1
00:00:06,449 --> 00:00:09,209
Thực thể nào trong số này
đã tiến hóa khả năng

2
00:00:09,212 --> 00:00:13,485
điều khiển một con vật 
lớn hơn nó gấp nhiều lần?

3
00:00:13,485 --> 00:00:15,888
Câu trả lời là tất cả bọn chúng.

4
00:00:15,888 --> 00:00:17,498
Đây là những kí sinh trùng,

5
00:00:17,498 --> 00:00:21,925
sinh vật sống trên hoặc trong 
cơ thể vật chủ khác,

6
00:00:21,925 --> 00:00:25,591
để gây hại và đôi khi là giết chết.

7
00:00:25,591 --> 00:00:30,447
Kí sinh trùng sống dựa vào việc di chuyển
từ vật chủ này sang vật chủ khác,

8
00:00:30,447 --> 00:00:33,532
đôi khi là qua một loài trung gian.

9
00:00:33,532 --> 00:00:38,568
Kí sinh trùng làm được điều này
nhờ điều khiển hành vi của vật chủ,

10
00:00:38,568 --> 00:00:42,011
thỉnh thoảng qua tấn công trực tiếp vào não bộ.

11
00:00:42,011 --> 00:00:45,155
Ví dụ, đây là giun Gordian.

12
00:00:45,155 --> 00:00:47,503
Một trong những vật chủ của nó
là con dế này.

13
00:00:47,503 --> 00:00:52,033
Giun Gordian cần nước để kết đôi, 
nhưng dế lại thích nơi đất khô.

14
00:00:52,033 --> 00:00:54,635
Vì vậy khi nó đủ lớn để sinh sản,

15
00:00:54,635 --> 00:00:59,676
giun sản xuất protein làm sai lệch
hệ thống định vị của con dế.

16
00:00:59,676 --> 00:01:02,875
Con dế lạc lối này nhảy loạn xạ,

17
00:01:02,875 --> 00:01:04,353
di chuyển tới gần nước hơn,

18
00:01:04,353 --> 00:01:08,602
là cuối cùng nhảy vào đó,
thường sẽ chết đuối.

19
00:01:08,602 --> 00:01:10,976
Khi đó giun luồn lách ra, bắt đầu kết đôi

20
00:01:10,976 --> 00:01:13,353
và trứng của nó bị ăn
bởi côn trùng trong nước,

21
00:01:13,353 --> 00:01:14,700
côn trùng khi trưởng thành,

22
00:01:14,700 --> 00:01:16,083
có lãnh địa riêng,

23
00:01:16,083 --> 00:01:19,166
sẽ lại bị ăn bởi dế.

24
00:01:19,166 --> 00:01:22,438
Và do đó, giun Gordian lại tiếp tục sống.

25
00:01:22,438 --> 00:01:26,298
Đây là virus bệnh dại,
cũng là một loại kí sinh tác động lên não.

26
00:01:26,298 --> 00:01:28,990
Virus này tấn công động vật có vú,
thường là chó,

27
00:01:28,990 --> 00:01:32,592
và di chuyển theo dây thần kinh lên não

28
00:01:32,592 --> 00:01:36,258
rồi nó gây viêm 
và cuối cùng giết chết vật chủ.

29
00:01:36,258 --> 00:01:40,371
Nhưng trước đó, nó thường 
làm tăng tính hung hăng của vật chủ

30
00:01:40,371 --> 00:01:45,246
và tăng sản sinh nước miếng nhiễm dại,

31
00:01:45,246 --> 00:01:47,435
đồng thời làm nó khó nuốt vào.

32
00:01:47,435 --> 00:01:51,124
Những nhân tố này làm vật chủ
tăng xu hướng cắn vật khác

33
00:01:51,124 --> 00:01:55,332
và tăng khả năng truyền virus khi cắn.

34
00:01:55,332 --> 00:02:01,021
Còn đây là Ophiocordyceps, 
còn được gọi là nấm zombie.

35
00:02:01,021 --> 00:02:05,841
Vật chủ của nó là kiến nhiệt đới
thường sống trên ngọn cây.

36
00:02:05,841 --> 00:02:10,858
Sau khi Ophiocordyceps khoét lỗ bào tử
trên bộ xương ngoài của kiến,

37
00:02:10,858 --> 00:02:15,482
chúng gây ra chứng co quắp
khiến kiến rơi khỏi cây.

38
00:02:15,482 --> 00:02:20,330
Nấm thay đổi hành vi của kiến,
bắt nó đi lang thang vô ý thức

39
00:02:20,330 --> 00:02:24,829
tới khi nó sẩy chân vào lá cây 
có đủ điều kiện cho nấm sinh sản,

40
00:02:24,829 --> 00:02:26,979
sau đó nó sinh sản.

41
00:02:26,979 --> 00:02:28,432
Và kiến chết,

42
00:02:28,432 --> 00:02:34,982
nấm kí sinh trong cơ thể nó để xây 
một cái cuống dài và mỏng từ cổ của nó.

43
00:02:34,982 --> 00:02:37,934
Trong một vài tuần,
cuống tách khỏi bào tử,

44
00:02:37,934 --> 00:02:43,592
khiến nhiều kiến khác trở thành
zombie 6 chân đi tìm lá.

45
00:02:43,592 --> 00:02:48,863
Một trong những kẻ sát nhân nguy hiểm nhất
là một ký sinh trùng thay đổi hành vi,

46
00:02:48,863 --> 00:02:50,848
mặc dù cũng có sự an ủi,

47
00:02:50,848 --> 00:02:54,016
là không phải bộ não của chúng ta
bị cướp đi.

48
00:02:54,016 --> 00:02:57,968
Tôi đang nói về Plasmodium,
tác nhân bệnh sốt rét.

49
00:02:57,968 --> 00:03:02,082
Ký sinh trùng này cần muỗi
chuyển nó đến các vật chủ,

50
00:03:02,082 --> 00:03:05,908
vì vậy nó làm cho muỗi đốt
thường xuyên hơn và lâu hơn.

51
00:03:05,908 --> 00:03:09,020
Ngoài ra còn có bằng chứng
rằng con người khi bị nhiễm sốt rét

52
00:03:09,020 --> 00:03:11,020
trở nên thu hút hơn với muỗi,

53
00:03:11,020 --> 00:03:14,685
và muỗi sau đó sẽ chuyển những
kí sinh trùng này đi xa hơn.

54
00:03:14,685 --> 00:03:17,737
Hệ thống đa loài này là rất hiệu quả,

55
00:03:17,737 --> 00:03:22,430
gây nên hàng trăm triệu
các ca sốt rét mỗi năm.

56
00:03:22,430 --> 00:03:24,742
Và cuối cùng, có những con mèo.

57
00:03:24,742 --> 00:03:28,383
Đừng lo lắng, có lẽ không có bất kỳ
con mèo sống trong cơ thể của bạn

58
00:03:28,383 --> 00:03:29,848
và kiểm soát suy nghĩ của bạn.

59
00:03:29,848 --> 00:03:31,550
Ý tôi là, có lẽ vậy.

60
00:03:31,550 --> 00:03:35,305
Nhưng có một vi sinh vật
gọi là Toxoplasma

61
00:03:35,305 --> 00:03:39,733
mà cần cả mèo và động vật gặm nhấm
để hoàn thành vòng đời của nó.

62
00:03:39,733 --> 00:03:43,082
Khi một con chuột bị lây nhiễm
do ăn phân mèo,

63
00:03:43,082 --> 00:03:47,057
ký sinh trùng thay đổi nồng độ chất
hóa học trong não của chuột,

64
00:03:47,057 --> 00:03:50,498
làm cho nó ít đề phòng
mèo đói hơn,

65
00:03:50,498 --> 00:03:52,750
có khi còn bị thu hút bởi chúng.

66
00:03:52,750 --> 00:03:54,515
Biến chúng thành
những con mồi dễ dàng

67
00:03:54,515 --> 00:03:59,493
do đó, các loài gặm nhấm nhiễm bệnh
bị ăn thịt và lây truyền ký sinh trùng.

68
00:03:59,493 --> 00:04:01,774
Kiểm soát tâm trí thành công.

69
00:04:01,774 --> 00:04:06,209
Còn có bằng chứng cho thấy ký sinh trùng
ảnh hưởng đến hành vi của con người.

70
00:04:06,209 --> 00:04:08,683
Trong hầu hết các trường hợp,
ta không hoàn toàn hiểu

71
00:04:08,683 --> 00:04:12,988
cách chúng gây ra sự thay đổi hành vi.

72
00:04:12,988 --> 00:04:14,528
Nhưng từ những gì chúng ta biết,

73
00:04:14,528 --> 00:04:17,005
chúng ta biết rằng chúng
một hộp công cụ khá đa dạng.

74
00:04:17,005 --> 00:04:21,434
Giun Gordian dường như tác động lên
bộ não dế 1 cách trực tiếp.

75
00:04:21,434 --> 00:04:23,654
Ký sinh trùng sốt rét, mặt khác,

76
00:04:23,654 --> 00:04:26,897
khóa một loại enzyme giúp cho muỗi ăn,

77
00:04:26,897 --> 00:04:30,823
buộc muỗi phải đốt nhiều lần hơn.

78
00:04:30,823 --> 00:04:34,509
Virus dại có thể gây ra hành vi gầm gừ
muốn cắn

79
00:04:34,509 --> 00:04:37,972
bằng cách khiến hệ thống miễn dịch
hoạt động quá tải.

80
00:04:37,972 --> 00:04:39,333
Nhưng bất cứ phương pháp nào,

81
00:04:39,333 --> 00:04:41,000
khi bạn nghĩ về sự hiệu quả

82
00:04:41,000 --> 00:04:44,437
các ký sinh trùng kiểm soát
hành vi của vật chủ,

83
00:04:44,437 --> 00:04:51,374
bạn có thể thắc mắc có bao nhiêu phần
hành vi con người là bị kí sinh trùng điều khiển

84
00:04:51,374 --> 00:04:55,039
Vì hơn một nửa sinh vật trên thế giới
là kí sinh trùng,

85
00:04:55,039 --> 00:04:58,057
nó có thể nhiều hơn những gì ta nghĩ.