0:00:02.220,0:00:07.670
ინტერნეტი: კიბერუსაფრთხოება და დანაშაული

0:00:07.670,0:00:13.050
გამარჯობა, მე ვარ ჯენი მარტინი, Symentec-ის[br]კიბერუსაფრთხოების გამოძიების დირექტორი.

0:00:13.050,0:00:17.249
დღეს კიბერ დანაშაული უზარმაზარ[br]პრობლემებს უქმნის საზოგადოებას

0:00:17.249,0:00:22.386
პერსინალური, ფინანსური და ეროვნული[br]უსაფრთხოების კუთხითაც კი.

0:00:22.386,0:00:26.660
მხოლოდ გასულ წლებში ასეულობით[br]მილიონი საკრედიტო ბარათის ნომერი მოიპარეს,

0:00:26.660,0:00:31.639
ათეულობით მილიონი სოციალური უსაფრთხოების[br]ნომრები და ჯანმრთელობის ჩანაწერები,

0:00:31.639,0:00:34.586
ბირთვული ცენტრიფუგებიც კი დაჰაკეს

0:00:34.586,0:00:42.450
და საჰაერო დრონები გაიტაცეს. ეს ყველაფერი[br]კეთდება პროგრამის სისუსტეებით მანიპულირებით

0:00:42.450,0:00:51.279
ან, უფრო ხშირად, ადამიანების გაუმიზნავი[br]გადაწყვეტილებების ბოროტად გამოყენებით.

0:00:51.279,0:00:56.230
ადამიანი, რომლებიც ამ კიბერ დანაშაულს[br]ჩადის, შეიძლება იყოს ნებისმიერი,

0:00:56.230,0:00:59.310
დაწყებული საერთოშორისო ტერორისტით[br]და დამთავრებული თინეიჯერით,

0:00:59.310,0:01:02.000
რომელიც სხვებს ეჯიბრება[br]კანონების დარღვევაში

0:01:02.000,0:01:05.849
დღესდღეობით, უდიდეს ქვეყნებს ჰყავთ[br]არა მხოლოდ რეგულარული არმია,

0:01:05.849,0:01:08.960
არამედ კარგად შეიარაღებული კიბერ არმია.

0:01:08.960,0:01:12.500
უფრო მეტიც, შემდეგი მსოფლიო ომი შეიძლება,[br]საერთოდაც არ წარიმართოს ტრადიციული იარაღით

0:01:12.500,0:01:15.740
არამედ კომპიუტერებით, რომლებიც შეზღუდავენ[br]წყლის მიწოდებას ქვეყნის მასშტაბით,

0:01:15.740,0:01:20.630
გათიშავენ ელექტრომომარაგების ქსელს[br]და ტრანსპორტირების სისტემებს.

0:01:20.630,0:01:24.767
გამარჯობა, მე ვარ პარისა და ვარ[br]გუგლის უსაფრთხოების პრინცესა.

0:01:24.767,0:01:28.820
მიმუშავია ძალიან ბევრ სხვადასხვა[br]პროდუქტზე და მიცდია სხვადასხვა გზა,

0:01:28.820,0:01:32.614
როგორ გამეხადა პროგრამები[br]რაც შეიძლება უსაფრთხო.

0:01:32.614,0:01:36.690
მოდით, ვნახოთ, როგორ[br]მუშაობს კიბერ დანაშაული.

0:01:36.690,0:01:42.380
ვისწავლით პროგრამული ვირუსების შესახებ,[br]სერვისის უარყოფის შეტევებს და ფიშინგებს.

0:01:42.380,0:01:45.647
ბიოლოგიასა და ცხოვრებაში, ვირუსი[br]არის ორგანიზმი, რომელიც

0:01:45.647,0:01:48.772
ვრცელდება ხველებით, ცემინებით[br]ან ფიზიკური კონტაქტით.

0:01:48.772,0:01:51.420
ვირუსები უჯრედების[br]დაინფიცირებით ცოცხლობენ.

0:01:51.420,0:01:55.270
ისინი საკუთარ გენეტიკურ ინფორმაციას უშვებენ[br]უჯრედში და იყენებებ მას რეპლიკაციისთვის.

0:01:55.270,0:01:58.635
ვირუსმა შეიძლება ძალიან ცუდად გახადოს[br]ადამიანი და გადაედოს სხვებსაც.

0:01:58.635,0:02:02.124
კომპიუტერული ვირუსი[br]დაახლოებით ასევე მოქმედებს.

0:02:02.124,0:02:06.649
ვირუსი არის პროგრამა, რომელიც[br]ინსტალირდება, უმეტესად, გაუმიზნავად,

0:02:06.649,0:02:09.972
და ზიანს აყენებს[br]მომხმარებელსა და მის კომპიუტერს.

0:02:09.972,0:02:14.721
შესაძლებელია, ვირუსი[br]გავრცელდეს სხვა კომპიუტერებზეც.

0:02:14.721,0:02:18.050
მაგრამ როგორ ხვდება[br]ვირუსი თქვენს კომპიუტერში?

0:02:18.050,0:02:21.280
თავდამსხმელს რამდენიმე გზით შეუძლია[br]ვიღაცის კომპიუტერის დაინფეცირება.

0:02:21.280,0:02:26.240
მან მოტყუებით უნდა დააინსტალირებინოს მსხვერპლს[br]პროგრამა, მისი დანიშნულების მოტყუებით,

0:02:26.240,0:02:30.810
მაგალითად, უამრავი ვირუსი შენიღბულია,[br]როგორც თავდაცვის განახლება.

0:02:30.810,0:02:34.654
ისიც შესაძლოა, რომ თვენი კომპიუტერის[br]პროგრამულ უზრუნველყოფაში იყოს სუსტი წერტილები

0:02:34.654,0:02:39.330
და მათ გამოყენებით, თავდამსხმელი ნებართვის[br]გარეშე შეძლებს პროგრამის დაინსტალირებას.

0:02:39.330,0:02:43.970
როცა ვირუსი უკვე კომპიუტერშია, მას შეუძლია,[br]მოიპაროს ან წაშალოს ნებისმიერი ფაილი,

0:02:43.970,0:02:51.400
გააკონტროლოს პროგრამები ან უფლება მისცეს[br]ვინმეს, დისტანციურად მართოს თქვენი კომპიუტერი.

0:02:51.400,0:02:54.480
კომპიუტერული ვირუსების გამოყენებით,[br]ჰაკერებს შეუძლიათ,

0:02:54.480,0:02:56.530
დააინფეცირონ მილიონობით[br]კომპიუტერი მსოფლიოს გარშემო

0:02:56.530,0:02:58.550
და შემდეგ გამოიყენონ ისინი,[br]როგორც ციფრული არმია,

0:02:58.550,0:03:02.910
ანუ ბოტნეტი, ვებ-გვერდებზე[br]თავდასასხმელად და გასათიშად.

0:03:02.910,0:03:07.269
ასეთ თავდასხმებს ჰქვია[br]მომსახურების განაწილებული უარყოფა.

0:03:07.269,0:03:08.819
მომსახურების უარყოფა[br]ხდება მაშინ, როცა ჰაკერები

0:03:08.819,0:03:11.480
გადატვირთავენ ვებ-გვერდებს[br]ძალიან ბევრი მოთხოვნით.

0:03:11.480,0:03:13.920
ამას ვეძახით მომსახურების[br]განაწილებულ უარყოფას,

0:03:13.920,0:03:18.140
როცა შეტევა მოდის ერთდოულად[br]ბევრი კომპიუტერიდან.

0:03:18.140,0:03:21.950
ვებ-გვერდების უმეტესობა მზადაა, უპასუხოს[br]დღეში მილიონობით მოთხოვნას, მაგრამ

0:03:21.950,0:03:24.500
თუ ისინი მიიღებენ მილიარდობით[br]ან ტრილიონობით მოთხოვნას,

0:03:24.500,0:03:26.270
რომლებიც სხვადასხვა ადგილიდან მოდის,

0:03:26.270,0:03:30.574
კომპიუტერები გადაიტვირთება და[br]შეწყვეტს მოთხოვნებზე პასუხს.

0:03:30.574,0:03:34.952
კიბერდამნაშავეების მიერ გამოყენებული[br]კიდევ ერთი ხერხია სპამ მეილების გაგზავნა

0:03:34.952,0:03:39.110
და ხალხის მოტყუება სენსიტიური პირადი[br]ინფორმაციის მოპარვის მიზნით.

0:03:39.110,0:03:42.459
ამას ჰქვია ფიშინგური თაღლითობა.

0:03:42.459,0:03:46.167
ფიშინგი არის, როცა იღებთ, ერთი[br]შეხედვით, სანდო ელექტორნულ მეილს,

0:03:46.167,0:03:48.594
რომელშიც გთხოვენ,[br]შეხვიდეთ თქვენს ანგარიშზე,

0:03:48.594,0:03:51.560
მაგრამ მეილზე დაჭერით[br]ყალბ ვებ-გვერდზე გადაყავხართ.

0:03:51.560,0:03:56.439
თუ ამ ვეგვერდიდან შეხვალთ თქვენს[br]ანგარიშზე, თქვენი პაროლი მოპარულია.

0:03:56.439,0:03:59.130
ჰაკერებს შეუძლიათ თქვენს[br]ანგარიშზე შესასვლელი ინფორმაცია

0:03:59.130,0:04:01.470
გამოიყენონ თქვენს[br]რეალურ ანგარიშზე შესასვლელად,

0:04:01.470,0:04:04.990
და ამის შემდეგ შეუძლიათ,[br]მოიპარონ ინფორმაცია ან ფულიც კი.

0:04:04.990,0:04:08.630
საბედნიეროდ, არსსებობს უამრავი კომპანია,[br]კანონი და სამთავრობო ორგანიზაცია,

0:04:08.630,0:04:11.270
რომელიც მუშაობს იმაზე, რომ[br]ინტერნეტი უფრო უსაფრთხო გახადოს.

0:04:11.270,0:04:14.535
მაგრამ ეს მცდელობები არ არის საკმარისი.

0:04:14.535,0:04:17.240
შეიძლება ფიქრობდეთ, რომ როცა[br]კომპიუტერული სისტემა დაიჰაკა,

0:04:17.240,0:04:20.650
პრობლემა მის თავდაცვის[br]მექანიზმში ან პროგრამაში იყო.

0:04:20.650,0:04:24.770
მაგრამ სისტემის გატეხვის 90% არ[br]არის თავდაცვაში არსებული ბაგის გამო,

0:04:24.770,0:04:31.050
არამედ მიზეზი არის[br]ადამიანის მარტივი შეცდომა.

0:04:31.050,0:04:34.869
როგორც აღმოჩნდა, რაღაც ნაბიჯების გადაგმით[br]ყველას შეგვიძლია, დავიცვათ საკუთარი თავი.

0:04:34.869,0:04:39.040
ხშირად, თქვენი ქმედება არა მხოლოდ თქვენი[br]ინფორმაციისა და კომპიუტერის უსაფრთხოებაზე მოქმედებს,

0:04:39.040,0:04:43.050
არამედ ყველას უსაფრთხოებაზე თქვენს[br]სკოლაში, სამსახურში, სახლში.

0:04:43.050,0:04:46.180
რადგანაც სასწორზე მილიონობით[br]და ტრილიონობით დოლარი დევს,

0:04:46.180,0:04:52.087
კიბერ კრიმინალები ყოველ წელს უფრო ჭკვიანები[br]ხდებიან, ჩვენ კი მათ არ უნდა ჩამოვრჩეთ.