0:00:01.278,0:00:02.657
"Më shiko!"

0:00:04.676,0:00:09.301
Kjo frazë më shndërroi në një[br]trajner të kontaktit me sy.

0:00:10.795,0:00:13.739
Unë jam nëna e Ivanit; ai është 15 vjeç.

0:00:14.519,0:00:16.463
Ivan ka autizëm,

0:00:16.487,0:00:18.032
ai nuk flet,

0:00:18.056,0:00:20.046
dhe komunikon përmes një iPad,

0:00:20.070,0:00:23.942
ku i gjithë universi i tij i fjalëve[br]ekziston në imazhe.

0:00:25.947,0:00:30.489
Ai u diagnostikua kur ishte dy e gjysmë.

0:00:31.707,0:00:35.720
E mbaj mend akoma atë ditë me dhimbje.

0:00:37.479,0:00:40.212
Burri im dhe unë ndiheshim[br]vërtet të humbur;

0:00:41.489,0:00:43.667
ne nuk dinim se ku të fillonim.

0:00:44.940,0:00:47.365
Nuk kishte internet,

0:00:47.389,0:00:49.819
ju nuk mund kërkonit informacionet[br]në Google,

0:00:50.705,0:00:52.682
kështu që i bëmë hapat e parë

0:00:53.619,0:00:55.745
vetëm nga intuita.

0:00:57.849,0:00:59.939
Ivan nuk e mbante kontaktin me sy,

0:01:01.011,0:01:03.260
ai kishte humbur fjalët që i dinte

0:01:04.284,0:01:08.261
dhe nuk iu përgjigj emrit të tij[br]ose asgjë që ne i kërkuam,

0:01:09.069,0:01:11.356
sikur fjalët të ishin zhurmë.

0:01:13.467,0:01:17.375
E vetmja mënyrë që mund ta dija

0:01:18.017,0:01:19.635
se çfarë po ndodhte me të,

0:01:20.303,0:01:21.802
atë që ndjente,

0:01:22.337,0:01:24.196
ishte ta shikoja në sy.

0:01:25.809,0:01:27.962
Por ajo urë u prish.

0:01:30.621,0:01:33.052
Si mund ti mësoja atij gjërat për jetën?

0:01:35.519,0:01:39.427
Kur i bëja gjërat që atij i pëlqenin,[br]ai më shikonte,

0:01:39.451,0:01:40.985
dhe ne ishim të lidhur.

0:01:41.885,0:01:45.453
Kështu që u përkushtova që të punoja me të[br]për ato gjëra,

0:01:45.477,0:01:49.806
kështu që do të kishim gjithnjë e më shumë[br]momente të kontaktit me sy.

0:01:51.290,0:01:57.811
Do të kalonim orë të tëra duke luajtur[br]kile me motrën e tij më të madhe, Aleksian

0:01:58.502,0:02:01.119
dhe kur thoshim: "Unë të kapa!"

0:02:02.186,0:02:03.880
ai do të shikonte përreth nesh,

0:02:04.970,0:02:09.709
dhe në atë moment,[br]unë mund të ndjeja se ai ishte gjallë.

0:02:13.088,0:02:18.015
Ne gjithashtu mbajmë një rekord[br]për orë të kaluara në pishinë.

0:02:19.182,0:02:22.538
Ivan gjithmonë kishte pasion ujin.

0:02:23.834,0:02:26.691
Mbaj mend kur ai ishte dy e gjysmë,

0:02:27.761,0:02:31.061
në një ditë dimri me shi,

0:02:31.085,0:02:33.561
Po e çoja në një pishinë të brendshme,

0:02:33.585,0:02:36.235
sepse edhe në ditë me shi[br]do të shkonim në not.

0:02:37.823,0:02:41.511
Ne ishim në autostradë,[br]dhe mora daljen e gabuar.

0:02:42.295,0:02:46.237
Ai shpërtheu në lot dhe qau[br]në mënyrë të pandërprerë,

0:02:46.261,0:02:47.781
derisa u ktheva mbrapa.

0:02:48.536,0:02:50.158
Vetëm pas kësaj ai u qetësua.

0:02:51.528,0:02:55.224
Si ishte e mundur[br]që një dy vjeç e gjysmë

0:02:55.248,0:02:57.055
nuk iu përgjigj emrit të tij,

0:02:57.851,0:03:01.975
e në mes të shiut dhe mjegullës,[br]ku unë nuk mund të shoh asgjë,

0:03:01.999,0:03:06.305
ai e dinte rrugën e saktë?

0:03:09.066,0:03:12.646
Ishte kjo kur kuptova që Ivan kishte një[br]memorje të jashtëzakonshme vizuale,

0:03:13.542,0:03:16.942
dhe kjo do të ishte rruga ime.

0:03:17.827,0:03:20.197
Kështu që unë fillova të beja[br]foto gjithçka,

0:03:20.868,0:03:23.014
dhe duke e mësuar atë si ishte jeta,

0:03:23.038,0:03:26.628
duke i treguar atij, foto nga foto.

0:03:27.758,0:03:32.456
Edhe tani, është mënyra si komunikon Ivan

0:03:32.480,0:03:33.842
çfarë dëshiron,

0:03:34.311,0:03:35.590
atë që i duhet

0:03:36.392,0:03:38.782
dhe gjithashtu atë që ndjen.

0:03:42.023,0:03:45.222
Por nuk ishte vetëm kontakti me[br]sytë e Ivanit që kishte rëndësi.

0:03:46.932,0:03:48.896
Të gjithë të tjerët kanë bërë gjithashtu.

0:03:50.735,0:03:54.725
Si mund t'i bëj njerëzit të shohin[br]jo vetëm autizmin e tij,

0:03:54.749,0:03:56.145
por ta shikojnë atë si person

0:03:57.312,0:03:58.981
dhe gjithçka që mund të japë ai;

0:04:00.316,0:04:02.062
gjithçka që mund të bëjë;

0:04:03.387,0:04:06.025
gjërat që ai i pëlqen dhe nuk i pëlqen,

0:04:06.049,0:04:07.889
ashtu si ndonjëri prej nesh?

0:04:09.311,0:04:12.381
Por për këtë, edhe unë duhej [br]të jap veten.

0:04:13.794,0:04:15.841
Unë duhej të kisha forcën ta lëshoja,

0:04:16.896,0:04:18.955
që ishte jashtëzakonisht e vështirë.

0:04:21.297,0:04:22.767
Ivan ishte 11 vjeç,

0:04:23.755,0:04:27.445
dhe ai shkonte për trajtim[br]në një lagje afër shtëpisë tonë.

0:04:28.793,0:04:32.224
Nje pasdite, [br]ndërsa e prisja,

0:04:32.863,0:04:34.199
Unë hyra në një dyqan,

0:04:34.223,0:04:37.492
një dyqan tipik lagjeje[br]me pak nga gjithçka.

0:04:38.428,0:04:39.980
Ndërsa po bëja pazar,

0:04:40.004,0:04:43.214
Fillova të flas me Jose, pronarin.

0:04:44.942,0:04:46.325
I tregova atij për Ivanin,

0:04:47.057,0:04:48.413
se ai kishte autizëm,

0:04:49.437,0:04:53.705
dhe që unë doja që ai të mësonte[br]të eci nëpër rrugë vetë,

0:04:53.729,0:04:55.829
pa e mbajtur njeri.

0:04:56.875,0:05:00.541
Prandaj vendosa ta pyes Jose[br]nëse të enjten rreth orës 14:00,

0:05:01.509,0:05:05.258
Ivan mund të vinte dhe ta ndihmonte[br]të rregullonte shishet e ujit në rafte,

0:05:05.282,0:05:07.597
sepse i pëlqente të organizonte gjëra.

0:05:07.621,0:05:11.387
Dhe si shpërblim, ai mund të blinte[br]disa biskota çokollate,

0:05:11.411,0:05:13.157
të cilat ishin të preferuarit e tij.

0:05:15.843,0:05:17.343
Ai tha "po" menjëherë.

0:05:18.815,0:05:22.057
Kështu ka kaluar një vit:

0:05:22.081,0:05:24.371
Ivan do të shkonte në dyqan të Jose,

0:05:25.312,0:05:28.756
të ndihmonte të rregullojë raftet[br]me shishe uji

0:05:28.780,0:05:34.043
me etiketat perfekte[br]rreshtuar në të njëjtën anë,

0:05:34.067,0:05:37.674
dhe ai do të largohej i lumtur[br]me biskotat e tij me çokollatë.

0:05:44.054,0:05:46.474
Jose nuk është ekspert i autizmit.

0:05:49.291,0:05:52.102
Nuk ka nevojë të jesh ekspert

0:05:53.212,0:05:57.000
as të bëjë ndonjë gjë heroike për të[br]përfshirë dikë.

0:06:00.084,0:06:02.080
Thjesht duhet të jemi aty --

0:06:02.515,0:06:04.087
(Duartrokitje)

0:06:10.942,0:06:12.514
(Duartrokitjet mbarojnë)

0:06:13.607,0:06:15.434
Me të vërtetë, asnjë vepër heroike --

0:06:16.977,0:06:19.269
thjesht duhet të jemi afër.

0:06:21.948,0:06:23.624
Dhe nëse kemi frikë nga diçka

0:06:24.511,0:06:26.695
ose ne nuk kuptojmë diçka,

0:06:26.719,0:06:27.968
duhet të pyesim.

0:06:29.182,0:06:30.862
Le të jemi kureshtar

0:06:32.362,0:06:35.522
por asnjëherë indiferent.

0:06:38.217,0:06:41.767
Le të kemi guximin[br]për të parë njëri-tjetrin në sy,

0:06:44.386,0:06:46.488
sepse duke parë,

0:06:46.512,0:06:49.585
ne mund të hapim një botë[br]të tërë për dikë tjetër.

0:06:51.142,0:06:53.540
(Duartrokitje)

0:06:53.564,0:06:55.888
(Brohoritje)