Cdo vend ne bote per momentitn
eshte duke reformuar arsimin publik
Ka dy arsye per kete
E para eshte ekonomike.
Njerezit po perpiqen te gjejne menyra
per te arsimuar femijet e tyre
qe ata te gjejne vendin e tyre ne ekonomite e shekullit te 21-te
Si mund ta mundesojme kete?
Duket se ne nuk mund te parashikojme
se drejtim do te marre ekonomia
ne fund te javes se ardhshme
sipas turbullirave qe po perjetojme.
Si mund t'ja arrijme kesaj?
Arsyeja numer dy eshte kulturore.
Cdo vend ne bote po perpiqet
te arsimoje femijet
ne menyre qe ata te kene nje sens identiteti kulturor
ne menyre qe ne
te transmetojme genet kulturore ne kumonitetet tona
por duke u bere pjese e globalizimit.
Si mund ta kthejme kete rreth ne nje katror?
Problemi eshte qe ata ( qeverite) po perpiqen te parashikojne te ardhmen
duke bere ate qe kane bere ne te shkuaren.
Duke bere nje gje te tille, ata po izolojne me miliona femije
qe nuk gjejne asnje arsye per te shkuar ne shkolle.
Kur ne shkonim ne shkolle,
atje na mbante premtimi
qe nese studion dhe del me rezultate te mira
dhe arrin te shkosh ne universitet,
ti do te zesh nje pune.
Femijet tane nuk e besojne dicka te tille.
Dhe me te drejte.
Eshte e vertete qe eshte me mire te kesh nje diplome universitare sesa te mos e kesh.
Por kjo diplome nuk perben nje garanci.
E sidomos nese rruga qe te con aty, nenvlefteson
gjerat qe per ty kane rendesi ne jete.
Disa thone qe duhet te rrisim standartet
a thua se kjo eshte nje shpikje.
Me te vertete? Sigurisht qe po.
Perse ti ulum standartet?
Une unk kam hasur akoma ndonje argument qe
te me binde per te kunderten.
Ti rrisim ato? Sigurisht qe duhet ti rrisim.
Problemi eshte
qe sistemi arsimor qe kemi
u themelua, krijua dhe strukturua
per te kaluaren.
U krijua
ne kulturen Intelektuale te Rilindjes.
Si dhe ne situaten ekonomike te
Revolucionit Industrial.
Para mesit te shekullit te 19-te
nuk kishte sisteme te arsimit publik.
E vertete kjo.
Mund te arsimoheshe nga Kisha
po te kishe para.
Ndersa arsimi publik i paguar ngataksat
dhe i detyrueshem per te gjithe,
dhe pa pagese.
Ishte nje ide revolucionare.
Dhe shume njerez ishin kunder.
Ata mendonin
se nuk eshte e mundur per femijet e rrugave,
apo femijet e klases punetore
te perfitonin nga arsimi publik.
Ata nuk do ishin ne gjendje te mesonin te lexonin dhe te shkruanin!
Perse duhej ta vrisnin mendjen per dicka te tille?
Keshtu nje seri paragjykimesh
mbi aftesite dhe strukturat sociale
ishin te lidhura me njera tjetren.
Kjo ishte e diktuar nga imperativat ekonomike te asaj kohe.
Por mbi te gjitha
ishte nje model intelektual i mendjes.
qe pak a shume
ishte vizioni i inteligjences ne kohen eRilindjes.
Inteligjenca e vertete
ka te beje me analizen logjike te fakteve
dhe njohurite e klasikeve
dhe keto i shikojme si aftesi akademike.
Dhe kjo ka hyre thelle ne pishinen gejnetike te arsimit publik.
Ka dy tipa njerezish.
Akademike dhe jo akademike.
Njerez te zgjuar dhe jo te zgjuar.
Dhe si rezultat i kesaj menyre te menduari
shume njerez te shkelqyer mendojne qe nuk jane te tille.
Sepse ata jane gjykuar
dhe matur me kete mendesi nga te tjeret.
Keshtu ne kemi shtyllat binjake.
Ekonomike dhe Intelektuale.
Dhe mendimi im eshte
qe ky model ka shkaktuar kaos
ne jeten e shume njerezve.
Ka funksionuar mire per disa.
Dhe ka patur njerez qe
kane perfituar ne menyre te mrekullueshme prej tij.
Por shumica e njerezve nuk kane mundur.
Ne te vertete ata kane vuajtur nga ky model.
Kjo eshte nje epidemi moderne.
Dhe eshte sa e keqperdorur
po aq fiktive.
Kjo eshte plaga e ADHD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder - femije qe kane mungese vemendjeje dhe jane hiperaktive).
Kjo eshte harta e ADHD ne Amerike.
Ose e ilaceve qe jepen per te kuruar ADHD.
Mos me keqkuptoni.
Une nuk po aludoj qe Deficititi i Vemendjes
nuk egziston.
Une nuk jam i kualifikuar per te thene dicka te tille.
Dhe une e di qe shumica
e psikologeve dhe pediaterve
mendojne qe egziston.
E megjithate kjo eshte e debatueshme.
Por ajo qe une di shume mire
eshte se nuk behet fjale per nje epidemi.
Numri i femijeve qe mjekohen per ADHD
eshte po aq i madh sa c'ishte numri i femijeve qe hiqnin bajamet.
Dhe per te njejten arsye
dhe ne menyre kapricoze, eshte kthyer ne nje mode mjekesore.
Femijet tane jane duke jetuar
me periudhen me te stimuluar
ne historine e botes.
Ata jane bombarduar me informacion
dhe duhet te kushtojne vemendje ne cdo platforme.
Compjuterat
qe nga IFone
reklamat ne rruge,
e deri tek qindra kanale televizive.
Dhe ne i ndeshkojme
qe jane te shperqendruar...
Per cfare nuk kane interes?
Per gjera te merzitshme.
Sidomos ne shkolle.
Mua me duket qe nuk eshte nje koincidence e rastesishme
qe rritja e ADHD vjen
paralel me rritjen e testeve te standartizuara.
Tani keta femije mjekohen
me Ritlin dhe Addarall dhe lloje te tjera
ilacesh te rrezikshme
ne menyre qe ata te qetesohen dhe te perqendrohen.
E sipas kesaj harte, ADD
vjen ne rritje nga perendimi ne lindje te vendit.
NJerezit fillojne te humbin interesin ne Oklahoma,
mezi arrijne te mendojne ne Arkansas,
dhe deri sa te arrijne ne Uashington,
ata e kane humbur krejt toruan.
Dhe ka arsye te vecanta per kete, besoj une.
Eshte nje epidemi fiktive.
Nese do te mendonim per nje moment per artin
dhe kjo nuk vlen vetem per artin,
e njejta gje vlen dhe per shkencen.
dhe matematiken.
Por me lini te
shprehem per artet ne vecanti
sepse kjo lende eshte viktima e ketij mentaliteti.
Ne vecanti.
Artet
eksplorojne idene e eksperiencave estetike.
Nje eksperience esptetike eshte
nje eksperience ku ndjesite operojne ne piken e tyre me te larte.
Kur njeriu eshte prezent ne kete moment,
kur ti ke rezonanca te gezueshme
per ate qe je duke perjetuar.
Ti ndjehesh teper aktiv.
Ndersa kur merr nje anestetik ti perpiqesh te mbyllesh ndjesite.
Dhe te behesh krejt i vaket ndaj asaj qe ndodh rreth teje.
Dhe ky eshte efekti qe keto ilace u japin femijeve.
Femijet po arrijne te mbarojne shkollen
me anestezi.
E une mendoj qe ne duhet te bejme pikerisht te kunderten.
Ne nuk duhet ti vemene gjume.
Ne duhet ti zgjojme nga gjumi
qe ata te zbulojne potencialin qe kane brenda vetes.
Por ky eshte modeli qe kemi.
Une mendoj qe ne keminje model arsimi
qe pasqyron interesat e industrializmit
dhe eshte ndertuar mbi imazhin e tij.
Po ju jap dy shembuj