WEBVTT

00:00:01.278 --> 00:00:02.657
"Më shiko!"

NOTE Paragraph

00:00:04.676 --> 00:00:09.301
Kjo frazë më shndërroi në një
trajner të kontaktit me sy.

00:00:10.795 --> 00:00:13.739
Unë jam nëna e Ivanit; ai është 15 vjeç.

00:00:14.519 --> 00:00:16.463
Ivan ka autizëm,

00:00:16.487 --> 00:00:18.032
ai nuk flet,

00:00:18.056 --> 00:00:20.046
dhe komunikon përmes një iPad,

00:00:20.070 --> 00:00:23.942
ku i gjithë universi i tij i fjalëve
ekziston në imazhe.

NOTE Paragraph

00:00:25.947 --> 00:00:30.489
Ai u diagnostikua kur ishte dy e gjysmë.

00:00:31.707 --> 00:00:35.720
E mbaj mend akoma atë ditë me dhimbje.

00:00:37.479 --> 00:00:40.212
Burri im dhe unë ndiheshim
vërtet të humbur;

00:00:41.489 --> 00:00:43.667
ne nuk dinim se ku të fillonim.

00:00:44.940 --> 00:00:47.365
Nuk kishte internet,

00:00:47.389 --> 00:00:49.819
ju nuk mund kërkonit informacionet
në Google,

00:00:50.705 --> 00:00:52.682
kështu që i bëmë hapat e parë

00:00:53.619 --> 00:00:55.745
vetëm nga intuita.

NOTE Paragraph

00:00:57.849 --> 00:00:59.939
Ivan nuk e mbante kontaktin me sy,

00:01:01.011 --> 00:01:03.260
ai kishte humbur fjalët që i dinte

00:01:04.284 --> 00:01:08.261
dhe nuk iu përgjigj emrit të tij
ose asgjë që ne i kërkuam,

00:01:09.069 --> 00:01:11.356
sikur fjalët të ishin zhurmë.

00:01:13.467 --> 00:01:17.375
E vetmja mënyrë që mund ta dija

00:01:18.017 --> 00:01:19.635
se çfarë po ndodhte me të,

00:01:20.303 --> 00:01:21.802
atë që ndjente,

00:01:22.337 --> 00:01:24.196
ishte ta shikoja në sy.

00:01:25.809 --> 00:01:27.962
Por ajo urë u prish.

NOTE Paragraph

00:01:30.621 --> 00:01:33.052
Si mund ti mësoja atij gjërat për jetën?

00:01:35.519 --> 00:01:39.427
Kur i bëja gjërat që atij i pëlqenin,
ai më shikonte,

00:01:39.451 --> 00:01:40.985
dhe ne ishim të lidhur.

00:01:41.885 --> 00:01:45.453
Kështu që u përkushtova që të punoja me të
për ato gjëra,

00:01:45.477 --> 00:01:49.806
kështu që do të kishim gjithnjë e më shumë
momente të kontaktit me sy.

00:01:51.290 --> 00:01:57.811
Do të kalonim orë të tëra duke luajtur
kile me motrën e tij më të madhe, Aleksian

00:01:58.502 --> 00:02:01.119
dhe kur thoshim: "Unë të kapa!"

00:02:02.186 --> 00:02:03.880
ai do të shikonte përreth nesh,

00:02:04.970 --> 00:02:09.709
dhe në atë moment,
unë mund të ndjeja se ai ishte gjallë.

NOTE Paragraph

00:02:13.088 --> 00:02:18.015
Ne gjithashtu mbajmë një rekord
për orë të kaluara në pishinë.

00:02:19.182 --> 00:02:22.538
Ivan gjithmonë kishte pasion ujin.

00:02:23.834 --> 00:02:26.691
Mbaj mend kur ai ishte dy e gjysmë,

00:02:27.761 --> 00:02:31.061
në një ditë dimri me shi,

00:02:31.085 --> 00:02:33.561
Po e çoja në një pishinë të brendshme,

00:02:33.585 --> 00:02:36.235
sepse edhe në ditë me shi
do të shkonim në not.

00:02:37.823 --> 00:02:41.511
Ne ishim në autostradë,
dhe mora daljen e gabuar.

00:02:42.295 --> 00:02:46.237
Ai shpërtheu në lot dhe qau
në mënyrë të pandërprerë,

00:02:46.261 --> 00:02:47.781
derisa u ktheva mbrapa.

00:02:48.536 --> 00:02:50.158
Vetëm pas kësaj ai u qetësua.

NOTE Paragraph

00:02:51.528 --> 00:02:55.224
Si ishte e mundur
që një dy vjeç e gjysmë

00:02:55.248 --> 00:02:57.055
nuk iu përgjigj emrit të tij,

00:02:57.851 --> 00:03:01.975
e në mes të shiut dhe mjegullës,
ku unë nuk mund të shoh asgjë,

00:03:01.999 --> 00:03:06.305
ai e dinte rrugën e saktë?

00:03:09.066 --> 00:03:12.646
Ishte kjo kur kuptova që Ivan kishte një
memorje të jashtëzakonshme vizuale,

00:03:13.542 --> 00:03:16.942
dhe kjo do të ishte rruga ime.

NOTE Paragraph

00:03:17.827 --> 00:03:20.197
Kështu që unë fillova të beja
foto gjithçka,

00:03:20.868 --> 00:03:23.014
dhe duke e mësuar atë si ishte jeta,

00:03:23.038 --> 00:03:26.628
duke i treguar atij, foto nga foto.

00:03:27.758 --> 00:03:32.456
Edhe tani, është mënyra si komunikon Ivan

00:03:32.480 --> 00:03:33.842
çfarë dëshiron,

00:03:34.311 --> 00:03:35.590
atë që i duhet

00:03:36.392 --> 00:03:38.782
dhe gjithashtu atë që ndjen.

NOTE Paragraph

00:03:42.023 --> 00:03:45.222
Por nuk ishte vetëm kontakti me
sytë e Ivanit që kishte rëndësi.

00:03:46.932 --> 00:03:48.896
Të gjithë të tjerët kanë bërë gjithashtu.

00:03:50.735 --> 00:03:54.725
Si mund t'i bëj njerëzit të shohin
jo vetëm autizmin e tij,

00:03:54.749 --> 00:03:56.145
por ta shikojnë atë si person

00:03:57.312 --> 00:03:58.981
dhe gjithçka që mund të japë ai;

00:04:00.316 --> 00:04:02.062
gjithçka që mund të bëjë;

00:04:03.387 --> 00:04:06.025
gjërat që ai i pëlqen dhe nuk i pëlqen,

00:04:06.049 --> 00:04:07.889
ashtu si ndonjëri prej nesh?

00:04:09.311 --> 00:04:12.381
Por për këtë, edhe unë duhej 
të jap veten.

00:04:13.794 --> 00:04:15.841
Unë duhej të kisha forcën ta lëshoja,

00:04:16.896 --> 00:04:18.955
që ishte jashtëzakonisht e vështirë.

NOTE Paragraph

00:04:21.297 --> 00:04:22.767
Ivan ishte 11 vjeç,

00:04:23.755 --> 00:04:27.445
dhe ai shkonte për trajtim
në një lagje afër shtëpisë tonë.

00:04:28.793 --> 00:04:32.224
Nje pasdite, 
ndërsa e prisja,

00:04:32.863 --> 00:04:34.199
Unë hyra në një dyqan,

00:04:34.223 --> 00:04:37.492
një dyqan tipik lagjeje
me pak nga gjithçka.

00:04:38.428 --> 00:04:39.980
Ndërsa po bëja pazar,

00:04:40.004 --> 00:04:43.214
Fillova të flas me Jose, pronarin.

00:04:44.942 --> 00:04:46.325
I tregova atij për Ivanin,

00:04:47.057 --> 00:04:48.413
se ai kishte autizëm,

00:04:49.437 --> 00:04:53.705
dhe që unë doja që ai të mësonte
të eci nëpër rrugë vetë,

00:04:53.729 --> 00:04:55.829
pa e mbajtur njeri.

NOTE Paragraph

00:04:56.875 --> 00:05:00.541
Prandaj vendosa ta pyes Jose
nëse të enjten rreth orës 14:00,

00:05:01.509 --> 00:05:05.258
Ivan mund të vinte dhe ta ndihmonte
të rregullonte shishet e ujit në rafte,

00:05:05.282 --> 00:05:07.597
sepse i pëlqente të organizonte gjëra.

00:05:07.621 --> 00:05:11.387
Dhe si shpërblim, ai mund të blinte
disa biskota çokollate,

00:05:11.411 --> 00:05:13.157
të cilat ishin të preferuarit e tij.

00:05:15.843 --> 00:05:17.343
Ai tha "po" menjëherë.

00:05:18.815 --> 00:05:22.057
Kështu ka kaluar një vit:

00:05:22.081 --> 00:05:24.371
Ivan do të shkonte në dyqan të Jose,

00:05:25.312 --> 00:05:28.756
të ndihmonte të rregullojë raftet
me shishe uji

00:05:28.780 --> 00:05:34.043
me etiketat perfekte
rreshtuar në të njëjtën anë,

00:05:34.067 --> 00:05:37.674
dhe ai do të largohej i lumtur
me biskotat e tij me çokollatë.

NOTE Paragraph

00:05:44.054 --> 00:05:46.474
Jose nuk është ekspert i autizmit.

00:05:49.291 --> 00:05:52.102
Nuk ka nevojë të jesh ekspert

00:05:53.212 --> 00:05:57.000
as të bëjë ndonjë gjë heroike për të
përfshirë dikë.

00:06:00.084 --> 00:06:02.080
Thjesht duhet të jemi aty --

NOTE Paragraph

00:06:02.515 --> 00:06:04.087
(Duartrokitje)

NOTE Paragraph

00:06:10.942 --> 00:06:12.514
(Duartrokitjet mbarojnë)

NOTE Paragraph

00:06:13.607 --> 00:06:15.434
Me të vërtetë, asnjë vepër heroike --

00:06:16.977 --> 00:06:19.269
thjesht duhet të jemi afër.

00:06:21.948 --> 00:06:23.624
Dhe nëse kemi frikë nga diçka

00:06:24.511 --> 00:06:26.695
ose ne nuk kuptojmë diçka,

00:06:26.719 --> 00:06:27.968
duhet të pyesim.

NOTE Paragraph

00:06:29.182 --> 00:06:30.862
Le të jemi kureshtar

00:06:32.362 --> 00:06:35.522
por asnjëherë indiferent.

00:06:38.217 --> 00:06:41.767
Le të kemi guximin
për të parë njëri-tjetrin në sy,

00:06:44.386 --> 00:06:46.488
sepse duke parë,

00:06:46.512 --> 00:06:49.585
ne mund të hapim një botë
të tërë për dikë tjetër.

NOTE Paragraph

00:06:51.142 --> 00:06:53.540
(Duartrokitje)

NOTE Paragraph

00:06:53.564 --> 00:06:55.888
(Brohoritje)