1
00:00:13,005 --> 00:00:16,045
Zamislite da sa prijateljem
šetate kroz umetničku izložbu

2
00:00:16,045 --> 00:00:18,655
i zapadne vam za oko upečatljiva slika.

3
00:00:18,655 --> 00:00:22,085
Živahna crvena vas podseća
na simbol ljubavi,

4
00:00:22,085 --> 00:00:25,445
međutim, vaš prijatelj je ubeđen
da se radi o simbolu rata.

5
00:00:25,445 --> 00:00:28,955
A tamo gde vi vidite zvezde
na romantičnom nebu,

6
00:00:28,955 --> 00:00:33,787
vaš prijatelj to tumači kao zagađivače
koji uzrokuju globalno zagrevanje.

7
00:00:33,787 --> 00:00:37,407
Kako biste razrešili debatu,
okrećete se internetu gde čitate

8
00:00:37,407 --> 00:00:41,907
kako je slika replika umetničinog
likovnog rada iz prvog razreda:

9
00:00:41,907 --> 00:00:46,746
crvena joj je bila omiljena boja,
a srebrne tačkice su vile.

10
00:00:46,746 --> 00:00:51,328
Sada znate tačne namere
koje su dovele do nastanka ovog dela.

11
00:00:51,328 --> 00:00:55,398
Da li je pogrešno što vam se sviđa
iz razloga na koje umetnik nije ciljao?

12
00:00:55,398 --> 00:00:58,918
Da li u njemu uživate manje
sada kada znate istinu?

13
00:00:58,918 --> 00:01:01,038
Tačno koliko bi umetnikove namere

14
00:01:01,038 --> 00:01:04,328
trebalo da utiču na vaše tumačenje slike?

15
00:01:04,328 --> 00:01:06,278
To je pitanje kojim su se bavili

16
00:01:06,278 --> 00:01:11,025
filozofi i kritičari umetnosti decenijama
bez izgleda da dođu do konsenzusa.

17
00:01:11,778 --> 00:01:13,479
Sredinom XX veka,

18
00:01:13,479 --> 00:01:17,989
književni kritičar V. K. Vimzat
i filozof Monro Birdsli

19
00:01:17,989 --> 00:01:21,060
su tvrdili da je namera umetnika nevažna.

20
00:01:21,359 --> 00:01:23,829
Nazvali su to intencionalnom pogreškom:

21
00:01:23,829 --> 00:01:27,851
verovanje da uvažavanje
umetnikovih namera vodi u zabludu.

22
00:01:28,149 --> 00:01:30,269
Njihov argument je bio dvostruk.

23
00:01:30,269 --> 00:01:33,549
Prvo, umetnici koje izučavamo
više nisu živi,

24
00:01:33,549 --> 00:01:35,449
nikad nisu zabeležili svoje namere

25
00:01:35,449 --> 00:01:39,599
ili su prosto nedostupni da odgovore
na pitanja o njihovim delima.

26
00:01:39,607 --> 00:01:44,157
Drugo, čak i da postoji izobilje
relevantnih informacija,

27
00:01:44,157 --> 00:01:45,597
Vimzat i Birdsli su verovali

28
00:01:45,597 --> 00:01:49,087
da bi nas to odvratilo
od kvaliteta samog dela.

29
00:01:49,087 --> 00:01:51,227
Uporedili su umetnost sa desertom:

30
00:01:51,227 --> 00:01:52,767
kada okusite puding,

31
00:01:52,767 --> 00:01:57,337
namere kuvara ne utiču na to da li ćete
da uživate u ukusu i teksturi deserta.

32
00:01:57,337 --> 00:02:01,070
Sve što je važno, kažu,
je da puding „deluje“.

33
00:02:01,597 --> 00:02:05,677
Naravno, ono što „deluje“ na jednu osobu
možda neće da „deluje“ na drugu.

34
00:02:05,677 --> 00:02:09,018
A kako se različita tumačenja
sviđaju različitim ljudima,

35
00:02:09,018 --> 00:02:13,268
srebrne tačkice na našoj slici
mogu s pravom da se tumače kao vile,

36
00:02:13,268 --> 00:02:15,510
zvezde ili zagađivači.

37
00:02:15,510 --> 00:02:19,660
Prema logici Vimzata i Birdslija,
umetnikovo tumačenje njegovog dela

38
00:02:19,660 --> 00:02:23,930
bi bila tek jedna od mnogih
jednako prihvatljivih mogućnosti.

39
00:02:24,550 --> 00:02:26,202
Ukoliko vam je ovo problematično,

40
00:02:26,202 --> 00:02:30,292
možda ste više saglasni sa Stivenom Napom
i Volterom Benom Majklsom,

41
00:02:30,292 --> 00:02:34,072
dvojicom književnih teoretičara
koji su odbacili intencionalnu pogrešku.

42
00:02:34,072 --> 00:02:36,462
Tvrdili su da nameravano
značenje umetnika

43
00:02:36,462 --> 00:02:39,052
nije tek jedno od mogućih tumačenja,

44
00:02:39,052 --> 00:02:41,802
već da se radi o jedinom
mogućem tumačenju.

45
00:02:41,802 --> 00:02:44,492
Na primer, pretpostavite da šetate plažom

46
00:02:44,492 --> 00:02:49,012
i naiđete na niz tragova u pesku
koji ispisuju pesničku strofu.

47
00:02:49,012 --> 00:02:52,261
Nap i Majkls su verovali da bi pesma
u potpunosti izgubila značenje,

48
00:02:52,261 --> 00:02:55,671
ukoliko biste otkrili da tragovi
nisu delo ljudskog bića,

49
00:02:55,671 --> 00:02:58,531
već da se radi o čudnoj slučajnosti
koju su proizveli talasi.

50
00:02:58,531 --> 00:03:00,421
Verovali su da su namere stvaraoca

51
00:03:00,421 --> 00:03:04,591
ono zbog čega je pesma
uopšte i razumljiva.

52
00:03:04,591 --> 00:03:06,928
Drugi mislioci se zalažu za kompromis,

53
00:03:06,928 --> 00:03:11,360
predlažući da je namera
tek jedan delić u većoj slagalici.

54
00:03:11,818 --> 00:03:15,258
Savremeni filozof Noel Kerol
zastupa ovaj stav,

55
00:03:15,258 --> 00:03:18,928
tvrdeći da su umetnikove namere
bitne za njegovu publiku,

56
00:03:18,928 --> 00:03:20,658
kao što su i namere govornika

57
00:03:20,658 --> 00:03:23,619
bitne za osobu
koja je uključena u razgovor.

58
00:03:24,158 --> 00:03:27,098
Kako bismo razumeli kako namere
funkcionišu u razgovoru,

59
00:03:27,098 --> 00:03:31,208
Kerol je rekao da zamislimo nekoga
ko drži cigaretu i traži šibicu.

60
00:03:31,208 --> 00:03:33,201
Odgovarate tako što mu dodajete upaljač,

61
00:03:33,201 --> 00:03:36,251
razumevajući da je njegova namera
da zapali cigaretu.

62
00:03:36,251 --> 00:03:39,102
Reči koje su korišćene
da se postavi pitanje su važne,

63
00:03:39,102 --> 00:03:43,472
ali namera iza pitanja diktira
vaše razumevanje i, naposletku,

64
00:03:43,472 --> 00:03:45,005
vaš odgovor.

65
00:03:45,492 --> 00:03:48,518
Dakle, kojem kraju spektra vi naginjete?

66
00:03:48,518 --> 00:03:52,258
Da li i vi, poput Vimzata i Birdslija
verujete da kada se radi o umetnosti

67
00:03:52,258 --> 00:03:53,998
dokaz bi trebalo da je u pudingu?

68
00:03:53,998 --> 00:03:57,688
Ili smatrate da planovi i motivacije
umetnika za njihova dela

69
00:03:57,688 --> 00:03:59,348
utiču na značenje tog dela?

70
00:03:59,348 --> 00:04:02,108
Tumačenje umetnosti je složena mreža

71
00:04:02,108 --> 00:04:06,158
koja verovatno nikad neće
ponuditi definitivan odgovor.