0:00:12.995,0:00:16.045
Wyobraź sobie, że przechadzasz się[br]z przyjacielem po wystawie

0:00:16.045,0:00:18.655
i niezwykły obraz przykuwa twoją uwagę.

0:00:18.655,0:00:22.085
Interpretujesz jaskrawą czerwień[br]jako symbol miłości,

0:00:22.085,0:00:25.445
a przyjaciel uważa, że to symbol wojny.

0:00:25.445,0:00:28.955
Gdy ty widzisz gwiazdy[br]na romantycznym niebie,

0:00:28.955,0:00:33.787
przyjaciel odbiera je jako nieczystości[br]wywołujące globalne ocieplenie.

0:00:33.787,0:00:37.407
Żeby rozstrzygnąć spór,[br]zaglądasz do Internetu i czytasz,

0:00:37.407,0:00:41.907
że obraz jest repliką pierwszego[br]artystycznego projektu malarki.

0:00:41.907,0:00:46.746
Czerwony był jej ulubionym kolorem, [br]a srebrne kropki to wróżki.

0:00:46.746,0:00:51.328
Teraz już wiadomo, jakie intencje[br]doprowadziły do stworzenia tego dzieła.

0:00:51.328,0:00:55.398
Czy to źle, że odbieramy sztukę[br]odmiennie od samego autora?

0:00:55.398,0:00:58.918
Czy obraz podoba nam się mniej,[br]gdy już znamy całą prawdę?

0:00:58.918,0:01:01.038
W jakim stopniu zamysł twórcy

0:01:01.038,0:01:04.328
powinien wpływać na naszą[br]interpretację jego dzieła?

0:01:04.328,0:01:06.838
To pytanie nurtowało wielu filozofów

0:01:06.838,0:01:08.768
i krytyków od dziesięcioleci,

0:01:08.768,0:01:11.778
jednak pozostało bez jasnej odpowiedzi.

0:01:11.778,0:01:13.479
W połowie XX wieku

0:01:13.479,0:01:17.989
krytyk literacki W.K. Wimsatt[br]i filozof Monroe Beardsley

0:01:17.989,0:01:21.359
twierdzili, że zamysł artysty[br]nie ma znaczenia.

0:01:21.359,0:01:23.829
Nazwali to błędem intencyjności.

0:01:23.829,0:01:28.149
Pojęcie to zakłada,[br]że intencje autora nie są istotne.

0:01:28.149,0:01:30.109
Ich tok myślenia można zrozumieć dwojako.

0:01:30.109,0:01:33.869
Po pierwsze, artyści, których badamy,[br]nie żyją i nie pozostawili po sobie

0:01:33.869,0:01:35.469
informacji o swoich motywach,

0:01:35.469,0:01:39.599
albo są niedostępni i nie odpowiadają[br]na pytania o ich twórczość.

0:01:39.607,0:01:44.117
Po drugie, nawet gdybyśmy mieli[br]wszystkie potrzebne informacje,

0:01:44.117,0:01:45.657
to według Wimsatta i Beardsleya

0:01:45.657,0:01:49.087
odwróciłoby to naszą uwagę[br]od detali obrazu.

0:01:49.087,0:01:51.227
Porównali sztukę do deseru:

0:01:51.227,0:01:52.767
gdy próbujemy puddingu,

0:01:52.767,0:01:57.337
intencje kucharza nie wpływają na to,[br]jak odbieramy jego smak czy konsystencję.

0:01:57.337,0:02:01.597
Liczy się jedynie fakt,[br]że pudding nam smakuje.

0:02:01.597,0:02:05.677
Oczywiście to, co smakuje jednej osobie,[br]nie musi smakować drugiej.

0:02:05.677,0:02:09.018
Skoro różne interpretacje[br]odpowiadają różnym ludziom,

0:02:09.018,0:02:13.238
srebrne kropki na tym obrazie[br]mogą być odebrane jako wróżki,

0:02:13.238,0:02:15.420
gwiazdy czy nieczystości.

0:02:15.420,0:02:19.870
Według logiki Wimsatta i Beardsleya,[br]interpretacja artysty jego własnego dzieła

0:02:19.870,0:02:24.490
jest tylko jedną z wielu sobie równych[br]akceptowalnych możliwości.

0:02:24.490,0:02:26.202
Jeśli uważasz, że to problematyczne,

0:02:26.202,0:02:30.292
podzielasz zdanie Stevena Knappa[br]i Waltera Benna Michaelsa.

0:02:30.292,0:02:34.072
Ci teoretycy literatury odrzucili[br]pojęcie błędu intencyjności.

0:02:34.072,0:02:36.462
Twierdzili, że zamierzona intencja artysty

0:02:36.462,0:02:39.052
jest nie tylko możliwą interpretacją,

0:02:39.052,0:02:41.802
lecz jedyną właściwą.

0:02:41.802,0:02:44.492
Załóżmy, że spacerujemy plażą

0:02:44.492,0:02:49.012
i widzimy na piasku znaki[br]ułożone w strofę wiersza.

0:02:49.012,0:02:52.221
Knapp i Michaels sądzili,[br]że wiersz straciłby na znaczeniu,

0:02:52.221,0:02:55.696
gdybyśmy odkryli, że te znaki [br]nie są dziełem człowieka,

0:02:55.696,0:02:58.471
lecz dziwnego przypadku, wytworu fal.

0:02:58.471,0:03:00.651
Twierdzili, że dzięki autorowi z zamysłem

0:03:00.651,0:03:04.531
można tak naprawdę zrozumieć wiersz.

0:03:04.531,0:03:06.998
Inni myśliciele skłaniają się[br]ku kompromisowi.

0:03:06.998,0:03:11.818
Twierdzą, że intencja artysty jest tylko[br]jednym z elementów większej układanki.

0:03:11.818,0:03:15.258
Noel Caroll, współczesny filozof,[br]wyznaje ten pogląd.

0:03:15.258,0:03:18.928
Twierdzi, że intencje artysty[br]są równie ważne dla publiki,

0:03:18.928,0:03:23.648
jak intencje mówcy dla osoby,[br]z którą rozmawiają.

0:03:24.158,0:03:27.098
Żeby zrozumieć działanie[br]intencjonalności w rozmowie,

0:03:27.098,0:03:31.208
Caroll mówi, żeby wyobrazić sobie kogoś[br]z papierosem proszącego o zapałkę.

0:03:31.208,0:03:33.201
W odpowiedzi podajemy zapalniczkę,

0:03:33.201,0:03:36.251
wnioskując, że jego motywacją[br]jest zapalenie papierosa.

0:03:36.251,0:03:39.102
Słowa użyte do zadania pytania są ważne,

0:03:39.102,0:03:42.762
jednak intencja kryjąca się za pytaniem[br]kształtuje nasze rozumowanie

0:03:42.762,0:03:45.492
i ostatecznie naszą odpowiedź.

0:03:45.492,0:03:48.518
Ku któremu końcowi spektrum się skłaniasz?

0:03:48.518,0:03:52.258
Czy jak Wimsatt i Beardsley[br]uważasz, że jeśli chodzi o sztukę,

0:03:52.258,0:03:53.998
sedno powinno tkwić w puddingu?

0:03:53.998,0:03:57.688
Czy jednak sądzisz,[br]że plan i motywacja artysty

0:03:57.688,0:03:59.348
wpływają na znaczenie jego dzieła?

0:03:59.348,0:04:02.108
Artystyczna interpretacja[br]jest czymś bardzo złożonym,

0:04:02.108,0:04:06.158
więc prawdopodobnie nigdy[br]nie otrzymamy jasnej odpowiedzi.