Ik heb voor mezelf papieren afgedrukt, omdat ik anders vergeet wat ik allemaal wil zeggen. Goedendag, ik heet Yorick en ik kom uit Haaltert, dat is een gemeente tussen Aalst en Ninove. Sinds de vorige generatie wordt ons taaltje niet meer verder geleerd aan de kinderen, terwijl toch nog de meeste mensen hier, van boven de 40 jaar oud, de taal kunnen spreken. Mijn oude heer en mijn moeder hadden geprobeerd om mij in het mooi Vlaams groot te brengen, maar dat is maar half gelukt want ik kan netjes praten, maar als ik in mijn eigen buurt ben, wordt het vanzelf weer Haalterts. Ik heb het meeste van de taal geleerd door goed naar mijn vader te luisteren, en naar de mensen uit onze straat. Daar dan nog eens bovenop, heb ik mij twee boeken aangeschaft in de bibliotheek, gelegen aan de kerk, over de taal van Groot-Haaltert. Die boeken zijn geschreven door Gilbert Redant, dat is... de vader van het Haaltertse geschrift. Zonder hem was er bijna geen documentatie van het Haalterts. God hebbe zijn ziel. De taal Haalterts wordt niet in stand gehouden zoals Aalsters of Ninoofs omdat Haaltert feitelijk niet groter is dan een dorp, en wij hebben ook geen carnaval hier, terwijl dat dat juist zo'n cultureel opstapje is voor lokale talen, voor lokale spraken. Ik doe mijn best om zoveel mogelijk Haalterts te brabbelen tegen mijn familie en mijn kameraden, en ik heb een paar liedjes in het Haalterts geschreven voor bij de accordeon en voor bij hip hop muziek. Haalterts is een Klein-Brabantse taal of een dialect. Het is feitelijk Brabants met grote invloed van het Oost-Vlaams, waardoor er verschillende vervoegingen zijn die van beide streektalen komen. Je hebt, bijvoorbeeld: "È stontj gèjer" en "stontj" is een Brabantse verleden tijd, terwijl we ook "Oë beldjegen èjer" hebben, en vervoegingen die eindigen op: "-egen", "-tjegen" of "-tegen" zijn van Oost-Vlaamse afkomst. In de middeleeuwen spraken wij, op een gegeven moment, Oost-Vlaams hier, maar door verschuiving van het Brabants is de taal hier veranderd. Het Haalterts is niet zomaar wat Vlaams met een andere uitspraak: wij hebben een grote woordenschat, die men in het mooi Vlaams of Nederlands niet heeft. Bijvoorbeeld: "Noste" = volgende "Pertang" = nochtans "En Pantomiene" = een gebeurtenis die bijna onmogelijk is Ouvèjerdeg = dom en pocherig "Ne karrot'ntrekker" = iemand die doet alsof Gèjeloeëgen = verlangend naar iets kijken "Ne pèjeremiejester" = een veearts "Ne cinnemamaan" = iemand die liegt of met grote gesten spreekt "Drolleg" = misselijk "Nen bezz'ager" = iemand die het geld draagt Maar ook buiten woordenschat, zijn er ook een paar lengte- en gewichtsmaten die hier nog gebruikt worden, of toch alleszins nog bekend zijn bij de mensen. Bijvoorbeeld: Een "el". Dat is de afstand tussen je elleboog en je hand, en dat is ongeveer... 72 centimeter. Dan een "dagwand": dat is het gebied dat een os op een dag kan omploegen. Dat is... 3300 m² En dan zijn er ook nog heel veel mensen die hier "pond" gebruiken als gewichtsmaat en men heeft dat omgerekend naar een halve kilo, maar feitelijk is dat rond de 430 gram. Ik ga jullie nog wat uitspraken in het Haalterts meegeven: "È zal zoëne loeëp oël'n" = iets dat hij niet zal willen doen "D' endj za' 'nt outjwoëz'n" = op het einde zullen we zien "Dad Ooz'n Iejer doër Zè goed eet'n instekt" = wordt gezegd over een nietsnut "A va' krommen oës agen" = je van de domme houden en dan nog: "Steek et woër da ter giejen otto's roë'n" = stop het waar de zon niet schijnt En als laatste wil ik alle mensen, die nog Haalterts kunnen spreken, vanuit het diepste van mijn hart vragen om je kinderen en kleinkinderen Haalterts te leren want het is toch zo'n rijke en mooie taal. En als je niet van Haaltert afkomstig bent of gewoon... ...of gewoon geen Haalterts kan praten, om toch je best te doen om een stukje te leren, je kan wat uit dit filmpje halen of je kan een boek van Gilbert Redant kopen, om te kunnen lezen... Misschien komt er een dag dat niemand nog Haalterts kan spreken of verstaan, en dan hoop ik dat dit beeldmateriaal toch een idee kan geven over hoe het klonk en hoe de opbouw en de vervoegingen in elkaar zaten. En om af te sluiten nog drie Haaltertse tongbrekers die je kan oefenen: De eerste is: "Wa riek ek ik ier? Riek ek ik ier kak of kak ek ik ier?" De tweede is: "D' esp angd on de ska, es 't dij van a, kom pak s' a." En de derde is: "Droë ra oër'n in e penneke gekloesjt, as ke ze lotj vaal'n, tij' zè ze gebloesjt." Allez, salutjes, houd jullie goed en "de ballen", he!