WEBVTT

00:00:00.370 --> 00:00:02.700
Nước là một chất
vô cùng quan trọng cho cuộc sống

00:00:02.700 --> 00:00:05.320
cho trồng trọt, cho thức ăn
và cả cho tắm rửa.

00:00:05.892 --> 00:00:07.832
Thông thường, 
nước đến từ những vùng xa.

00:00:07.832 --> 00:00:10.434
Ví dụ, hơn phân nửa nguồn nước
của phía nam California

00:00:10.434 --> 00:00:12.276
đến từ con sông Colorado.

00:00:12.406 --> 00:00:15.115
Nó được tiếp tục được vận chuyển lên
và qua một dãy núi

00:00:15.115 --> 00:00:17.429
để được dùng
ở những thành phố và nông trại.

00:00:17.809 --> 00:00:19.997
Nhưng khi mưa rơi
và nhiệt độ thay đổi,

00:00:19.997 --> 00:00:21.621
các nhà khoa học 
đang trông thấy một siêu hạn hán

00:00:21.621 --> 00:00:23.242
nổi lên ở Tây Mỹ.

00:00:23.242 --> 00:00:24.866
Và nhiều phần của cuộc
hạn hán dài đó

00:00:24.866 --> 00:00:26.862
nằm ngay trên sông Colorado.

00:00:26.862 --> 00:00:29.844
Điều đó có nghĩa là những thành phố lớn 
như L.A và những vùng nông thôn

00:00:29.844 --> 00:00:31.907
có thể sẽ thấy sự giảm sút
ở nguồn nước của họ.

00:00:32.047 --> 00:00:34.680
Ở tập này, ta sẽ tìm hiểu tại sao
vụ hạn hán này lại tệ như vậy

00:00:34.680 --> 00:00:36.451
và tìm ra những bài học
cho chúng ta

00:00:36.451 --> 00:00:38.466
từ những người đã sống
ở vùng Tây Nam

00:00:38.466 --> 00:00:39.854
trong hàng ngàn năm.

00:00:45.384 --> 00:00:46.701
Lưu vực thoát nước
là một vùng

00:00:46.751 --> 00:00:50.248
mà mưa đọng lại
và chảy xuống một vùng nước.

00:00:50.418 --> 00:00:51.905
Lưu vực ở sông Colorado

00:00:51.905 --> 00:00:54.281
trải qua bảy bang và hai quốc gia.

00:00:54.621 --> 00:00:56.864
40 triệu người sống 
dựa vào nguồn nước đó.

00:00:57.314 --> 00:00:59.004
Nhưng chuyện gì xảy ra khi 
sông khô cạn

00:00:59.004 --> 00:01:01.370
và nước bạn đang sống dựa vào
không còn?

00:01:01.581 --> 00:01:03.028
Để hiểu rõ hơn, tôi đã hỏi

00:01:03.028 --> 00:01:05.988
một chuyên gia về nước và hạn hán,
Brad Udall, về chuyện đang xảy ra.

00:01:06.216 --> 00:01:10.026
Ở năm 2000, một cuộc hán hán
xảy ra và 20 năm sau

00:01:10.026 --> 00:01:11.925
nó đã trở thành cuộc hạn hán
tê nhất

00:01:11.925 --> 00:01:17.240
từ khi những thiết bị đo lường được
lắp đặt trên sông ở năm 1906.

00:01:17.748 --> 00:01:20.487
Dòng chảy đã chậm hơn khoảng 20%.

00:01:20.737 --> 00:01:21.979
Hạn hán thường được nhận biết

00:01:21.979 --> 00:01:24.164
là một khoảng thời gian với
mưa ít hơn thường

00:01:24.164 --> 00:01:25.698
dẫn tới sự thiếu nước.

00:01:25.698 --> 00:01:28.261
Nhưng Brad đã bảo chúng ta rằng
vụ hạn hán này có khác biệt.

00:01:28.261 --> 00:01:30.266
Đó chính là do khi không mưa,

00:01:30.266 --> 00:01:32.761
chúng không tính đến mực nước thấp.

00:01:32.972 --> 00:01:35.262
Chúng ta có một cách gọi 
cho hiện tượng này:

00:01:35.262 --> 00:01:36.263
Hạn hán nóng.

00:01:36.263 --> 00:01:39.436
Vậy, nhiệt độ cao hơn
làm khô đi Trái Đất.

00:01:39.551 --> 00:01:41.889
Và những gì chúng ta tìm thấy là
nhiệt độ cao

00:01:41.889 --> 00:01:45.140
dẫn tới nhiều sự bốc hơi hơn.

00:01:45.546 --> 00:01:49.121
Và sự bốc hơi đó là nguyên do
của việc dòng chảy bị yếu đi.

00:01:49.121 --> 00:01:51.503
Theo một cách nói khác, 
khi nhiệt độ càng tăng,

00:01:51.503 --> 00:01:54.077
sự bốc hơi càng lấy nhiều nước

00:01:54.077 --> 00:01:56.471
từ sông, hồ và núi băng.

00:01:57.086 --> 00:02:00.718
Điều đó giải thích tại sao dòng chảy
ở lưu vực Colorado giảm 20%

00:02:00.718 --> 00:02:03.408
tuy số nước kết tủa lại chỉ giảm 5%.

00:02:04.099 --> 00:02:05.444
Hạn hán sẽ đến lúc ngưng,

00:02:05.444 --> 00:02:07.253
nhưng theo một số nhà khoa học,

00:02:07.253 --> 00:02:10.113
chờ đợi mưa không phải
là ý tưởng tốt nhất.

00:02:10.605 --> 00:02:12.035
"Hạn hán" có ngụ ý rằng

00:02:12.035 --> 00:02:14.800
sự quay về bình thường
sẽ đến.

00:02:14.900 --> 00:02:16.703
Hạn hán ý là tạm thời,

00:02:17.145 --> 00:02:19.675
và nhiều nhà khoa học đang
bàn luận về

00:02:19.675 --> 00:02:22.549
sự khô cằn đi của miền Tây,

00:02:22.651 --> 00:02:26.638
nghĩa là một sự chuyển biến
vĩnh viễn tới một trạng thái khô hơn.

00:02:28.493 --> 00:02:33.893
(tiếng động cơ xe)

00:02:34.795 --> 00:02:36.843
Ít người hiểu được những
nguy cơ của hạn hán

00:02:36.843 --> 00:02:38.262
hơn Nancy Caywood.

00:02:38.262 --> 00:02:40.496
Cố ấy là một nông dân
thế hệ thứ năm ở Pinal County

00:02:40.496 --> 00:02:42.739
nơi nước đến từ con sông Colorado

00:02:42.739 --> 00:02:44.770
qua kênh của Dự Án Trung Tâm Arizona

00:02:44.770 --> 00:02:47.379
hoặc từ những sông và kênh khác
thuộc lưu vực Colorado.

00:02:47.437 --> 00:02:48.837
Chúng như vàng lỏng vậy.

00:02:48.837 --> 00:02:50.665
Đây chính là nguồn nước của chúng tôi.

00:02:50.665 --> 00:02:52.716
Chúng tôi lấy nó ra, 
có một cái cổng ở kia,

00:02:52.716 --> 00:02:54.574
và nó đi xuống một con kênh

00:02:54.574 --> 00:02:56.101
dẫn thẳng tới trang trại.

00:02:56.101 --> 00:02:57.468
Tôi sẽ mở cổng này ra.

00:02:57.468 --> 00:02:58.839
ta có cánh cỏng mở,

00:02:59.069 --> 00:03:01.861
chúng ta sẽ mở 4 cái, 
để nước tràn vào.

00:03:04.221 --> 00:03:07.007
Chúng tôi có khoảng
0.55 kilomet vuông trồng cỏ linh lăng.

00:03:07.499 --> 00:03:09.840
Đây là một ví dụ của việc
tưới bằng lũ,

00:03:09.840 --> 00:03:12.263
một trong những cách tưới 
cổ và thông dụng nhất.

00:03:12.263 --> 00:03:14.110
Tưới lũ phân phát nước vào đất

00:03:14.110 --> 00:03:16.650
bằng cách cho nước chảy xuống dốc.

00:03:16.941 --> 00:03:19.161
Cách tưới đó có một sự
đơn giản tuyệt đẹp,

00:03:19.161 --> 00:03:22.051
nhưng nó là cách tưới
kém hiệu quả nhất

00:03:22.051 --> 00:03:24.048
vì phần lớn nước sẽ bốc hơi đi

00:03:24.048 --> 00:03:26.805
hoặc thấm vào trong đất
khỏi tầm của rễ cây.

00:03:27.118 --> 00:03:29.986
Hơn nữa, cỏ linh lăng
tốn rất nhiều nước,

00:03:30.263 --> 00:03:33.184
nên thịt bò từ gia súc ăn
cỏ linh lăng

00:03:33.184 --> 00:03:35.607
là thức ăn dùng nhiều nước nhất
có sẵn.

00:03:35.607 --> 00:03:38.455
Tưới nhỏ giọt và tưới bằng vòi phun nước
có thể hiệu quả hơn,

00:03:38.455 --> 00:03:40.440
nhưng Nancy nói rằng cô ấy chưa thể

00:03:40.440 --> 00:03:41.853
lấy giấy phép cần thiết

00:03:41.853 --> 00:03:44.012
để đổi cách tưới ở trang trại.

00:03:44.086 --> 00:03:46.483
Và những cánh đồng cỏ linh lăng
Caywood rất quan trong.

00:03:46.483 --> 00:03:48.877
60% đất trồng ở lưu vực Colorado

00:03:48.932 --> 00:03:50.415
được dùng để trồng thức ăn chăn nuôi.

00:03:50.415 --> 00:03:53.227
Kết hợp tất cả nhu cầu đó lại 
và ở hạt Pinal

00:03:53.227 --> 00:03:55.000
chính là nơi bị hán hán.

00:03:55.427 --> 00:03:58.602
Lần cuối hồ chứa đầy là ở 1992.

00:03:58.772 --> 00:04:02.200
Có một năm, chúng tôi không trồng được
gì ở trang trại này cả.

00:04:02.284 --> 00:04:04.136
Năm 2019, nước ở hồ Mead,

00:04:04.136 --> 00:04:06.515
hồ chứa lớn nhất của USA,
ít tới mức

00:04:06.515 --> 00:04:08.269
nó bắt buộc sự cắt giảm đầu tiên

00:04:08.269 --> 00:04:10.440
về việc phân chia nước ở lưu vực.

00:04:10.653 --> 00:04:12.407
Nông dân hạt Pinal là những người đầu

00:04:12.407 --> 00:04:13.800
bị cắt giảm nước.

00:04:13.800 --> 00:04:17.315
Đất bỏ trống, đã chuẩn bị và sẵn sàng,
nhưng không được trồng.

00:04:18.019 --> 00:04:19.536
Đây là một khi đất bỏ hoang,

00:04:19.644 --> 00:04:22.361
chúng tôi không có đủ nước để trồng.

00:04:22.361 --> 00:04:24.795
Chúng tôi có
một nửa kilomet vuông đất bỏ hoang.

00:04:28.505 --> 00:04:31.095
Tin tốt là từ khoảng năm 1980,

00:04:31.095 --> 00:04:33.605
nhu cầu dùng nước của người Mỹ đã giảm.

00:04:33.605 --> 00:04:37.614
Kẻ cả ở những thành phố đang phát triển
ở Tây Nam,

00:04:38.094 --> 00:04:40.793
lượng nước sử dụng đã sụt giảm

00:04:40.793 --> 00:04:43.624
cho dù lượng dân số gia tăng lớn.

00:04:43.624 --> 00:04:46.232
Nhưng để tưới đất trồng trọt, thế giới

00:04:46.232 --> 00:04:51.108
sử dụng đến 70% nước ở sông.

00:04:51.347 --> 00:04:56.492
Những thành phố sử dụng ít hơn 
rất nhiều, khoảng 20% hoặc ít hơn.

00:04:56.492 --> 00:04:57.583
Một phần là do

00:04:57.583 --> 00:04:59.512
nỗ lực tiết kiệm nước ở gia đình,

00:04:59.512 --> 00:05:02.240
nhưng phần lớn là do cách
các thành phố sử dụng nước.

00:05:02.600 --> 00:05:05.838
Khi bạn tắm, rửa bát,
hay kể cả xả bồn cầu,

00:05:05.838 --> 00:05:08.754
nước đó sẽ được xử lý và được 
đưa lên sử dụng tiếp

00:05:08.754 --> 00:05:10.451
thay vì bị bốc hơi đi.

00:05:10.451 --> 00:05:12.553
Nước sử dụng trong công nghiệp
cũng vậy.

00:05:12.703 --> 00:05:14.783
Cơ hội và khó khăn lớn nhất

00:05:14.783 --> 00:05:17.303
chính là giảm tiêu thụ nước
trong lĩnh vực trồng trọt.

00:05:17.303 --> 00:05:19.084
Đó là vì nước dùng để trồng trọt

00:05:19.084 --> 00:05:21.057
sẽ thành một phần của cây

00:05:21.057 --> 00:05:22.737
hoặc bị bốc hơi đi,

00:05:22.737 --> 00:05:25.221
nghĩa là nó sẽ không quay trở lại
vòng tuần hoàn nước

00:05:25.221 --> 00:05:26.541
trong một thời gian dài.

00:05:28.239 --> 00:05:30.866
Nhiều nhà khoa học nói đây
là vụ hạn hán tệ nhất trong 1200 năm,

00:05:30.866 --> 00:05:32.779
nhưng người Hopi đã sống ở đây

00:05:32.779 --> 00:05:35.869
hơn 2000 năm
và đã trồng thức ăn qua hết những năm đó.

00:05:35.947 --> 00:05:38.897
Chúng ta gặp Max Taylor,
kí thuật viên quản tài nguyên nước Hopi

00:05:38.897 --> 00:05:41.621
để tìm hiểu nếu những bài học
của cộng đồng lâu đời nhất

00:05:41.621 --> 00:05:44.001
ở Mỹ có thể được áp dụng
vào cuộc sống hiện đại

00:05:44.001 --> 00:05:45.851
ở lưu vực Colorado khô cằn.

00:05:46.067 --> 00:05:49.978
Người Hopi được biết đến với việc
sử dụng nước ít

00:05:50.681 --> 00:05:53.172
hơn tất cả mọi người ở Mỹ.

00:05:53.172 --> 00:05:55.794
Vì chúng tôi sống ở sa mac,

00:05:55.794 --> 00:05:57.855
chúng tôi để ý hơn về 
việc sử dụng nước.

00:05:58.406 --> 00:06:00.460
Vậy, lượng nước dùng rất ít.

00:06:00.860 --> 00:06:02.361
Chúng ta đã xuống ruộng của tôi.

00:06:02.361 --> 00:06:05.591
Đây là ngô lam, chúng được trồng ở đây

00:06:05.591 --> 00:06:07.115
Tất cả đều được trồng khô.

00:06:07.115 --> 00:06:08.911
Tôi không tưới chúng.

00:06:09.005 --> 00:06:13.183
Cách thức của tôi là:
bạn làm thoáng một vùng,

00:06:16.658 --> 00:06:19.602
bạn đào khoảng 20 - 30cm xuống,

00:06:19.720 --> 00:06:22.197
lấy khoảng 8-10 hạt ngô

00:06:22.981 --> 00:06:24.126
vào ném vào đó.

00:06:24.126 --> 00:06:26.439
Độ ẩm bạn đã đưa lên,

00:06:26.439 --> 00:06:28.009
bạn ấn chúng lại

00:06:28.450 --> 00:06:30.190
rồi vùi xuống bằng đất khô.

00:06:30.190 --> 00:06:31.600
Đó là trồng trọt khô.

00:06:31.600 --> 00:06:33.752
Vườn của ông được trồng ở nơi đất thấp

00:06:33.752 --> 00:06:36.274
để hứng lấy sự ẩm ướt hiếm có.

00:06:36.274 --> 00:06:38.654
Cây trồng của ông
đã rất thích nghi với vùng.

00:06:38.654 --> 00:06:41.374
Chúng được trông cách xa nhau 
để tránh sự tranh nước,

00:06:41.374 --> 00:06:44.163
và rễ của chúng cắm sâu vào đất
để tới chỗ nước ngầm.

00:06:44.209 --> 00:06:46.664
Chúng ta đang giữa tháng 9.

00:06:46.870 --> 00:06:49.710
Ta có thể cảm nhận được
một chút hơi ẩm ở đất,

00:06:49.710 --> 00:06:50.850
thấy không?

00:06:52.053 --> 00:06:56.053
Không nhiều, nhưng vừa đủ
để chúng sống tiếp.

00:06:56.140 --> 00:06:58.866
Thật tuyệt vời khi thấy
Max sử dụng hạt giống

00:06:58.866 --> 00:07:01.239
để trồng ra lương thực
trong đất không khác gì bụi

00:07:01.239 --> 00:07:02.668
trong khi không tưới cây.

00:07:02.968 --> 00:07:04.908
Ông chưa bao giờ tưới khu ruộng này.

00:07:06.529 --> 00:07:09.922
Chúng tôi có hạt giống được truyền qua
các thế hệ.

00:07:09.922 --> 00:07:13.012
Vậy chúng đã thích nghi
với môi trường khô này.

00:07:13.402 --> 00:07:16.404
Ngô đã đi cùng người Hopi trong
ít nhất vài ngàn năm.

00:07:17.175 --> 00:07:18.493
Tôi nghĩ bài học ở đây

00:07:18.493 --> 00:07:20.793
là ta phải sống với
chính môi trường của ta.

00:07:20.793 --> 00:07:23.744
Và đó chính là cách người bản địa
đã sống sót ở những vùng này

00:07:23.744 --> 00:07:25.246
bởi vì họ sống bền vững.

00:07:25.246 --> 00:07:27.225
Và chúng ra biết đất nước này.

00:07:31.017 --> 00:07:32.857
Dần chuyển biến tới lương thực
phù hợp

00:07:32.857 --> 00:07:34.462
với môi trường của họ

00:07:34.462 --> 00:07:36.903
cho ta một cơ hội lớn
cho việc tiết kiệm nước.

00:07:36.993 --> 00:07:39.048
Sự chuyển biến này có thể xảy ra
ở nông trại hay thành phố

00:07:39.048 --> 00:07:41.716
khi ta ăn thức ăn mà 
khi trồng tốn ít nước để nuôi.

00:07:41.716 --> 00:07:44.769
Về lý thuyết, sự chuyển biến khỏi
thức ăn chăn nuôi và gia súc có lý.

00:07:44.769 --> 00:07:46.240
Nhưng nếu ta muốn thích nghi

00:07:46.240 --> 00:07:48.286
với khí hâu nóng dần
một cách công bằng,

00:07:48.286 --> 00:07:50.820
ta không thể bỏ qua nông dân
như Nancy và những người

00:07:50.820 --> 00:07:52.610
đã nuôi chúng ta trong hàng thế hệ.

00:07:52.620 --> 00:07:54.472
Chúng tôi muốn tiếp tục trồng trọt.

00:07:54.591 --> 00:07:56.454
Chúng tôi không muốn bỏ hoang nông trại.

00:07:56.454 --> 00:07:58.684
Chúng tôi đang tìm những sự thay thế,

00:07:58.684 --> 00:08:00.486
những lương thực thay thế,

00:08:00.493 --> 00:08:03.716
những cách tiết kiệm nước
trong việc tưới cây.

00:08:03.716 --> 00:08:07.442
Cỏ linh lăng cần mười ngàn
mét khối nước để trồng.

00:08:07.442 --> 00:08:10.638
Ô-liu cần khoảng 1500 mét khối nước.

00:08:10.638 --> 00:08:12.638
Nhưng nếu chúng ta bắt đầu trồng ô-liu,

00:08:12.638 --> 00:08:14.454
nhiều sự chuẩn bị cho
đất trồng là cần thiết.

00:08:14.454 --> 00:08:16.470
Vậy, chúng ta sẽ mất nhiều tiền
để bắt đầu.

00:08:16.470 --> 00:08:19.046
Nhưng câu hỏi là liệu
chúng ta có thể hợp lại

00:08:19.046 --> 00:08:21.242
để giảm tải sự căng thẳng

00:08:21.242 --> 00:08:24.017
cho nguồn nước của chúng ta
trước khi sự thiếu hụt nữa xảy ra?

00:08:24.017 --> 00:08:25.728
Chúng ta cần phải chuẩn bị

00:08:25.728 --> 00:08:28.366
cho nhiều sự thay đổi lớn

00:08:28.366 --> 00:08:31.026
mà có lẽ ngoài tầm hiểu biết của chúng ta.

00:08:31.026 --> 00:08:35.496
Đây chính là cách chúng ta
vượt qua những sự khó khăn

00:08:35.496 --> 00:08:37.482
và chung tay giúp sức

00:08:37.482 --> 00:08:41.852
những người sẽ đối mặt với
sự thay đổi và khó khăn lớn nhất.

00:08:41.863 --> 00:08:42.876
Và khi chúng ta tập trung

00:08:42.876 --> 00:08:44.889
vào vùng Tây Bắc Mỹ ở tập này,

00:08:44.889 --> 00:08:47.476
hạn hán ảnh hưởng tới
mọi nơi ở đất nước Mỹ.

00:08:47.476 --> 00:08:49.269
Vậy tiết kiệm nước

00:08:49.269 --> 00:08:51.616
trong cuộc sống hằng ngày
có thể giúp bạn chuẩn bị

00:08:51.616 --> 00:08:53.854
khi nguồn nước nơi bạn ở
bị cạn đi.

00:08:53.854 --> 00:08:56.223
Một vài thứ bạn có thể làm
ngay bây giờ

00:08:56.223 --> 00:08:57.271
không quá khó.

00:08:57.271 --> 00:09:00.432
Ví dụ, không bao giờ để vòi nước
chạy khi không dùng,

00:09:00.435 --> 00:09:02.733
như khi vệ sinh răng miệng
hay rửa bát.

00:09:02.733 --> 00:09:04.406
Bảo đảm sửa những
vòi nước rò rỉ

00:09:04.406 --> 00:09:06.791
và chọn đồ dùng tiết kiêm
nước và điện.

00:09:06.791 --> 00:09:08.357
Nếu bạn muốn đi thêm một bước,

00:09:08.357 --> 00:09:10.107
bạn có thể để một cục gạch
vào bồn vệ sinh

00:09:10.107 --> 00:09:11.964
để nó dùng ít nước hơn mỗi lần xả,

00:09:11.964 --> 00:09:14.354
hay đổi vườn nhà bạn thành một
khu đất tuyệt đẹp

00:09:14.354 --> 00:09:15.777
trong khi không cần tưới.

00:09:15.777 --> 00:09:18.438
Bạn còn có thể lắp đặt
một hệ thống hứng nước mưa.

00:09:19.194 --> 00:09:21.421
Tất nhiên, còn một thứ nữa
chúng ta có thể làm,

00:09:21.421 --> 00:09:24.943
đó chính là giải quyết gốc rễ
của vấn để, biến đổi khí hậu.

00:09:24.943 --> 00:09:26.852
Tương lai của vụ hạn hán này
chưa xác định,

00:09:26.852 --> 00:09:28.720
và sự nóng lên ta tạo ra càng ít,

00:09:28.720 --> 00:09:30.718
tương lai của chúng ta càng tươi sáng.

00:09:30.718 --> 00:09:32.735
Nên hãy xem chương trình tuyệt vời
của chúng tôi, Hot Mess,

00:09:32.735 --> 00:09:34.585
cho nhiều ý tưởng hơn nữa về
việc có thể làm.

00:09:34.585 --> 00:09:36.160
Và tất nhiên, đăng kí

00:09:36.160 --> 00:09:38.460
để bắt kịp với tất cả những
tập khác của Weathered.

00:09:38.460 --> 00:09:45.034
(nhạc nhẹ)