1
00:00:06,842 --> 00:00:10,837
[Unha soa vitamina pode reducir
o risco de padecer enfermidades cardíacas]

2
00:00:11,593 --> 00:00:14,413
[Comer chocolate reduce o estrés
en estudantes.]

3
00:00:15,443 --> 00:00:19,348
[Novos fármacos prolongan a vida
de pacientes con enfermidades raras.]

4
00:00:20,450 --> 00:00:23,109
Cada día, publícanse
titulares sobre saúde coma estes,

5
00:00:23,109 --> 00:00:25,687
algunhas veces, mesmo
se contradín uns aos outros.

6
00:00:26,277 --> 00:00:30,164
Estes titulares xerais, 
que buscan captar a atención,

7
00:00:30,184 --> 00:00:33,447
poden non ser fieis 
aos resultados específicos

8
00:00:33,447 --> 00:00:35,013
da investigación que recollen.

9
00:00:35,013 --> 00:00:38,337
Entón, como podemos evitar 
ser enganados por estes titulares?

10
00:00:39,247 --> 00:00:42,287
A mellor maneira de asegurármonos
a credibilidade dun titular

11
00:00:42,287 --> 00:00:45,617
é ler a investigación orixinal
en que se basea.

12
00:00:45,617 --> 00:00:47,757
Imos presentar un escenario hipotético

13
00:00:47,757 --> 00:00:50,447
para cada un destes tres titulares.

14
00:00:50,447 --> 00:00:53,257
A continuación, verás a explicación
para o primeiro exemplo;

15
00:00:53,257 --> 00:00:56,567
logo, pausa o vídeo tras ler o titular
e intenta contestar a pregunta.

16
00:00:56,567 --> 00:00:58,777
Recorda que son escenarios simplificados,

17
00:00:58,777 --> 00:01:02,887
un estudo auténtico debería detallar
máis factores e como telos en conta,

18
00:01:02,887 --> 00:01:04,907
pero para o obxectivo deste exercicio,

19
00:01:04,907 --> 00:01:07,757
asumimos que toda a información
que precisas está incluída.

20
00:01:11,137 --> 00:01:13,877
Comecemos co estudo 
dos efectos cardiovasculares

21
00:01:13,877 --> 00:01:17,176
dunha vitamina determinada: Healthium.

22
00:01:17,176 --> 00:01:19,948
Os estudos mostran que os participantes
que toman Healthium

23
00:01:19,948 --> 00:01:22,241
teñen niveis máis altos 
de colesterol bo [HDL]

24
00:01:22,241 --> 00:01:24,147
que aqueles que toman placebo.

25
00:01:24,147 --> 00:01:26,576
Os seus niveis vólvense similares 
aos daqueles

26
00:01:26,576 --> 00:01:29,694
que teñen de maneira innata
niveis máis altos deste colesterol.

27
00:01:29,976 --> 00:01:32,716
Investigacións anteriores
indicaban que as persoas

28
00:01:32,716 --> 00:01:34,796
con niveis máis altos
de colesterol bo

29
00:01:34,796 --> 00:01:37,436
teñen un risco menor
de padecer enfermidades cardíacas.

30
00:01:37,436 --> 00:01:39,256
Entón, que fai que o titular

31
00:01:39,256 --> 00:01:42,323
"Healthium reduce o risco 
de padecer unha enfermidade cardíaca"

32
00:01:42,323 --> 00:01:43,783
sexa enganoso?

33
00:01:44,335 --> 00:01:46,931
O problema deste titular
é que no estudo que presentan

34
00:01:46,931 --> 00:01:49,891
realmente non se investigou 
se o Healthium reducía o risco

35
00:01:49,891 --> 00:01:51,551
de padecer enfermidades cardíacas.

36
00:01:51,641 --> 00:01:54,701
Soamente mediron o impacto
do Helthium nos niveis

37
00:01:54,701 --> 00:01:56,661
dun tipo de colesterol en particular.

38
00:01:56,661 --> 00:01:59,661
O feito de que as persoas 
con altos niveis innatos de HDL

39
00:01:59,661 --> 00:02:02,181
teñan unha menor probabilidade
de sufrir un infarto,

40
00:02:02,181 --> 00:02:05,581
non significa que ocorra o mesmo
con aqueles que o aumentan

41
00:02:05,581 --> 00:02:07,642
de maneira artificial co uso de Healthium.

42
00:02:07,871 --> 00:02:10,026
Agora que resolviches o caso do Healthium,

43
00:02:10,026 --> 00:02:13,288
proba con este atractivo misterio

44
00:02:13,288 --> 00:02:16,590
que relaciona 
a inxestión de chocolate e o estrés.

45
00:02:17,431 --> 00:02:20,162
Este estudo hipotético recruta
dez estudantes.

46
00:02:20,162 --> 00:02:23,486
A metade comeza a consumir 
unha dose diaria de chocolate,

47
00:02:23,486 --> 00:02:25,152
mentres que a outra metade, non.

48
00:02:25,152 --> 00:02:28,181
Como son compañeiros de clase,
todos seguen o mesmo horario.

49
00:02:28,531 --> 00:02:31,206
Ao final do estudo,
os que comeron chocolate

50
00:02:31,206 --> 00:02:34,756
teñen menores niveis de estrés
que aqueles que non o tomaron.

51
00:02:35,521 --> 00:02:37,281
Que hai de malo no titular

52
00:02:37,281 --> 00:02:40,531
"Comer chocolate reduce o estrés
nos estudantes"?

53
00:02:43,400 --> 00:02:48,384
É arriscado sacar conclusións xerais
cunha mostra de soamente 10 alumnos,

54
00:02:48,384 --> 00:02:51,614
xa que cantos menos participantes
escollamos ao azar,

55
00:02:51,614 --> 00:02:56,234
menos probable será que representen
a poboación obxecto de estudo

56
00:02:56,234 --> 00:02:57,603
no seu conxunto.

57
00:02:57,874 --> 00:03:00,714
Por exemplo, se a mostra de estudantes
estivese formada por

58
00:03:00,714 --> 00:03:03,224
unha metade de homes
e a outra metade de mulleres,

59
00:03:03,224 --> 00:03:08,102
a probabilidade de que ao coller 10,
o 70% fosen homes e o 30%, mulleres

60
00:03:08,102 --> 00:03:09,813
sería sobre o 12%.

61
00:03:09,813 --> 00:03:15,735
Nunha mostra de 100 individuos,
a probabilidade sería inferior ao 0,0025%

62
00:03:15,735 --> 00:03:22,225
e para unha mostra de 1000,
sería de menos de 6 x 10^-36

63
00:03:22,905 --> 00:03:25,367
De maneira similar, a menor número
de participantes,

64
00:03:25,367 --> 00:03:27,850
maior é o impacto que ten 
a variabilidade individual

65
00:03:27,850 --> 00:03:32,134
no resultado final, polo que podería
nesgar as tendencias xerais.

66
00:03:32,550 --> 00:03:37,250
Mais, hai moitas boas razóns polas que
os científicos deseñan estudos pequenos.

67
00:03:37,250 --> 00:03:40,609
Ao comezar cunha mostra reducida,
poden avaliar se os resultados

68
00:03:40,609 --> 00:03:44,869
son prometedores abondo para continuar
con estudos a grande escala máis custosos.

69
00:03:45,251 --> 00:03:48,629
Ademais, algunhas investigacións precisan
de participantes moi concretos

70
00:03:48,629 --> 00:03:51,832
polo que non é posible recrutar 
un gran número deles.

71
00:03:52,082 --> 00:03:54,439
A clave está na reproducibilidade:

72
00:03:54,439 --> 00:03:57,549
se un artigo saca conclusións 
a partir dunha mostra pequena,

73
00:03:57,549 --> 00:03:59,707
debemos sospeitar del;

74
00:03:59,707 --> 00:04:02,849
pero se está baseado en moitos estudos
con resultados similares,

75
00:04:02,849 --> 00:04:04,483
entón é máis crible.

76
00:04:04,813 --> 00:04:07,099
Aínda nos queda un quebracabezas máis.

77
00:04:07,299 --> 00:04:11,849
Neste caso, estúdase o uso 
dun novo fármaco para unha doenza rara.

78
00:04:11,849 --> 00:04:14,049
Nunha mostra de 2000 pacientes,

79
00:04:14,049 --> 00:04:18,015
os que tomaron o medicamento
viviron máis dende o diagnóstico

80
00:04:18,015 --> 00:04:20,664
que os que tomaron placebo.

81
00:04:21,086 --> 00:04:23,392
Desta vez, a pregunta é distinta:

82
00:04:23,482 --> 00:04:28,200
que máis precisas saber antes de decidir 
se está xustificado o titular

83
00:04:28,200 --> 00:04:33,212
"Un novo medicamento prolonga a vida
dos pacientes cunha enfermidade rara"?

84
00:04:35,420 --> 00:04:40,584
Para poder responder, deberías saber
canto se alongou a vida destes pacientes.

85
00:04:40,584 --> 00:04:44,710
Ás veces, resultados coma estes,
pese a estaren validados por científicos,

86
00:04:44,710 --> 00:04:47,654
non teñen unha utilidade no mundo real.

87
00:04:48,324 --> 00:04:52,793
Un exemplo disto, é un ensaio clínico real
cun fármaco para tratar cancro de páncreas

88
00:04:52,793 --> 00:04:56,686
no que atoparon un incremento
da esperanza de vida de só 10 días.

89
00:04:56,686 --> 00:05:00,267
A próxima vez que encontres 
un titular sorprendente sobre saúde,

90
00:05:00,267 --> 00:05:03,383
bótalle unha ollada aos datos científicos 
en que se basea.

91
00:05:03,863 --> 00:05:07,127
Aínda que os artigos completos
non estean dispoñibles de balde,

92
00:05:07,127 --> 00:05:10,297
normalmente podes atopar resumos
que recollen o deseño experimental

93
00:05:10,297 --> 00:05:13,017
e os resultados que se acadaron, 
de maneira gratuíta,

94
00:05:13,017 --> 00:05:15,927
ou incluso podes consultalos
no propio texto da noticia.

95
00:05:16,452 --> 00:05:19,797
É esperanzador ver resultados 
da investigación científica na prensa,

96
00:05:19,797 --> 00:05:21,857
pero tamén é importante
que sexamos capaces

97
00:05:21,857 --> 00:05:23,551
de comprender estes descubrimentos.