WEBVTT

00:00:06.169 --> 00:00:09.209
Ποια από αυτές τις οντότητες
έχει εξελίξει την ικανότητα

00:00:09.212 --> 00:00:13.485
να χειραγωγεί ένα ζώο
με πολλαπλάσιο μέγεθος από αυτό;

00:00:13.485 --> 00:00:15.888
Η απάντηση είναι, όλες τους.

00:00:15.888 --> 00:00:17.498
Όλα τους είναι παράσιτα,

00:00:17.498 --> 00:00:21.925
οργανισμοί που ζουν εις βάρος 
ή μέσα σε έναν άλλο ξενιστή οργανισμό,

00:00:21.925 --> 00:00:25.591
τον οποίο βλάπτουν και περιστασιακά
τον θανατώνουν κιόλας.

00:00:25.591 --> 00:00:30.447
Η επιβίωσή τους εξαρτάται από τη μετάδοσή
τους από τον έναν ξενιστή στον επόμενο,

00:00:30.447 --> 00:00:33.532
μερικές φορές μέσω κάποιου 
ενδιάμεσου είδους.

00:00:33.532 --> 00:00:38.568
Τα παράσιτα το επιτυγχάνουν μαεστρικά μέσω
χειραγώγησης της συμπεριφοράς του ξενιστή,

00:00:38.568 --> 00:00:42.011
μερικές φορές με απ' ευθείας
απόκτηση ελέγχου του εγκεφάλου τους.

00:00:42.011 --> 00:00:45.155
Για παράδειγμα, αυτό είναι 
ο νηματώδης σκώληκας Gordian.

00:00:45.155 --> 00:00:47.503
Ένας από τους ξενιστές του, 
αυτός ο γρύλος.

00:00:47.503 --> 00:00:52.033
Ο σκώληκας θέλει νερό για να ζευγαρώσει,
αλλά ο γρύλος προτιμά τα χερσαία εδάφη.

00:00:52.033 --> 00:00:54.635
Όταν λοιπόν γίνει αρκετά μεγάλο
για να αναπαραχθεί,

00:00:54.635 --> 00:00:59.676
ο σκώληκας παράγει πρωτεΐνες που
μπερδεύουν τον προσανατολισμό του γρύλου.

00:00:59.676 --> 00:01:02.875
Ο μπερδεμένος γρύλος
χοροπηδάει σπασμωδικά,

00:01:02.875 --> 00:01:04.352
προσεγγίζει το νερό

00:01:04.352 --> 00:01:08.602
και τελικά, πηδάει μέσα, με συχνό
επακόλουθο τον πνιγμό του.

00:01:08.602 --> 00:01:10.976
Ο σκώληκας εξέρχεται για να ζευγαρώσει

00:01:10.976 --> 00:01:13.353
και τα αυγά του τρώγονται
από μικρά υδρόβια έντομα

00:01:13.353 --> 00:01:14.700
τα οποία ωριμάζουν,

00:01:14.700 --> 00:01:16.083
εποικίζουν την ξηρά,

00:01:16.083 --> 00:01:19.166
και με τη σειρά τους, γίνονται
τροφή για νέους γρύλους.

00:01:19.166 --> 00:01:22.438
Με αυτό τον τρόπο, ο νηματώδης σκώληκας
συνεχίζει τον κύκλο του.

00:01:22.438 --> 00:01:26.298
Εδώ έχουμε τον ιό της λύσσας, άλλο ένα
παράσιτο που παρεμβαίνει στον εγκέφαλο.

00:01:26.298 --> 00:01:28.990
Αυτός ο ιός μολύνει θηλαστικά,
συχνά σκύλους,

00:01:28.990 --> 00:01:32.592
και ταξιδεύει, μέσω των νεύρων του ζώου, 
μέχρι τον εγκέφαλό του,

00:01:32.592 --> 00:01:36.258
όπου προκαλεί φλεγμονή,
η οποία τελικά σκοτώνει τον ξενιστή.

00:01:36.258 --> 00:01:40.371
Πριν όμως το κάνει, συχνά αυξάνει
την επιθετικότητα του ξενιστή

00:01:40.371 --> 00:01:45.246
και αυξάνει την παραγωγή σάλιου
που περιέχει και μεταδίδει τη λύσσα,

00:01:45.246 --> 00:01:47.435
ενώ κάνει δύσκολη την κατάποσή του.

00:01:47.435 --> 00:01:51.124
Έτσι αυξάνεται η πιθανότητα
ο ξενιστής να δαγκώσει ένα άλλο ζώο

00:01:51.124 --> 00:01:55.332
οπότε και η πιθανότητα να μεταδώσει 
έτσι τον ιό όταν το κάνει.

00:01:55.332 --> 00:02:01.021
Τώρα, να σας γνωρίσω τον Ophiocordyceps,
γνωστό και ως ο μύκητας «ζόμπι».

00:02:01.021 --> 00:02:05.841
Επιλέγει τροπικά μυρμήγκια
τα οποία κανονικά ζουν σε κορυφές δέντρων.

00:02:05.841 --> 00:02:10.858
Αφού τα σπόρια του μύκητα Ophiocordyceps 
τρυπήσουν τον εξωσκελετό του μυρμηγκιού,

00:02:10.858 --> 00:02:15.482
ενεργοποιούν την πρόκληση σπασμών που 
κάνουν το μυρμήγκι να πέσει από το δέντρο.

00:02:15.482 --> 00:02:20.330
Ο μύκητας αλλάζει τη συμπεριφορά του,
εξαναγκάζοντάς το να περιπλανάται άσκοπα

00:02:20.330 --> 00:02:24.829
μέχρι να πέσει πάνω σε φύλλα φυτών με τις
ιδανικές συνθήκες αναπαραγωγής μυκήτων,

00:02:24.829 --> 00:02:26.979
όπου και προσκολλάται.

00:02:26.979 --> 00:02:28.432
Το μυρμήγκι πεθαίνει,

00:02:28.432 --> 00:02:31.982
και ο μύκητας παρασιτεί στο σώμα

00:02:31.982 --> 00:02:34.982
για να φτιάξει έναν ψηλό,
λεπτό μίσχο από τον λαιμό.

00:02:34.982 --> 00:02:37.934
Μέσα σε λίγες εβδομάδες,
ο μίσχος εκτοξεύει μακριά σπόρια,

00:02:37.934 --> 00:02:43.592
τα οποία μετατρέπουν περισσότερα μυρμήγκια
σε εξάποδα ζόμπι που αναζητούν φύλλα.

00:02:43.592 --> 00:02:48.863
Ένας θανατερούς εχθρούς της ανθρωπότητας
είναι ένα παράσιτο αλλαγής συμπεριφοράς,

00:02:48.863 --> 00:02:50.848
το οποίο, αν αποτελεί καθόλου παρηγοριά,

00:02:50.848 --> 00:02:54.016
δεν παίρνει τον έλεγχο του εγκεφάλου μας.

00:02:54.016 --> 00:02:57.968
Μιλάω για το Πλασμώδιο,
το οποίο προκαλεί την ελονοσία.

00:02:57.968 --> 00:03:02.082
Το παράσιτο αυτό χρειάζεται τα κουνούπια
για να μεταφερθεί μεταξύ των ξενιστών του,

00:03:02.082 --> 00:03:05.908
οπότε και τα κάνει να τσιμπάνε πιο συχνά
και για περισσότερη διάρκεια.

00:03:05.908 --> 00:03:09.020
Υπάρχουν αποδείξεις ότι οι άνθρωποι
που μολύνονται από ελονοσία

00:03:09.020 --> 00:03:11.020
ελκύουν περισσότερο τα κουνούπια,

00:03:11.020 --> 00:03:14.685
τα οποία θα τους τσιμπήσουν
και θα μεταφέρουν το παράσιτο παραπέρα.

00:03:14.685 --> 00:03:17.737
Αυτό το σύστημα πολλών ξενιστών
είναι τόσο αποτελεσματικό,

00:03:17.737 --> 00:03:22.430
που οδηγεί σε εκατοντάδες εκατομμύρια 
κρούσματα ελονοσίας κάθε χρόνο.

00:03:22.430 --> 00:03:24.742
Κλείνοντας, υπάρχουν και οι γάτες.

00:03:24.742 --> 00:03:28.383
Μην ανησυχείτε, πιθανότατα δεν υπάρχουν
γάτες που ζουν στο σώμα σας

00:03:28.383 --> 00:03:29.848
και ελέγχουν τις σκέψεις σας.

00:03:29.848 --> 00:03:31.550
Εννοώ, πιθανότατα.

00:03:31.550 --> 00:03:35.305
Αλλά υπάρχει ένας μικροοργανισμός
που ονομάζεται Τοξόπλασμα

00:03:35.305 --> 00:03:39.733
και χρειάζεται γάτες και τρωκτικά
ώστε να ολοκληρώσει τον κύκλο ζωής του.

00:03:39.733 --> 00:03:43.082
Όταν ένας αρουραίος μολύνεται
τρώγοντας περιττώματα γάτας,

00:03:43.082 --> 00:03:47.057
το παράσιτο αλλάζει τα επίπεδα
χημικών ουσιών στον εγκέφαλό του,

00:03:47.057 --> 00:03:50.498
κάνοντάς τον λιγότερο προσεκτικό
όταν γυροφέρνει πεινασμένα αιλουροειδή

00:03:50.498 --> 00:03:52.750
ίσως ακόμα και να του προκαλεί 
έλξη προς αυτά.

00:03:52.750 --> 00:03:54.515
Έτσι γίνονται εύκολα θύματα,

00:03:54.515 --> 00:03:59.493
οπότε τα μολυσμένα αυτά τρωκτικά
καταναλώνονται και μεταφέρουν το παράσιτο.

00:03:59.493 --> 00:04:01.774
Έλεγχος σκέψης, επιτυχής.

00:04:01.774 --> 00:04:06.209
Υπάρχουν ακόμα στοιχεία ότι το παράσιτο
επηρεάζει και την ανθρώπινη συμπεριφορά.

00:04:06.209 --> 00:04:08.683
Στις περισσότερες περιπτώσεις,
δεν κατανοούμε πλήρως

00:04:08.683 --> 00:04:12.988
πώς τα παράσιτα αυτά κατορθώνουν τέτοια 
επιτεύγματα τροποποιήσης συμπεριφοράς.

00:04:12.988 --> 00:04:14.528
Αλλά από αυτά που γνωρίζουμε,

00:04:14.528 --> 00:04:17.005
μπορούμε να πούμε ότι έχουν
μια ευρεία εργαλειοθήκη.

00:04:17.005 --> 00:04:21.434
Οι σκώληκες Gordian φαίνεται να επηρεάζουν
άμεσα τους εγκεφάλους των γρύλων.

00:04:21.434 --> 00:04:23.654
Το παράσιτο της ελονοσίας από την άλλη,

00:04:23.654 --> 00:04:27.017
αναστέλλει τη λειτουργία ενός ενζύμου
που βοηθά τα κουνούπια να τραφούν

00:04:27.017 --> 00:04:30.823
εξαναγκάζοντάς τα
να τσιμπάνε ξανά και ξανά.

00:04:30.823 --> 00:04:34.699
Ο ιός της λύσσας ίσως να προκαλεί αυτήν 
την επιθετική, γεμάτη σάλια συμπεριφορά

00:04:34.699 --> 00:04:37.972
λόγω υπερ-ενεργοποίησης
του ανοσοποιητικού συστήματος.

00:04:37.972 --> 00:04:39.333
Όποια κι αν είναι η μέθοδος,

00:04:39.333 --> 00:04:41.000
όταν σκέφτεστε πόσο αποτελεσματικά

00:04:41.000 --> 00:04:44.437
αυτά τα παράσιτα ελέγχουν
τη συμπεριφορά των ξενιστών τους,

00:04:44.437 --> 00:04:45.664
ίσως αναρωτιέστε

00:04:45.704 --> 00:04:51.374
τι μέρος της ανθρώπινης συμπεριφοράς
οφείλεται στα παράσιτα.

00:04:51.374 --> 00:04:55.039
Δεδομένου ότι περισσότερα
από τα μισά είδη της Γης είναι παράσιτα,

00:04:55.039 --> 00:04:58.057
ίσως να είναι περισσότερο 
από ότι φανταζόμαστε.