे

60
00:02:37,847 --> 00:02:41,138
त्यास दहा वर्षांनी मदतीची गरज भासते.

61
00:02:41,138 --> 00:02:43,115
त्यासाठी परिणामकारक उपचार पद्धती आहेत

62
00:02:43,115 --> 00:02:47,611
औषधे व उपचार पद्धती मेंदूतील रासायनिक
पदार्थांना चालना देण्यास पूरक असतात.

63
00:02:47,611 --> 00:02:50,631
टोकाच्या अवस्थेतील रुग्णासाठी 
विजेच्या धक्क्याचा वापर करतात.

64
00:02:50,631 --> 00:02:53,553
हा एक प्रकारचा मेंदूचा 
ताबा घेण्यासारखे आहे

65
00:02:53,553 --> 00:02:55,668
याने खूप मदत होते'

66
00:02:55,668 --> 00:02:56,989
काही खास उपचार पद्धती आहेत

67
00:02:56,989 --> 00:02:59,621
जसे चुंबकीय मस्तिष्क उत्तेजन.

68
00:02:59,621 --> 00:03:01,799
त्यावर शोध चालू आहे.

69
00:03:01,799 --> 00:03:04,405
नैराश्याने एखादा ग्रासला असेल

70
00:03:04,405 --> 00:03:08,777
तर त्यास आधार द्या, त्यास पर्याय सुचवा .

71
00:03:08,777 --> 00:03:11,176
त्यास एखाद्या कामात मदत करा.

72
00:03:11,176 --> 00:03:13,291
जसे, त्या भागातील उपचारतज्ञांची
यादी मिळविणे.

73
00:03:13,291 --> 00:03:16,026
डॉक्टरांना विचारावयाच्या
प्रश्नांची यादी करणे .

74
00:03:16,026 --> 00:03:17,689
निराश अवस्थेतील व्यक्तीस ,

75
00:03:17,689 --> 00:03:20,741
सुरवातीस हे बिनमहत्वाचे वाटेल.

76
00:03:20,741 --> 00:03:23,026
जर त्यांना लाज वाटत असेल व न्यूनगंड 
असेल तर

77
00:03:23,026 --> 00:03:25,590
त्यांना आवर्जून सांगा, त्यांना
वैद्यकीय मदत लागेल.

78
00:03:25,590 --> 00:03:27,641
जशी ती दमा व मधुमेहासाठी लागते.

79
00:03:27,641 --> 00:03:30,274
नैराश्य हे काही व्य्क्तीदोष
वा कमकुवतपणा नाही

80
00:03:30,274 --> 00:03:33,516
त्यांनी आपोआप बरे होण्याची
अपेक्षा धरू नये.

81
00:03:33,516 --> 00:03:36,866
जसे एखाद्याचा हात मोडल्यावर 
उपचार आवश्यक असतो.

82
00:03:36,866 --> 00:03:39,461
तुम्ही स्वतः कधी नैराश्य अनुभवलं नसेल,

83
00:03:39,461 --> 00:03:42,804
तर त्याची तुलना तुमच्या कोणत्याही 
दुःखद काळाशी करणं टाळा.

84
00:03:42,804 --> 00:03:46,977
त्यांच्या अनुभवाची तुलना एखाद्या 
साधारण, तात्पुरत्या दुःखाशी केल्यामुळे

85
00:03:46,977 --> 00:03:49,599
त्यांना आपल्या लढ्याबद्दल 
अपराधी वाटू शकतं.

86
00:03:49,599 --> 00:03:52,936
नैराश्याबद्दल नुसतं उघडपणे बोलण्याने 
देखील मदत होऊ शकते.

87
00:03:52,936 --> 00:03:57,315
एखाद्यास तुम्ही आत्महत्येच्या विचाराबद्दल

88
00:03:57,315 --> 00:03:59,814
विचारले तरी तेवढे त्यास
आत्महत्येपासून परावृत्त करेल.

89
00:03:59,814 --> 00:04:03,766
मानसिक विकारांसंबंधी चर्चा देखील 
मनातील अढी दूर करेल.

90
00:04:03,766 --> 00:04:06,502
आणि ते सहजपणे मदत मागतील

91
00:04:06,502 --> 00:04:08,293
जसजसे अधिक रुग्ण मदत घेतील,

92
00:04:08,293 --> 00:04:10,992
तसतसे शास्त्रज्ञ नैराश्याबाबत जाणतील,

93
00:04:10,992 --> 00:04:13,209
आणि अधिक चांगली उपचार पद्धती देतील.