1
00:00:15,012 --> 00:00:16,794
Cdo vend ne bote per momentitn

2
00:00:17,017 --> 00:00:19,047
eshte duke reformuar arsimin publik

3
00:00:19,047 --> 00:00:21,022
Ka dy arsye per kete

4
00:00:21,022 --> 00:00:22,647
E para eshte ekonomike.

5
00:00:22,647 --> 00:00:24,335
Njerezit po perpiqen te gjejne menyra

6
00:00:24,541 --> 00:00:27,614
per te arsimuar femijet e tyre

7
00:00:27,614 --> 00:00:30,318
qe ata te gjejne vendin e tyre ne ekonomite e shekullit te 21-te

8
00:00:30,318 --> 00:00:31,019
Si mund ta mundesojme kete?

9
00:00:31,600 --> 00:00:33,750
Duket se ne nuk mund te parashikojme

10
00:00:33,750 --> 00:00:34,726
se drejtim do te marre ekonomia

11
00:00:34,726 --> 00:00:36,035
ne fund te javes se ardhshme

12
00:00:36,651 --> 00:00:40,072
sipas turbullirave qe po perjetojme.

13
00:00:40,072 --> 00:00:42,021
Si mund t'ja arrijme kesaj?

14
00:00:42,021 --> 00:00:43,589
Arsyeja numer dy eshte kulturore.

15
00:00:43,616 --> 00:00:46,025
Cdo vend ne bote po perpiqet

16
00:00:46,025 --> 00:00:48,621
te arsimoje femijet

17
00:00:48,621 --> 00:00:50,262
ne menyre qe ata te kene nje sens identiteti kulturor

18
00:00:50,262 --> 00:00:51,230
ne menyre qe ne

19
00:00:51,230 --> 00:00:54,252
te transmetojme genet kulturore ne kumonitetet tona

20
00:00:54,463 --> 00:00:57,037
por duke u bere pjese e globalizimit.

21
00:00:57,037 --> 00:01:00,055
Si mund ta kthejme kete rreth ne nje katror?

22
00:01:00,055 --> 00:01:03,037
Problemi eshte qe ata ( qeverite) po perpiqen te parashikojne te ardhmen

23
00:01:03,037 --> 00:01:05,068
duke bere ate qe kane bere ne te shkuaren.

24
00:01:05,068 --> 00:01:08,020
Duke bere nje gje te tille, ata po izolojne me miliona femije

25
00:01:08,020 --> 00:01:10,091
qe nuk gjejne asnje arsye per te shkuar ne shkolle.

26
00:01:10,091 --> 00:01:12,009
Kur ne shkonim ne shkolle,

27
00:01:12,009 --> 00:01:14,111
atje na mbante premtimi

28
00:01:14,111 --> 00:01:16,022
qe nese studion dhe del me rezultate te mira

29
00:01:16,022 --> 00:01:17,036
dhe arrin te shkosh ne universitet,

30
00:01:17,036 --> 00:01:18,053
ti do te zesh nje pune.

31
00:01:18,053 --> 00:01:20,052
Femijet tane nuk e besojne dicka te tille.

32
00:01:20,052 --> 00:01:21,391
Dhe me te drejte.

33
00:01:21,448 --> 00:01:23,406
Eshte e vertete qe eshte me mire te kesh nje diplome universitare sesa te mos e kesh.

34
00:01:23,406 --> 00:01:25,011
Por kjo diplome nuk perben nje garanci.

35
00:01:25,011 --> 00:01:28,660
E sidomos nese rruga qe te con aty, nenvlefteson

36
00:01:28,660 --> 00:01:30,862
gjerat qe per ty kane rendesi ne jete.

37
00:01:31,265 --> 00:01:32,752
Disa thone qe duhet te rrisim standartet

38
00:01:32,752 --> 00:01:34,073
a thua se kjo eshte nje shpikje.

39
00:01:34,073 --> 00:01:37,087
Me te vertete? Sigurisht qe po.

40
00:01:37,858 --> 00:01:39,070
Perse ti ulum standartet?

41
00:01:39,070 --> 00:01:42,020
Une unk kam hasur akoma ndonje argument qe

42
00:01:42,020 --> 00:01:43,087
te me binde per te kunderten.

43
00:01:43,087 --> 00:01:46,048
Ti rrisim ato? Sigurisht qe duhet ti rrisim.

44
00:01:46,048 --> 00:01:47,044
Problemi eshte

45
00:01:47,044 --> 00:01:49,183
qe sistemi arsimor qe kemi

46
00:01:49,186 --> 00:01:53,424
u themelua, krijua dhe strukturua

47
00:01:53,424 --> 00:01:55,099
per te kaluaren.

48
00:01:55,099 --> 00:01:57,086
U krijua

49
00:01:57,086 --> 00:02:01,095
ne kulturen Intelektuale te Rilindjes.

50
00:02:01,959 --> 00:02:03,765
Si dhe ne situaten ekonomike te

51
00:02:03,765 --> 00:02:06,027
Revolucionit Industrial.

52
00:02:06,027 --> 00:02:07,831
Para mesit te shekullit te 19-te

53
00:02:07,831 --> 00:02:10,021
nuk kishte sisteme te arsimit publik.

54
00:02:10,021 --> 00:02:11,065
E vertete kjo.

55
00:02:11,065 --> 00:02:13,035
Mund te arsimoheshe nga Kisha

56
00:02:13,035 --> 00:02:14,090
po te kishe para.

57
00:02:14,090 --> 00:02:17,503
Ndersa arsimi publik i paguar ngataksat

58
00:02:17,692 --> 00:02:19,018
dhe i detyrueshem per te gjithe,

59
00:02:19,018 --> 00:02:20,181
dhe pa pagese.

60
00:02:20,336 --> 00:02:22,028
Ishte nje ide revolucionare.

61
00:02:22,028 --> 00:02:24,618
Dhe shume njerez ishin kunder.

62
00:02:24,618 --> 00:02:25,062
Ata mendonin

63
00:02:25,062 --> 00:02:28,576
se nuk eshte e mundur per femijet e rrugave,

64
00:02:28,576 --> 00:02:29,551
apo femijet e klases punetore

65
00:02:29,551 --> 00:02:31,053
te perfitonin nga arsimi publik.

66
00:02:31,053 --> 00:02:33,002
Ata nuk do ishin ne gjendje te mesonin te lexonin dhe te shkruanin!

67
00:02:33,002 --> 00:02:35,034
Perse duhej ta vrisnin mendjen per dicka te tille?

68
00:02:35,034 --> 00:02:36,058
Keshtu nje seri paragjykimesh

69
00:02:36,058 --> 00:02:38,470
mbi aftesite dhe strukturat sociale

70
00:02:38,470 --> 00:02:40,468
ishin te lidhura me njera tjetren.

71
00:02:40,630 --> 00:02:43,445
Kjo ishte e diktuar nga imperativat ekonomike te asaj kohe.

72
00:02:43,586 --> 00:02:45,319
Por mbi te gjitha

73
00:02:45,879 --> 00:02:50,057
ishte nje model intelektual i mendjes.

74
00:02:50,057 --> 00:02:51,275
qe pak a shume

75
00:02:51,275 --> 00:02:53,000
ishte vizioni i inteligjences ne kohen eRilindjes.

76
00:02:53,000 --> 00:02:54,573
Inteligjenca e vertete

77
00:02:54,573 --> 00:02:57,020
ka te beje me analizen logjike te fakteve

78
00:02:57,020 --> 00:02:59,030
dhe njohurite e klasikeve

79
00:02:59,030 --> 00:03:02,530
dhe keto i shikojme si aftesi akademike.

80
00:03:02,530 --> 00:03:05,737
Dhe kjo ka hyre thelle ne pishinen gejnetike te arsimit publik.

81
00:03:05,737 --> 00:03:07,206
Ka dy tipa njerezish.

82
00:03:07,206 --> 00:03:09,004
Akademike dhe jo akademike.

83
00:03:09,004 --> 00:03:11,016
Njerez te zgjuar dhe jo te zgjuar.

84
00:03:11,016 --> 00:03:12,463
Dhe si rezultat i kesaj menyre te menduari

85
00:03:12,463 --> 00:03:15,000
shume njerez te shkelqyer mendojne qe nuk jane te tille.

86
00:03:15,413 --> 00:03:16,720
Sepse ata jane gjykuar

87
00:03:16,720 --> 00:03:19,014
dhe matur me kete mendesi nga te tjeret.

88
00:03:19,526 --> 00:03:21,192
Keshtu ne kemi shtyllat binjake.

89
00:03:21,232 --> 00:03:23,003
Ekonomike dhe Intelektuale.

90
00:03:23,003 --> 00:03:25,021
Dhe mendimi im eshte

91
00:03:25,021 --> 00:03:28,186
qe ky model ka shkaktuar kaos

92
00:03:28,186 --> 00:03:29,574
ne jeten e shume njerezve.

93
00:03:29,587 --> 00:03:30,578
Ka funksionuar mire per disa.

94
00:03:30,578 --> 00:03:31,372
Dhe ka patur njerez qe

95
00:03:31,372 --> 00:03:32,703
kane perfituar ne menyre te mrekullueshme prej tij.

96
00:03:32,854 --> 00:03:34,854
Por shumica e njerezve nuk kane mundur.

97
00:03:35,655 --> 00:03:37,449
Ne te vertete ata kane vuajtur nga ky model.

98
00:03:37,518 --> 00:03:39,253
Kjo eshte nje epidemi moderne.

99
00:03:39,253 --> 00:03:40,544
Dhe eshte sa e keqperdorur

100
00:03:40,622 --> 00:03:42,081
po aq fiktive.

101
00:03:42,081 --> 00:03:46,061
Kjo eshte plaga e ADHD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder - femije qe kane mungese vemendjeje dhe jane hiperaktive).

102
00:03:46,061 --> 00:03:50,872
Kjo eshte harta e ADHD ne Amerike.

103
00:03:50,872 --> 00:03:53,068
Ose e ilaceve qe jepen per te kuruar ADHD.

104
00:03:53,961 --> 00:03:54,790
Mos me keqkuptoni.

105
00:03:54,790 --> 00:03:57,942
Une nuk po aludoj qe Deficititi i Vemendjes

106
00:03:57,942 --> 00:03:59,555
nuk egziston.

107
00:03:59,713 --> 00:04:02,047
Une nuk jam i kualifikuar per te thene dicka te tille.

108
00:04:02,047 --> 00:04:03,580
Dhe une e di qe shumica

109
00:04:03,580 --> 00:04:05,455
e psikologeve dhe pediaterve

110
00:04:05,455 --> 00:04:07,066
mendojne qe egziston.

111
00:04:07,066 --> 00:04:10,055
E megjithate kjo eshte e debatueshme.

112
00:04:10,905 --> 00:04:13,065
Por ajo qe une di shume mire

113
00:04:13,065 --> 00:04:15,028
eshte se nuk behet fjale per nje epidemi.

114
00:04:15,028 --> 00:04:18,477
Numri i femijeve qe mjekohen per ADHD

115
00:04:18,477 --> 00:04:20,766
eshte po aq i madh sa c'ishte numri i femijeve qe hiqnin bajamet.

116
00:04:20,841 --> 00:04:23,003
Dhe per te njejten arsye

117
00:04:23,003 --> 00:04:26,093
dhe ne menyre kapricoze, eshte kthyer ne nje mode mjekesore.

118
00:04:26,093 --> 00:04:28,226
Femijet tane jane duke jetuar

119
00:04:28,226 --> 00:04:30,447
me periudhen me te stimuluar

120
00:04:30,486 --> 00:04:33,081
ne historine e botes.

121
00:04:33,107 --> 00:04:35,861
Ata jane bombarduar me informacion

122
00:04:35,916 --> 00:04:38,960
dhe duhet te kushtojne vemendje ne cdo platforme.

123
00:04:39,024 --> 00:04:40,031
Compjuterat

124
00:04:40,031 --> 00:04:41,390
qe nga IFone

125
00:04:41,390 --> 00:04:42,745
reklamat ne rruge,

126
00:04:42,745 --> 00:04:44,090
e deri tek qindra kanale televizive.

127
00:04:44,533 --> 00:04:46,468
Dhe ne i ndeshkojme

128
00:04:46,468 --> 00:04:48,099
qe jane te shperqendruar...

129
00:04:48,099 --> 00:04:50,066
Per cfare nuk kane interes?

130
00:04:50,066 --> 00:04:51,092
Per gjera te merzitshme.

131
00:04:51,092 --> 00:04:54,019
Sidomos ne shkolle.

132
00:04:54,019 --> 00:04:56,487
Mua me duket qe nuk eshte nje koincidence e rastesishme

133
00:04:56,537 --> 00:04:58,310
qe rritja e ADHD vjen

134
00:04:58,312 --> 00:05:01,015
paralel me rritjen e testeve te standartizuara.

135
00:05:01,015 --> 00:05:02,852
Tani keta femije mjekohen

136
00:05:02,852 --> 00:05:05,029
me Ritlin dhe Addarall dhe lloje te tjera

137
00:05:05,029 --> 00:05:07,047
ilacesh te rrezikshme

138
00:05:07,047 --> 00:05:10,003
ne menyre qe ata te qetesohen dhe te perqendrohen.

139
00:05:10,003 --> 00:05:12,706
E sipas kesaj harte, ADD

140
00:05:12,847 --> 00:05:15,594
vjen ne rritje nga perendimi ne lindje te vendit.

141
00:05:15,741 --> 00:05:22,208
NJerezit fillojne te humbin interesin ne Oklahoma,

142
00:05:24,045 --> 00:05:27,036
mezi arrijne te mendojne ne Arkansas,

143
00:05:27,036 --> 00:05:29,035
dhe deri sa te arrijne ne Uashington,

144
00:05:29,035 --> 00:05:31,022
ata e kane humbur krejt toruan.

145
00:05:31,022 --> 00:05:35,438
Dhe ka arsye te vecanta per kete, besoj une.

146
00:05:35,793 --> 00:05:38,263
Eshte nje epidemi fiktive.

147
00:05:38,489 --> 00:05:40,524
Nese do te mendonim per nje moment per artin

148
00:05:41,056 --> 00:05:43,028
dhe kjo nuk vlen vetem per artin,

149
00:05:43,028 --> 00:05:44,508
e njejta gje vlen dhe per shkencen.

150
00:05:44,508 --> 00:05:45,074
dhe matematiken.

151
00:05:45,074 --> 00:05:46,024
Por me lini te

152
00:05:46,024 --> 00:05:47,283
shprehem per artet ne vecanti

153
00:05:47,283 --> 00:05:50,011
sepse kjo lende eshte viktima e ketij mentaliteti.

154
00:05:50,011 --> 00:05:51,096
Ne vecanti.

155
00:05:51,786 --> 00:05:53,598
Artet

156
00:05:53,677 --> 00:05:59,029
eksplorojne idene e eksperiencave estetike.

157
00:05:59,029 --> 00:06:00,195
Nje eksperience esptetike eshte

158
00:06:00,195 --> 00:06:03,098
nje eksperience ku ndjesite operojne ne piken e tyre me te larte.

159
00:06:03,098 --> 00:06:05,372
Kur njeriu eshte prezent ne kete moment,

160
00:06:05,455 --> 00:06:07,566
kur ti ke rezonanca te gezueshme

161
00:06:07,566 --> 00:06:10,032
per ate qe je duke perjetuar.

162
00:06:10,032 --> 00:06:12,077
Ti ndjehesh teper aktiv.

163
00:06:12,077 --> 00:06:16,034
Ndersa kur merr nje anestetik ti perpiqesh te mbyllesh ndjesite.

164
00:06:16,034 --> 00:06:19,008
Dhe te behesh krejt i vaket ndaj asaj qe ndodh rreth teje.

165
00:06:19,008 --> 00:06:22,023
Dhe ky eshte efekti qe keto ilace u japin femijeve.

166
00:06:22,023 --> 00:06:23,796
Femijet po arrijne te mbarojne shkollen

167
00:06:23,911 --> 00:06:26,042
me anestezi.

168
00:06:26,042 --> 00:06:27,564
E une mendoj qe ne duhet te bejme pikerisht te kunderten.

169
00:06:27,564 --> 00:06:28,586
Ne nuk duhet ti vemene gjume.

170
00:06:28,612 --> 00:06:30,051
Ne duhet ti zgjojme nga gjumi

171
00:06:30,051 --> 00:06:32,055
qe ata te zbulojne potencialin qe kane brenda vetes.

172
00:06:32,055 --> 00:06:34,041
Por ky eshte modeli qe kemi.

173
00:06:34,041 --> 00:06:36,353
Une mendoj qe ne keminje model arsimi

174
00:06:36,353 --> 00:06:40,930
qe pasqyron interesat e industrializmit

175
00:06:41,393 --> 00:06:43,059
dhe eshte ndertuar mbi imazhin e tij.

176
00:06:43,059 --> 00:06:45,000
Po ju jap dy shembuj