[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.97,0:00:11.03,Default,,0000,0000,0000,,Wieki temu Inkowie stworzyli\Npomysłowy rodzaj opancerzenia,
Dialogue: 0,0:00:11.03,0:00:15.87,Default,,0000,0000,0000,,który amortyzował uderzenia\Nostrych włóczni i maczug,
Dialogue: 0,0:00:15.87,0:00:20.28,Default,,0000,0000,0000,,chroniąc wojowników przed nawet\Nnajbardziej zaciekłymi ciosami.
Dialogue: 0,0:00:20.28,0:00:24.56,Default,,0000,0000,0000,,Nie był on zrobiony z żelaza czy stali,
Dialogue: 0,0:00:24.56,0:00:28.76,Default,,0000,0000,0000,,lecz z nieoczekiwanie\Ndelikatnego materiału - bawełny.
Dialogue: 0,0:00:28.76,0:00:31.98,Default,,0000,0000,0000,,Gęsto utkane, wielowarstwowe\Nbawełniane okrycia
Dialogue: 0,0:00:31.98,0:00:36.20,Default,,0000,0000,0000,,rozkładały siłę ciosu\Nna większą powierzchnię,
Dialogue: 0,0:00:36.20,0:00:39.51,Default,,0000,0000,0000,,zapewniając osłonę walczącym,\Nnie ograniczając jednak ich sprawności.
Dialogue: 0,0:00:40.48,0:00:42.99,Default,,0000,0000,0000,,Te pozornie sprzeczne właściwości,
Dialogue: 0,0:00:42.99,0:00:46.82,Default,,0000,0000,0000,,wytrzymałość i elastyczność,\Nmiękkość i trwałość,
Dialogue: 0,0:00:46.82,0:00:52.62,Default,,0000,0000,0000,,mają swój początek w zawiłej naturze\Nniemal niewidocznych włókien bawełny.
Dialogue: 0,0:00:52.62,0:00:56.58,Default,,0000,0000,0000,,Powstają one głęboko\Nwewnątrz kwiatu bawełny,
Dialogue: 0,0:00:56.58,0:00:58.56,Default,,0000,0000,0000,,na powierzchni nasion.
Dialogue: 0,0:00:58.56,0:01:03.16,Default,,0000,0000,0000,,Aż 16 tysięcy włókien\Notula pojedyncze nasienie,
Dialogue: 0,0:01:03.16,0:01:07.53,Default,,0000,0000,0000,,pęczniejąc na jego powierzchni\Nniczym maleńkie balony wypełnione wodą.
Dialogue: 0,0:01:07.53,0:01:10.75,Default,,0000,0000,0000,,Każde włókno, bez względu na wielkość,
Dialogue: 0,0:01:10.75,0:01:13.18,Default,,0000,0000,0000,,składa się z jednej komórki.
Dialogue: 0,0:01:13.18,0:01:16.98,Default,,0000,0000,0000,,Posiada ona wielowarstwową\Nścianę komórkową.
Dialogue: 0,0:01:16.98,0:01:20.12,Default,,0000,0000,0000,,Po kilku dniach brzegi pierwszej warstwy,
Dialogue: 0,0:01:20.12,0:01:22.24,Default,,0000,0000,0000,,nazwanej pierwotną ścianą komórkową,
Dialogue: 0,0:01:22.24,0:01:25.60,Default,,0000,0000,0000,,twardnieją, umożliwiając wzrost\Nkomórki tylko w jednym kierunku,
Dialogue: 0,0:01:25.60,0:01:28.58,Default,,0000,0000,0000,,powodując jej wydłużenie.
Dialogue: 0,0:01:28.58,0:01:32.34,Default,,0000,0000,0000,,Włókna szybko rosną przez około 16 dni.
Dialogue: 0,0:01:32.34,0:01:36.51,Default,,0000,0000,0000,,Wtedy zaczyna się kolejny etap,\Nwzmocnienie ściany komórkowej.
Dialogue: 0,0:01:36.51,0:01:40.76,Default,,0000,0000,0000,,Komórka wytwarza wtedy więcej celulozy.
Dialogue: 0,0:01:40.76,0:01:45.04,Default,,0000,0000,0000,,Na tym etapie celuloza tworzy 34% komórki
Dialogue: 0,0:01:45.04,0:01:47.11,Default,,0000,0000,0000,,i ta wartość szybko rośnie.
Dialogue: 0,0:01:47.11,0:01:50.25,Default,,0000,0000,0000,,Nowe wiązki celulozy\Nwzmacniają ścianę komórkową,
Dialogue: 0,0:01:50.25,0:01:53.67,Default,,0000,0000,0000,,kierując się prostopadle do niej.
Dialogue: 0,0:01:53.67,0:01:58.05,Default,,0000,0000,0000,,Sztywniejsza ściana komórkowa\Nogranicza dalszy wzrost.
Dialogue: 0,0:01:58.05,0:02:01.55,Default,,0000,0000,0000,,To znaczy, że jeśli włókno za wcześnie\Nprzetransformuje swoją ścianę,
Dialogue: 0,0:02:01.55,0:02:02.58,Default,,0000,0000,0000,,będzie krótkie,
Dialogue: 0,0:02:02.58,0:02:05.85,Default,,0000,0000,0000,,ostatecznie tworząc szorstkie,\Nsłabe tkaniny.
Dialogue: 0,0:02:05.85,0:02:08.75,Default,,0000,0000,0000,,Ale jeśli wzmacnianie ściany komórkowej\Nzacznie się za późno,
Dialogue: 0,0:02:08.75,0:02:10.92,Default,,0000,0000,0000,,nie będzie odpowiednio mocna.
Dialogue: 0,0:02:10.92,0:02:14.23,Default,,0000,0000,0000,,Powstałe z niej włókna\Nbędą się łatwo rwać.
Dialogue: 0,0:02:14.53,0:02:20.39,Default,,0000,0000,0000,,W idealnych warunkach temperaturowych,\Nwodnych, słonecznych,
Dialogue: 0,0:02:20.39,0:02:23.89,Default,,0000,0000,0000,,na żyznej glebie i przy użyciu\Nśrodków zwalczających szkodniki,
Dialogue: 0,0:02:23.89,0:02:28.47,Default,,0000,0000,0000,,włókno bawełny może\Nmieć długość do 3,6 centymetra
Dialogue: 0,0:02:28.47,0:02:32.08,Default,,0000,0000,0000,,i średnicę rzędu tylko 25 mikrometrów.
Dialogue: 0,0:02:32.08,0:02:35.07,Default,,0000,0000,0000,,Długie, delikatne włókna lepiej\Nsplatają się ze sobą
Dialogue: 0,0:02:35.07,0:02:37.80,Default,,0000,0000,0000,,niż krótkie, mniej delikatne.
Dialogue: 0,0:02:37.80,0:02:41.74,Default,,0000,0000,0000,,To znaczy, że dłuższe i delikatniejsze\Nwłókna tworzą mocniejsze nici,
Dialogue: 0,0:02:41.74,0:02:44.28,Default,,0000,0000,0000,,które trzymają się siebie\Nlepiej jako tkanina.
Dialogue: 0,0:02:44.28,0:02:47.15,Default,,0000,0000,0000,,Ze względu na właściwości,\Nużycie bawełny jest szerokie:
Dialogue: 0,0:02:47.15,0:02:50.09,Default,,0000,0000,0000,,od delikatnych tekstyliów,\Naż po banknoty USA,
Dialogue: 0,0:02:50.09,0:02:53.14,Default,,0000,0000,0000,,które w 75% są bawełniane.
Dialogue: 0,0:02:53.14,0:02:56.06,Default,,0000,0000,0000,,Kolejny kluczowy etap rozwoju\Nwłókna bawełnianego zaczyna się
Dialogue: 0,0:02:56.06,0:02:59.35,Default,,0000,0000,0000,,od pogrubienia wtórnej ściany komórkowej.
Dialogue: 0,0:02:59.35,0:03:04.04,Default,,0000,0000,0000,,Dzieje się to poprzez zmagazynowanie\Nw niej dużych ilości celulozy.
Dialogue: 0,0:03:04.04,0:03:08.51,Default,,0000,0000,0000,,Wtedy ponad 90% wagi włókna\Nstanowi celuloza.
Dialogue: 0,0:03:08.51,0:03:10.66,Default,,0000,0000,0000,,Im więcej uda się jej zmagazynować,
Dialogue: 0,0:03:10.66,0:03:13.28,Default,,0000,0000,0000,,tym gęstsza będzie\Nwtórna ściana komórkowa,
Dialogue: 0,0:03:13.28,0:03:16.34,Default,,0000,0000,0000,,to zaś warunkuje\Nostateczną wytrzymałość włókna.
Dialogue: 0,0:03:16.34,0:03:20.07,Default,,0000,0000,0000,,Ten etap jest istotny w kontekście\Nprodukcji trwałego materiału,
Dialogue: 0,0:03:20.07,0:03:22.17,Default,,0000,0000,0000,,na przykład na koszulkę.
Dialogue: 0,0:03:22.62,0:03:26.55,Default,,0000,0000,0000,,Trwałość odzieży przez\Nwiele lat noszenia i prania
Dialogue: 0,0:03:26.55,0:03:30.67,Default,,0000,0000,0000,,zależy głównie od zagęszczenia\Nwtórnej ściany komórkowej.
Dialogue: 0,0:03:31.02,0:03:31.100,Default,,0000,0000,0000,,Z drugiej strony,
Dialogue: 0,0:03:31.100,0:03:35.80,Default,,0000,0000,0000,,wpływ na jej miękkość\Nma też długość włókna,
Dialogue: 0,0:03:35.80,0:03:39.30,Default,,0000,0000,0000,,uwarunkowana przemianami\Npierwotnej ściany komórkowej.
Dialogue: 0,0:03:40.43,0:03:44.57,Default,,0000,0000,0000,,Po 50 dniach włókno jest\Njuż w pełni dojrzałe.
Dialogue: 0,0:03:44.57,0:03:47.17,Default,,0000,0000,0000,,Żywa materia obumiera,
Dialogue: 0,0:03:47.17,0:03:50.39,Default,,0000,0000,0000,,pozostaje sama celuloza.
Dialogue: 0,0:03:50.39,0:03:55.71,Default,,0000,0000,0000,,Wysuszone torebki nasienne\Notaczające włókna pękają,
Dialogue: 0,0:03:55.71,0:04:01.18,Default,,0000,0000,0000,,odsłaniając tysiące włókienek,\Ntworzących puchaty kłębek.
Dialogue: 0,0:04:01.18,0:04:05.12,Default,,0000,0000,0000,,Te podobne do nici włókna,\Ncieńsze niż ludzki włos,
Dialogue: 0,0:04:05.12,0:04:09.05,Default,,0000,0000,0000,,są pozostałościami gęstych\Ni wysuszonych ścian celulozowych.
Dialogue: 0,0:04:09.72,0:04:12.90,Default,,0000,0000,0000,,Przędza utworzona\Nz dziesiątek tysięcy takich włókien
Dialogue: 0,0:04:12.90,0:04:15.15,Default,,0000,0000,0000,,będzie służyć do produkcji\Nniemal wszystkiego:
Dialogue: 0,0:04:15.15,0:04:17.02,Default,,0000,0000,0000,,od tkanin, filtrów do kawy,
Dialogue: 0,0:04:17.02,0:04:19.04,Default,,0000,0000,0000,,aż po pieluchy czy sieci rybackie.
Dialogue: 0,0:04:19.04,0:04:23.07,Default,,0000,0000,0000,,Z pomocą współczesnej nauki,\Nbawełna może już wkrótce być mocniejsza,
Dialogue: 0,0:04:23.07,0:04:25.97,Default,,0000,0000,0000,,wytrzymalsza i bardziej miękka\Nniż kiedykolwiek wcześniej,
Dialogue: 0,0:04:25.97,0:04:29.52,Default,,0000,0000,0000,,bo trwają badania, jak zoptymalizować\Njej wzrost przy pomocy
Dialogue: 0,0:04:29.52,0:04:33.26,Default,,0000,0000,0000,,odpowiednich składników odżywczych,\Nwarunków klimatycznych czy genetyki.