Tek basit bir vitamin, kalp hastalığı riskinizi azaltabilir. Çikolata yemek, öğrencilerdeki stresi azaltır. Nadir hastalığa yakalanmış hastaların hayatını uzatan yeni ilaç. Her gün buna benzer sağlık manşetleri yayınlanıyor, bazen de birbirinin zıttı iddialar ortaya atarak. Genel, dikkat çeken başlıklarla haberin içerisindeki sağlık araştırmalarının belirgin, artımlı sonuçları arasında kopukluklar olabiliyor. Peki, böyle cafcaflı manşetlerin bizi yanlış yönlendirmesinden nasıl sakınacağız? Bir manşetin güvenilirliğini değerlendirmenin en iyi yolu dayandığı orijinal rapora bakmaktır. Bu üç manşetin her biri için farazi senaryolar geliştirdik. İlk örneğin açıklaması için izlemeye devam edin; daha sonra manşette durdurun ve soruyu cevaplayın. Bunlar basitleştirilmiş senaryolardır. Gerçek bir çalışma çok daha fazla etmeni ve onları nasıl dahil ettiğini içerir ama bu örnek için ihtiyacınız olan tüm bilginin dahil olduğunu varsayın. Healthium diye bir vitaminin kardiyovasküler etkilerini düşünerek başlayalım. Araştırma sonucu, Healthium kullananların sağlıklı kolesterol seviyelerinin plasebo alanlara göre daha yüksek olduğunu gösteriyor. Bu türdeki kolesterol seviyeleri doğal şekilde yüksek olan kişilere yakın hale geliyor. Daha önceki araştırmalar sağlıklı kolesterolleri doğal şekilde yüksek olan insanların kalp hastalığı oranlarının daha düşük olduğunu göstermiştir. Bu manşeti yanıltıcı yapan nedir: "Healthium kalp hastalığı riskini azaltır." Bu manşetteki problem araştırmanın Healthium'un kalp hastalığı riskini azaltıp azaltmadığını araştırmamış olmasıdır. Sadece Healthium'un belirli bir tür kolesterol seviyesine etkisini ölçmüştür. Bu tür kolesterol seviyeleri doğal olarak yüksek olan insanların kalp krizi risklerinin az olması gerçeği, Healthium kullanarak kolesterol seviyelerini arttıranlar için de gerçek olacağı anlamına gelmez. Healthium vakasını çözdüğünüze göre şimdi bir de albenisi olan bir gizemi çözmeyi deneyin: Çikolata yemek ile stres arasındaki ilişki. Bu farazi çalışma 10 öğrenciden oluşuyor. Öğrencilerin yarısı günlük çikolata dozlarını tüketirken diğer yarısı bundan kaçınıyor. Sınıf arkadaşları oldukları için aynı günlük çizelgeyi takip ediyorlar. Çalışmanın sonunda çikolata yiyenler çikolatadan mahrum arkadaşlarına göre daha az stresli oluyorlar. Bu başlıkta ne yanlış var: "Çikolata yemek öğrencilerde stresi azaltır." Öğrencilerin geneli hakkında 10 kişiden bir sonuca varmak pek sağlıklı değildir. Bunun nedeni, bir örneklem içerisinde ne kadar az katılımcı varsa hedef kitleyi temsil etme ihtimallerinin o kadar az olmasındandır. Örneğin; yarısı erkek, yarısı kadın olan bir öğrenci nüfusundan %70 erkek, %30 kadın olacak şekilde 10 kişilik dengesiz bir örneklem seçme ihtimali %12'dir. 100 kişilik bir örneklemde aynı dengesiz durum ihtimali ise %0.0025'ten azdır ve 1000 kişilik bir örneklemde ihtimal %6x10^-36'dan azdır. Benzer şekilde daha az katılımcı ile her bir bireyin genel sonuç üzerindeki etkisi daha büyüktür— bu yüzden büyük resmi saptırabilirler. Bilim insanlarının küçük ölçekli çalışma yapmaları için hala iyi nedenleri vardır. Küçük bir örneklem ile başlayarak sonuçların daha kapsamlı ve maliyetli bir çalışmak yapmaya değer olup olmadığını değerlendirebilirler. Bazı araştırmalar da büyük sayılarda bulunmaları imkansız olan çok özel katılımcılara ihtiyaç duyabilir. Kilit nokta tekrarlanabilirliktir— bir makale küçük bir çalışmadan sonuç çıkarıyorsa o sonuç şüpheli olabilir— ancak benzer sonuçlar bulmuş olan birçok çalışmaya dayanıyorsa daha güvenilirdir. Hala bir bulmacamız daha var. Bu senaryoda nadir ve ölümcül bir hastalık için yeni ilaç test edilmiştir. 2.000 hastalık örneklemde tanı sonrası ilacı kullanmaya başlayanlar plasebo alanlara göre daha uzun yaşıyorlar. Bu sefer, soru biraz farklı. "Yeni ilaç, nadir bir hastalığa yakalanmış hastaların ömrünü uzatıyor" başlığının doğru olup olmadığına karar verebilmek için bilmek isteyeceğiniz şey nedir? Böyle bir söylemde bulunmadan önce ilacın hastaların yaşamını ne kadar uzattığını bilmek istersiniz. Bazen, bir çalışmanın sonucu bilimsel olarak geçerli olsa da gerçek dünyada pek etkileri yoktur. Örneğin, bir pankreas kanser ilacının gerçek hayat klinik testinde tahmini ömrü 10 gün arttırdığı tespit ediliyor. Bir daha şaşırtıcı bir sağlık manşeti gördüğünüzde raporunu verdiği bilime bir göz atın. Tam metinlerine ücret ödemeden ulaşamasanız bile deney tasarımlarının özetlerini ve sonuçlarını ücretsiz sunulan özetlerde, hatta haber metninin içinde bulabilirsiniz. Bilimsel araştırmaların haberlerde yer aldığını görmek heyecan verici ve çalışmaların bulgularını anlamak önemlidir.