0:00:06.912,0:00:11.532
Jedna prosta witamina może zredukować[br]ryzyko wystąpienia chorób serca.

0:00:11.532,0:00:15.522
Jedzenie czekolady[br]zmniejsza stres wśród studentów.

0:00:15.522,0:00:20.222
Nowy lek wydłuża życie pacjentów[br]z rzadką chorobą.

0:00:20.222,0:00:23.187
Takie nagłówki dotyczące zdrowia[br]publikuje się codziennie,

0:00:23.187,0:00:26.307
czasem zaprzeczają sobie nawzajem.

0:00:26.307,0:00:28.427
Może istnieć różnica między ogólnikowymi,

0:00:28.427,0:00:31.537
zwracającymi uwagę nagłówkami,[br]a często dokładnymi,

0:00:31.537,0:00:34.977
powoli gromadzonymi wynikami badań,[br]na które się powołują.

0:00:34.977,0:00:39.357
Jak więc nie dać się zwieść[br]przez chwytliwe nagłówki?

0:00:39.357,0:00:42.467
Najlepszym sposobem[br]na określenie wiarygodności nagłówka

0:00:42.467,0:00:45.807
jest spojrzenie na pierwotne badanie,[br]do którego się odwołuje.

0:00:45.807,0:00:48.217
Stworzyliśmy hipotetyczny[br]scenariusz badawczy

0:00:48.217,0:00:50.507
dla każdego z tych trzech nagłówków.

0:00:50.507,0:00:53.357
Zobacz objaśnienie pierwszego przykładu,

0:00:53.357,0:00:56.447
następnie zatrzymaj film na nagłówku,[br]aby odpowiedzieć na pytanie.

0:00:56.447,0:00:58.517
Scenariusze zostały uproszczone.

0:00:58.517,0:01:02.827
Prawdziwe badanie zawierałoby[br]więcej czynników i uwzględnień,

0:01:02.827,0:01:04.837
ale na potrzeby tego ćwiczenia,

0:01:04.837,0:01:08.837
załóż, że podano[br]wszystkie potrzebne informacje.

0:01:11.048,0:01:14.098
Zacznijmy od rozważenia[br]efektów sercowo-naczyniowych

0:01:14.098,0:01:17.068
pewnej witaminy, Healthium.

0:01:17.068,0:01:19.868
Badanie wykazuje,[br]że uczestnicy przyjmujący Healthium

0:01:19.868,0:01:24.078
mieli wyższy poziom zdrowego cholesterolu[br]niż ci, którzy brali placebo.

0:01:24.078,0:01:28.036
Ich wyniki były podobne do tych u osób[br]z naturalnie wysokim poziomem

0:01:28.036,0:01:29.936
tego rodzaju cholesterolu.

0:01:29.936,0:01:33.326
Poprzednie badanie wykazało,[br]że ludzie z naturalnie wysokim poziomem

0:01:33.326,0:01:37.486
zdrowego cholesterolu,[br]rzadziej zapadają na choroby serca.

0:01:37.486,0:01:39.991
Co więc czyni ten nagłówek mylącym:

0:01:39.991,0:01:44.311
"Healthium zmniejsza ryzyko chorób serca."

0:01:44.311,0:01:48.791
Problem z tym nagłówkiem tkwi w tym,[br]że badanie nie sprawdzało właściwie,

0:01:48.791,0:01:51.561
czy Healthium zmniejsza[br]ryzyko chorób serca.

0:01:51.561,0:01:53.651
Określiło ono jedynie wpływ Healthium

0:01:53.651,0:01:56.791
na poziomy konkretnego typu cholesterolu.

0:01:56.791,0:01:59.931
Fakt, że ludzie z naturalnie wyższym[br]poziomem tego cholesterolu

0:01:59.931,0:02:01.951
są mniej narażeni na ataki serca,

0:02:01.951,0:02:04.391
nie oznacza, że tak samo będzie u osób,

0:02:04.391,0:02:07.731
które podwyższają jego poziom[br]stosując Healthium.

0:02:07.731,0:02:10.141
Skoro uporaliście się już[br]z kwestią Healthium,

0:02:10.141,0:02:13.581
sprawdźcie się[br]w szczególnie ponętnej sprawie:

0:02:13.581,0:02:17.321
związkiem między[br]jedzeniem czekolady a stresem.

0:02:17.321,0:02:20.281
To teoretyczne badanie[br]obejmuje dziesięciu studentów.

0:02:20.281,0:02:23.531
Połowa z nich zjada[br]dzienną dawkę czekolady,

0:02:23.531,0:02:25.141
a reszta nie.

0:02:25.141,0:02:28.691
Wszyscy chodzą do tej samej klasy,[br]podążają więc tym samym programem.

0:02:28.691,0:02:32.481
Pod koniec badania jedzący czekoladę[br]byli mniej zestresowani

0:02:32.481,0:02:35.451
niż ich unikający czekolady koledzy.

0:02:35.451,0:02:37.301
Co jest nie tak z tym nagłówkiem:

0:02:37.301,0:02:41.371
"Jedzenie czekolady[br]zmniejsza stres wśród studentów".

0:02:43.408,0:02:48.638
Wniosek na temat wszystkich studentów[br]w oparciu o grupę 10 to naciągnięcie.

0:02:48.638,0:02:52.024
Ponieważ im mniej uczestników[br]bierze udział w dowolniej próbie,

0:02:52.024,0:02:54.884
tym mniej prawdopodobne,[br]że próba wiernie odwzoruje

0:02:54.884,0:02:57.934
populację docelową jako całość.

0:02:57.934,0:03:02.734
Na przykład, jeśli populacja studentów[br]to w połowie mężczyźni i kobiety,

0:03:02.734,0:03:04.784
szansa wybrania grupy 10 osób,

0:03:04.784,0:03:10.144
która składa się w 70% z mężczyzn[br]i w 30% z kobiet, wynosi około 12%.

0:03:10.144,0:03:15.693
W grupie 100 osób byłoby na to[br]mniej niż 0,0025% szans,

0:03:15.693,0:03:17.525
a w pośród 1000 ludzi,

0:03:17.525,0:03:22.795
prawdopodobieństwo[br]jest mniejsze niż 6 x 10^-36.

0:03:22.795,0:03:25.137
Podobnie, przy mniejszej[br]ilości uczestników,

0:03:25.137,0:03:29.340
wynik każdej osoby[br]bardziej wpływa na końcowy rezultat,

0:03:29.340,0:03:32.550
a przez to może zaburzyć[br]obraz tendencji w dużej skali.

0:03:32.550,0:03:37.490
Są też dobre powody, dla których naukowcy[br]przeprowadzają mniejsze badania.

0:03:37.490,0:03:39.269
Zaczynając od małej grupy,

0:03:39.269,0:03:42.039
mogą ocenić, czy wyniki[br]są na tyle obiecujące,

0:03:42.039,0:03:45.139
aby przeprowadzić bardziej kompleksowe,[br]ale i kosztowne badania.

0:03:45.139,0:03:48.609
Niektóre badania wymagają[br]ściśle określonych uczestników,

0:03:48.609,0:03:51.999
których znalezienie w dużej ilości[br]może okazać się niemożliwe.

0:03:51.999,0:03:54.329
Powtarzalność jest kluczem.

0:03:54.329,0:03:57.629
Jeśli artykuł wyciąga wniosek[br]w oparciu o jedno niewielkie badanie,

0:03:57.629,0:03:59.649
konkluzja może być podejrzana.

0:03:59.649,0:04:03.099
Lecz gdy bazuje ona na wielu badaniach,[br]które przynoszą podobne wyniki,

0:04:03.099,0:04:04.699
wniosek jest wiarygodniejszy.

0:04:04.699,0:04:06.919
Mamy jeszcze jedną zagadkę do rozwiązania.

0:04:06.919,0:04:11.899
Tym razem badanie testuje nowy lek[br]na rzadką, śmiertelną chorobę.

0:04:11.899,0:04:14.156
W grupie 2000 pacjentów ci,

0:04:14.156,0:04:17.636
którzy zaczęli przyjmować nowy lek[br]na zdiagnozowaną chorobę

0:04:17.636,0:04:21.052
żyją dłużej niż osoby biorące placebo.

0:04:21.052,0:04:23.642
W tym wypadku pytanie lekko się różni.

0:04:23.642,0:04:28.012
Jaką jedną rzecz chcielibyście wiedzieć[br]zanim zadecydujecie, czy nagłówek,

0:04:28.012,0:04:33.619
"Nowy lek wydłuża życie pacjentów[br]z rzadką chorobą", jest poparty faktami?

0:04:34.902,0:04:36.472
Zanim podejmiecie decyzję,

0:04:36.472,0:04:40.792
warto byłoby dowiedzieć się,[br]o ile lek przedłużył życie pacjentom.

0:04:40.792,0:04:43.163
Czasem wynik badania,

0:04:43.163,0:04:48.243
mimo że naukowo prawidłowy,[br]w rzeczywistości nic nie wnosi.

0:04:48.243,0:04:52.941
Na przykład, pewne badania kliniczne[br]leku na raka trzustki dowiodły,

0:04:52.941,0:04:57.347
że przewidywana długość życia pacjentów[br]zwiększy się o dziesięć dni.

0:04:57.347,0:05:00.357
Następnym razem, kiedy zobaczycie[br]zaskakujący medyczny nagłówek,

0:05:00.357,0:05:04.027
sprawdźcie zaplecze naukowe,[br]na jakie się on powołuje.

0:05:04.027,0:05:06.957
Nawet jeśli całe publikacje[br]nie są dostępne za darmo,

0:05:06.957,0:05:09.987
często możecie znaleźć podsumowania[br]procesu eksperymentalnego

0:05:09.987,0:05:13.177
i rezultatów w bezpłatnych streszczeniach

0:05:13.177,0:05:16.361
lub nawet w treści artykułu.

0:05:16.361,0:05:19.671
To ekscytujące zobaczyć[br]badania naukowe w wiadomościach,

0:05:19.671,0:05:23.401
ale ważne jest też[br]zrozumienie tego, co odkryły.