WEBVTT

00:00:13.005 --> 00:00:16.155
Bir arkadaşınızla, bir sanat 
sergisinde gezindiğinizi düşünün

00:00:16.155 --> 00:00:18.655
ve dikkat çekici bir resim 
gözünüze çarptı.

00:00:18.655 --> 00:00:22.085
Canlı kırmızı renk size
aşkın sembolü gibi geldi

00:00:22.085 --> 00:00:25.445
ama arkadaşınız savaşın
sembolü olduğunu iddia ediyor.

00:00:25.445 --> 00:00:28.955
Siz gökteki yıldızları romantik görürken

00:00:28.955 --> 00:00:33.787
arkadaşınız küresel ısınmaya sebep 
olan kirleticiler olarak yorumluyor.

00:00:33.787 --> 00:00:37.407
Tartışmayı sonlandırmak için
internete bakıyorsunuz, resmin,

00:00:37.407 --> 00:00:41.907
sanatçının birinci sınıf sanat projesinin 
bir kopyası olduğunu okuyorsunuz:

00:00:41.907 --> 00:00:46.746
Kırmızı en sevdiği renk, 
gri noktalar ise periler.

NOTE Paragraph

00:00:46.746 --> 00:00:51.328
Bu çalışmaya sebep olan niyeti
artık tam olarak biliyorsunuz.

00:00:51.328 --> 00:00:55.398
Sanatçının niyeti olmayan bir 
şeyden zevk almanız yanlış mı?

00:00:55.398 --> 00:00:58.918
Artık gerçeği bildiğiniz için
daha mı az zevk alıyorsunuz?

00:00:58.918 --> 00:01:01.038
Sanatçının niyeti resmi yorumlamanızı

00:01:01.038 --> 00:01:04.328
ne kadar etkilemeli?

00:01:04.328 --> 00:01:07.058
Onlarca yıldır filozofların 
ve sanat eleştirmenlerinin

00:01:07.058 --> 00:01:11.778
sorduğu bir soru bu, 
ortada henüz bir anlaşma yok.

NOTE Paragraph

00:01:11.778 --> 00:01:13.479
20. yüzyıl ortalarında

00:01:13.479 --> 00:01:17.989
edebiyat eleştirmeni W.K. Wimsatt 
ve filozof Monroe Beardsley

00:01:17.989 --> 00:01:21.359
sanatsal niyetin konuyla ilgisinin 
olmadığını söylediler.

00:01:21.359 --> 00:01:23.829
Buna Kasıtlı Yanlış adını verdiler:

00:01:23.829 --> 00:01:28.149
Bir sanatçının niyetinin
yanlış yönlendireceğine inanmak.

00:01:28.149 --> 00:01:30.269
Argümanın iki yönü vardı:

00:01:30.269 --> 00:01:33.549
İlki, incelediğimiz sanatçılar 
artık yaşamıyordu,

00:01:33.549 --> 00:01:35.449
niyetlerini kaydetmemişlerdi

00:01:35.449 --> 00:01:39.599
veya kısacası çalışmaları hakkında 
cevap vermeye uygun değillerdi.

00:01:39.607 --> 00:01:44.157
İkincisi, ilgisi olan
bilgiyi sağlasalar bile,

00:01:44.157 --> 00:01:45.597
Wimsatt ve Beardsley

00:01:45.597 --> 00:01:49.087
bunun, çalışmanın özelliklerinden
dikkatimizi dağıttığına inanıyordu.

00:01:49.087 --> 00:01:51.227
Sanatı tatlıya benzettiler:

00:01:51.227 --> 00:01:52.767
Puding tattığınızda

00:01:52.767 --> 00:01:57.337
şefin niyeti, tadı veya
dokusundan zevk almanızı etkilemez.

00:01:57.337 --> 00:02:01.597
Önemli olan şey pudingin "iyi" olmasıdır.

NOTE Paragraph

00:02:01.597 --> 00:02:05.677
Elbette, biri için "iyi" olan,
diğeri için "iyi" olmayabilir.

00:02:05.677 --> 00:02:09.018
Farklı yorumlar 
farklı insanlara uygun düşebilir,

00:02:09.018 --> 00:02:13.128
resimdeki gri noktalar 
gerçekçi olarak periler,

00:02:13.128 --> 00:02:15.510
yıldızlar veya kirleticiler 
olarak yorumlanabilir.

00:02:15.510 --> 00:02:17.450
Wimsatt ve Beardsley'in mantığıyla, 


00:02:17.450 --> 00:02:19.660
sanatçının kendi
çalışması hakkındaki yorumu

00:02:19.660 --> 00:02:24.550
aynı derecede kabul edilebilir 
olasılıklardan sadece biri olacaktır.

NOTE Paragraph

00:02:24.550 --> 00:02:26.202
Eğer bunu problemli buluyorsanız,

00:02:26.202 --> 00:02:29.102
Kasıtlı Yanlış'ı reddeden 
iki edebiyat kuramcısı Steven Knapp

00:02:29.102 --> 00:02:34.072
ve Walter Benn Michaels ile 
daha aynı çizgidesiniz.

00:02:34.072 --> 00:02:36.462
Onlar sanatçının niyet ettiği anlamın

00:02:36.462 --> 00:02:39.052
muhtemel yorumlardan biri değil,

00:02:39.052 --> 00:02:41.802
tek muhtemel yorum olduğunu söylediler.

00:02:41.802 --> 00:02:44.492
Örneğin, diyelim ki 
bir sahilde yürüyorsunuz

00:02:44.492 --> 00:02:49.012
ve kumda bir şiirin dizeleri
yazılı karalamalara rastladınız.

00:02:49.012 --> 00:02:52.351
Knapp ve Michaels, eğer bu karalamaların 
bir insan tarafından değil de

00:02:52.351 --> 00:02:55.691
büyük şans eseri dalgalar
tarafından yapıldığını keşfettiğinizde

00:02:55.691 --> 00:02:58.471
şiirin tüm anlamını 
yitireceğine inandılar.

00:02:58.471 --> 00:03:00.421
Kasıtlı bir yaratanın,

00:03:00.421 --> 00:03:04.591
şiiri anlamaya tabi yaptığına inandılar.

NOTE Paragraph

00:03:04.591 --> 00:03:06.928
Diğer düşünürler 
orta noktayı tercih ettiler,

00:03:06.928 --> 00:03:11.818
niyetin büyük bulmacanın sadece 
parçalarından biri olduğunu söylediler.

00:03:11.818 --> 00:03:15.258
Çağdaş filozof Noel Carroll 
bu görüşü benimsedi,

00:03:15.258 --> 00:03:18.928
bir sanatçının niyeti, aynen 
bir konuşmacının konuştuğu

00:03:18.928 --> 00:03:20.658
kişiyle alakalı olması gibi,

00:03:20.658 --> 00:03:24.158
seyirciyle alakalıdır.

00:03:24.158 --> 00:03:27.098
Bir sohbette niyetin nasıl  
işlediğini görmek için,

00:03:27.098 --> 00:03:31.208
Carroll bir kişinin sigara tutarken 
kibrit istemesini düşünmekten bahsetti.

00:03:31.208 --> 00:03:33.201
Motivasyonlarının sigaralarını

00:03:33.201 --> 00:03:36.251
yakmak olduğunu düşünerek 
ona bir ateş uzatırsınız.

00:03:36.251 --> 00:03:39.102
Soruyu sorarken söylenen sözler de önemli,

00:03:39.102 --> 00:03:43.472
ama sorunun ardındaki niyet, anlayışınızı

00:03:43.472 --> 00:03:45.492
ve sonunda cevabınızı belirler.

NOTE Paragraph

00:03:45.492 --> 00:03:48.518
Tayfın hangi tarafına meyillisiniz?

00:03:48.518 --> 00:03:51.948
Wimsatt ve Beardsley
gibi, iş sanata gelince

00:03:51.948 --> 00:03:53.998
kanıtın pudingde mi 
olduğuna inanıyorsunuz?

00:03:53.998 --> 00:03:57.528
Yoksa sanatçının çalışmaları için 
planları ve motivasyonlarının

00:03:57.528 --> 00:03:59.348
anlamı etkilediğini mi düşünüyorsunuz?

00:03:59.348 --> 00:04:02.108
Sanatsal yorumlar muhtemelen hiçbir zaman 


00:04:02.108 --> 00:04:06.158
kesin bir cevap vermeyecek 
karmaşık bir ağdır.