WEBVTT 00:00:12.995 --> 00:00:16.045 Wyobraź sobie, że przechadzasz się z przyjacielem po wystawie 00:00:16.045 --> 00:00:18.655 i niezwykły obraz przykuwa twoją uwagę. 00:00:18.655 --> 00:00:22.085 Interpretujesz jaskrawą czerwień jako symbol miłości, 00:00:22.085 --> 00:00:25.445 a przyjaciel uważa, że to symbol wojny. 00:00:25.445 --> 00:00:28.955 Gdy ty widzisz gwiazdy na romantycznym niebie, 00:00:28.955 --> 00:00:33.787 przyjaciel odbiera je jako nieczystości wywołujące globalne ocieplenie. 00:00:33.787 --> 00:00:37.407 Żeby rozstrzygnąć spór, zaglądasz do Internetu i czytasz, 00:00:37.407 --> 00:00:41.907 że obraz jest repliką pierwszego artystycznego projektu malarki. 00:00:41.907 --> 00:00:46.746 Czerwony był jej ulubionym kolorem, a srebrne kropki to wróżki. NOTE Paragraph 00:00:46.746 --> 00:00:51.328 Teraz już wiadomo, jakie intencje doprowadziły do stworzenia tego dzieła. 00:00:51.328 --> 00:00:55.398 Czy to źle, że odbieramy sztukę odmiennie od samego autora? 00:00:55.398 --> 00:00:58.918 Czy obraz podoba nam się mniej, gdy już znamy całą prawdę? 00:00:58.918 --> 00:01:01.038 W jakim stopniu zamysł twórcy 00:01:01.038 --> 00:01:04.328 powinien wpływać na naszą interpretację jego dzieła? 00:01:04.328 --> 00:01:06.838 To pytanie nurtowało wielu filozofów 00:01:06.838 --> 00:01:08.768 i krytyków od dziesięcioleci, 00:01:08.768 --> 00:01:11.778 jednak pozostało bez jasnej odpowiedzi. NOTE Paragraph 00:01:11.778 --> 00:01:13.479 W połowie XX wieku 00:01:13.479 --> 00:01:17.989 krytyk literacki W.K. Wimsatt i filozof Monroe Beardsley 00:01:17.989 --> 00:01:21.359 twierdzili, że zamysł artysty nie ma znaczenia. 00:01:21.359 --> 00:01:23.829 Nazwali to błędem intencyjności. 00:01:23.829 --> 00:01:28.149 Pojęcie to zakłada, że intencje autora nie są istotne. 00:01:28.149 --> 00:01:30.109 Ich tok myślenia można zrozumieć dwojako. 00:01:30.109 --> 00:01:33.869 Po pierwsze, artyści, których badamy, nie żyją i nie pozostawili po sobie 00:01:33.869 --> 00:01:35.469 informacji o swoich motywach, 00:01:35.469 --> 00:01:39.599 albo są niedostępni i nie odpowiadają na pytania o ich twórczość. 00:01:39.607 --> 00:01:44.117 Po drugie, nawet gdybyśmy mieli wszystkie potrzebne informacje, 00:01:44.117 --> 00:01:45.657 to według Wimsatta i Beardsleya 00:01:45.657 --> 00:01:49.087 odwróciłoby to naszą uwagę od detali obrazu. 00:01:49.087 --> 00:01:51.227 Porównali sztukę do deseru: 00:01:51.227 --> 00:01:52.767 gdy próbujemy puddingu, 00:01:52.767 --> 00:01:57.337 intencje kucharza nie wpływają na to, jak odbieramy jego smak czy konsystencję. 00:01:57.337 --> 00:02:01.597 Liczy się jedynie fakt, że pudding nam smakuje. NOTE Paragraph 00:02:01.597 --> 00:02:05.677 Oczywiście to, co smakuje jednej osobie, nie musi smakować drugiej. 00:02:05.677 --> 00:02:09.018 Skoro różne interpretacje odpowiadają różnym ludziom, 00:02:09.018 --> 00:02:13.238 srebrne kropki na tym obrazie mogą być odebrane jako wróżki, 00:02:13.238 --> 00:02:15.420 gwiazdy czy nieczystości. 00:02:15.420 --> 00:02:19.870 Według logiki Wimsatta i Beardsleya, interpretacja artysty jego własnego dzieła 00:02:19.870 --> 00:02:24.490 jest tylko jedną z wielu sobie równych akceptowalnych możliwości. NOTE Paragraph 00:02:24.490 --> 00:02:26.202 Jeśli uważasz, że to problematyczne, 00:02:26.202 --> 00:02:30.292 podzielasz zdanie Stevena Knappa i Waltera Benna Michaelsa. 00:02:30.292 --> 00:02:34.072 Ci teoretycy literatury odrzucili pojęcie błędu intencyjności. 00:02:34.072 --> 00:02:36.462 Twierdzili, że zamierzona intencja artysty 00:02:36.462 --> 00:02:39.052 jest nie tylko możliwą interpretacją, 00:02:39.052 --> 00:02:41.802 lecz jedyną właściwą. 00:02:41.802 --> 00:02:44.492 Załóżmy, że spacerujemy plażą 00:02:44.492 --> 00:02:49.012 i widzimy na piasku znaki ułożone w strofę wiersza. 00:02:49.012 --> 00:02:52.221 Knapp i Michaels sądzili, że wiersz straciłby na znaczeniu, 00:02:52.221 --> 00:02:55.696 gdybyśmy odkryli, że te znaki nie są dziełem człowieka, 00:02:55.696 --> 00:02:58.471 lecz dziwnego przypadku, wytworu fal. 00:02:58.471 --> 00:03:00.651 Twierdzili, że dzięki autorowi z zamysłem 00:03:00.651 --> 00:03:04.531 można tak naprawdę zrozumieć wiersz. NOTE Paragraph 00:03:04.531 --> 00:03:06.998 Inni myśliciele skłaniają się ku kompromisowi. 00:03:06.998 --> 00:03:11.818 Twierdzą, że intencja artysty jest tylko jednym z elementów większej układanki. 00:03:11.818 --> 00:03:15.258 Noel Caroll, współczesny filozof, wyznaje ten pogląd. 00:03:15.258 --> 00:03:18.928 Twierdzi, że intencje artysty są równie ważne dla publiki, 00:03:18.928 --> 00:03:23.648 jak intencje mówcy dla osoby, z którą rozmawiają. 00:03:24.158 --> 00:03:27.098 Żeby zrozumieć działanie intencjonalności w rozmowie, 00:03:27.098 --> 00:03:31.208 Caroll mówi, żeby wyobrazić sobie kogoś z papierosem proszącego o zapałkę. 00:03:31.208 --> 00:03:33.201 W odpowiedzi podajemy zapalniczkę, 00:03:33.201 --> 00:03:36.251 wnioskując, że jego motywacją jest zapalenie papierosa. 00:03:36.251 --> 00:03:39.102 Słowa użyte do zadania pytania są ważne, 00:03:39.102 --> 00:03:42.762 jednak intencja kryjąca się za pytaniem kształtuje nasze rozumowanie 00:03:42.762 --> 00:03:45.492 i ostatecznie naszą odpowiedź. NOTE Paragraph 00:03:45.492 --> 00:03:48.518 Ku któremu końcowi spektrum się skłaniasz? 00:03:48.518 --> 00:03:52.258 Czy jak Wimsatt i Beardsley uważasz, że jeśli chodzi o sztukę, 00:03:52.258 --> 00:03:53.998 sedno powinno tkwić w puddingu? 00:03:53.998 --> 00:03:57.688 Czy jednak sądzisz, że plan i motywacja artysty 00:03:57.688 --> 00:03:59.348 wpływają na znaczenie jego dzieła? 00:03:59.348 --> 00:04:02.108 Artystyczna interpretacja jest czymś bardzo złożonym, 00:04:02.108 --> 00:04:06.158 więc prawdopodobnie nigdy nie otrzymamy jasnej odpowiedzi.