WEBVTT 00:00:01.039 --> 00:00:05.325 ئەگەر ئێمە لە مەیمونەکان پەرەمان سەندبێت، بۆچی مەیمونەکان تاکو ئێستا هەن؟ NOTE Paragraph 00:00:05.349 --> 00:00:06.728 (پێکەنین) NOTE Paragraph 00:00:06.752 --> 00:00:08.840 باشە، چونکە ئێمە مەیمون نین، 00:00:08.864 --> 00:00:10.014 ماسیین. NOTE Paragraph 00:00:10.038 --> 00:00:11.077 (پێکەنین) NOTE Paragraph 00:00:11.101 --> 00:00:14.049 ئێستا، بە زانینی ئەوەی ماسیین و مەیمون نین، 00:00:14.073 --> 00:00:18.500 لە ڕاستیدا گرنگە تێبگەین. ئێمە لە کوێوە هاتووین 00:00:18.524 --> 00:00:22.261 من مامۆستام لە یەکێک لە گەورەترین پۆلەکانی وانەی پەرەسەندن لە ئەمریکا، 00:00:22.285 --> 00:00:26.344 و کاتێک فێرخوازەکان تێدەگەن کە بۆچی بە ماسی بانگیان دەکەم، 00:00:26.368 --> 00:00:28.545 تێدەگەم کە کاری خۆم بە باشی ئەنجام داوە. 00:00:28.979 --> 00:00:33.613 بەڵام من بە لابردنی هەندێک لە بیرۆکە ئەفسانەیی و چەسپیوەکان دەست بە وانە دەکەم، 00:00:33.637 --> 00:00:37.684 چونکە بە بێ زانینی ئەم ڕاستییە، زۆرێک لە ئێمە بە هەڵە فێری پەرەسەندن کراوین. NOTE Paragraph 00:00:38.849 --> 00:00:42.277 بۆ نموونە، فێرکراوین بڵێین ''بیردۆزی پەرەسەندن.'' 00:00:42.944 --> 00:00:46.761 لە ڕاستیدا زۆر بیردۆز هەیە، و هەر وەکو خودی پڕۆسەکە، 00:00:46.785 --> 00:00:50.539 ئەمەی بۆ ئەمڕۆ زۆر گونجاوە ئەمەیە کە تا ئەمڕۆ ماوەتەوە. 00:00:51.241 --> 00:00:54.384 ئەوەی ئێمە بە باشترینی دەزانین بیردۆزی هەڵبژاردنی سروشتیی داروینە. 00:00:54.963 --> 00:00:58.923 لەم پڕۆسەیەدا بوونەوەرە گونجاوەکان لەگەڵ ژینگە دەگونجێن 00:00:58.947 --> 00:01:01.167 ڕزگاربوون و وەچە دەخەنەوە، 00:01:01.191 --> 00:01:03.857 لە کاتێکدا ئەوانەی کەمتر دەگونجێن بە هێواشی لەناو دەچن. 00:01:04.698 --> 00:01:05.874 و ئەمەیە. 00:01:05.898 --> 00:01:08.842 پەرەسەندن وەکو ئەمە سادەیە، و ئەمە ڕاستییە. NOTE Paragraph 00:01:09.785 --> 00:01:13.785 پەرەسەندن ڕاستییەکە وەکو. "بیردۆزی ڕاکێشانی زەوی". 00:01:14.150 --> 00:01:16.181 بە ئاسانی دەتوانیت ئەمە بسەلمێنیت. 00:01:16.205 --> 00:01:18.268 تەنها پێویستە سەیری ناوکت بکەیت 00:01:18.292 --> 00:01:20.458 کە هاوشێوەی شیردەرەکانیترە، 00:01:20.482 --> 00:01:23.502 یان بڕبڕەی پشتت لەگەڵ بڕبڕەدارەکانی تر هاوشێوەیە، 00:01:23.526 --> 00:01:26.867 یان (دی ئێن ئەی)یت لەگەڵ هەموو زیندەوەرانی تردا هاوشێوەن. 00:01:27.251 --> 00:01:29.724 ئەم سیفەتانە لە مرۆڤەکاندا هەر لەخۆڕایی دەرنەکەوتون. 00:01:29.748 --> 00:01:32.504 ئەوانە لە باوانتەوە بۆت گواستراونەتەوە 00:01:32.528 --> 00:01:34.677 بۆ هەموو وەچەکانیان، نەک تەنها ئێمە. NOTE Paragraph 00:01:35.619 --> 00:01:38.993 بەڵام لە ڕاستیدا ئێمە بەم شێوەیە فێری زیندەوەرزانی ناکرێین. هاوڕان؟ 00:01:39.017 --> 00:01:42.436 ئێمە فێردەبین کە ڕووەک و بەکتریاکان بوونەوەرە بنچینەییەکانن، 00:01:42.460 --> 00:01:45.614 خشۆکەکان لە ماسیەکانەوە هاتوون دوای هاتنی خشۆکەکان و شیردەرکان، 00:01:45.638 --> 00:01:47.421 ئینجا دەگات بە تۆ، 00:01:47.445 --> 00:01:50.143 ئەم بوونەوەرە لە کۆتایی هێڵەکە بە تەواوی پەرەیسەندووە. 00:01:51.032 --> 00:01:53.766 بەڵام ژیان لە هێڵێکدا گەشە ناکات، 00:01:53.790 --> 00:01:55.426 بە ئێمەش کۆتایی نایەت. 00:01:56.591 --> 00:02:00.051 بەڵام هەردەم وێنەی پەرەسەندنمان بەم شێوەیە پیشاندراوە، 00:02:00.075 --> 00:02:02.463 مەیمون و چامپازی، 00:02:02.487 --> 00:02:03.723 هەندێک مرۆڤە لە ناوچووەکان، 00:02:03.747 --> 00:02:06.999 کە هەموویان پەرەیانسەندووە و گەیشتوون بە ئێمە. 00:02:07.621 --> 00:02:11.216 بەڵام چیتر نابن بە ئێمە وەک لەوەی ئێمە دەبین بە ئەوان. 00:02:11.240 --> 00:02:13.641 هەروەها ئێمە ئامانجی پەرەسەندن نین. NOTE Paragraph 00:02:15.298 --> 00:02:16.799 بەڵام بۆچی ئەوە گرنگە؟ 00:02:16.823 --> 00:02:19.695 بۆچی پێویستە بە شێوەیەکی ڕاست لە پەرەسەندن تێبگەین؟ 00:02:20.560 --> 00:02:24.108 باشە، تێنەگەیشتن لە پەرەسەندن ڕێنیشاندەر بووە بۆ زۆر لە کێشەکان، 00:02:24.132 --> 00:02:28.448 بەڵام ناتوانیت پرسیارە کۆنەکان بکەیت، 00:02:28.472 --> 00:02:30.179 "ئێمە لە کوێوە هاتووین؟" 00:02:30.203 --> 00:02:33.012 بە بێ تێگەیشتنمان بۆ پەرەسەندن بە شێوەیەکی دروست. 00:02:33.036 --> 00:02:38.892 تێنەگەیشتن لە پەرەسەندن ڕێنیشاندەرە بۆ زۆر لە دیمەنە ئاڵۆز و تێکچووەکان 00:02:38.916 --> 00:02:41.963 کە پێویستە چۆن مامەڵە لەگەڵ زیندەوەرەکانی تری سەر زەوی بکەین، 00:02:41.987 --> 00:02:43.852 چۆن مامەڵە لەگەڵ یەکتر بکەین 00:02:43.876 --> 00:02:45.542 لە ڕووی نەژاد و ڕەگەزەوە. NOTE Paragraph 00:02:47.253 --> 00:02:50.260 کەواتە با بگەڕێینەوە بۆ چوار ملیار ساڵ لەمەو بەر. 00:02:50.927 --> 00:02:54.051 ئێمە هەمووان لە زیندەوەری تاک خانەوە هاتووین. 00:02:54.075 --> 00:02:57.400 ئەمە سەرەتای دروست بوونی زیندەوەری تاک خانەیە، 00:02:57.424 --> 00:02:59.916 بەڵام تا ئەمڕۆ ئەمانە لە پەرەسەندن دان، 00:02:59.940 --> 00:03:02.130 وهەندێکیان دەڵێن بەکتریا کۆن و نوێکان 00:03:02.154 --> 00:03:04.004 زۆربەی ئەم گرووپەیان پێک هێناوە 00:03:04.028 --> 00:03:06.151 سەرکەوتووترینن لەسەر ئەم هەسارەیە. 00:03:06.175 --> 00:03:08.651 بە دڵنیاییەوە لە دوای ئێمەش دەمێنن و بەردەوام دەبن. NOTE Paragraph 00:03:09.500 --> 00:03:13.180 نزیکەی سێ ملیار ساڵ لەمەوبەر، زیندەوەرە فرەخانەکان پەرەیانسەندووە. 00:03:13.204 --> 00:03:16.315 ئەمە کەڕوو، ڕووەک و ئاژەڵەکان دەگرێتەوە. 00:03:17.021 --> 00:03:20.790 یەکەم زیندەوەر کە بڕبڕەی پشتیان بۆ پەیدا بووە ماسیەکانن. 00:03:21.385 --> 00:03:25.306 بەم شێوەیە هەموو بڕبڕەدارەکان لە ماسیەکانەوە پەرەیانسەندووە، 00:03:25.330 --> 00:03:28.693 بۆیە من و تۆ ماسیین. 00:03:28.717 --> 00:03:30.415 بۆیە نەڵێی ئاگادارم نەکردیتەوە. NOTE Paragraph 00:03:31.526 --> 00:03:33.607 یەکەمجار ماسیەکان هاتوون بۆ سەر وشکانی 00:03:33.631 --> 00:03:37.537 لەگەڵ چەند شتێکیتر هۆکاری سەرهەڵدانی، شیردەر و خشۆکەکان بوون. 00:03:37.561 --> 00:03:41.885 هەندێک لە خشۆکەکان بوون بە باڵندە هەندێک لە شیردەرەکان بوون بە پرایمەیتەکان، 00:03:41.909 --> 00:03:44.670 هەندێک لە پرایمەیتەکان بوون بە مەیموونی کلکدار، 00:03:44.694 --> 00:03:49.487 ئەوانی تر بوون بە مەیموونی گەورەی بێ کلک، کە چەندین جۆری مرۆڤیش دەگرێتەوە. 00:03:49.511 --> 00:03:51.887 ڕوونە، ئێمە لە مەیمونەوە پەرەمان نەسەندووە، 00:03:51.911 --> 00:03:54.062 بەڵام لە هەمان باوانەوە هاتووین. NOTE Paragraph 00:03:54.824 --> 00:03:57.744 لە هەمان کاتدا، ژیان بەردەوام لە پەرەسەندن دایە: 00:03:57.768 --> 00:04:01.710 بەکتریای زیاتر، کەڕووی زیاتر، زۆرێک، لە ماسی، ماسی، ماسی. 00:04:01.734 --> 00:04:04.321 ئەگەر ناوەکانیان نازانیت بەڵێ، ئەوان گروپی دڵ خوازی منن. NOTE Paragraph 00:04:04.345 --> 00:04:05.346 (پێکەنین) NOTE Paragraph 00:04:05.370 --> 00:04:08.307 هەروەک ژیان پەرەدەسێنێت، لە ناویش دەچێت. 00:04:08.331 --> 00:04:11.618 زۆر لە زیندەوەران بۆ چەند ملیۆن ساڵێک دەمێننەوە. 00:04:11.642 --> 00:04:14.395 ڕوونە، زۆربەی زیندەوەرەکانی سەر زەوی کە ئێمە دەیان بینین 00:04:14.419 --> 00:04:16.614 بە نزیکەیی هەمان تەمەنی ڕەگەزی ئێمەیان هەیە. 00:04:16.958 --> 00:04:20.260 هەروەها شانازیە، خۆپەرستیە گەر پێت وابێت: 00:04:20.284 --> 00:04:22.855 ڕووەک و بەکتریاکان دواکەوتوون، 00:04:22.879 --> 00:04:25.117 و ئێمە بە خێرایی پەرەمانسەندووە،، 00:04:25.141 --> 00:04:26.584 بۆیە بە شێوازێک ئێمە تایبەتین." NOTE Paragraph 00:04:27.172 --> 00:04:31.489 بیر لە ژیان بکەرەوە وەک کتێبێک، بە دڵنییاوە کتێبێکی تەواو نەکراوە. 00:04:32.085 --> 00:04:35.418 ئێمە تەنها کۆتا پەڕەکانی بەشەکە دەبینین. 00:04:36.386 --> 00:04:38.532 ئەگەر تەماشای هەشت ملیۆن جۆر زیندەوەر بکەیت 00:04:38.532 --> 00:04:40.297 کە لەسەر ئەم هەسارەیە لەگەڵمان دەژین، 00:04:40.321 --> 00:04:44.839 بەرهەمی چوار ملیار ساڵە. 00:04:44.863 --> 00:04:46.582 هەموویان بەرهەمی ئەوەن. 00:04:47.386 --> 00:04:52.218 بیر لە ئێمە بکەرەوە وەک گەڵایەکی ناسک لەسەر دارێکی دێرین و گەورەی ژیان، 00:04:52.242 --> 00:04:56.543 هەموومان بەهۆی لقی نادیارەوە بەیەکەوە بەستراوینەتەوە، تەنها بەیەکەوە نا، 00:04:56.567 --> 00:04:59.853 بەڵکۆ بە پێشینە نزیکەکان و بنەچە پەرەسەندووەکانیشمان. 00:05:00.499 --> 00:05:03.856 وەکو زیندەوەرزانێک، ئێستاش هەوڵدەدەم لەگەڵ ئەوانی تر فێربم، 00:05:03.880 --> 00:05:07.075 چۆن هەموو کەسێک پەیوەستە بە یەکێکیترەوە، کێ بە کێ پەیوەستە. NOTE Paragraph 00:05:08.831 --> 00:05:11.109 لەوانەیە هەر باشتر بێت لەوەی 00:05:11.133 --> 00:05:14.829 کە بیر لە خۆمان بکەینەوە وەک ماسییەکی بچوکی دەرەوەی ئاو. 00:05:14.853 --> 00:05:17.773 بەڵێ، دانەیەک کە فێربووە بڕوات و قسە بکات، 00:05:17.797 --> 00:05:20.146 بەڵام دانەیەک کە هێشتا زۆری ماوە تا 00:05:20.170 --> 00:05:22.841 لە بارەی ئێمە کێین و لە کوێوە هاتووین فێر ببێت . NOTE Paragraph 00:05:23.348 --> 00:05:24.499 سوپاس. NOTE Paragraph 00:05:24.523 --> 00:05:28.501 (چەپڵەڕێزان)