1
00:00:06,915 --> 00:00:08,465
W 1956 roku

2
00:00:08,465 --> 00:00:10,185
architekt Frank Lloyd Wright

3
00:00:10,185 --> 00:00:13,005
zaprojektował wieżowiec
o wysokości około 1,6 kilometra.

4
00:00:13,005 --> 00:00:15,845
Miał być najwyższym budynkiem na świecie,

5
00:00:15,845 --> 00:00:20,325
mierzącym pięć wysokości Wieży Eiffla.

6
00:00:20,325 --> 00:00:22,885
Wielu krytyków go wyśmiało.

7
00:00:22,885 --> 00:00:26,215
Uważali, że na windę
będzie trzeba czekać godzinami,

8
00:00:26,215 --> 00:00:30,575
lub co gorsza, że wieżowiec
zawali się pod własnym ciężarem.

9
00:00:30,575 --> 00:00:32,586
Wielu inżynierów zgadzało się z tym,

10
00:00:32,586 --> 00:00:34,506
więc mimo dużej popularności pomysłu,

11
00:00:34,506 --> 00:00:37,756
kolosalnego wieżowca nigdy nie zbudowano.

12
00:00:37,766 --> 00:00:41,956
Dziś wznosimy coraz wyższe budynki.

13
00:00:41,956 --> 00:00:46,246
Firmy projektują wieżowce
o wysokości ponad kilometra,

14
00:00:46,246 --> 00:00:48,826
jak Jeddah Tower w Arabii Saudyjskiej,

15
00:00:48,826 --> 00:00:51,806
mierząca trzy wysokości Wieży Eiffla.

16
00:00:51,806 --> 00:00:54,796
Wkrótce wybudowanie ponad
półtorakilometrowego wieżowca Wrighta

17
00:00:54,796 --> 00:00:56,376
może być realne.

18
00:00:56,376 --> 00:00:58,256
Co właściwie powstrzymywało nas

19
00:00:58,256 --> 00:01:01,436
od budowania takich kolosów 70 lat temu?

20
00:01:01,436 --> 00:01:05,346
Jak dziś budujemy wieżowce
o wysokości ponad półtora kilometra?

21
00:01:05,346 --> 00:01:06,956
W każdym projekcie budowlanym

22
00:01:06,956 --> 00:01:11,616
niższe piętro musi być w stanie
podtrzymać kolejne piętra.

23
00:01:11,616 --> 00:01:12,726
Im wyżej budujemy,

24
00:01:12,726 --> 00:01:17,556
tym większe ciśnienie grawitacyjne
napiera na piętra poniżej.

25
00:01:17,556 --> 00:01:20,753
Ta zasada od dawna kieruje budownictwem.

26
00:01:20,753 --> 00:01:24,866
Starożytni architekci upodobali sobie
piramidy z szeroką podstawą

27
00:01:24,866 --> 00:01:27,146
podtrzymującą lżejsze wyższe poziomy.

28
00:01:27,146 --> 00:01:30,966
Takie rozwiązanie raczej nie pasuje
do panoramy miasta.

29
00:01:30,966 --> 00:01:34,746
Piramida tej wysokości miałaby
ponad dwa kilometry szerokości,

30
00:01:34,746 --> 00:01:37,526
więc ciężko byłoby ją wcisnąć
do centrum miasta.

31
00:01:37,526 --> 00:01:42,846
Dzięki wytrzymałym materiałom, jak beton,
unikamy niepraktycznych kształtów.

32
00:01:42,846 --> 00:01:47,951
Nowoczesne betonowe mieszanki
wzmacnia się włóknami stalowymi

33
00:01:47,951 --> 00:01:51,781
i polimerami redukującymi ilość wody,
żeby zapobiec pęknięciom betonu.

34
00:01:51,781 --> 00:01:56,333
Beton w najwyższym budynku świata,
Burdż Chalifa w Dubaju,

35
00:01:56,333 --> 00:02:00,673
stawia opór 8000 ton
ciśnienia na metr kwadratowy.

36
00:02:00,673 --> 00:02:05,540
To waga 1200 afrykańskich słoni!

37
00:02:05,540 --> 00:02:07,990
Nawet jeśli budynek utrzyma sam siebie,

38
00:02:07,990 --> 00:02:10,410
to i tak potrzebuje podpory od dołu.

39
00:02:10,410 --> 00:02:11,650
Bez fundamentów

40
00:02:11,650 --> 00:02:15,650
tak masywne budynki upadłyby
lub przechyliłyby się.

41
00:02:15,650 --> 00:02:19,260
Żeby wieżowiec o wadze
pół miliona ton nie upadł,

42
00:02:19,260 --> 00:02:27,050
192 betonowe i stalowe pale
wkopano na głębokość 50 metrów.

43
00:02:27,050 --> 00:02:29,570
Siła tarcia pomiędzy
palami a ziemią sprawia,

44
00:02:29,570 --> 00:02:32,580
że pokaźna budowla stoi.

45
00:02:32,588 --> 00:02:34,098
Poza walką z grawitacją,

46
00:02:34,098 --> 00:02:35,778
która ciągnie budynek w dół,

47
00:02:35,778 --> 00:02:39,748
wieżowiec musi stawić opór wiatrom,

48
00:02:39,748 --> 00:02:41,923
które naciskają na budynek z boku.

49
00:02:41,923 --> 00:02:43,343
W przeciętne dni

50
00:02:43,343 --> 00:02:49,263
wiatr może wywierać na wieżowiec siłę
do ośmiu kilogramów na metr kwadratowy,

51
00:02:49,263 --> 00:02:52,200
porównywalne do siły
pędzących kuli do kręgli.

52
00:02:52,200 --> 00:02:54,710
Projektowanie
aerodynamicznych konstrukcji,

53
00:02:54,710 --> 00:02:57,090
jak elegancka chińska
wieża Shanghai Tower,

54
00:02:57,090 --> 00:02:59,740
może zmniejszyć tę siłę
nawet o jedną czwartą.

55
00:02:59,740 --> 00:03:03,460
Odporne na wiatr ramy
wewnątrz lub na zewnątrz budynku

56
00:03:03,460 --> 00:03:05,620
mogą przyjąć pozostałą siłę wiatru,

57
00:03:05,620 --> 00:03:08,470
jak w przypadku wieży Lotte w Seulu.

58
00:03:08,470 --> 00:03:10,540
Mimo zastosowania tych wszystkich środków,

59
00:03:10,540 --> 00:03:13,560
podczas huraganu na najwyższych piętrach

60
00:03:13,560 --> 00:03:17,420
nadal można poczuć
przechylanie się budynku o ponad metr.

61
00:03:17,420 --> 00:03:20,260
Aby zapobiec kołysaniu się
wieżowców na wietrze,

62
00:03:20,260 --> 00:03:24,690
wiele drapaczy chmur wykorzystuje
kilkusettonową przeciwwagę

63
00:03:24,690 --> 00:03:28,127
zwaną "masowym tłumikiem drgań".

64
00:03:28,127 --> 00:03:30,151
Przykładowo w Taipei 101

65
00:03:30,151 --> 00:03:34,811
powyżej 87. piętra zawieszona jest
gigantyczna metalowa kula.

66
00:03:34,811 --> 00:03:36,514
Gdy wiatr porusza budynkiem,

67
00:03:36,514 --> 00:03:38,774
kula kołysze się w przeciwnym kierunku,

68
00:03:38,774 --> 00:03:41,634
pochłaniając energię kinetyczną budynku.

69
00:03:41,634 --> 00:03:43,794
W miarę kołysania się

70
00:03:43,794 --> 00:03:46,794
siłowniki hydrauliczne wieży,
między kulą a budynkiem,

71
00:03:46,794 --> 00:03:49,484
zamieniają energię kinetyczną na ciepło

72
00:03:49,484 --> 00:03:52,384
i stabilizują kołyszący się budynek.

73
00:03:52,386 --> 00:03:54,656
Dzięki tym wszystkim technologiom

74
00:03:54,656 --> 00:03:58,226
kolosalne budynki stoją stabilnie.

75
00:03:58,226 --> 00:04:02,816
Jednak szybkie przemieszczanie się
po nich jest wyzwaniem samym w sobie.

76
00:04:02,816 --> 00:04:03,994
Za życia Wrighta

77
00:04:03,994 --> 00:04:08,394
najszybsze windy poruszały się
z prędkością 22 kilometrów na godzinę.

78
00:04:08,394 --> 00:04:13,849
Dzisiejsze są znacznie szybsze
i jadą 70 kilometrów na godzinę.

79
00:04:13,849 --> 00:04:17,694
Windy przyszłości zapewne będą jeździć
po magnetycznych szynach bez tarcia

80
00:04:17,694 --> 00:04:19,274
z jeszcze większą prędkością.

81
00:04:19,274 --> 00:04:23,314
Algorytmy zarządzania ruchem pogrupują
pasażerów według miejsca docelowego,

82
00:04:23,314 --> 00:04:27,914
żeby pasażerowie i puste kabiny
były tam, gdzie trzeba.

83
00:04:27,914 --> 00:04:32,728
Wieżowce przeszły długą drogę
odkąd Wright zaproponował swój projekt.

84
00:04:32,728 --> 00:04:35,426
To, co kiedyś uważano za niemożliwe,

85
00:04:35,426 --> 00:04:38,076
teraz jest architektonicznym wyzwaniem.

86
00:04:38,076 --> 00:04:40,356
Zapewne to kwestia czasu,

87
00:04:40,356 --> 00:04:44,356
kiedy zobaczymy jeszcze wyższe giganty.