[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.00,0:00:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Het heelal
Dialogue: 0,0:00:02.00,0:00:04.00,Default,,0000,0000,0000,,is echt groot.
Dialogue: 0,0:00:04.00,0:00:07.00,Default,,0000,0000,0000,,We leven in een sterrenstelsel, de melkweg.
Dialogue: 0,0:00:07.00,0:00:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Er zijn ongeveer honderd miljard sterren in de melkweg.
Dialogue: 0,0:00:10.00,0:00:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Als je een camera neemt
Dialogue: 0,0:00:12.00,0:00:14.00,Default,,0000,0000,0000,,en je richt die op een willekeurig deel van de hemel
Dialogue: 0,0:00:14.00,0:00:16.00,Default,,0000,0000,0000,,en je laat de sluiter openstaan -
Dialogue: 0,0:00:16.00,0:00:19.00,Default,,0000,0000,0000,,tenminste als je camera aan de Hubble Space Telescope bevestigd is -
Dialogue: 0,0:00:19.00,0:00:21.00,Default,,0000,0000,0000,,dan krijg je iets als dit te zien.
Dialogue: 0,0:00:21.00,0:00:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Elk van deze kleine vlekjes
Dialogue: 0,0:00:24.00,0:00:26.00,Default,,0000,0000,0000,,is een melkwegstelsel van ongeveer de grootte van onze melkweg -
Dialogue: 0,0:00:26.00,0:00:29.00,Default,,0000,0000,0000,,honderd miljard sterren in elk van die vlekjes.
Dialogue: 0,0:00:29.00,0:00:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Er zijn ongeveer honderd miljard melkwegstelsels
Dialogue: 0,0:00:32.00,0:00:34.00,Default,,0000,0000,0000,,in het waarneembare heelal.
Dialogue: 0,0:00:34.00,0:00:36.00,Default,,0000,0000,0000,,100 miljard is het enige te onthouden getal.
Dialogue: 0,0:00:36.00,0:00:39.00,Default,,0000,0000,0000,,De leeftijd van het heelal tussen nu en de oerknal
Dialogue: 0,0:00:39.00,0:00:41.00,Default,,0000,0000,0000,,is honderd miljard in hondenjaren (ong. 14 miljard).
Dialogue: 0,0:00:41.00,0:00:43.00,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:00:43.00,0:00:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Dat vertelt je iets over onze plaats in het universum.
Dialogue: 0,0:00:46.00,0:00:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Een foto als deze moet je gewoon bewonderen.
Dialogue: 0,0:00:48.00,0:00:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Ze is zeer mooi.
Dialogue: 0,0:00:50.00,0:00:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Ik heb me vaak afgevraagd wat de evolutionaire druk is
Dialogue: 0,0:00:53.00,0:00:56.00,Default,,0000,0000,0000,,die onze voorouders in de savannes ertoe bracht om zich aan te passen en te evolueren,
Dialogue: 0,0:00:56.00,0:00:58.00,Default,,0000,0000,0000,,om echt te kunnen genieten van foto's van melkwegstelsels
Dialogue: 0,0:00:58.00,0:01:00.00,Default,,0000,0000,0000,,als ze die nog niet hadden.
Dialogue: 0,0:01:00.00,0:01:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar wij zouden het ook graag begrijpen.
Dialogue: 0,0:01:02.00,0:01:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Als kosmoloog vraag ik me af waarom het universum is zoals het is?
Dialogue: 0,0:01:06.00,0:01:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Een grote aanwijzing die we hebben is dat het universum verandert in de tijd.
Dialogue: 0,0:01:09.00,0:01:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Als je kijkt naar een van deze sterrenstelsels en je meet de snelheid ervan
Dialogue: 0,0:01:12.00,0:01:14.00,Default,,0000,0000,0000,,dan zou je vinden dat het van je weg beweegt.
Dialogue: 0,0:01:14.00,0:01:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Als je kijkt naar een sterrenstelsel dat nog verder weg is
Dialogue: 0,0:01:16.00,0:01:18.00,Default,,0000,0000,0000,,dan beweegt dat nog sneller van je weg.
Dialogue: 0,0:01:18.00,0:01:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Daarom zeggen we dat het heelal uitdijt.
Dialogue: 0,0:01:20.00,0:01:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Dat houdt natuurlijk in dat in het verleden
Dialogue: 0,0:01:22.00,0:01:24.00,Default,,0000,0000,0000,,alles veel dichter bij elkaar zat.
Dialogue: 0,0:01:24.00,0:01:26.00,Default,,0000,0000,0000,,In het verleden was het universum dichter
Dialogue: 0,0:01:26.00,0:01:28.00,Default,,0000,0000,0000,,en ook warmer.
Dialogue: 0,0:01:28.00,0:01:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Als je dingen samenperst, gaat de temperatuur omhoog.
Dialogue: 0,0:01:30.00,0:01:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Dat begrijpen we.
Dialogue: 0,0:01:32.00,0:01:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Wat we veel minder begrijpen
Dialogue: 0,0:01:34.00,0:01:37.00,Default,,0000,0000,0000,,is dat het universum vroeger, net na de oerknal
Dialogue: 0,0:01:37.00,0:01:39.00,Default,,0000,0000,0000,,ook overal gelijk was.
Dialogue: 0,0:01:39.00,0:01:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Je zou kunnen denken dat dat geen verrassing is.
Dialogue: 0,0:01:41.00,0:01:43.00,Default,,0000,0000,0000,,De lucht in deze kamer is ook overal gelijk.
Dialogue: 0,0:01:43.00,0:01:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Je zou kunnen zeggen: "Misschien hebben de dingen zichzelf zo gelijk gemaakt."
Dialogue: 0,0:01:46.00,0:01:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar de omstandigheden net na de oerknal zijn zeer, zeer verschillend
Dialogue: 0,0:01:49.00,0:01:51.00,Default,,0000,0000,0000,,van de toestand van de lucht in deze kamer.
Dialogue: 0,0:01:51.00,0:01:53.00,Default,,0000,0000,0000,,In het bijzonder waren de dingen een stuk dichter.
Dialogue: 0,0:01:53.00,0:01:55.00,Default,,0000,0000,0000,,De zwaartekracht van die dingen
Dialogue: 0,0:01:55.00,0:01:57.00,Default,,0000,0000,0000,,was een stuk sterker net na de oerknal.
Dialogue: 0,0:01:57.00,0:01:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Je moet bedenken dat
Dialogue: 0,0:01:59.00,0:02:01.00,Default,,0000,0000,0000,,we een universum hebben met honderd miljard melkwegstelsels
Dialogue: 0,0:02:01.00,0:02:03.00,Default,,0000,0000,0000,,elk met honderd miljard sterren.
Dialogue: 0,0:02:03.00,0:02:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Vroeger waren die honderd miljard sterrenstelsels
Dialogue: 0,0:02:06.00,0:02:09.00,Default,,0000,0000,0000,,samengeperst in een zo grote ruimte -
Dialogue: 0,0:02:09.00,0:02:11.00,Default,,0000,0000,0000,,echt waar.
Dialogue: 0,0:02:11.00,0:02:13.00,Default,,0000,0000,0000,,En je moet je voorstellen dat dat samenpersen gebeurde
Dialogue: 0,0:02:13.00,0:02:15.00,Default,,0000,0000,0000,,zonder enige onvolkomenheden
Dialogue: 0,0:02:15.00,0:02:17.00,Default,,0000,0000,0000,,zonder enige plekjes
Dialogue: 0,0:02:17.00,0:02:19.00,Default,,0000,0000,0000,,waar er een paar atomen meer waren dan elders.
Dialogue: 0,0:02:19.00,0:02:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Want als dat zo zou zijn geweest dan zouden ze door de zwaartekracht samengeklapt zijn
Dialogue: 0,0:02:22.00,0:02:24.00,Default,,0000,0000,0000,,tot een groot zwart gat.
Dialogue: 0,0:02:24.00,0:02:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Het heelal net na de oerknal zo gelijk verdeeld houden
Dialogue: 0,0:02:27.00,0:02:29.00,Default,,0000,0000,0000,,is niet gemakkelijk. Het is een delicaat evenwichtsspel.
Dialogue: 0,0:02:29.00,0:02:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Het is een aanwijzing dat het vroege heelal
Dialogue: 0,0:02:31.00,0:02:33.00,Default,,0000,0000,0000,,niet zomaar willekeurig tot stand is gekomen.
Dialogue: 0,0:02:33.00,0:02:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Er is iets dat het zo heeft gemaakt.
Dialogue: 0,0:02:35.00,0:02:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Wij willen graag weten wat.
Dialogue: 0,0:02:37.00,0:02:40.00,Default,,0000,0000,0000,,Een deel van de verklaring werd ons gegeven door Ludwig Boltzmann,
Dialogue: 0,0:02:40.00,0:02:43.00,Default,,0000,0000,0000,,een Oostenrijks fysicus uit de 19e eeuw.
Dialogue: 0,0:02:43.00,0:02:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Boltzmanns bijdrage was dat hij ons hielp 'entropie' te begrijpen.
Dialogue: 0,0:02:46.00,0:02:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Je hebt wel al gehoord van entropie.
Dialogue: 0,0:02:48.00,0:02:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Het is de willekeur, de wanorde, het chaotische van systemen.
Dialogue: 0,0:02:51.00,0:02:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Boltzmann gaf ons een formule -
Dialogue: 0,0:02:53.00,0:02:55.00,Default,,0000,0000,0000,,nu op zijn grafsteen gegraveerd -
Dialogue: 0,0:02:55.00,0:02:57.00,Default,,0000,0000,0000,,die het begrip entropie duidelijk maakt.
Dialogue: 0,0:02:57.00,0:02:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Het wil eigenlijk gewoon zeggen dat entropie
Dialogue: 0,0:02:59.00,0:03:01.00,Default,,0000,0000,0000,,het aantal manieren is waarop we de bestanddelen
Dialogue: 0,0:03:01.00,0:03:04.00,Default,,0000,0000,0000,,van een systeem kunnen herschikken, zonder dat je het merkt.
Dialogue: 0,0:03:04.00,0:03:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Zodat het er macroscopisch hetzelfde blijft uitzien.
Dialogue: 0,0:03:06.00,0:03:08.00,Default,,0000,0000,0000,,In de lucht in deze kamer
Dialogue: 0,0:03:08.00,0:03:11.00,Default,,0000,0000,0000,,merk je elk individueel atoom niet op.
Dialogue: 0,0:03:11.00,0:03:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Een lage entropieconfiguratie
Dialogue: 0,0:03:13.00,0:03:15.00,Default,,0000,0000,0000,,is er een waarin er slechts een paar schikkingen zijn die er zo uitzien.
Dialogue: 0,0:03:15.00,0:03:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Een hoge entropieconfiguratie
Dialogue: 0,0:03:17.00,0:03:19.00,Default,,0000,0000,0000,,is er een waarin er vele schikkingen zijn die er zo uitzien.
Dialogue: 0,0:03:19.00,0:03:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een zeer belangrijk inzicht
Dialogue: 0,0:03:21.00,0:03:23.00,Default,,0000,0000,0000,,omdat het ons de tweede wet van de
Dialogue: 0,0:03:23.00,0:03:25.00,Default,,0000,0000,0000,,thermodynamica helpt te verklaren -
Dialogue: 0,0:03:25.00,0:03:28.00,Default,,0000,0000,0000,,de wet die zegt dat de entropie toeneemt in het universum
Dialogue: 0,0:03:28.00,0:03:30.00,Default,,0000,0000,0000,,of in een geïsoleerd stukje van het universum.
Dialogue: 0,0:03:30.00,0:03:32.00,Default,,0000,0000,0000,,De reden waarom de entropie toeneemt,
Dialogue: 0,0:03:32.00,0:03:35.00,Default,,0000,0000,0000,,is simpelweg omdat er veel meer manieren zijn
Dialogue: 0,0:03:35.00,0:03:37.00,Default,,0000,0000,0000,,om een hoge entropie te hebben dan om een lage entropie te hebben.
Dialogue: 0,0:03:37.00,0:03:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Dat is een prachtig inzicht
Dialogue: 0,0:03:39.00,0:03:41.00,Default,,0000,0000,0000,,maar het laat iets buiten beschouwing.
Dialogue: 0,0:03:41.00,0:03:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit inzicht dat de entropie toeneemt, is overigens
Dialogue: 0,0:03:43.00,0:03:46.00,Default,,0000,0000,0000,,wat er achter het idee van 'de pijl van de tijd' zit.
Dialogue: 0,0:03:46.00,0:03:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Het verschil tussen verleden en toekomst.
Dialogue: 0,0:03:48.00,0:03:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Elk verschil dat er is
Dialogue: 0,0:03:50.00,0:03:52.00,Default,,0000,0000,0000,,tussen het verleden en de toekomst
Dialogue: 0,0:03:52.00,0:03:54.00,Default,,0000,0000,0000,,is er omdat de entropie toeneemt -
Dialogue: 0,0:03:54.00,0:03:57.00,Default,,0000,0000,0000,,het feit dat je je het verleden kan herinneren, maar niet de toekomst.
Dialogue: 0,0:03:57.00,0:04:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Het feit dat je geboren bent, leeft en dan doodgaat,
Dialogue: 0,0:04:00.00,0:04:02.00,Default,,0000,0000,0000,,altijd in die volgorde,
Dialogue: 0,0:04:02.00,0:04:04.00,Default,,0000,0000,0000,,is zo omdat de entropie toeneemt.
Dialogue: 0,0:04:04.00,0:04:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Boltzmann legde uit dat als je begint met een lage entropie
Dialogue: 0,0:04:06.00,0:04:08.00,Default,,0000,0000,0000,,het heel natuurlijk is dat ze toeneemt
Dialogue: 0,0:04:08.00,0:04:11.00,Default,,0000,0000,0000,,omdat er meer manieren zijn om hoge entropie te hebben.
Dialogue: 0,0:04:11.00,0:04:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Wat hij niet uitlegde was de reden waarom
Dialogue: 0,0:04:13.00,0:04:16.00,Default,,0000,0000,0000,,de entropie in de eerste plaats ooit laag was.
Dialogue: 0,0:04:16.00,0:04:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Het feit dat de entropie van het universum laag was,
Dialogue: 0,0:04:18.00,0:04:20.00,Default,,0000,0000,0000,,was een weerspiegeling van het feit
Dialogue: 0,0:04:20.00,0:04:22.00,Default,,0000,0000,0000,,dat het vroege heelal heel erg eenvormig was.
Dialogue: 0,0:04:22.00,0:04:24.00,Default,,0000,0000,0000,,We willen dat graag begrijpen.
Dialogue: 0,0:04:24.00,0:04:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Dat is onze taak als kosmologen.
Dialogue: 0,0:04:26.00,0:04:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Helaas, het is eigenlijk een probleem
Dialogue: 0,0:04:28.00,0:04:30.00,Default,,0000,0000,0000,,waar we niet voldoende aandacht aan geven.
Dialogue: 0,0:04:30.00,0:04:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Het is niet een van de eerste dingen die mensen zouden zeggen
Dialogue: 0,0:04:32.00,0:04:34.00,Default,,0000,0000,0000,,als je aan een moderne kosmoloog vroeg:
Dialogue: 0,0:04:34.00,0:04:36.00,Default,,0000,0000,0000,,"Wat zijn de problemen die we proberen aan te pakken?"
Dialogue: 0,0:04:36.00,0:04:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Een van de mensen die dit probleem wel inzag,
Dialogue: 0,0:04:38.00,0:04:40.00,Default,,0000,0000,0000,,was Richard Feynman.
Dialogue: 0,0:04:40.00,0:04:42.00,Default,,0000,0000,0000,,50 jaar geleden gaf hij een reeks lezingen.
Dialogue: 0,0:04:42.00,0:04:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Hij gaf de populaire lezingen
Dialogue: 0,0:04:44.00,0:04:46.00,Default,,0000,0000,0000,,die later als "The Character of Physical Law" werden uitgegeven.
Dialogue: 0,0:04:46.00,0:04:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Hij gaf lezingen aan Caltech ondergegradueerden,
Dialogue: 0,0:04:48.00,0:04:50.00,Default,,0000,0000,0000,,die later "The Feynman Lectures on Physics" werden.
Dialogue: 0,0:04:50.00,0:04:52.00,Default,,0000,0000,0000,,En lezingen voor Caltech gegradueerden
Dialogue: 0,0:04:52.00,0:04:54.00,Default,,0000,0000,0000,,die de "The Feynman Lectures on Gravitation" werden.
Dialogue: 0,0:04:54.00,0:04:57.00,Default,,0000,0000,0000,,In elk van deze boeken en elke reeks lezingen
Dialogue: 0,0:04:57.00,0:04:59.00,Default,,0000,0000,0000,,benadrukte hij dit vraagstuk:
Dialogue: 0,0:04:59.00,0:05:02.00,Default,,0000,0000,0000,,"Waarom had het vroege heelal zo'n kleine entropie?"
Dialogue: 0,0:05:02.00,0:05:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Dus hij zegt - ik ben niet van plan om zijn accent na te bootsen -
Dialogue: 0,0:05:04.00,0:05:07.00,Default,,0000,0000,0000,,"Om de een of andere reden had het universum ooit
Dialogue: 0,0:05:07.00,0:05:10.00,Default,,0000,0000,0000,,een zeer lage entropie voor zijn energie-inhoud
Dialogue: 0,0:05:10.00,0:05:12.00,Default,,0000,0000,0000,,en sindsdien is die entropie toegenomen.
Dialogue: 0,0:05:12.00,0:05:15.00,Default,,0000,0000,0000,,De pijl van de tijd kan niet volledig worden begrepen
Dialogue: 0,0:05:15.00,0:05:18.00,Default,,0000,0000,0000,,voordat het mysterie van het begin van de geschiedenis
Dialogue: 0,0:05:18.00,0:05:20.00,Default,,0000,0000,0000,,van het heelal beter wordt
Dialogue: 0,0:05:20.00,0:05:22.00,Default,,0000,0000,0000,,begrepen."
Dialogue: 0,0:05:22.00,0:05:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Dat is onze taak.
Dialogue: 0,0:05:24.00,0:05:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Daar zijn we al 50 jaar mee bezig
Dialogue: 0,0:05:26.00,0:05:28.00,Default,,0000,0000,0000,,en je zou denken dat dat probleem nu van de baan is.
Dialogue: 0,0:05:28.00,0:05:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Niets is minder waar.
Dialogue: 0,0:05:30.00,0:05:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Het probleem werd groter
Dialogue: 0,0:05:32.00,0:05:34.00,Default,,0000,0000,0000,,in plaats van kleiner,
Dialogue: 0,0:05:34.00,0:05:36.00,Default,,0000,0000,0000,,omdat we in 1998
Dialogue: 0,0:05:36.00,0:05:39.00,Default,,0000,0000,0000,,iets cruciaals over het heelal zijn te weten gekomen.
Dialogue: 0,0:05:39.00,0:05:41.00,Default,,0000,0000,0000,,De uitdijing versnelt!
Dialogue: 0,0:05:41.00,0:05:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Het heelal dijt niet alleen uit.
Dialogue: 0,0:05:43.00,0:05:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Als je kijkt naar een melkwegstelsel, dan gaat het van ons weg.
Dialogue: 0,0:05:45.00,0:05:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Kijk je een miljard jaar later opnieuw dan
Dialogue: 0,0:05:47.00,0:05:50.00,Default,,0000,0000,0000,,zal het nog sneller van ons weg bewegen.
Dialogue: 0,0:05:50.00,0:05:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Individuele sterrenstelsels verwijderen zich steeds sneller en sneller van elkaar.
Dialogue: 0,0:05:53.00,0:05:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Dus zeggen we dat het heelal versneld uitdijt.
Dialogue: 0,0:05:55.00,0:05:57.00,Default,,0000,0000,0000,,Waarom de entropie van het vroege heelal
Dialogue: 0,0:05:57.00,0:05:59.00,Default,,0000,0000,0000,,laag was, weten we nog niet.
Dialogue: 0,0:05:59.00,0:06:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar we hebben op zijn minst een goede theorie die dat kan verklaren.
Dialogue: 0,0:06:01.00,0:06:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Als die theorie juist is
Dialogue: 0,0:06:03.00,0:06:05.00,Default,,0000,0000,0000,,dan is dat de theorie van de donkere energie.
Dialogue: 0,0:06:05.00,0:06:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Het is het idee dat lege ruimte zelf energie bezit.
Dialogue: 0,0:06:08.00,0:06:11.00,Default,,0000,0000,0000,,In elke kleine kubieke centimeter ruimte,
Dialogue: 0,0:06:11.00,0:06:13.00,Default,,0000,0000,0000,,of daar al of niet iets inzit,
Dialogue: 0,0:06:13.00,0:06:15.00,Default,,0000,0000,0000,,of er al dan niet deeltjes, materie, straling of wat dan ook in voorkomt,
Dialogue: 0,0:06:15.00,0:06:18.00,Default,,0000,0000,0000,,is er nog steeds energie, zelfs in de ruimte zelf.
Dialogue: 0,0:06:18.00,0:06:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Deze energie oefent volgens Einstein
Dialogue: 0,0:06:20.00,0:06:23.00,Default,,0000,0000,0000,,een druk uit op het universum.
Dialogue: 0,0:06:23.00,0:06:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Het is een eeuwigdurende impuls
Dialogue: 0,0:06:25.00,0:06:27.00,Default,,0000,0000,0000,,die sterrenstelsels uit elkaar duwt.
Dialogue: 0,0:06:27.00,0:06:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Omdat donkere energie in tegenstelling tot materie of straling
Dialogue: 0,0:06:30.00,0:06:33.00,Default,,0000,0000,0000,,niet verdunt als het heelal uitdijt.
Dialogue: 0,0:06:33.00,0:06:35.00,Default,,0000,0000,0000,,De hoeveelheid energie in elke kubieke centimeter
Dialogue: 0,0:06:35.00,0:06:37.00,Default,,0000,0000,0000,,blijft hetzelfde
Dialogue: 0,0:06:37.00,0:06:39.00,Default,,0000,0000,0000,,zelfs als het universum groter en groter wordt.
Dialogue: 0,0:06:39.00,0:06:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit heeft cruciale gevolgen
Dialogue: 0,0:06:42.00,0:06:45.00,Default,,0000,0000,0000,,voor wat het universum gaat doen in de toekomst.
Dialogue: 0,0:06:45.00,0:06:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Het heelal zal eeuwig blijven uitdijen.
Dialogue: 0,0:06:47.00,0:06:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Toen ik jullie leeftijd had
Dialogue: 0,0:06:49.00,0:06:51.00,Default,,0000,0000,0000,,wisten we niet wat het universum zou gaan doen.
Dialogue: 0,0:06:51.00,0:06:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Sommige mensen dachten dat het universum in de toekomst terug zou instorten.
Dialogue: 0,0:06:54.00,0:06:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Einstein was dol op dit idee.
Dialogue: 0,0:06:56.00,0:06:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar als er donkere energie bestaat en ze niet verdwijnt,
Dialogue: 0,0:06:59.00,0:07:02.00,Default,,0000,0000,0000,,dan zal het universum voor eeuwig en altijd blijven uitdijen.
Dialogue: 0,0:07:02.00,0:07:04.00,Default,,0000,0000,0000,,14 miljard jaar
Dialogue: 0,0:07:04.00,0:07:06.00,Default,,0000,0000,0000,,of 100 miljard hondenjaren zijn voorbij
Dialogue: 0,0:07:06.00,0:07:09.00,Default,,0000,0000,0000,,maar een oneindig aantal jaren liggen in het verschiet.
Dialogue: 0,0:07:09.00,0:07:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Ondertussen ziet de ruimte
Dialogue: 0,0:07:12.00,0:07:14.00,Default,,0000,0000,0000,,er voor ons eindig uit.
Dialogue: 0,0:07:14.00,0:07:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Ruimte kan eindig of oneindig zijn
Dialogue: 0,0:07:16.00,0:07:18.00,Default,,0000,0000,0000,,maar omdat het heelal steeds sneller uitdijt
Dialogue: 0,0:07:18.00,0:07:20.00,Default,,0000,0000,0000,,bestaan er delen die we niet kunnen zien
Dialogue: 0,0:07:20.00,0:07:22.00,Default,,0000,0000,0000,,en nooit zullen zien.
Dialogue: 0,0:07:22.00,0:07:24.00,Default,,0000,0000,0000,,We hebben slechts toegang tot een eindig deel van de ruimte dat
Dialogue: 0,0:07:24.00,0:07:26.00,Default,,0000,0000,0000,,omgeven is door een horizon.
Dialogue: 0,0:07:26.00,0:07:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Dus hoewel de tijd eeuwig gaat duren
Dialogue: 0,0:07:28.00,0:07:30.00,Default,,0000,0000,0000,,is de ruimte voor ons beperkt.
Dialogue: 0,0:07:30.00,0:07:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Ten slotte heeft de lege ruimte een temperatuur.
Dialogue: 0,0:07:33.00,0:07:35.00,Default,,0000,0000,0000,,In de jaren '70 vertelde Stephen Hawking ons
Dialogue: 0,0:07:35.00,0:07:37.00,Default,,0000,0000,0000,,dat een zwart gat, ook al denk je dat het alleen maar zwart is,
Dialogue: 0,0:07:37.00,0:07:39.00,Default,,0000,0000,0000,,straling uitzendt,
Dialogue: 0,0:07:39.00,0:07:41.00,Default,,0000,0000,0000,,als je rekening houdt met de kwantummechanica.
Dialogue: 0,0:07:41.00,0:07:44.00,Default,,0000,0000,0000,,De kromming van de ruimte-tijd rond het zwarte gat
Dialogue: 0,0:07:44.00,0:07:47.00,Default,,0000,0000,0000,,roept kwantummechanische fluctuaties op
Dialogue: 0,0:07:47.00,0:07:49.00,Default,,0000,0000,0000,,en het zwarte gat straalt.
Dialogue: 0,0:07:49.00,0:07:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Een nauwkeurig gelijkaardige berekening door Hawking en Gary Gibbons
Dialogue: 0,0:07:52.00,0:07:55.00,Default,,0000,0000,0000,,toonde aan dat, als je in de lege ruimte donkere energie hebt,
Dialogue: 0,0:07:55.00,0:07:58.00,Default,,0000,0000,0000,,het hele universum straling produceert.
Dialogue: 0,0:07:58.00,0:08:00.00,Default,,0000,0000,0000,,De energie van de lege ruimte
Dialogue: 0,0:08:00.00,0:08:02.00,Default,,0000,0000,0000,,roept kwantumfluctuaties op.
Dialogue: 0,0:08:02.00,0:08:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Dus zelfs als het heelal eeuwig zou blijven bestaan
Dialogue: 0,0:08:04.00,0:08:07.00,Default,,0000,0000,0000,,en gewone materie en straling weg zullen verdunnen
Dialogue: 0,0:08:07.00,0:08:09.00,Default,,0000,0000,0000,,dan zal er zelfs in die lege ruimte
Dialogue: 0,0:08:09.00,0:08:11.00,Default,,0000,0000,0000,,altijd wat straling,
Dialogue: 0,0:08:11.00,0:08:13.00,Default,,0000,0000,0000,,wat thermische fluctuaties, overblijven.
Dialogue: 0,0:08:13.00,0:08:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit betekent
Dialogue: 0,0:08:15.00,0:08:17.00,Default,,0000,0000,0000,,dat het heelal eruitziet
Dialogue: 0,0:08:17.00,0:08:19.00,Default,,0000,0000,0000,,als een eeuwigdurende doos vol gas.
Dialogue: 0,0:08:19.00,0:08:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Wat houdt dat in?
Dialogue: 0,0:08:21.00,0:08:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Dat werd door Boltzmann al in de 19e eeuw bestudeerd.
Dialogue: 0,0:08:24.00,0:08:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Hij zei dat de entropie toeneemt
Dialogue: 0,0:08:27.00,0:08:29.00,Default,,0000,0000,0000,,want er zijn veel veel meer manieren
Dialogue: 0,0:08:29.00,0:08:32.00,Default,,0000,0000,0000,,voor het universum om een hoge entropie te hebben, eerder dan een lage entropie.
Dialogue: 0,0:08:32.00,0:08:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar dat is een probabilistische verklaring.
Dialogue: 0,0:08:35.00,0:08:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Ze zal waarschijnlijk toenemen
Dialogue: 0,0:08:37.00,0:08:39.00,Default,,0000,0000,0000,,en de kans erop is enorm groot.
Dialogue: 0,0:08:39.00,0:08:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Iets waar je je geen zorgen over hoeft te maken is
Dialogue: 0,0:08:41.00,0:08:45.00,Default,,0000,0000,0000,,dat de lucht in deze zaal zich in één hoek van de zaal zal verzamelen, zodat we zullen stikken.
Dialogue: 0,0:08:45.00,0:08:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Dat is zeer, zeer onwaarschijnlijk.
Dialogue: 0,0:08:47.00,0:08:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Behalve als ze de deuren op slot hielden
Dialogue: 0,0:08:49.00,0:08:51.00,Default,,0000,0000,0000,,en ons hier letterlijk voor eeuwig binnenhielden,
Dialogue: 0,0:08:51.00,0:08:53.00,Default,,0000,0000,0000,,zal dat ooit gebeuren.
Dialogue: 0,0:08:53.00,0:08:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Alles wat is toegestaan
Dialogue: 0,0:08:55.00,0:08:58.00,Default,,0000,0000,0000,,elke configuratie die de moleculen in deze kamer kunnen innemen
Dialogue: 0,0:08:58.00,0:09:00.00,Default,,0000,0000,0000,,zal zich uiteindelijk ooit voordoen.
Dialogue: 0,0:09:00.00,0:09:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Boltzmann zegt dat je kan beginnen met een universum
Dialogue: 0,0:09:03.00,0:09:05.00,Default,,0000,0000,0000,,in thermisch evenwicht.
Dialogue: 0,0:09:05.00,0:09:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Hij wist nog niets over de oerknal. Hij wist niets over de uitdijing van het heelal.
Dialogue: 0,0:09:08.00,0:09:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Hij dacht dat ruimte en tijd werden verklaard door Isaac Newton -
Dialogue: 0,0:09:11.00,0:09:13.00,Default,,0000,0000,0000,,ze waren absoluut; ze zouden er voor altijd zijn.
Dialogue: 0,0:09:13.00,0:09:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Dus zijn idee van een natuurlijk universum
Dialogue: 0,0:09:15.00,0:09:18.00,Default,,0000,0000,0000,,was er een waarin de luchtmoleculen gewoon gelijkmatig verspreid waren -
Dialogue: 0,0:09:18.00,0:09:20.00,Default,,0000,0000,0000,,- alle moleculen overigens.
Dialogue: 0,0:09:20.00,0:09:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar als je Boltzmann bent, dan weet je dat als je maar lang genoeg wacht,
Dialogue: 0,0:09:23.00,0:09:26.00,Default,,0000,0000,0000,,de willekeurige fluctuaties van deze moleculen
Dialogue: 0,0:09:26.00,0:09:28.00,Default,,0000,0000,0000,,hen zo nu en dan
Dialogue: 0,0:09:28.00,0:09:30.00,Default,,0000,0000,0000,,in lagere entropieconfiguraties zullen brengen.
Dialogue: 0,0:09:30.00,0:09:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar dat ze zich daarna in de natuurlijke loop der dingen
Dialogue: 0,0:09:32.00,0:09:34.00,Default,,0000,0000,0000,,terug zullen verspreiden.
Dialogue: 0,0:09:34.00,0:09:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Het is dus niet zo dat entropie altijd moet toenemen -
Dialogue: 0,0:09:36.00,0:09:39.00,Default,,0000,0000,0000,,je kan fluctuaties naar lagere entropie,
Dialogue: 0,0:09:39.00,0:09:41.00,Default,,0000,0000,0000,,naar meer georganiseerde situaties hebben.
Dialogue: 0,0:09:41.00,0:09:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Als dat waar is
Dialogue: 0,0:09:43.00,0:09:45.00,Default,,0000,0000,0000,,komt Boltzmann vervolgens
Dialogue: 0,0:09:45.00,0:09:47.00,Default,,0000,0000,0000,,op twee zeer modern klinkende ideeën:
Dialogue: 0,0:09:47.00,0:09:50.00,Default,,0000,0000,0000,,het multiversum en het antropisch principe.
Dialogue: 0,0:09:50.00,0:09:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Het probleem met een thermisch evenwicht is
Dialogue: 0,0:09:52.00,0:09:54.00,Default,,0000,0000,0000,,dat daarin geen leven mogelijk is.
Dialogue: 0,0:09:54.00,0:09:57.00,Default,,0000,0000,0000,,Vergeet niet dat het leven zelf afhankelijk is van de pijl van de tijd.
Dialogue: 0,0:09:57.00,0:09:59.00,Default,,0000,0000,0000,,We zouden niet in staat zijn om informatie te verwerken,
Dialogue: 0,0:09:59.00,0:10:01.00,Default,,0000,0000,0000,,te metaboliseren, te lopen en te praten
Dialogue: 0,0:10:01.00,0:10:03.00,Default,,0000,0000,0000,,als we in thermisch evenwicht zouden verkeren.
Dialogue: 0,0:10:03.00,0:10:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Stel je een zeer, zeer groot universum voor,
Dialogue: 0,0:10:05.00,0:10:07.00,Default,,0000,0000,0000,,een oneindig groot heelal,
Dialogue: 0,0:10:07.00,0:10:09.00,Default,,0000,0000,0000,,met willekeurig tegen elkaar aan botsende deeltjes.
Dialogue: 0,0:10:09.00,0:10:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Af en toe zullen daarin kleine fluctuaties naar lagere entropiestaten ontstaan
Dialogue: 0,0:10:12.00,0:10:14.00,Default,,0000,0000,0000,,om dan weer te verdwijnen.
Dialogue: 0,0:10:14.00,0:10:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar er zullen ook grote schommelingen voorkomen.
Dialogue: 0,0:10:16.00,0:10:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Af en toe krijg je een planeet,
Dialogue: 0,0:10:18.00,0:10:20.00,Default,,0000,0000,0000,,een ster, een melkwegstelsel
Dialogue: 0,0:10:20.00,0:10:22.00,Default,,0000,0000,0000,,of honderd miljard sterrenstelsels.
Dialogue: 0,0:10:22.00,0:10:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Dus zegt Boltzmann dat
Dialogue: 0,0:10:24.00,0:10:27.00,Default,,0000,0000,0000,,wij alleen maar in dat deel van het multiversum kunnen voorkomen,
Dialogue: 0,0:10:27.00,0:10:30.00,Default,,0000,0000,0000,,waar zich deze immens grote reeks van fluctuaties heeft voorgedaan,
Dialogue: 0,0:10:30.00,0:10:32.00,Default,,0000,0000,0000,,waar leven mogelijk is.
Dialogue: 0,0:10:32.00,0:10:34.00,Default,,0000,0000,0000,,En dat is de plaats waar de entropie laag is.
Dialogue: 0,0:10:34.00,0:10:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Misschien is ons universum slechts één van die dingen
Dialogue: 0,0:10:37.00,0:10:39.00,Default,,0000,0000,0000,,die af en toe gebeuren.
Dialogue: 0,0:10:39.00,0:10:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Als huiswerk moeten jullie eens nadenken
Dialogue: 0,0:10:41.00,0:10:43.00,Default,,0000,0000,0000,,wat dit betekent.
Dialogue: 0,0:10:43.00,0:10:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Een beroemde uitspraak van Carl Sagan was
Dialogue: 0,0:10:45.00,0:10:47.00,Default,,0000,0000,0000,,dat je "om een appeltaart te maken
Dialogue: 0,0:10:47.00,0:10:50.00,Default,,0000,0000,0000,,je eerst een universum moest uitvinden."
Dialogue: 0,0:10:50.00,0:10:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar dat klopt niet.
Dialogue: 0,0:10:52.00,0:10:55.00,Default,,0000,0000,0000,,In Boltzmanns scenario moet je om een appeltaart te krijgen
Dialogue: 0,0:10:55.00,0:10:58.00,Default,,0000,0000,0000,,gewoon wachten tot de willekeurige beweging van atomen
Dialogue: 0,0:10:58.00,0:11:00.00,Default,,0000,0000,0000,,je een appeltaart oplevert.
Dialogue: 0,0:11:00.00,0:11:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Dat zal veel vaker gebeuren
Dialogue: 0,0:11:02.00,0:11:04.00,Default,,0000,0000,0000,,dan dat de willekeurige bewegingen van atomen
Dialogue: 0,0:11:04.00,0:11:06.00,Default,,0000,0000,0000,,je een appelboomgaard,
Dialogue: 0,0:11:06.00,0:11:08.00,Default,,0000,0000,0000,,alle ingrediënten en een oven opleveren
Dialogue: 0,0:11:08.00,0:11:10.00,Default,,0000,0000,0000,,waarmee je vervolgens een appeltaart kan maken.
Dialogue: 0,0:11:10.00,0:11:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit scenario maakt voorspellingen.
Dialogue: 0,0:11:13.00,0:11:15.00,Default,,0000,0000,0000,,En de voorspellingen zijn
Dialogue: 0,0:11:15.00,0:11:18.00,Default,,0000,0000,0000,,dat de schommelingen, die ons doen ontstaan, minimaal zijn.
Dialogue: 0,0:11:18.00,0:11:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Stel je voor dat de zaal waarin we ons nu bevinden
Dialogue: 0,0:11:21.00,0:11:23.00,Default,,0000,0000,0000,,echt bestaat en wij hier zijn
Dialogue: 0,0:11:23.00,0:11:25.00,Default,,0000,0000,0000,,en dat we niet alleen onze eigen herinneringen hebben,
Dialogue: 0,0:11:25.00,0:11:27.00,Default,,0000,0000,0000,,maar ook het idee dat er daarbuiten
Dialogue: 0,0:11:27.00,0:11:31.00,Default,,0000,0000,0000,,zoiets als Caltech, de Verenigde Staten en de melkweg bestaan.
Dialogue: 0,0:11:31.00,0:11:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Het is veel eenvoudiger dat al die indrukken willekeurig in je hersenen rondzweven
Dialogue: 0,0:11:34.00,0:11:36.00,Default,,0000,0000,0000,,dan dat de dingen daadwerkelijk zo willekeurig fluctueren
Dialogue: 0,0:11:36.00,0:11:39.00,Default,,0000,0000,0000,,dat Caltech, de Verenigde Staten en de melkweg echt ontstaan.
Dialogue: 0,0:11:39.00,0:11:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Het goede nieuws is dat
Dialogue: 0,0:11:41.00,0:11:44.00,Default,,0000,0000,0000,,dit scenario daarom niet werkt; het klopt niet.
Dialogue: 0,0:11:44.00,0:11:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit scenario voorspelt dat we een minimale schommeling moeten zijn.
Dialogue: 0,0:11:47.00,0:11:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Zelfs als je ons melkwegstelsel erbuiten laat,
Dialogue: 0,0:11:49.00,0:11:51.00,Default,,0000,0000,0000,,ga je geen honderd miljard andere sterrenstelsels krijgen.
Dialogue: 0,0:11:51.00,0:11:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Dat had Feynman ook begrepen.
Dialogue: 0,0:11:53.00,0:11:57.00,Default,,0000,0000,0000,,Feynman zegt: "Vanuit de hypothese dat de wereld een fluctuatie is
Dialogue: 0,0:11:57.00,0:11:59.00,Default,,0000,0000,0000,,geven alle voorspellingen aan dat
Dialogue: 0,0:11:59.00,0:12:01.00,Default,,0000,0000,0000,,als we naar een deel van de wereld, dat we nog nooit eerder hebben gezien, kijken,
Dialogue: 0,0:12:01.00,0:12:03.00,Default,,0000,0000,0000,,we het chaotisch moeten vinden en niet zo geordend als we het net hebben gezien -
Dialogue: 0,0:12:03.00,0:12:05.00,Default,,0000,0000,0000,,met hoge entropie dus.
Dialogue: 0,0:12:05.00,0:12:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Als onze orde te wijten was aan een fluctuatie, zouden we
Dialogue: 0,0:12:07.00,0:12:09.00,Default,,0000,0000,0000,,nergens anders orde verwachten, behalve waar we ze zojuist hebben opgemerkt.
Dialogue: 0,0:12:09.00,0:12:13.00,Default,,0000,0000,0000,,We concluderen daarom dat het universum geen fluctuatie is."
Dialogue: 0,0:12:13.00,0:12:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Dat is goed. Maar wat is dan het juiste antwoord?
Dialogue: 0,0:12:16.00,0:12:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Als het universum geen fluctuatie is
Dialogue: 0,0:12:18.00,0:12:21.00,Default,,0000,0000,0000,,waarom had het vroege heelal dan een lage entropie?
Dialogue: 0,0:12:21.00,0:12:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Ik zou het jullie graag vertellen maar mijn tijd zit er bijna op.
Dialogue: 0,0:12:24.00,0:12:26.00,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:12:26.00,0:12:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Hier is het universum waar we het over hadden
Dialogue: 0,0:12:28.00,0:12:30.00,Default,,0000,0000,0000,,versus het universum dat echt bestaat.
Dialogue: 0,0:12:30.00,0:12:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Ik liet net dit beeld zien.
Dialogue: 0,0:12:32.00,0:12:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Het heelal dijt al zo'n 10 miljard jaar uit.
Dialogue: 0,0:12:34.00,0:12:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Het koelt af.
Dialogue: 0,0:12:36.00,0:12:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar we weten nu genoeg over de toekomst van het heelal
Dialogue: 0,0:12:38.00,0:12:40.00,Default,,0000,0000,0000,,om nog veel meer te kunnen zeggen.
Dialogue: 0,0:12:40.00,0:12:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Als de donkere energie echt zal blijken te bestaan
Dialogue: 0,0:12:42.00,0:12:45.00,Default,,0000,0000,0000,,zullen de sterren om ons heen hun nucleaire brandstof opgebruiken en uitdoven.
Dialogue: 0,0:12:45.00,0:12:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Ze zullen tot zwarte gaten vervallen.
Dialogue: 0,0:12:47.00,0:12:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Er zal dan een universum
Dialogue: 0,0:12:49.00,0:12:51.00,Default,,0000,0000,0000,,met alleen maar zwarte gaten zijn.
Dialogue: 0,0:12:51.00,0:12:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Dat universum zal zo'n 10 tot de 100ste jaar blijven bestaan -
Dialogue: 0,0:12:55.00,0:12:57.00,Default,,0000,0000,0000,,veel langer dan dat ons kleine universum al heeft bestaan.
Dialogue: 0,0:12:57.00,0:12:59.00,Default,,0000,0000,0000,,De toekomst gaat veel langer duren dan het verleden.
Dialogue: 0,0:12:59.00,0:13:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar zelfs zwarte gaten zijn niet voor eeuwig.
Dialogue: 0,0:13:01.00,0:13:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Zij zullen verdampen
Dialogue: 0,0:13:03.00,0:13:05.00,Default,,0000,0000,0000,,en er zal niets dan lege ruimte overblijven.
Dialogue: 0,0:13:05.00,0:13:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Die lege ruimte zou eeuwig blijven bestaan.
Dialogue: 0,0:13:09.00,0:13:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar doordat lege ruimte straling afgeeft
Dialogue: 0,0:13:12.00,0:13:14.00,Default,,0000,0000,0000,,zullen er zich thermische schommelingen voordoen.
Dialogue: 0,0:13:14.00,0:13:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Alle verschillende mogelijke combinaties
Dialogue: 0,0:13:16.00,0:13:18.00,Default,,0000,0000,0000,,van graden van vrijheid,
Dialogue: 0,0:13:18.00,0:13:21.00,Default,,0000,0000,0000,,die er in de lege ruimte bestaan, zullen zich voordoen.
Dialogue: 0,0:13:21.00,0:13:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Dus zelfs als het universum eeuwig duurt,
Dialogue: 0,0:13:23.00,0:13:25.00,Default,,0000,0000,0000,,is er slechts een eindig aantal dingen
Dialogue: 0,0:13:25.00,0:13:27.00,Default,,0000,0000,0000,,dat daarin mogelijk zal kunnen gebeuren.
Dialogue: 0,0:13:27.00,0:13:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Ze zullen allemaal gebeuren over een tijdsduur
Dialogue: 0,0:13:29.00,0:13:32.00,Default,,0000,0000,0000,,van 10 tot de 10e tot de 120ste jaar.
Dialogue: 0,0:13:32.00,0:13:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Hier zijn twee vragen voor jullie.
Dialogue: 0,0:13:34.00,0:13:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Nummer één: Als het universum 10 tot de 10e tot de 120ste jaar duurt
Dialogue: 0,0:13:37.00,0:13:39.00,Default,,0000,0000,0000,,waarom zijn wij dan geboren
Dialogue: 0,0:13:39.00,0:13:42.00,Default,,0000,0000,0000,,in de eerste 14 miljard jaar van het
Dialogue: 0,0:13:42.00,0:13:45.00,Default,,0000,0000,0000,,warme, comfortabele nagloeien van de oerknal?
Dialogue: 0,0:13:45.00,0:13:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Waarom bestaan wij niet in de lege ruimte?
Dialogue: 0,0:13:47.00,0:13:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Je zou kunnen zeggen "Nou, daar is niets om leven mogelijk te maken."
Dialogue: 0,0:13:49.00,0:13:51.00,Default,,0000,0000,0000,,maar dat is geen goed antwoord.
Dialogue: 0,0:13:51.00,0:13:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Je kon een toevallige fluctuatie van het niets zijn.
Dialogue: 0,0:13:53.00,0:13:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Waarom ben je dat niet?
Dialogue: 0,0:13:55.00,0:13:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Nog meer huiswerk voor je.
Dialogue: 0,0:13:58.00,0:14:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Zoals ik al zei ken ik het antwoord ook niet.
Dialogue: 0,0:14:00.00,0:14:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar ik ga jullie mijn favoriete scenario vertellen.
Dialogue: 0,0:14:02.00,0:14:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Ofwel is het gewoon zo en is er geen uitleg.
Dialogue: 0,0:14:05.00,0:14:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Dat is nu eenmaal een rauw feit over het heelal
Dialogue: 0,0:14:07.00,0:14:10.00,Default,,0000,0000,0000,,dat je moet leren aanvaarden en ophouden met vragen te stellen.
Dialogue: 0,0:14:11.00,0:14:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Of misschien is de oerknal
Dialogue: 0,0:14:13.00,0:14:15.00,Default,,0000,0000,0000,,niet het begin van het universum.
Dialogue: 0,0:14:15.00,0:14:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Een ei, een heel ei, heeft een lage entropieconfiguratie
Dialogue: 0,0:14:18.00,0:14:20.00,Default,,0000,0000,0000,,en toch roepen wij bij het openen van onze koelkast
Dialogue: 0,0:14:20.00,0:14:22.00,Default,,0000,0000,0000,,niet: "Ach kijk, nooit gedacht zo'n lage entropieconfiguratie
Dialogue: 0,0:14:22.00,0:14:24.00,Default,,0000,0000,0000,,in onze koelkast aan te treffen."
Dialogue: 0,0:14:24.00,0:14:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Dat komt omdat een ei geen gesloten systeem is;
Dialogue: 0,0:14:27.00,0:14:29.00,Default,,0000,0000,0000,,het komt uit een kip.
Dialogue: 0,0:14:29.00,0:14:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Misschien komt het universum uit een universele kip.
Dialogue: 0,0:14:33.00,0:14:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Misschien is er iets dat van nature
Dialogue: 0,0:14:35.00,0:14:38.00,Default,,0000,0000,0000,,door de evolutie van de wetten van de natuurkunde,
Dialogue: 0,0:14:38.00,0:14:40.00,Default,,0000,0000,0000,,aanleiding geeft tot een universum als het onze,
Dialogue: 0,0:14:40.00,0:14:42.00,Default,,0000,0000,0000,,in lage entropieconfiguraties.
Dialogue: 0,0:14:42.00,0:14:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Als dat waar is, zou het meer dan eens moeten gebeuren;
Dialogue: 0,0:14:44.00,0:14:47.00,Default,,0000,0000,0000,,wij zouden dan een deel van een veel groter multiversum zijn.
Dialogue: 0,0:14:47.00,0:14:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Dat is mijn favoriete scenario.
Dialogue: 0,0:14:49.00,0:14:52.00,Default,,0000,0000,0000,,De organisatoren vroegen me om te eindigen met een gewaagde speculatie.
Dialogue: 0,0:14:52.00,0:14:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Mijn gewaagde speculatie
Dialogue: 0,0:14:54.00,0:14:57.00,Default,,0000,0000,0000,,is dat de geschiedenis mij gelijk zal geven.
Dialogue: 0,0:14:57.00,0:14:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Binnen 50 jaar zullen
Dialogue: 0,0:14:59.00,0:15:02.00,Default,,0000,0000,0000,,al mijn huidige wilde ideeën als waarheden aanvaard worden
Dialogue: 0,0:15:02.00,0:15:05.00,Default,,0000,0000,0000,,door de wetenschappelijke en overige gemeenschappen.
Dialogue: 0,0:15:05.00,0:15:07.00,Default,,0000,0000,0000,,We zullen allemaal geloven dat ons kleine universum
Dialogue: 0,0:15:07.00,0:15:10.00,Default,,0000,0000,0000,,slechts een klein onderdeel is van een veel groter multiversum.
Dialogue: 0,0:15:10.00,0:15:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Nog beter, we zullen begrijpen wat er gebeurd is bij de oerknal
Dialogue: 0,0:15:13.00,0:15:15.00,Default,,0000,0000,0000,,in termen van een theorie
Dialogue: 0,0:15:15.00,0:15:17.00,Default,,0000,0000,0000,,die met de observaties overeen komt.
Dialogue: 0,0:15:17.00,0:15:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een voorspelling. Ik kan het mis hebben.
Dialogue: 0,0:15:19.00,0:15:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar we hebben als menselijk ras nagedacht
Dialogue: 0,0:15:21.00,0:15:23.00,Default,,0000,0000,0000,,over wat het universum was,
Dialogue: 0,0:15:23.00,0:15:26.00,Default,,0000,0000,0000,,waarom het werd wat het nu al zolang is.
Dialogue: 0,0:15:26.00,0:15:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Het is spannend om te denken dat we het antwoord ooit zullen kennen.
Dialogue: 0,0:15:29.00,0:15:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Dank je.
Dialogue: 0,0:15:31.00,0:15:33.00,Default,,0000,0000,0000,,(Applaus)