0:00:00.000,0:00:06.490 Ik heb voor mezelf papieren afgedrukt,[br]omdat ik anders vergeet wat ik allemaal wil zeggen. 0:00:06.490,0:00:08.890 Goedendag, ik heet Yorick 0:00:08.890,0:00:13.890 en ik kom uit Haaltert,[br]dat is een gemeente tussen Aalst en Ninove. 0:00:13.890,0:00:20.490 Sinds de vorige generatie wordt ons taaltje[br]niet meer verder geleerd aan de kinderen, 0:00:20.490,0:00:25.690 terwijl toch nog de meeste mensen hier,[br]van boven de 40 jaar oud, 0:00:25.690,0:00:28.290 de taal kunnen spreken. 0:00:28.290,0:00:30.690 Mijn oude heer en mijn[br]moeder hadden geprobeerd 0:00:30.690,0:00:33.490 om mij in het mooi[br]Vlaams groot te brengen, 0:00:33.490,0:00:36.390 maar dat is maar half gelukt 0:00:36.390,0:00:40.090 want ik kan netjes praten, 0:00:40.090,0:00:45.790 maar als ik in mijn eigen buurt ben,[br]wordt het vanzelf weer Haalterts. 0:00:45.790,0:00:51.090 Ik heb het meeste van de taal geleerd[br]door goed naar mijn vader te luisteren, 0:00:51.090,0:00:54.090 en naar de mensen uit onze straat. 0:00:54.090,0:00:58.105 Daar dan nog eens bovenop, heb ik mij[br]twee boeken aangeschaft 0:00:58.110,0:01:01.090 in de bibliotheek, gelegen aan de kerk, 0:01:01.090,0:01:04.790 over de taal van Groot-Haaltert. 0:01:04.790,0:01:08.390 Die boeken zijn geschreven[br]door Gilbert Redant, 0:01:08.390,0:01:10.090 dat is... 0:01:10.090,0:01:13.490 de vader van het Haaltertse geschrift. 0:01:13.490,0:01:17.590 Zonder hem was er bijna geen[br]documentatie van het Haalterts. 0:01:17.590,0:01:19.990 God hebbe zijn ziel. 0:01:19.990,0:01:25.390 De taal Haalterts wordt niet in stand[br]gehouden zoals Aalsters of Ninoofs 0:01:25.390,0:01:29.390 omdat Haaltert feitelijk niet groter is dan een dorp, 0:01:29.390,0:01:33.890 en wij hebben ook geen carnaval hier, 0:01:33.890,0:01:39.190 terwijl dat dat juist zo'n cultureel opstapje is[br]voor lokale talen, 0:01:39.190,0:01:41.190 voor lokale spraken. 0:01:41.190,0:01:45.390 Ik doe mijn best om zoveel mogelijk[br]Haalterts te brabbelen 0:01:45.390,0:01:48.590 tegen mijn familie en mijn kameraden, 0:01:48.590,0:01:51.190 en ik heb een paar liedjes[br]in het Haalterts geschreven 0:01:51.190,0:01:57.590 voor bij de accordeon en voor[br]bij hip hop muziek. 0:01:57.590,0:02:00.090 Haalterts is een Klein-Brabantse taal 0:02:00.090,0:02:01.790 of een dialect. 0:02:01.790,0:02:06.490 Het is feitelijk Brabants met grote[br]invloed van het Oost-Vlaams, 0:02:06.490,0:02:10.590 waardoor er verschillende[br]vervoegingen zijn 0:02:10.590,0:02:15.490 die van beide streektalen komen. 0:02:15.490,0:02:17.290 Je hebt, bijvoorbeeld: 0:02:17.290,0:02:19.290 "È stontj gèjer" 0:02:19.290,0:02:26.190 en "stontj" is een Brabantse verleden tijd,[br]terwijl we ook 0:02:26.190,0:02:30.070 "Oë beldjegen èjer"[br]hebben, 0:02:30.070,0:02:34.190 en vervoegingen die eindigen op: 0:02:34.190,0:02:38.590 "-egen", "-tjegen" of "-tegen" 0:02:38.590,0:02:41.590 zijn van Oost-Vlaamse afkomst. 0:02:41.590,0:02:48.690 In de middeleeuwen spraken wij,[br]op een gegeven moment, Oost-Vlaams hier, 0:02:48.690,0:02:53.390 maar door verschuiving van het[br]Brabants is de taal hier veranderd. 0:02:53.390,0:02:56.790 Het Haalterts is niet zomaar wat Vlaams[br]met een andere uitspraak: 0:02:56.790,0:03:03.990 wij hebben een grote woordenschat, die men[br]in het mooi Vlaams of Nederlands niet heeft. 0:03:03.990,0:03:05.090 Bijvoorbeeld: 0:03:05.090,0:03:08.690 "Noste" = volgende 0:03:08.690,0:03:11.590 "Pertang" = nochtans 0:03:11.590,0:03:17.190 "En Pantomiene" =[br]een gebeurtenis die bijna onmogelijk is 0:03:17.190,0:03:20.790 Ouvèjerdeg = dom en pocherig 0:03:20.790,0:03:25.090 "Ne karrot'ntrekker" =[br]iemand die doet alsof 0:03:25.090,0:03:28.790 Gèjeloeëgen =[br]verlangend naar iets kijken 0:03:28.790,0:03:31.590 "Ne pèjeremiejester" =[br]een veearts 0:03:31.590,0:03:38.890 "Ne cinnemamaan" =[br]iemand die liegt of met grote gesten spreekt 0:03:38.890,0:03:42.490 "Drolleg" = misselijk 0:03:42.490,0:03:47.490 "Nen bezz'ager" = iemand die het geld draagt 0:03:47.490,0:03:54.590 Maar ook buiten woordenschat, zijn er ook[br]een paar lengte- en gewichtsmaten 0:03:54.590,0:04:01.190 die hier nog gebruikt worden, of toch alleszins[br]nog bekend zijn bij de mensen. 0:04:01.190,0:04:02.590 Bijvoorbeeld: 0:04:02.590,0:04:04.490 Een "el". 0:04:04.490,0:04:09.090 Dat is de afstand tussen[br]je elleboog en je hand, 0:04:09.090,0:04:11.690 en dat is ongeveer... 0:04:11.690,0:04:14.090 72 centimeter. 0:04:14.090,0:04:16.489 Dan een "dagwand": 0:04:16.489,0:04:20.690 dat is het gebied dat[br]een os op een dag kan omploegen. 0:04:20.690,0:04:23.690 Dat is... 0:04:23.690,0:04:26.590 3300 m² 0:04:26.590,0:04:32.390 En dan zijn er ook nog heel veel mensen[br]die hier "pond" gebruiken als gewichtsmaat 0:04:32.390,0:04:35.290 en men heeft dat[br]omgerekend naar een halve kilo, 0:04:35.290,0:04:40.390 maar feitelijk is dat rond de 430 gram. 0:04:40.390,0:04:46.090 Ik ga jullie nog wat uitspraken[br]in het Haalterts meegeven: 0:04:46.090,0:04:51.990 "È zal zoëne loeëp oël'n"[br]= iets dat hij niet zal willen doen 0:04:51.990,0:04:58.290 "D' endj za' 'nt outjwoëz'n"[br]= op het einde zullen we zien 0:04:58.290,0:05:05.590 "Dad Ooz'n Iejer doër Zè goed eet'n instekt"[br]= wordt gezegd over een nietsnut 0:05:05.590,0:05:09.690 "A va' krommen oës agen"[br]= je van de domme houden 0:05:09.690,0:05:10.590 en dan nog: 0:05:10.590,0:05:16.290 "Steek et woër da ter giejen otto's roë'n"[br]= stop het waar de zon niet schijnt 0:05:16.290,0:05:22.490 En als laatste wil ik alle mensen, die nog Haalterts[br]kunnen spreken, vanuit het diepste van mijn hart 0:05:22.490,0:05:28.090 vragen om je kinderen en[br]kleinkinderen Haalterts te leren 0:05:28.090,0:05:32.290 want het is toch zo'n rijke en mooie taal. 0:05:32.290,0:05:37.590 En als je niet van Haaltert afkomstig bent[br]of gewoon... 0:05:37.590,0:05:39.990 ...of gewoon geen Haalterts kan praten, 0:05:39.990,0:05:43.390 om toch je best te doen om een stukje te leren, 0:05:43.390,0:05:52.190 je kan wat uit dit filmpje halen of[br]je kan een boek van Gilbert Redant kopen, om te kunnen lezen... 0:05:52.190,0:06:00.190 Misschien komt er een dag dat niemand[br]nog Haalterts kan spreken of verstaan, 0:06:00.190,0:06:07.190 en dan hoop ik dat dit beeldmateriaal[br]toch een idee kan geven 0:06:07.190,0:06:10.290 over hoe het klonk 0:06:10.290,0:06:18.390 en hoe de opbouw en de[br]vervoegingen in elkaar zaten. 0:06:18.390,0:06:25.490 En om af te sluiten nog drie Haaltertse[br]tongbrekers die je kan oefenen: 0:06:25.490,0:06:26.790 De eerste is: 0:06:26.790,0:06:30.890 "Wa riek ek ik ier?[br]Riek ek ik ier kak of kak ek ik ier?" 0:06:30.890,0:06:31.690 De tweede is: 0:06:31.690,0:06:34.590 "D' esp angd on de ska,[br]es 't dij van a, kom pak s' a." 0:06:34.590,0:06:36.090 En de derde is: 0:06:36.090,0:06:41.290 "Droë ra oër'n in e penneke gekloesjt,[br]as ke ze lotj vaal'n, tij' zè ze gebloesjt." 0:06:41.290,0:06:46.590 Allez, salutjes, houd jullie[br]goed en "de ballen", he!