1
00:00:06,912 --> 00:00:11,532
Jedna prosta witamina może zredukować
ryzyko wystąpienia chorób serca.

2
00:00:11,532 --> 00:00:15,522
Jedzenie czekolady
zmniejsza stres wśród studentów.

3
00:00:15,522 --> 00:00:20,222
Nowy lek wydłuża życie pacjentów
z rzadką chorobą.

4
00:00:20,222 --> 00:00:23,187
Takie nagłówki dotyczące zdrowia
publikuje się codziennie,

5
00:00:23,187 --> 00:00:26,307
czasem zaprzeczają sobie nawzajem.

6
00:00:26,307 --> 00:00:28,427
Może istnieć różnica między ogólnikowymi,

7
00:00:28,427 --> 00:00:31,537
zwracającymi uwagę nagłówkami,
a często dokładnymi,

8
00:00:31,537 --> 00:00:34,977
powoli gromadzonymi wynikami badań,
na które się powołują.

9
00:00:34,977 --> 00:00:39,357
Jak więc nie dać się zwieść
przez chwytliwe nagłówki?

10
00:00:39,357 --> 00:00:42,467
Najlepszym sposobem
na określenie wiarygodności nagłówka

11
00:00:42,467 --> 00:00:45,807
jest spojrzenie na pierwotne badanie,
do którego się odwołuje.

12
00:00:45,807 --> 00:00:48,217
Stworzyliśmy hipotetyczny
scenariusz badawczy

13
00:00:48,217 --> 00:00:50,507
dla każdego z tych trzech nagłówków.

14
00:00:50,507 --> 00:00:53,357
Zobacz objaśnienie pierwszego przykładu,

15
00:00:53,357 --> 00:00:56,447
następnie zatrzymaj film na nagłówku,
aby odpowiedzieć na pytanie.

16
00:00:56,447 --> 00:00:58,517
Scenariusze zostały uproszczone.

17
00:00:58,517 --> 00:01:02,827
Prawdziwe badanie zawierałoby
więcej czynników i uwzględnień,

18
00:01:02,827 --> 00:01:04,837
ale na potrzeby tego ćwiczenia,

19
00:01:04,837 --> 00:01:08,837
załóż, że podano
wszystkie potrzebne informacje.

20
00:01:11,048 --> 00:01:14,098
Zacznijmy od rozważenia
efektów sercowo-naczyniowych

21
00:01:14,098 --> 00:01:17,068
pewnej witaminy, Healthium.

22
00:01:17,068 --> 00:01:19,868
Badanie wykazuje,
że uczestnicy przyjmujący Healthium

23
00:01:19,868 --> 00:01:24,078
mieli wyższy poziom zdrowego cholesterolu
niż ci, którzy brali placebo.

24
00:01:24,078 --> 00:01:28,036
Ich wyniki były podobne do tych u osób
z naturalnie wysokim poziomem

25
00:01:28,036 --> 00:01:29,936
tego rodzaju cholesterolu.

26
00:01:29,936 --> 00:01:33,326
Poprzednie badanie wykazało,
że ludzie z naturalnie wysokim poziomem

27
00:01:33,326 --> 00:01:37,486
zdrowego cholesterolu,
rzadziej zapadają na choroby serca.

28
00:01:37,486 --> 00:01:39,991
Co więc czyni ten nagłówek mylącym:

29
00:01:39,991 --> 00:01:44,311
"Healthium zmniejsza ryzyko chorób serca."

30
00:01:44,311 --> 00:01:48,791
Problem z tym nagłówkiem tkwi w tym,
że badanie nie sprawdzało właściwie,

31
00:01:48,791 --> 00:01:51,561
czy Healthium zmniejsza
ryzyko chorób serca.

32
00:01:51,561 --> 00:01:53,651
Określiło ono jedynie wpływ Healthium

33
00:01:53,651 --> 00:01:56,791
na poziomy konkretnego typu cholesterolu.

34
00:01:56,791 --> 00:01:59,931
Fakt, że ludzie z naturalnie wyższym
poziomem tego cholesterolu

35
00:01:59,931 --> 00:02:01,951
są mniej narażeni na ataki serca,

36
00:02:01,951 --> 00:02:04,391
nie oznacza, że tak samo będzie u osób,

37
00:02:04,391 --> 00:02:07,731
które podwyższają jego poziom
stosując Healthium.

38
00:02:07,731 --> 00:02:10,141
Skoro uporaliście się już
z kwestią Healthium,

39
00:02:10,141 --> 00:02:13,581
sprawdźcie się
w szczególnie ponętnej sprawie:

40
00:02:13,581 --> 00:02:17,321
związkiem między
jedzeniem czekolady a stresem.

41
00:02:17,321 --> 00:02:20,281
To teoretyczne badanie
obejmuje dziesięciu studentów.

42
00:02:20,281 --> 00:02:23,531
Połowa z nich zjada
dzienną dawkę czekolady,

43
00:02:23,531 --> 00:02:25,141
a reszta nie.

44
00:02:25,141 --> 00:02:28,691
Wszyscy chodzą do tej samej klasy,
podążają więc tym samym programem.

45
00:02:28,691 --> 00:02:32,481
Pod koniec badania jedzący czekoladę
byli mniej zestresowani

46
00:02:32,481 --> 00:02:35,451
niż ich unikający czekolady koledzy.

47
00:02:35,451 --> 00:02:37,301
Co jest nie tak z tym nagłówkiem:

48
00:02:37,301 --> 00:02:41,371
"Jedzenie czekolady
zmniejsza stres wśród studentów".

49
00:02:43,408 --> 00:02:48,638
Wniosek na temat wszystkich studentów
w oparciu o grupę 10 to naciągnięcie.

50
00:02:48,638 --> 00:02:52,024
Ponieważ im mniej uczestników
bierze udział w dowolniej próbie,

51
00:02:52,024 --> 00:02:54,884
tym mniej prawdopodobne,
że próba wiernie odwzoruje

52
00:02:54,884 --> 00:02:57,934
populację docelową jako całość.

53
00:02:57,934 --> 00:03:02,734
Na przykład, jeśli populacja studentów
to w połowie mężczyźni i kobiety,

54
00:03:02,734 --> 00:03:04,784
szansa wybrania grupy 10 osób,

55
00:03:04,784 --> 00:03:10,144
która składa się w 70% z mężczyzn
i w 30% z kobiet, wynosi około 12%.

56
00:03:10,144 --> 00:03:15,693
W grupie 100 osób byłoby na to
mniej niż 0,0025% szans,

57
00:03:15,693 --> 00:03:17,525
a w pośród 1000 ludzi,

58
00:03:17,525 --> 00:03:22,795
prawdopodobieństwo
jest mniejsze niż 6 x 10^-36.

59
00:03:22,795 --> 00:03:25,137
Podobnie, przy mniejszej
ilości uczestników,

60
00:03:25,137 --> 00:03:29,340
wynik każdej osoby
bardziej wpływa na końcowy rezultat,

61
00:03:29,340 --> 00:03:32,550
a przez to może zaburzyć
obraz tendencji w dużej skali.

62
00:03:32,550 --> 00:03:37,490
Są też dobre powody, dla których naukowcy
przeprowadzają mniejsze badania.

63
00:03:37,490 --> 00:03:39,269
Zaczynając od małej grupy,

64
00:03:39,269 --> 00:03:42,039
mogą ocenić, czy wyniki
są na tyle obiecujące,

65
00:03:42,039 --> 00:03:45,139
aby przeprowadzić bardziej kompleksowe,
ale i kosztowne badania.

66
00:03:45,139 --> 00:03:48,609
Niektóre badania wymagają
ściśle określonych uczestników,

67
00:03:48,609 --> 00:03:51,999
których znalezienie w dużej ilości
może okazać się niemożliwe.

68
00:03:51,999 --> 00:03:54,329
Powtarzalność jest kluczem.

69
00:03:54,329 --> 00:03:57,629
Jeśli artykuł wyciąga wniosek
w oparciu o jedno niewielkie badanie,

70
00:03:57,629 --> 00:03:59,649
konkluzja może być podejrzana.

71
00:03:59,649 --> 00:04:03,099
Lecz gdy bazuje ona na wielu badaniach,
które przynoszą podobne wyniki,

72
00:04:03,099 --> 00:04:04,699
wniosek jest wiarygodniejszy.

73
00:04:04,699 --> 00:04:06,919
Mamy jeszcze jedną zagadkę do rozwiązania.

74
00:04:06,919 --> 00:04:11,899
Tym razem badanie testuje nowy lek
na rzadką, śmiertelną chorobę.

75
00:04:11,899 --> 00:04:14,156
W grupie 2000 pacjentów ci,

76
00:04:14,156 --> 00:04:17,636
którzy zaczęli przyjmować nowy lek
na zdiagnozowaną chorobę

77
00:04:17,636 --> 00:04:21,052
żyją dłużej niż osoby biorące placebo.

78
00:04:21,052 --> 00:04:23,642
W tym wypadku pytanie lekko się różni.

79
00:04:23,642 --> 00:04:28,012
Jaką jedną rzecz chcielibyście wiedzieć
zanim zadecydujecie, czy nagłówek,

80
00:04:28,012 --> 00:04:33,619
"Nowy lek wydłuża życie pacjentów
z rzadką chorobą", jest poparty faktami?

81
00:04:34,902 --> 00:04:36,472
Zanim podejmiecie decyzję,

82
00:04:36,472 --> 00:04:40,792
warto byłoby dowiedzieć się,
o ile lek przedłużył życie pacjentom.

83
00:04:40,792 --> 00:04:43,163
Czasem wynik badania,

84
00:04:43,163 --> 00:04:48,243
mimo że naukowo prawidłowy,
w rzeczywistości nic nie wnosi.

85
00:04:48,243 --> 00:04:52,941
Na przykład, pewne badania kliniczne
leku na raka trzustki dowiodły,

86
00:04:52,941 --> 00:04:57,347
że przewidywana długość życia pacjentów
zwiększy się o dziesięć dni.

87
00:04:57,347 --> 00:05:00,357
Następnym razem, kiedy zobaczycie
zaskakujący medyczny nagłówek,

88
00:05:00,357 --> 00:05:04,027
sprawdźcie zaplecze naukowe,
na jakie się on powołuje.

89
00:05:04,027 --> 00:05:06,957
Nawet jeśli całe publikacje
nie są dostępne za darmo,

90
00:05:06,957 --> 00:05:09,987
często możecie znaleźć podsumowania
procesu eksperymentalnego

91
00:05:09,987 --> 00:05:13,177
i rezultatów w bezpłatnych streszczeniach

92
00:05:13,177 --> 00:05:16,361
lub nawet w treści artykułu.

93
00:05:16,361 --> 00:05:19,671
To ekscytujące zobaczyć
badania naukowe w wiadomościach,

94
00:05:19,671 --> 00:05:23,401
ale ważne jest też
zrozumienie tego, co odkryły.