1
00:00:00,000 --> 00:00:04,522
Esperantoa eraikitako hizkuntza gehien erabilia da munduan.

2
00:00:04,522 --> 00:00:08,859
Jatorrian nazioarteko komunikazioarentzat egina zen,

3
00:00:08,859 --> 00:00:12,149
baina orain jatorrizko Esperantoa duen pertsonak daude.

4
00:00:12,149 --> 00:00:16,190
Nola da jatorrizko Esperantoa duen pertsonen bizia?

5
00:00:16,190 --> 00:00:20,023
Esperanto: jaiotzatiko hiztuna bezala

6
00:00:20,023 --> 00:00:23,479
Nor zara?

7
00:00:23,479 --> 00:00:25,859
Kaixo, Stela naiz.

8
00:00:25,859 --> 00:00:28,371
Hogeita zazpi urte dauzkat.

9
00:00:28,371 --> 00:00:31,631
Oraintxe Bruselan bizi naiz,

10
00:00:31,631 --> 00:00:34,858
Europako Parlamentuarentzat lan egiten dut.

11
00:00:34,858 --> 00:00:38,641
Berez Hungariako-Frantziakoa naiz.

12
00:00:38,641 --> 00:00:40,987
Nire izena Leo Sakaguchi da.

13
00:00:40,987 --> 00:00:42,276
Ikaslea naiz

14
00:00:42,276 --> 00:00:44,702
Darmstadteko Unibertsitate Teknikoan.

15
00:00:44,702 --> 00:00:47,971
Nire aita Japoniakoa da, nire ama Poloniakoa da,

16
00:00:47,971 --> 00:00:51,660
eta ni Alemanian jaio eta hazi nintzen.

17
00:00:51,660 --> 00:00:54,136
Douglas Oliveira Biscotto naiz.

18
00:00:54,136 --> 00:00:56,023
Hamalau urte dauzkat.

19
00:00:56,023 --> 00:00:57,961
Eta … Brasilgoa naiz.

20
00:00:57,961 --> 00:01:00,772
Lívia Oliveira Biscotto naiz.

21
00:01:00,772 --> 00:01:02,641
Bere arreba naiz.

22
00:01:02,641 --> 00:01:05,398
Rio de Janeiron gaude.

23
00:01:05,398 --> 00:01:09,686
Brasilgo Esperanto kongresura etorri gara.

24
00:01:09,686 --> 00:01:12,646
Kaixo! Gunnar Fischer naiz.

25
00:01:12,646 --> 00:01:15,253
Münsterren (Alemanian) bizi naiz.

26
00:01:15,253 --> 00:01:18,810
Kaixo! Nire izena Klára da, hemeretzi urte dauzkat,

27
00:01:18,810 --> 00:01:21,042
Frantziako-Hungariakoa naiz,

28
00:01:21,042 --> 00:01:23,808
eta Herbehereetan jaio nintzen.

29
00:01:23,808 --> 00:01:28,842
Zure aita-amek zergatik erabaki zuten zuri Esperantoa irakastea?

30
00:01:28,842 --> 00:01:31,529
Nire aita-amek Esperanto batzar batean ezagutu zuten elkar

31
00:01:31,529 --> 00:01:33,864
eta beti elkarrekin Esperantoz hitz egin zuten

32
00:01:33,864 --> 00:01:36,539
eta Esperanto lagunetatik aditu nuelako eta abar.

33
00:01:36,539 --> 00:01:38,362
Beraz, hizkuntza nire inguruan aditu nuen

34
00:01:38,362 --> 00:01:39,752
eta honela ikasi nuen.

35
00:01:39,752 --> 00:01:42,151
Nire ama Hungariakoa da, nire aita Frantziakoa da.

36
00:01:42,151 --> 00:01:46,072
Esperanto batzar batean ezagutu zuten elkar,

37
00:01:46,072 --> 00:01:47,633
Esperanto kongresuan.

38
00:01:47,633 --> 00:01:49,639
Pentsatu zuten:

39
00:01:49,639 --> 00:01:51,696
“Lehenik Esperantoa eta orduan denbora edukiko dut

40
00:01:51,696 --> 00:01:55,420
beste hizkuntzak ere ikasteko.”

41
00:01:55,420 --> 00:01:58,086
Eroso egon gaitezke

42
00:01:58,086 --> 00:02:00,444
hizkuntzarekin, Esperantoarekin.

43
00:02:00,444 --> 00:02:03,784
Orduan arinagoa dakiguke

44
00:02:03,784 --> 00:02:07,408
beste hizkuntzak ikastea.

45
00:02:07,408 --> 00:02:11,126
Nire aita Esperantoa ikasi zuen, ni jaio baino urte batzuk lehenago.

46
00:02:11,126 --> 00:02:13,847
Erabaki zuen ni bi hizkuntzarekin haziko nintzela

47
00:02:13,847 --> 00:02:17,685
eta nirekin Esperantoz, soilik Esperantoz hitz egin zuen

48
00:02:17,685 --> 00:02:20,864
nire biziko lehen hamabi urteetan.

49
00:02:20,864 --> 00:02:23,860
Eta atzerriko nazioarteko gonbidatu asko genituen

50
00:02:23,860 --> 00:02:27,203
eta sarri Esperantozko oporretan egon ginen.

51
00:02:27,203 --> 00:02:32,221
Jendeak nola erantzuten du Esperantoa badakizuela jabetzen direnean?

52
00:02:32,221 --> 00:02:35,642
Soilik hau adituko du zuzenean Esperantoari buruz hitz egiten dutenean

53
00:02:35,642 --> 00:02:38,780
nire hizkuntza nagusia frantsesa da-eta.

54
00:02:38,780 --> 00:02:41,583
Beraz, pentsatzen dut lehengo erantzuna harridura dela

55
00:02:41,583 --> 00:02:45,329
guztiz ez zaiolako iruditzen gizaki batek

56
00:02:45,329 --> 00:02:48,480
hizkuntza arraro hau ama hizkuntza bezala duela,

57
00:02:48,480 --> 00:02:51,261
gizaki batek asmatu zuen hizkuntza. Nola da litekeena

58
00:02:51,261 --> 00:02:54,916
jatorriz duten haurrak egotea?!

59
00:02:54,916 --> 00:02:58,071
Baina gehienetan erantzuna ona da:

60
00:02:58,071 --> 00:03:00,475
“A bai?” Beraz, hori interesatzen zaie.

61
00:03:00,475 --> 00:03:04,909
Sarri lehengo galdera da: “Zer da?”

62
00:03:04,909 --> 00:03:06,511
Zergatik interesatzen zaie,

63
00:03:06,511 --> 00:03:09,914
eta noski, esaldi batzuk aditu nahi dituzte

64
00:03:09,914 --> 00:03:12,328
edo hitz batzuk Esperantoz.

65
00:03:12,328 --> 00:03:15,127
Beraz, bi hizkuntza badakizkigunean

66
00:03:15,127 --> 00:03:19,145
soilik gorespenak hartzen ditugu

67
00:03:19,145 --> 00:03:23,059
eta ez gara gaizki tratatuak.

68
00:03:23,059 --> 00:03:25,420
Lufthansa Alemaniako airelinearen

69
00:03:25,420 --> 00:03:27,391
ingeniaritza departamentuan

70
00:03:27,391 --> 00:03:30,587
lan-elkarrizketa nuen.

71
00:03:30,587 --> 00:03:33,491
Gizakiak zera galdetu zidan:

72
00:03:33,491 --> 00:03:36,791
“Zure paperetan idatzia da jatorrizko Esperantoa duzuela.

73
00:03:36,791 --> 00:03:39,259
Nola liteke?”

74
00:03:39,259 --> 00:03:42,453
Gizaki hark itxura ona hartu ninduen

75
00:03:42,453 --> 00:03:45,103
jatorrizko Esperantoa dutelako.

76
00:03:45,103 --> 00:03:46,645
Eta pentsatzen dut

77
00:03:46,645 --> 00:03:50,635
hortaz, abantailaz jokatu nuela.

78
00:03:50,635 --> 00:03:52,937
Baina

79
00:03:52,937 --> 00:03:57,156
Esperantoa ama hizkuntza izateko ideia

80
00:03:57,172 --> 00:04:00,023
bitxia eta onartezina den gizakiak ezagutu nituen


81
00:04:00,023 --> 00:04:01,930
eta nirekin eztabaidatu nahi dute

82
00:04:01,930 --> 00:04:05,811
ezin dela Esperantoa nire ama hizkuntza izan.

83
00:04:05,811 --> 00:04:08,859
Bi hizkuntza jakiteak nola lagundu zaitu?

84
00:04:08,859 --> 00:04:12,574
Erabiltzen ahal zara zure gurasoekin dendan

85
00:04:12,574 --> 00:04:14,464
zerbait gustatzen zaizunean

86
00:04:14,464 --> 00:04:16,779
edo gustatzen ez zaizunean

87
00:04:16,779 --> 00:04:21,411
zeren … Nire gurasoek nirekin Esperantoz hitz egin zutenean

88
00:04:21,411 --> 00:04:23,864
nik ez nien Esperantoz erantzuten.

89
00:04:23,864 --> 00:04:26,400
Orokorrean Esperantoa erabiltzen nuenean

90
00:04:26,400 --> 00:04:29,166
zerbait esan nahi nuen

91
00:04:29,166 --> 00:04:32,308
eta ez nuen besteek ulertzea nahi.

92
00:04:32,308 --> 00:04:34,163
Lau ama hizkuntza badakizkit

93
00:04:34,163 --> 00:04:36,438
eta ondoren bi ikasi dut eskolan,

94
00:04:36,438 --> 00:04:39,043
beraz, nire adinean sei hizkuntza dakizkit

95
00:04:39,043 --> 00:04:41,674
ama hizkuntzak asko ikasi ditut-eta.

96
00:04:41,674 --> 00:04:44,565
Ama hizkuntza asko baldin badauzkate

97
00:04:44,565 --> 00:04:47,780
hizkuntza berriak arinago ikasiko dituzte

98
00:04:47,780 --> 00:04:50,926
eta abantaila baliagarriak dituzte.

99
00:04:50,926 --> 00:04:54,104
Adibidez, tren-txartelak Ingalaterran erosi ditzaket,

100
00:04:54,104 --> 00:04:56,871
Alemanian, Austrian, Frantzian, Herbehereetan …

101
00:04:56,871 --> 00:04:59,808
arazorik gabe, hizkuntza badakidalako.

102
00:04:59,808 --> 00:05:02,737
Bi ama hizkuntzarekin

103
00:05:02,737 --> 00:05:05,769
noski beste hizkuntzak arinago ikasten ditut.

104
00:05:05,769 --> 00:05:08,931
Behin telebistara gonbidatu ninduten

105
00:05:08,931 --> 00:05:11,883
jatorrizko Esperantoz badakitelako.

106
00:05:11,883 --> 00:05:14,383
Oso harro nago honekin.

107
00:05:14,383 --> 00:05:17,569
Lagunak egitea errezagoa da ere,

108
00:05:17,569 --> 00:05:19,751
oso lagun asko dauzkat eta pentsatzen dut

109
00:05:19,751 --> 00:05:21,273
arrazoi bat dela

110
00:05:21,273 --> 00:05:26,647
haiekin zuzenean ama hizkuntzaz hitz egin dezaketela.

111
00:05:26,647 --> 00:05:29,263
Nederlandarrekin nederlanderaz hitz egiten dutenean

112
00:05:29,263 --> 00:05:31,230
edo alemaniarrekin alemanez,

113
00:05:31,230 --> 00:05:34,890
nitaz fidatzea eta nire lagun egitea arinagoa zaie.

114
00:05:34,890 --> 00:05:37,468
Gehienean, asko pozten naiz jaiotzatiko hiztuna naizelako.

115
00:05:37,468 --> 00:05:40,758
Eta jaiotzatiko beste hiztunekin era asko pozten naiz

116
00:05:40,758 --> 00:05:44,084
batu, berriketan egin eta …

117
00:05:44,084 --> 00:05:47,771
Ondo, entzuteagatik eskerrak ematen dizkizuet.

118
00:05:47,771 --> 00:05:51,819
Eta hurren arte!

119
00:06:00,468 --> 00:06:04,468
Esperanto: jaiotzatiko hiztuna bezala