1 00:00:00,044 --> 00:00:02,190 Bu vidyoda biz Misir 2 00:00:02,190 --> 00:00:04,607 haqqında məlumat verəcəyik, 3 00:00:06,015 --> 00:00:09,527 hansı ki,coğrafi baxımından olduqca 4 00:00:09,527 --> 00:00:14,144 Afrikanın şimal-şərqindəki müasir Misir dövlətinə yaxından uyğun gəlir. 5 00:00:14,144 --> 00:00:16,906 İndi həm qədim Misirdə Mərkəzi xüsusiyyət 6 00:00:16,906 --> 00:00:19,833 həm də müasir Misirdə Nil çayıdır 7 00:00:19,833 --> 00:00:22,962 orada gördüyünüz mavi olandır. 8 00:00:22,962 --> 00:00:26,572 Nil Çayı dünyanın ən böyük çaylarından biridir. 9 00:00:26,572 --> 00:00:29,539 Ən uzun çay kimi Amazon çayına rəqibdir 10 00:00:29,539 --> 00:00:32,685 və Nil çayının qolunun mənsəbi 11 00:00:32,685 --> 00:00:35,421 bu şəkilin cənubundan başlayır 12 00:00:35,421 --> 00:00:37,742 və su şimala doğru axır 13 00:00:37,742 --> 00:00:41,442 və nəticədə delta Aralıq dənizinə axır. 14 00:00:41,442 --> 00:00:46,012 Çayın dənizə açıldığı delta 15 00:00:46,012 --> 00:00:49,505 adlanır çünki, gördüyünüz kimi bu çaylar 16 00:00:49,505 --> 00:00:50,451 bunu burada olan 17 00:00:50,451 --> 00:00:51,627 peyk şəkillərindən görə bilərsiniz, 18 00:00:51,627 --> 00:00:53,593 bir dəstə budaqlanmağa başlayırlar 19 00:00:53,593 --> 00:00:56,916 bu baş aşağı üç bucaqlı olan bölgə 20 00:00:56,916 --> 00:00:58,796 hansı ki, biraz 21 00:00:58,796 --> 00:01:01,633 tərsinə görünən Yunan əlifbasına oxşayır, 22 00:01:01,633 --> 00:01:03,716 və buna görə də Delta çayı bu cür adlanır. 23 00:01:03,716 --> 00:01:05,305 bu sadəcə alt-üst olur. 24 00:01:05,305 --> 00:01:06,552 Əgər başqa yolla axırıdısa, 25 00:01:06,552 --> 00:01:08,432 bu sağ tərfədən yuxarıya dpğru axan delta olardı. 26 00:01:08,432 --> 00:01:12,126 Beləliklə,Nil Çayı deyə bilərsiniz ki, 27 00:01:12,126 --> 00:01:16,126 Afrikanın şərqindən Aralıq dənizinə tökülür 28 00:01:17,328 --> 00:01:19,781 çünki, şimala doğru axı olduğundan 29 00:01:19,781 --> 00:01:22,953 çayın cənub hissələri yuxarı istiqamətlidir 30 00:01:22,953 --> 00:01:25,680 və onlar Yuxarı Nil Çayı adlanır. 31 00:01:25,680 --> 00:01:26,513 Yəni, yuxarı 32 00:01:27,571 --> 00:01:31,406 Yuxarı Nil Çayı əslində cənub hissəsidir 33 00:01:31,406 --> 00:01:33,270 aşağı Nil Çayının. 34 00:01:33,270 --> 00:01:36,456 Bir daha ,buna səbəb odur ki, Yuxarı Nil yuxardadır 35 00:01:36,456 --> 00:01:39,525 həm də yüksəkliklərdən axır 36 00:01:39,525 --> 00:01:40,846 aşağı yüksəkliyə doğru. 37 00:01:40,846 --> 00:01:45,039 Cənuba doğru getdikcə, daha yüksək yüksəkliklərə çatmaq olur. 38 00:01:45,039 --> 00:01:48,683 indi çayın vacib olmasının səbəbi odur ki, 39 00:01:48,683 --> 00:01:50,315 biz bunu dəflərlə araşdırmışıq 40 00:01:50,315 --> 00:01:52,101 çaylar təzə suyun mənbəyidir, 41 00:01:52,101 --> 00:01:55,339 daşqın baş verdikdə ,ətrafdakı torpağı məhsuldar edirlər 42 00:01:55,339 --> 00:01:57,160 bunlar əkinçilik üçün əlverişlidir, 43 00:01:57,160 --> 00:01:59,381 Nil vadisi ilk yerlərdən biridir ki 44 00:01:59,381 --> 00:02:01,731 kənd təsərrüfatının inkişaf etdiyini görürük 45 00:02:01,731 --> 00:02:04,340 Neolit dövründə. 46 00:02:04,340 --> 00:02:06,190 əslində,inandğımız insan məskunlaşması 47 00:02:06,190 --> 00:02:08,911 Nil vadisi boyunca olub 48 00:02:08,911 --> 00:02:12,161 eramızdan əvvəl 6000-ci ilə qədər ya da 8000 il əvvəl 49 00:02:14,321 --> 00:02:18,272 ordada da ola bilərdi. 50 00:02:18,272 --> 00:02:19,781 O kənd təsərrüfatının olması 51 00:02:19,781 --> 00:02:22,212 daha yüksək əhali sıxlığının yaranmasına imkan verdi 52 00:02:22,212 --> 00:02:24,271 hansı ki, əməyin daha çox ixtisaslaşmasına 53 00:02:24,271 --> 00:02:26,170 və mürəkkəb cəmiyyətlərə imkan verdi. 54 00:02:26,170 --> 00:02:28,103 Təsadüf deyil ki 55 00:02:28,103 --> 00:02:32,464 bəzi böyük sivilizasiyalar burda meydana gəlib. 56 00:02:32,464 --> 00:02:36,297 İndi, Nil Çayının hekayəsi və ya Misirin 57 00:02:37,882 --> 00:02:40,590 bir -biri ilə sıx bağlıdır, 58 00:02:40,590 --> 00:02:43,446 Misir bu bölgənin çoc hissəsi sayılsa da, 59 00:02:43,446 --> 00:02:47,004 insan əhalisinin çoxu, bu doğrudur 60 00:02:47,004 --> 00:02:51,171 o məhsuldar torpağın ətrafında, çayın kənarındadır 61 00:02:53,107 --> 00:02:56,815 kənd təsərrüfatının əsl olduğu yerdir. 62 00:02:56,815 --> 00:02:59,315 Əslində,bu qədim Misirlilər üçün çox vacib idi 63 00:02:59,315 --> 00:03:01,307 onların bütün təqvimi, fəsili 64 00:03:01,307 --> 00:03:04,042 hamısı Nil Çayına bağlıdır. 65 00:03:04,042 --> 00:03:05,746 su basması deyilən bir mövsümləri var idi 66 00:03:05,746 --> 00:03:08,365 ya da torpağın məhsuldar olmasına səbəb olan çayın daşması. 67 00:03:08,365 --> 00:03:10,138 Böyümə adlı bir mövsüm var idi 68 00:03:10,138 --> 00:03:12,145 hansı ki, indi məhsulların böyüməsindən danışır 69 00:03:12,145 --> 00:03:14,615 məhsul mövsümü keçirdilər. 70 00:03:14,615 --> 00:03:18,889 min ildir bu vadidə insanlar var idi 71 00:03:18,889 --> 00:03:20,926 ancaq qədim Misirdən danışsaq, 72 00:03:20,926 --> 00:03:23,895 rəsmi olaraq bu barədə mədniyyət haqqında danışırıq 73 00:03:23,895 --> 00:03:25,895 təqribən eramizdan əvvəl 31003150 74 00:03:30,346 --> 00:03:33,205 burada da olan zaman çizelgesesidir. 75 00:03:33,205 --> 00:03:36,746 Beləliklə biz, zaman çizelgeniz haqqında danışırıq 76 00:03:36,746 --> 00:03:38,029 bunun nəzərə alinmasının səbəbi 77 00:03:38,029 --> 00:03:41,071 Qədim Misir mədəniyyətinin başlanğıcı 78 00:03:41,071 --> 00:03:42,658 inandığımız zaman budur 79 00:03:42,658 --> 00:03:46,954 ki, yuxarı və aşağı Misir ilk dəfə olaraq birləşib 80 00:03:46,954 --> 00:03:50,126 kralın rəhbərliyi altında və orada fərqli istifadə olunan ad var 81 00:03:50,126 --> 00:03:52,293 Narmer bəzən isə Menes. 82 00:03:55,991 --> 00:03:57,433 Bəzi şeyləri səhv tələffüz edəcəm 83 00:03:57,433 --> 00:04:00,561 hərdən olur,yəqin burada da edirəm. 84 00:04:00,561 --> 00:04:04,728 O, üst və alt Misiri birləşdirən kral idi 85 00:04:05,713 --> 00:04:09,609 imperiyaya birləşdirən idi 86 00:04:09,609 --> 00:04:11,880 hansı ki, min il boyunca davam etdi 87 00:04:11,880 --> 00:04:15,298 bu boşluqların hər biri yüz ildir. 88 00:04:15,298 --> 00:04:18,070 Biz çox böyük bir vaxt keçəcəyik 89 00:04:18,070 --> 00:04:22,118 lakin,qədim Misir mədəniyyəti təxminən 90 00:04:22,118 --> 00:04:23,785 üç krallığa bölündü. 91 00:04:24,673 --> 00:04:28,719 Təxminən eramızdan əvvəl 92 00:04:28,719 --> 00:04:31,802 27-ci əsrdən 93 00:04:34,331 --> 00:04:37,081 17-ci əsrə kimi keçmiş köhnə səltənətiniz var. 94 00:04:39,700 --> 00:04:43,220 Orta krallıq və yeni krallıq var. 95 00:04:43,220 --> 00:04:46,660 Bir daha, bu buradadır 96 00:04:46,660 --> 00:04:49,410 min ildən artıq tarixi var. 97 00:04:50,339 --> 00:04:53,521 bunun arasında, ara dövrlər var 98 00:04:53,521 --> 00:04:56,090 harada ki, krallıq və ya imperiya 99 00:04:56,090 --> 00:04:57,827 bir az daha parçalanmışdı. 100 00:04:57,827 --> 00:05:00,124 Bu ara dövrlərdən bəzilərində 101 00:05:00,124 --> 00:05:02,774 biraz xarici qaydalarınız var. 102 00:05:02,774 --> 00:05:06,191 Lakin, nə baş verdiyini anlamaq üçün 103 00:05:06,191 --> 00:05:07,550 bu min il ərzində, 104 00:05:07,550 --> 00:05:09,161 və başımda bir növ gülürəm 105 00:05:09,161 --> 00:05:13,490 çünki iki, üç min ili əhatə etmək çətindir 106 00:05:13,490 --> 00:05:15,489 yalnız bir neçə dəqiqə ərzində 107 00:05:15,489 --> 00:05:17,946 sizə ancaq bu xəbər verəcək qədim Misir 108 00:05:17,946 --> 00:05:20,437 sivilizasiyası haqqında. 109 00:05:20,437 --> 00:05:23,587 İndi krallara firon deyilir 110 00:05:23,587 --> 00:05:25,779 lakin, gördüyümüz kimi firon termini istifadə olunmur 111 00:05:25,779 --> 00:05:26,779 yeni krallığa çatana kimi. 112 00:05:26,779 --> 00:05:28,390 Lakin , mən krallara firon kimi müraciət edəcəm 113 00:05:28,390 --> 00:05:30,598 bu vidyo boyunca, 114 00:05:30,598 --> 00:05:31,569 sadəcə demək üçün ki, bunlar Misir padşahlarıdırlar. 115 00:05:31,569 --> 00:05:33,871 Köhnə krallıq bugün bəlkədə ən çox tanınır 116 00:05:33,871 --> 00:05:37,871 bizim tanınmış mədəniyyətimizdə ən çox əlaqəli 117 00:05:39,369 --> 00:05:41,838 olan şey qədim Misir və onun piramidalarıdır. 118 00:05:41,838 --> 00:05:45,814 Bu da piramidalardır 119 00:05:45,814 --> 00:05:47,962 orada müqəddəss Giza piramidası var 120 00:05:47,962 --> 00:05:49,733 hansı ki, müasir Qahirə yaxınlığındadır. 121 00:05:49,733 --> 00:05:52,766 Bu Sfenksdir və onlar köhnə dövrdə tikilmişdir 122 00:05:52,766 --> 00:05:56,894 Firon Sneferu və Xufu adı altında 123 00:05:56,894 --> 00:06:01,850 eramızdan əvvəl 26-cı əsrdə. 124 00:06:01,850 --> 00:06:03,850 Bİz daha yaxşı anlayış əldə etmək üçün çalışırıq 125 00:06:07,249 --> 00:06:09,200 ki, bu necə olmuşdur. 126 00:06:09,200 --> 00:06:10,833 Biz əslində indi inanmırıq 127 00:06:10,833 --> 00:06:12,568 ki, bu qul əməyi ilə həyata keçirilir 128 00:06:12,568 --> 00:06:14,644 əslində deyə bilərdik ki, 129 00:06:14,644 --> 00:06:17,270 verginin bir növü kimi kəndlilər tərəfindən fasilələr dövründə edildi. 130 00:06:17,270 --> 00:06:21,479 yaxşı, sən əkirsən yoxsa biçirsən? 131 00:06:21,479 --> 00:06:24,569 İndi ki sənin bir az vaxtın var. 132 00:06:24,569 --> 00:06:25,971 və bu kənd təsərrüfatının vacibliyini göstərir 133 00:06:25,971 --> 00:06:27,966 insanları azad etmək üçün, 134 00:06:27,966 --> 00:06:30,041 ki, niyə fironlara kömək etmirsiniz kütləvi türbələr tikməyə 135 00:06:30,041 --> 00:06:33,386 müxtəlif təxminlər gördüm 136 00:06:33,386 --> 00:06:35,036 hansı ki, yer tutur 137 00:06:35,036 --> 00:06:36,339 hardasa 10 və 100000 nəfər hər birini qurmaq üçün. 138 00:06:36,339 --> 00:06:40,877 Bunlar bu gün də var 139 00:06:40,877 --> 00:06:42,701 4500 il əvvəl tikilmişdirlər 140 00:06:42,701 --> 00:06:45,868 ikonik simvollardan bəziləri 141 00:06:46,707 --> 00:06:49,087 bəşəriyyətin indiyədək yaratdığıdandır. 142 00:06:49,087 --> 00:06:51,670 Qədim Misir haqqında çox şey bilməyimizin səbəbi 143 00:06:52,548 --> 00:06:56,715 odur ki, biz yazıları deşifr etməyə çalışdıq. 144 00:06:58,547 --> 00:07:01,368 Bunlar simvolikdir, bu cür piktoqrafları var 145 00:07:01,368 --> 00:07:03,224 bu hiyegroflər barədə bilirəm ki, eşitmisən 146 00:07:03,224 --> 00:07:05,335 əvvəlcə 147 00:07:05,335 --> 00:07:06,414 və bir anlıq nə dedikləri barədə anlayışımız olmadı 148 00:07:06,414 --> 00:07:08,492 Bu şifrəmələri bu türbələrdə görə bilərik 149 00:07:08,492 --> 00:07:10,683 belə bir hiss yarandı ki, bu cür türbələr 150 00:07:10,683 --> 00:07:13,194 əsasəndə piramida kimi olanlar 151 00:07:13,194 --> 00:07:15,103 uyğundur bu krallara 152 00:07:15,103 --> 00:07:16,750 təbəqələşmiş bir cəmiyyət olduğunu deyə bilərik 153 00:07:16,750 --> 00:07:19,522 başqalarıdan daha yaxşı türbə olması 154 00:07:19,522 --> 00:07:21,407 lakin,biz elə də anlamadıq nə baş verdiyindən 155 00:07:21,407 --> 00:07:23,433 araşdırana kimi ki, bu Rosetta Stonedur 156 00:07:23,433 --> 00:07:27,018 1799-cu ildə kəşf edilmişdir. 157 00:07:27,018 --> 00:07:29,325 Bunun dəyərli olmasının səbəbi 158 00:07:29,325 --> 00:07:32,220 eyni mətn olmasıdır 159 00:07:32,220 --> 00:07:33,405 üç fərqli dildə yazılmışdır. 160 00:07:33,405 --> 00:07:35,966 Hiyeroqliflərdə yazılmışdır 161 00:07:35,966 --> 00:07:38,335 qədim Misirlilərin 162 00:07:38,335 --> 00:07:40,166 sonra Misirdə istifadə edilən skript yazılmışdır 163 00:07:40,166 --> 00:07:43,156 Demotik Misirli adında və ən əsası 164 00:07:43,156 --> 00:07:45,920 o da yunanca yazılmışdır. 165 00:07:45,920 --> 00:07:49,193 Tarixçilər deyə bilərdi 166 00:07:49,193 --> 00:07:52,023 biz indi başlaya bilərik simvolları deşifrə etməyə 167 00:07:52,023 --> 00:07:54,756 çünki, bizdə tərcüməsi var 168 00:07:54,756 --> 00:07:57,166 və buna görə də ilk sivilizasiyalardan biridir 169 00:07:57,166 --> 00:07:58,939 harada ki, şəkilləri bir yerə yığmağı bacarırıq. 170 00:07:58,939 --> 00:08:02,276 Hiyeroqliflər ilk yazı növlərindən biridir. 171 00:08:02,276 --> 00:08:06,275 172 00:08:06,275 --> 00:08:09,437 173 00:08:09,437 --> 00:08:13,778 174 00:08:13,778 --> 00:08:16,881 175 00:08:16,881 --> 00:08:18,944 176 00:08:18,944 --> 00:08:20,461 177 00:08:20,461 --> 00:08:22,471 178 00:08:22,471 --> 00:08:23,626 179 00:08:23,626 --> 00:08:25,368 180 00:08:25,368 --> 00:08:29,417 181 00:08:29,417 --> 00:08:31,598 182 00:08:31,598 --> 00:08:33,288 183 00:08:33,288 --> 00:08:36,455 184 00:08:36,455 --> 00:08:38,366 185 00:08:38,366 --> 00:08:40,666 186 00:08:40,666 --> 00:08:43,903 187 00:08:43,903 --> 00:08:46,972 188 00:08:46,972 --> 00:08:48,431 189 00:08:48,431 --> 00:08:51,348 190 00:08:53,002 --> 00:08:55,794 191 00:08:55,794 --> 00:08:58,793 192 00:08:58,793 --> 00:09:01,751 193 00:09:01,751 --> 00:09:04,918 194 00:09:05,969 --> 00:09:10,468 195 00:09:10,468 --> 00:09:13,244 196 00:09:13,244 --> 00:09:15,402 197 00:09:15,402 --> 00:09:17,905 198 00:09:17,905 --> 00:09:21,855 199 00:09:21,855 --> 00:09:25,355 200 00:09:26,876 --> 00:09:30,883 201 00:09:30,883 --> 00:09:33,133 202 00:09:34,548 --> 00:09:36,872 203 00:09:36,872 --> 00:09:39,060 204 00:09:39,060 --> 00:09:41,074 205 00:09:41,074 --> 00:09:42,830 206 00:09:42,830 --> 00:09:45,932 207 00:09:45,932 --> 00:09:47,793 208 00:09:47,793 --> 00:09:51,021 209 00:09:51,021 --> 00:09:54,354 210 00:09:55,839 --> 00:09:57,509 211 00:09:57,509 --> 00:09:59,366 212 00:09:59,366 --> 00:10:02,755 213 00:10:02,755 --> 00:10:06,347 214 00:10:06,347 --> 00:10:11,134 215 00:10:11,134 --> 00:10:14,343 216 00:10:14,343 --> 00:10:17,011 217 00:10:17,011 --> 00:10:21,485 218 00:10:21,485 --> 00:10:23,115 219 00:10:23,115 --> 00:10:25,399 220 00:10:25,399 --> 00:10:27,584 221 00:10:27,584 --> 00:10:32,569 222 00:10:32,569 --> 00:10:37,008 223 00:10:37,008 --> 00:10:38,889 224 00:10:38,889 --> 00:10:41,886 225 00:10:41,886 --> 00:10:45,238 226 00:10:45,238 --> 00:10:47,978 227 00:10:47,978 --> 00:10:52,145 228 00:10:54,113 --> 00:10:57,179 229 00:10:57,179 --> 00:11:00,106 230 00:11:00,106 --> 00:11:04,273 231 00:11:05,474 --> 00:11:09,641 232 00:11:12,064 --> 00:11:13,726 233 00:11:13,726 --> 00:11:15,413 234 00:11:15,413 --> 00:11:19,561 235 00:11:19,561 --> 00:11:23,018 236 00:11:23,018 --> 00:11:24,994 237 00:11:24,994 --> 00:11:26,680 238 00:11:26,680 --> 00:11:29,109 239 00:11:29,109 --> 00:11:30,859 240 00:11:31,703 --> 00:11:35,870 241 00:11:36,955 --> 00:11:40,626 242 00:11:40,626 --> 00:11:44,720 243 00:11:44,720 --> 00:11:46,549 244 00:11:46,549 --> 00:11:50,068 245 00:11:50,068 --> 00:11:52,665 246 00:11:52,665 --> 00:11:55,183 247 00:11:55,183 --> 00:11:59,145 248 00:11:59,145 --> 00:12:03,312 249 00:12:04,546 --> 00:12:05,903 250 00:12:05,903 --> 00:12:06,927 251 00:12:06,927 --> 00:12:08,434 252 00:12:08,434 --> 00:12:10,861 253 00:12:10,861 --> 00:12:13,835 254 00:12:13,835 --> 00:12:15,925 255 00:12:15,925 --> 00:12:18,334 256 00:12:18,334 --> 00:12:21,264 257 00:12:21,264 --> 00:12:24,154 258 00:12:24,154 --> 00:12:28,022 259 00:12:28,022 --> 00:12:30,777 260 00:12:30,777 --> 00:12:33,202 261 00:12:33,202 --> 00:12:35,154 262 00:12:35,154 --> 00:12:38,188 263 00:12:38,188 --> 00:12:41,794 264 00:12:41,794 --> 00:12:45,725 265 00:12:45,725 --> 00:12:47,625 266 00:12:47,625 --> 00:12:50,784 267 00:12:50,784 --> 00:12:53,895 268 00:12:53,895 --> 00:12:56,241 269 00:12:56,241 --> 00:12:59,543 270 00:12:59,543 --> 00:13:02,902 271 00:13:02,902 --> 00:13:06,342 272 00:13:06,342 --> 00:13:09,251 273 00:13:09,251 --> 00:13:12,611 274 00:13:12,611 --> 00:13:14,353 275 00:13:14,353 --> 00:13:16,994 276 00:13:16,994 --> 00:13:20,034 277 00:13:20,034 --> 00:13:22,094 278 00:13:22,094 --> 00:13:24,138 279 00:13:24,138 --> 00:13:25,719 280 00:13:25,719 --> 00:13:27,749 281 00:13:27,749 --> 00:13:29,612 282 00:13:29,612 --> 00:13:33,068 283 00:13:33,068 --> 00:13:35,906 284 00:13:35,906 --> 00:13:38,422 285 00:13:38,422 --> 00:13:42,269 286 00:13:42,269 --> 00:13:44,985 287 00:13:44,985 --> 00:13:46,902 288 00:13:47,815 --> 00:13:50,876 289 00:13:50,876 --> 00:13:53,450 290 00:13:53,450 --> 00:13:56,275 291 00:13:56,275 --> 00:13:57,792 292 00:13:57,792 --> 00:14:00,366 293 00:14:00,366 --> 00:14:01,917 294 00:14:01,917 --> 00:14:05,462 295 00:14:05,462 --> 00:14:07,640 296 00:14:07,640 --> 00:14:09,653 297 00:14:09,653 --> 00:14:11,909 və köhnə krallığın paytaxtı. 298 00:14:11,909 --> 00:14:14,862 Qədim Misirdə bunlar baş verirdi.