1
00:00:01,278 --> 00:00:02,657
"Më shiko!"

2
00:00:04,676 --> 00:00:09,301
Kjo frazë më shndërroi në një
trajner të kontaktit me sy.

3
00:00:10,795 --> 00:00:13,739
Unë jam nëna e Ivanit; ai është 15 vjeç.

4
00:00:14,519 --> 00:00:16,463
Ivan ka autizëm,

5
00:00:16,487 --> 00:00:18,032
ai nuk flet,

6
00:00:18,056 --> 00:00:20,046
dhe komunikon përmes një iPad,

7
00:00:20,070 --> 00:00:23,942
ku i gjithë universi i tij i fjalëve
ekziston në imazhe.

8
00:00:25,947 --> 00:00:30,489
Ai u diagnostikua kur ishte dy e gjysmë.

9
00:00:31,707 --> 00:00:35,720
E mbaj mend akoma atë ditë me dhimbje.

10
00:00:37,479 --> 00:00:40,212
Burri im dhe unë ndiheshim
vërtet të humbur;

11
00:00:41,489 --> 00:00:43,667
ne nuk dinim se ku të fillonim.

12
00:00:44,940 --> 00:00:47,365
Nuk kishte internet,

13
00:00:47,389 --> 00:00:49,819
ju nuk mund kërkonit informacionet
në Google,

14
00:00:50,705 --> 00:00:52,682
kështu që i bëmë hapat e parë

15
00:00:53,619 --> 00:00:55,745
vetëm nga intuita.

16
00:00:57,849 --> 00:00:59,939
Ivan nuk e mbante kontaktin me sy,

17
00:01:01,011 --> 00:01:03,260
ai kishte humbur fjalët që i dinte

18
00:01:04,284 --> 00:01:08,261
dhe nuk iu përgjigj emrit të tij
ose asgjë që ne i kërkuam,

19
00:01:09,069 --> 00:01:11,356
sikur fjalët të ishin zhurmë.

20
00:01:13,467 --> 00:01:17,375
E vetmja mënyrë që mund ta dija

21
00:01:18,017 --> 00:01:19,635
se çfarë po ndodhte me të,

22
00:01:20,303 --> 00:01:21,802
atë që ndjente,

23
00:01:22,337 --> 00:01:24,196
ishte ta shikoja në sy.

24
00:01:25,809 --> 00:01:27,962
Por ajo urë u prish.

25
00:01:30,621 --> 00:01:33,052
Si mund ti mësoja atij gjërat për jetën?

26
00:01:35,519 --> 00:01:39,427
Kur i bëja gjërat që atij i pëlqenin,
ai më shikonte,

27
00:01:39,451 --> 00:01:40,985
dhe ne ishim të lidhur.

28
00:01:41,885 --> 00:01:45,453
Kështu që u përkushtova që të punoja me të
për ato gjëra,

29
00:01:45,477 --> 00:01:49,806
kështu që do të kishim gjithnjë e më shumë
momente të kontaktit me sy.

30
00:01:51,290 --> 00:01:57,811
Do të kalonim orë të tëra duke luajtur
kile me motrën e tij më të madhe, Aleksian

31
00:01:58,502 --> 00:02:01,119
dhe kur thoshim: "Unë të kapa!"

32
00:02:02,186 --> 00:02:03,880
ai do të shikonte përreth nesh,

33
00:02:04,970 --> 00:02:09,709
dhe në atë moment,
unë mund të ndjeja se ai ishte gjallë.

34
00:02:13,088 --> 00:02:18,015
Ne gjithashtu mbajmë një rekord
për orë të kaluara në pishinë.

35
00:02:19,182 --> 00:02:22,538
Ivan gjithmonë kishte pasion ujin.

36
00:02:23,834 --> 00:02:26,691
Mbaj mend kur ai ishte dy e gjysmë,

37
00:02:27,761 --> 00:02:31,061
në një ditë dimri me shi,

38
00:02:31,085 --> 00:02:33,561
Po e çoja në një pishinë të brendshme,

39
00:02:33,585 --> 00:02:36,235
sepse edhe në ditë me shi
do të shkonim në not.

40
00:02:37,823 --> 00:02:41,511
Ne ishim në autostradë,
dhe mora daljen e gabuar.

41
00:02:42,295 --> 00:02:46,237
Ai shpërtheu në lot dhe qau
në mënyrë të pandërprerë,

42
00:02:46,261 --> 00:02:47,781
derisa u ktheva mbrapa.

43
00:02:48,536 --> 00:02:50,158
Vetëm pas kësaj ai u qetësua.

44
00:02:51,528 --> 00:02:55,224
Si ishte e mundur
që një dy vjeç e gjysmë

45
00:02:55,248 --> 00:02:57,055
nuk iu përgjigj emrit të tij,

46
00:02:57,851 --> 00:03:01,975
e në mes të shiut dhe mjegullës,
ku unë nuk mund të shoh asgjë,

47
00:03:01,999 --> 00:03:06,305
ai e dinte rrugën e saktë?

48
00:03:09,066 --> 00:03:12,646
Ishte kjo kur kuptova që Ivan kishte një
memorje të jashtëzakonshme vizuale,

49
00:03:13,542 --> 00:03:16,942
dhe kjo do të ishte rruga ime.

50
00:03:17,827 --> 00:03:20,197
Kështu që unë fillova të beja
foto gjithçka,

51
00:03:20,868 --> 00:03:23,014
dhe duke e mësuar atë si ishte jeta,

52
00:03:23,038 --> 00:03:26,628
duke i treguar atij, foto nga foto.

53
00:03:27,758 --> 00:03:32,456
Edhe tani, është mënyra si komunikon Ivan

54
00:03:32,480 --> 00:03:33,842
çfarë dëshiron,

55
00:03:34,311 --> 00:03:35,590
atë që i duhet

56
00:03:36,392 --> 00:03:38,782
dhe gjithashtu atë që ndjen.

57
00:03:42,023 --> 00:03:45,222
Por nuk ishte vetëm kontakti me
sytë e Ivanit që kishte rëndësi.

58
00:03:46,932 --> 00:03:48,896
Të gjithë të tjerët kanë bërë gjithashtu.

59
00:03:50,735 --> 00:03:54,725
Si mund t'i bëj njerëzit të shohin
jo vetëm autizmin e tij,

60
00:03:54,749 --> 00:03:56,145
por ta shikojnë atë si person

61
00:03:57,312 --> 00:03:58,981
dhe gjithçka që mund të japë ai;

62
00:04:00,316 --> 00:04:02,062
gjithçka që mund të bëjë;

63
00:04:03,387 --> 00:04:06,025
gjërat që ai i pëlqen dhe nuk i pëlqen,

64
00:04:06,049 --> 00:04:07,889
ashtu si ndonjëri prej nesh?

65
00:04:09,311 --> 00:04:12,381
Por për këtë, edhe unë duhej 
të jap veten.

66
00:04:13,794 --> 00:04:15,841
Unë duhej të kisha forcën ta lëshoja,

67
00:04:16,896 --> 00:04:18,955
që ishte jashtëzakonisht e vështirë.

68
00:04:21,297 --> 00:04:22,767
Ivan ishte 11 vjeç,

69
00:04:23,755 --> 00:04:27,445
dhe ai shkonte për trajtim
në një lagje afër shtëpisë tonë.

70
00:04:28,793 --> 00:04:32,224
Nje pasdite, 
ndërsa e prisja,

71
00:04:32,863 --> 00:04:34,199
Unë hyra në një dyqan,

72
00:04:34,223 --> 00:04:37,492
një dyqan tipik lagjeje
me pak nga gjithçka.

73
00:04:38,428 --> 00:04:39,980
Ndërsa po bëja pazar,

74
00:04:40,004 --> 00:04:43,214
Fillova të flas me Jose, pronarin.

75
00:04:44,942 --> 00:04:46,325
I tregova atij për Ivanin,

76
00:04:47,057 --> 00:04:48,413
se ai kishte autizëm,

77
00:04:49,437 --> 00:04:53,705
dhe që unë doja që ai të mësonte
të eci nëpër rrugë vetë,

78
00:04:53,729 --> 00:04:55,829
pa e mbajtur njeri.

79
00:04:56,875 --> 00:05:00,541
Prandaj vendosa ta pyes Jose
nëse të enjten rreth orës 14:00,

80
00:05:01,509 --> 00:05:05,258
Ivan mund të vinte dhe ta ndihmonte
të rregullonte shishet e ujit në rafte,

81
00:05:05,282 --> 00:05:07,597
sepse i pëlqente të organizonte gjëra.

82
00:05:07,621 --> 00:05:11,387
Dhe si shpërblim, ai mund të blinte
disa biskota çokollate,

83
00:05:11,411 --> 00:05:13,157
të cilat ishin të preferuarit e tij.

84
00:05:15,843 --> 00:05:17,343
Ai tha "po" menjëherë.

85
00:05:18,815 --> 00:05:22,057
Kështu ka kaluar një vit:

86
00:05:22,081 --> 00:05:24,371
Ivan do të shkonte në dyqan të Jose,

87
00:05:25,312 --> 00:05:28,756
të ndihmonte të rregullojë raftet
me shishe uji

88
00:05:28,780 --> 00:05:34,043
me etiketat perfekte
rreshtuar në të njëjtën anë,

89
00:05:34,067 --> 00:05:37,674
dhe ai do të largohej i lumtur
me biskotat e tij me çokollatë.

90
00:05:44,054 --> 00:05:46,474
Jose nuk është ekspert i autizmit.

91
00:05:49,291 --> 00:05:52,102
Nuk ka nevojë të jesh ekspert

92
00:05:53,212 --> 00:05:57,000
as të bëjë ndonjë gjë heroike për të
përfshirë dikë.

93
00:06:00,084 --> 00:06:02,080
Thjesht duhet të jemi aty --

94
00:06:02,515 --> 00:06:04,087
(Duartrokitje)

95
00:06:10,942 --> 00:06:12,514
(Duartrokitjet mbarojnë)

96
00:06:13,607 --> 00:06:15,434
Me të vërtetë, asnjë vepër heroike --

97
00:06:16,977 --> 00:06:19,269
thjesht duhet të jemi afër.

98
00:06:21,948 --> 00:06:23,624
Dhe nëse kemi frikë nga diçka

99
00:06:24,511 --> 00:06:26,695
ose ne nuk kuptojmë diçka,

100
00:06:26,719 --> 00:06:27,968
duhet të pyesim.

101
00:06:29,182 --> 00:06:30,862
Le të jemi kureshtar

102
00:06:32,362 --> 00:06:35,522
por asnjëherë indiferent.

103
00:06:38,217 --> 00:06:41,767
Le të kemi guximin
për të parë njëri-tjetrin në sy,

104
00:06:44,386 --> 00:06:46,488
sepse duke parë,

105
00:06:46,512 --> 00:06:49,585
ne mund të hapim një botë
të tërë për dikë tjetër.

106
00:06:51,142 --> 00:06:53,540
(Duartrokitje)

107
00:06:53,564 --> 00:06:55,888
(Brohoritje)