WEBVTT

00:00:00.835 --> 00:00:02.990
Mark Twain, benim bilişsel bilimlerin

00:00:02.990 --> 00:00:06.110
temel sorunlarından biri olarak
gördüğüm şeyi

00:00:06.110 --> 00:00:07.820
tek bir espriyle özetledi.

00:00:08.410 --> 00:00:11.492
"Bilimle ilgili inanılmaz bir şey var.

00:00:11.492 --> 00:00:14.720
İncir çekirdeğini doldurmayan
gerçeğe yatırımla,

00:00:14.720 --> 00:00:17.924
varsayımların toptan satış
kârını elde edebilirsiniz."

00:00:17.924 --> 00:00:19.509
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:00:20.199 --> 00:00:22.803
Twain bunu şaka amaçlı söyledi
tabii ki de, ama haklı:

00:00:22.803 --> 00:00:25.679
Bilimle ilgili inanılmaz bir şey var.

00:00:25.679 --> 00:00:29.940
Birkaç kemikten, dinozorların
varlığına ulaşıyoruz.

00:00:30.910 --> 00:00:34.781
Tayf çizgilerinden,
bulutsuların dizilimine;

00:00:35.471 --> 00:00:38.409
meyve sineklerinden,

00:00:38.409 --> 00:00:41.352
kalıtım düzeneklerine

00:00:41.352 --> 00:00:45.601
ve beynin içinde akan kanın
yeniden oluşturulan görüntülerinden,

00:00:45.601 --> 00:00:50.309
ya da benim durumumda, çok küçük
çocukların davranışından,

00:00:50.309 --> 00:00:53.138
insan bilişinin temel düzenekleriyle
ilgili bir şeyler

00:00:53.138 --> 00:00:54.756
söylemeye çalışıyoruz.

00:00:55.716 --> 00:01:00.475
Özellikle, MIT'teki Beyin ve Bilişsel
Bilimler Bölümü'ndeki laboratuvarımda,

00:01:00.475 --> 00:01:04.129
geçen on yılı, çocukların çok az bilgiyle
bu kadar çok bilgiyi çok hızlıca

00:01:04.129 --> 00:01:08.106
nasıl öğrendiğini
anlamaya çalışarak harcadım.

00:01:08.666 --> 00:01:11.644
Çünkü, bilimle ilgili
büyüleyici olan şey,

00:01:11.644 --> 00:01:15.173
aynı zamanda çocuklarla ilgili
olarak da büyüleyici bir şey oluyor,

00:01:15.173 --> 00:01:17.754
Mark Twain'in bakışıyla
ele alırsak,

00:01:17.754 --> 00:01:22.404
bu durum, tam olarak çocukların
yetersiz ve belirsiz veriden

00:01:22.404 --> 00:01:27.065
hızlıca ve doğruca zengin ve soyut
çıkarımlar yapma yeteneği demek.

00:01:28.355 --> 00:01:30.753
Bugün size yalnızca iki örnek vereceğim.

00:01:30.753 --> 00:01:33.040
Birisi genelleme sorunuyla ilgili,

00:01:33.040 --> 00:01:35.890
diğeriyse nedensel akıl yürütme
sorunuyla ilgili.

00:01:35.890 --> 00:01:38.415
Ve laboratuvarımdaki çalışmamla
ilgili konuşacak olsam da,

00:01:38.415 --> 00:01:41.875
bu çalışma alanımda teşekkür borçlu
olduğum kişilerden ilham alıyor.

00:01:41.875 --> 00:01:46.158
Dünyadaki tüm danışmanlara, meslektaşlara
ve işbirlikçilere minnettârım.

NOTE Paragraph

00:01:47.308 --> 00:01:50.282
Genelleme sorunuyla başlayalım.

00:01:50.652 --> 00:01:54.785
Küçük veri örneklerinden genelleme yapmak
bilimin ekmek teknesidir.

00:01:54.785 --> 00:01:57.339
Küçücük bir seçmen kitlesine anket yaparız

00:01:57.339 --> 00:01:59.660
ve ulusal seçimlerin sonucunu öngörürüz.

00:02:00.240 --> 00:02:04.165
Bir klinik deneyde bir avuç insanın
tedaviye verdiği tepkiye bakar

00:02:04.165 --> 00:02:07.230
ve ilaçları ülke pazarına süreriz.

00:02:07.230 --> 00:02:11.595
Fakat böyle bir şey, ancak örneğimiz
ana kitleden rastgele alınırsa işe yarar.

00:02:11.595 --> 00:02:14.330
Örneğimiz bir şekilde
keyfî olarak seçilmişse,

00:02:14.330 --> 00:02:16.402
diyelim ki yalnızca şehirdeki seçmenleri

00:02:16.402 --> 00:02:20.790
ya da diyelim ki kalp hastalığı
tedavisi klinik deneylerimizde

00:02:20.790 --> 00:02:22.671
yalnızca erkekleri dâhil ettik --

00:02:22.671 --> 00:02:25.829
sonuçlar daha geniş ana kitleye
genellenemeyebilir.

NOTE Paragraph

00:02:26.479 --> 00:02:30.060
Bu yüzden bilim insanları, bulgunun
rastgeleliğine önem verir,

00:02:30.060 --> 00:02:32.075
ama bunun bebeklerle ne ilgisi var?

00:02:32.585 --> 00:02:37.206
Şöyle ki, bebekler sürekli küçük veri
örneklerinden genellemek zorundadır.

00:02:37.206 --> 00:02:40.364
Birkaç oyuncak ördek görürler ve
batmadan durduğunu öğrenirler

00:02:40.364 --> 00:02:43.939
ya da birkaç topun zıpladığını öğrenirler.

00:02:43.939 --> 00:02:46.890
Ördekler ve toplarla ilgili


00:02:46.890 --> 00:02:49.606
yaşamları boyunca
oyuncak ördek ve toplara ekleyecekleri

00:02:49.606 --> 00:02:51.485
beklentiler edinirler.

00:02:51.485 --> 00:02:55.224
Ve bebekler, ördekler ve toplarla ilgili
yapması gereken bu tür genellemeleri

00:02:55.224 --> 00:02:57.313
neredeyse her şey için yapmak zorundadır:

00:02:57.313 --> 00:03:01.230
ayakkabılar, gemiler, mühür mumları,
lahanalar, krallar...

NOTE Paragraph

00:03:02.200 --> 00:03:05.161
Peki bebekler gördükleri
küçücük bulgu parçasının

00:03:05.161 --> 00:03:08.853
daha büyük bir ana kitleyi
temsil edişini umursar mı?

00:03:09.763 --> 00:03:11.663
Haydi öğrenelim.

00:03:11.663 --> 00:03:13.386
Size iki video göstereceğim,

00:03:13.386 --> 00:03:15.848
bir deneyin iki koşulunu
da gösteren videolar

00:03:15.848 --> 00:03:18.286
ve yalnızca iki video izleyeceğiniz için

00:03:18.286 --> 00:03:20.422
yalnızca iki bebek göreceksiniz

00:03:20.422 --> 00:03:24.369
ve herhangi iki bebek birbirinden
sayısız farklılıklar gösterir.

00:03:24.369 --> 00:03:27.420
Fakat bu bebekler, tabii ki,
bebek gruplarını temsil ediyor

00:03:27.420 --> 00:03:29.315
ve göreceğiniz farklılıklar

00:03:29.315 --> 00:03:34.510
bebeklerin davranışındaki koşullar arası
ortalama grup farklılıklarını temsil ediyor.

00:03:35.160 --> 00:03:37.743
Her videoda, bir bebeğin belki de

00:03:37.743 --> 00:03:41.203
bir bebekten tam da bekleyeceğiniz
şeyi yaptığını göreceksiniz

00:03:41.203 --> 00:03:45.220
ve bebekleri olduklarından daha sihirli
yapmamız mümkün değildir.

00:03:46.090 --> 00:03:48.100
Fakat benim zihnimde, sihirli olan şey

00:03:48.100 --> 00:03:50.189
ve dikkat etmenizi istediğim şey

00:03:50.189 --> 00:03:53.300
bu iki koşul arasındaki zıtlık,

00:03:53.300 --> 00:03:56.829
çünkü bu iki video arasındaki
tek farklı şey

00:03:56.829 --> 00:04:00.295
bebeklerin gözlemleyeceği
istatistiksel bulgu.

00:04:01.425 --> 00:04:04.608
Bebeklere mavi ve sarı toplarla dolu
bir kutu göstereceğiz

00:04:04.608 --> 00:04:09.228
ve eski yüksek lisans öğrencim, şimdiki
Stanford'lu meslektaşım Hyowon Gweon,

00:04:09.228 --> 00:04:12.305
bu kutudan art arda
üç mavi top çekecek

00:04:12.305 --> 00:04:15.428
ve bu topları çektiğinde
onları sıkacak

00:04:15.428 --> 00:04:17.541
ve toplar ses çıkaracak.

00:04:17.541 --> 00:04:20.304
Ve bebekseniz, bu tam
TED Konuşması gibidir.

00:04:20.304 --> 00:04:22.208
Bundan daha iyisi olamaz.

00:04:22.208 --> 00:04:24.769
(Gülüşmeler)

00:04:26.968 --> 00:04:30.627
Fakat önemli olan şey şu ki çoğu topun
mavi olduğu bir kutudan art arda

00:04:30.627 --> 00:04:32.932
üç mavi top çekmek gerçekten kolaydır.

00:04:32.932 --> 00:04:34.992
Bunu gözleriniz kapalı da yapabilirsiniz.

00:04:34.992 --> 00:04:37.988
Ana kitleden çekilen toplar
olası biçimde rastgele bir örnektir.

00:04:37.988 --> 00:04:41.720
Ve kutunun içinden rastgele çektiğiniz
toplar ses çıkarıyorsa, belki

00:04:41.720 --> 00:04:44.559
kutudaki tüm toplar ses çıkarıyordur.

00:04:44.559 --> 00:04:48.209
Bu yüzden belki bebekler sarı topların da
ses çıkarmasını bekliyordur.

00:04:48.209 --> 00:04:50.728
Bu sarı topların ucunda
komik çubuklar takılı,

00:04:50.728 --> 00:04:53.585
bebekler isterlerse sarı toplara
farklı şeyler de yapabilir.

00:04:53.585 --> 00:04:55.416
Alıp yere vurabilirler.

00:04:55.416 --> 00:04:58.002
Ama bir görelim ne yapıyorlar.

NOTE Paragraph

00:05:00.548 --> 00:05:03.891
(Video) Hyowon Gweon: Bunu görüyor musun?
(Top ses çıkarıyor)

00:05:04.531 --> 00:05:07.576
Gördün mü?
(Top ses çıkarıyor)

00:05:08.036 --> 00:05:11.102
Çok güzel.

00:05:12.706 --> 00:05:14.656
Bunu görüyor musun?

00:05:14.656 --> 00:05:16.537
(Top ses çıkarıyor)

00:05:16.537 --> 00:05:19.190
Vay be.

NOTE Paragraph

00:05:21.854 --> 00:05:23.967
Laura Schulz: Dedim size. (Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:05:23.967 --> 00:05:27.998
(Video) HG: Bunu görüyor musun?
(Top ses çıkarıyor)

00:05:27.998 --> 00:05:32.617
Bak Clara, bu sana.
Alıp oynayabilirsin.

00:05:39.854 --> 00:05:44.219
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:05:44.219 --> 00:05:47.214
LS: Konuşmama bile gerek yok, değil mi?

00:05:47.214 --> 00:05:50.113
Pekâlâ, bebeklerin mavi topların
özelliklerini sarı toplara

00:05:50.113 --> 00:05:51.641
genellemesi güzel

00:05:51.641 --> 00:05:54.737
ve bizi taklit ederek
öğrenebilmeleri etkileyici

00:05:54.737 --> 00:05:58.406
fakat bebeklerle ilgili olarak
bunları uzun süredir biliyoruz.

00:05:58.406 --> 00:06:00.217
Gerçekten ilginç olan soru şu:

00:06:00.217 --> 00:06:03.069
bebeklere tam olarak
aynı şeyi gösterirsek ne olur?

00:06:03.069 --> 00:06:06.680
Birebir aynı olduğuna emin olabiliriz,
çünkü gizli bir bölmemiz var

00:06:06.680 --> 00:06:08.790
ve aslında topları oradan çekiyoruz,

00:06:08.790 --> 00:06:12.268
ancak bu sefer, değiştirdiğimiz
tek şey bulgunun çekildiği

00:06:12.268 --> 00:06:15.170
görünürdeki ana kitlenin kendisi.

00:06:15.170 --> 00:06:18.723
Bu sefer, bebeklere üç mavi topu

00:06:18.723 --> 00:06:22.107
çoğunlukla sarı topların olduğu
kutudan çekerek göstereceğiz

00:06:22.107 --> 00:06:23.429
ve bilin bakalım ne olacak?

00:06:23.429 --> 00:06:26.269
Çoğunluğun sarı toplar olduğu
kutudan art arda üç mavi topu

00:06:26.269 --> 00:06:28.753
[muhtemelen] çekemezsiniz.

00:06:28.753 --> 00:06:32.500
Böyle bir şey muhtemelen
rastgele örnekli bulgu olmaz.

00:06:32.500 --> 00:06:37.623
Böyle bir bulgu, Hyowon'un kasıtlı olarak
mavi topları çektiği izlenimini verebilir.

00:06:37.623 --> 00:06:40.206
Belki toplarla ilgili özel bir şey var.

00:06:40.846 --> 00:06:43.822
Belki yalnızca mavi toplar ses çıkarıyor.

00:06:43.822 --> 00:06:45.717
Bakalım bebek ne yapıyor.

NOTE Paragraph

00:06:45.717 --> 00:06:48.621
(Video) HG: Bunu görüyor musun?
(Top ses çıkarıyor)

00:06:50.851 --> 00:06:53.496
Bu oyuncağı görüyor musun?
(Top ses çıkarıyor)

00:06:53.496 --> 00:06:58.976
Aman da ne güzel. Gördün mü?
(Top ses çıkarıyor)

00:06:58.976 --> 00:07:03.370
Bak bu da senin için.
Alıp oynayabilirsin.

NOTE Paragraph

00:07:06.074 --> 00:07:12.421
(Mızıldanıyor)
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:07:14.901 --> 00:07:17.649
LS: Az önce 15 aylık iki bebeğin

00:07:17.649 --> 00:07:19.591
yalnızca gözlemledikleri örneğin

00:07:19.591 --> 00:07:23.190
olasılığına dayanarak bambaşka
şeyler yapışını gördünüz.

00:07:23.190 --> 00:07:25.511
Deneysel sonuçlara bakalım.

00:07:25.511 --> 00:07:28.275
Dikey eksende, her iki durumda da
topu sıkan bebeklerin

00:07:28.275 --> 00:07:30.805
yüzdesini görüyorsunuz

00:07:30.805 --> 00:07:34.520
ve gördüğünüz gibi, bebekler;
bulgu, ana kitlenin muhtemel temsilcisi

00:07:34.520 --> 00:07:37.655
olduğunda bulguyu genellemeye,

00:07:37.655 --> 00:07:41.393
bulgu keyfî olarak seçildiğindeki durumda
genellemekten daha yatkınlar.

00:07:41.393 --> 00:07:43.808
Ve bu, eğlenceli bir öngörüye çıkıyor:

00:07:43.808 --> 00:07:48.676
Çoğu sarı top olan kutudan yalnızca bir
mavi top çektiğinizi varsayın.

00:07:48.896 --> 00:07:52.765
Sarı top kutusundan art arda üç kez
mavi topu muhtemelen çekemezsiniz,

00:07:52.765 --> 00:07:55.220
ama rastgele yalnızca
bir mavi top çekebilirsiniz.

00:07:55.220 --> 00:07:57.190
Olasılıksız bir örnek değil.

00:07:57.190 --> 00:07:59.414
Ve bir kutudan rastgele bir şey çekip de

00:07:59.414 --> 00:08:03.401
çektiğiniz şey ses çıkarıyorsa, belki
kutudaki her şey ses çıkarıyordur.

00:08:03.875 --> 00:08:08.320
Bu yüzden, bebekler bu tek top koşulunda
izlediğiniz bir önceki koşula göre

00:08:08.320 --> 00:08:10.562
ses çıkaran daha az bulgu görseler de

00:08:10.562 --> 00:08:13.905
ve taklit edecekleri daha az eylem olsa da

00:08:13.905 --> 00:08:17.797
bebeklerin daha çok
top sıkacağını öngördük

00:08:17.797 --> 00:08:20.691
ve bulduğumuz da tam olarak bu oldu.

00:08:20.691 --> 00:08:25.102
15 aylık bebekler, bu hususta,
tıpkı bilim adamları gibi

00:08:25.102 --> 00:08:28.190
bulgunun rastgele örneklenip
örneklenmediğini önemsiyor

00:08:28.190 --> 00:08:31.697
ve bunu dünyayla ilgili beklentiler
edinmek için kullanıyorlar:

00:08:31.697 --> 00:08:33.879
Ne ses çıkarır, ne ses çıkarmaz,

00:08:33.879 --> 00:08:37.024
ne keşfedilmeli, ne görmezden gelinmeli?

NOTE Paragraph

00:08:38.384 --> 00:08:40.450
Şimdi size bir başka örnek göstereyim,

00:08:40.450 --> 00:08:43.180
bu seferki nedensel
akıl yürütme sorunuyla ilgili.

00:08:43.180 --> 00:08:45.619
Ve hepimizin yaşadığı bir şaşırtıcı bulgu

00:08:45.619 --> 00:08:47.291
sorunuyla başlıyor,

00:08:47.291 --> 00:08:49.311
dünyanın parçası olmamızın sorunu.

00:08:49.311 --> 00:08:52.747
Ve size bir sorun gibi görünmeyebilir,
fakat çoğu sorun gibi,

00:08:52.747 --> 00:08:55.084
yalnızca işler yoldan çıkınca
sorun hâlini alıyor.

00:08:55.464 --> 00:08:57.275
Örneğin bu bebeği ele alalım.

00:08:57.275 --> 00:08:58.980
Onun için işler yolunda gitmiyor.

00:08:58.980 --> 00:09:01.251
Bu oyuncağı çalıştırmak
istiyor ve yapamıyor.

00:09:01.251 --> 00:09:03.780
Birkaç saniyelik videoyu göstereceğim.

00:09:09.340 --> 00:09:11.260
Ve kabaca iki olasılık var:

00:09:11.260 --> 00:09:13.894
Belki bir şeyleri yanlış yapıyor

00:09:13.894 --> 00:09:18.110
ya da belki oyuncakta
bir bozukluk var.

00:09:18.110 --> 00:09:20.221
Diğerini izleyen bu deneyde,

00:09:20.221 --> 00:09:23.518
bebeklere, bir varsayımı diğerine göre
destekleyen yalnızca küçücük

00:09:23.518 --> 00:09:26.100
istatistiksel veri parçası vereceğiz

00:09:26.100 --> 00:09:29.555
ve bebekler, yapacakları
şeye karar verirken bunu

00:09:29.555 --> 00:09:31.389
kullanabilecekler mi göreceğiz.

NOTE Paragraph

00:09:31.389 --> 00:09:33.411
Böyle bir kurgumuz var.

00:09:34.071 --> 00:09:37.101
Hyowon oyuncağı çalıştırmayı
deneyecek ve başaracak.

00:09:37.101 --> 00:09:40.421
Sonra ben iki kez deneyeceğim
ve ikisinde de başarısız olacağım

00:09:40.421 --> 00:09:43.533
ve sonra Hyowon yeniden
deneyip başaracak

00:09:43.533 --> 00:09:46.705
ve bu durum, kurul boyunca yüksek
lisans öğrencilerimle teknoloji

00:09:46.705 --> 00:09:49.540
durumumu kabaca özetliyor.

00:09:50.030 --> 00:09:53.322
Fakat buradaki önemli nokta,
sorunun oyuncakla ilgili olmadığı;

00:09:53.322 --> 00:09:56.990
kişiyle ilgili olduğuyla ilgili küçük
bulgu sağlanıyor.

00:09:56.990 --> 00:09:59.340
Kimi insanlar bu oyuncağı çalıştırabiliyor

00:09:59.340 --> 00:10:00.299
kimileri yapamıyor.

00:10:00.799 --> 00:10:04.212
Şimdi, bebek oyuncağı alınca
bir seçim yapacak.

00:10:04.212 --> 00:10:06.400
Annesi hemen yanında,

00:10:06.400 --> 00:10:09.715
bu yüzden oyuncağı ona verip
kişiyi değiştirebilir,

00:10:09.715 --> 00:10:12.873
fakat kumaşın ucunda başka bir
oyuncak daha bulunacak

00:10:12.873 --> 00:10:16.425
ve kumaşı kendine çekerek
oyuncağı değiştirebilir.

00:10:16.425 --> 00:10:18.515
Haydi bakalım bebek ne yapıyor.

NOTE Paragraph

00:10:18.515 --> 00:10:22.698
(Video) HG: İki, üç. Başla!
(Müzik)

00:10:22.698 --> 00:10:25.829
LS: Bir, iki, üç, başla!

00:10:25.829 --> 00:10:33.211
Arthur, yeniden deneyeceğim.
Bir, iki, üç, başla!

00:10:33.677 --> 00:10:36.277
YG: Arthur, ben yeniden
deneyeyim, olur mu?

00:10:36.277 --> 00:10:40.827
Bir, iki, üç, başla!
(Müzik)

00:10:41.583 --> 00:10:43.466
Şuna bak. Bu oyuncakları hatırladın mı?

00:10:43.466 --> 00:10:46.730
Oyuncakları görüyor musun?
Tamam, bunu buraya koyuyorum

00:10:46.730 --> 00:10:48.792
ve bunu da sana veriyorum.

00:10:48.792 --> 00:10:51.127
Alıp oynayabilirsin.

00:11:11.213 --> 00:11:15.950
LS: Tamam Laura, ama tabii ki
bebekler annelerini severler.

00:11:15.950 --> 00:11:18.132
Tabii ki bebekler
oyuncakları çalıştıramayınca

00:11:18.132 --> 00:11:20.162
annelerine verir.

00:11:20.162 --> 00:11:23.755
Bu yüzden yine, önemli soru,
istatistiksel veriyi çok azıcık

00:11:23.755 --> 00:11:26.909
değiştirince ne olacağıdır.

00:11:26.909 --> 00:11:30.996
Bu sefer, bebekler oyuncağın bir öncekiyle
aynı biçimde çalışıp bozulduğunu görecek,

00:11:30.996 --> 00:11:33.411
fakat bulgunun dağılımını değiştireceğiz.

00:11:33.411 --> 00:11:37.822
Bu sefer, Hyowon bir kez başarıp bir kez
yapamayacak, bende de aynısı olacak.

00:11:37.822 --> 00:11:43.459
Ve oyuncağı kimin denediğinin önemi
olmayacak, oyuncak bozuk izlenimi verecek.

00:11:43.459 --> 00:11:45.345
Oyuncak her denemede çalışmıyor.

00:11:45.345 --> 00:11:47.310
Yine, bebek bir seçim yapacak.

00:11:47.310 --> 00:11:50.706
Annesi hemen yanında, bu yüzden
bebek deneyeni değiştirebilir

00:11:50.706 --> 00:11:53.910
ve kumaşın ucunda başka
bir oyuncak daha olacak.

00:11:53.910 --> 00:11:55.288
Bebek ne yapıyor izleyelim.

NOTE Paragraph

00:11:55.288 --> 00:11:59.636
(Video) HG: İki, üç, başla!
(Müzik)

00:11:59.636 --> 00:12:04.620
Bir kere daha deneyeyim.
Bir, iki, üç, başla!

00:12:05.460 --> 00:12:07.157
Hımm.

NOTE Paragraph

00:12:07.950 --> 00:12:10.642
LS: Ben deneyeyim Clara.

00:12:10.642 --> 00:12:14.587
Bir, iki, üç, başla!

00:12:15.265 --> 00:12:17.200
Hımm, bir daha deneyeyim.

00:12:17.200 --> 00:12:22.870
Bir, iki, üç, başla!
(Müzik)

00:12:23.009 --> 00:12:25.242
HG: Bunu buraya koyuyorum

00:12:25.242 --> 00:12:27.243
ve bunu da sana veriyorum.

00:12:27.243 --> 00:12:30.840
Alıp oynayabilirsin.

00:12:46.376 --> 00:12:51.273
(Alkış)

NOTE Paragraph

00:12:52.993 --> 00:12:55.385
LS: Size deney sonuçlarını göstereyim.

00:12:55.385 --> 00:12:57.860
Dikey eksende,
çocukların her durumla ilgili

00:12:57.860 --> 00:13:00.437
seçimlerini görüyorsunuz

00:13:00.437 --> 00:13:04.988
ve çocukların yaptığı seçimlerin dağılımı

00:13:04.988 --> 00:13:07.775
gözlemledikleri bulguya bağlı.

00:13:07.775 --> 00:13:09.632
Yaşamın ikinci yılında,

00:13:09.632 --> 00:13:12.209
bebekler küçücük
istatistiksel veri parçasını,

00:13:12.209 --> 00:13:15.576
temelde farklı stratejiler arasında
dünyada eylemde bulunmak için

00:13:15.576 --> 00:13:17.457
karara varırken kullanabiliyorlar:

00:13:17.457 --> 00:13:20.200
yardım istemek ve keşfetmek.

00:13:21.700 --> 00:13:25.134
Size az önce iki laboratuvar deneyini

00:13:25.134 --> 00:13:28.895
alandaki abartısız yüzlerce benzer noktaya
vurgu yapanların arasından gösterdim,

00:13:28.895 --> 00:13:31.217
çünkü esas önemli mesele

00:13:31.217 --> 00:13:36.325
çocukların belirsiz verilerden zengin
çıkarımlar yapabilme yeteneği

00:13:36.325 --> 00:13:41.666
türümüze özgü kültürel
öğrenmemizin temelini oluşturuyor.

00:13:41.666 --> 00:13:46.263
Çocuklar yeni araçları yalnızca
birkaç örnekten öğreniyor.

00:13:46.263 --> 00:13:50.980
Nedensel ilişkilerini yalnızca
birkaç örnekten öğreniyor.

00:13:51.928 --> 00:13:56.799
Hatta yeni sözcükleri bile öğreniyorlar,
bu örnekte Amerikan İşaret Dili'ni.

NOTE Paragraph

00:13:56.799 --> 00:13:59.110
Konuşmamı iki hususla kapatmak istiyorum.

00:14:00.050 --> 00:14:03.738
Benim dünyamı, beyin ve bilişsel
bilimler alanını, son birkaç yıldır

00:14:03.738 --> 00:14:05.665
takip ediyorsanız,

00:14:05.665 --> 00:14:08.080
üç büyük fikir ilginizi çekmiştir.

00:14:08.080 --> 00:14:11.516
Birincisi, bu çağ beyin çağıdır.

00:14:11.516 --> 00:14:15.185
Ve aslında, sinirbilimde insanı
afallatan keşifler yapıldı:

00:14:15.185 --> 00:14:18.621
beyin kabuğunun işlevselce özelleşmiş
bölgelerinin yerinin belirlenmesi,

00:14:18.621 --> 00:14:21.222
fare beyinlerinin şeffaflaştırılması,

00:14:21.222 --> 00:14:24.898
sinir hücrelerinin
ışıkla etkinleştirilmesi.

00:14:24.898 --> 00:14:26.994
İkinci büyük fikir,

00:14:26.994 --> 00:14:31.098
bu çağ, büyük veri
ve makine öğrenimi çağıdır

00:14:31.098 --> 00:14:34.239
ve makine öğrenimi,
sosyal ağlardan salgınbilimine

00:14:34.239 --> 00:14:38.906
her şeyi anlayışımızı
değiştirmeye söz veriyor.

00:14:38.906 --> 00:14:41.599
Ve belki makine öğrenimi, mekan algılama

00:14:41.599 --> 00:14:43.592
ve doğal dil işleme sorunlarıyla

00:14:43.592 --> 00:14:46.916
bize insan bilişi hakkında
bir şeyler anlatmak için uğraşıyor.

00:14:47.756 --> 00:14:49.693
Ve duyacağınız üçüncü büyük fikir,

00:14:49.693 --> 00:14:53.080
beyin hakkında o kadar çok şey
bilmemiz ve büyük veriye o kadar çok

00:14:53.080 --> 00:14:54.997
erişimimizin olması iyi olacak,

00:14:54.997 --> 00:14:57.504
çünkü işler kendi
irademize bırakıldığında,

00:14:57.504 --> 00:15:01.335
insanlar yanılabilir,
kestirmeleri seçiyoruz

00:15:01.335 --> 00:15:04.772
konuşurken duraksıyoruz,
hatalar yapıyoruz,

00:15:04.772 --> 00:15:08.456
önyargılıyız ve birçok biçimde

00:15:08.456 --> 00:15:11.425
dünyaya kötülük yapıyoruz.

00:15:12.843 --> 00:15:15.792
Bence bunların hepsi önemli hikâyeler

00:15:15.792 --> 00:15:19.577
ve insan olmanın anlamı üzerine
bize söyleyecekleri çok şey var,

00:15:19.577 --> 00:15:23.286
fakat bir kenara yazmanızı istiyorum,
bugün size çok başka bir hikâye anlattım.

00:15:23.966 --> 00:15:27.773
Anlattığım zihin hakkında,
beyin hakkında değil

00:15:27.773 --> 00:15:30.839
ve özellikle, yalnızca insan
zihninin gerçekleştirebildiği türde,

00:15:30.839 --> 00:15:33.799
zengin, yapılandırılmış bilgi
ve küçük miktarda veriden;

00:15:33.799 --> 00:15:37.313
yalnızca birkaç örneğin bulgusundan
öğrenme yeteneğini içeren türde

00:15:37.313 --> 00:15:42.581
hesaplamalar hakkında bir hikâye,
yalnızca birkaç örneğin bulgusu.

00:15:44.301 --> 00:15:48.600
Ve temelde, küçük bir
çocuk olarak başlayıp

00:15:48.600 --> 00:15:52.780
kültürümüzdeki en büyük
başarılara giden yolda

00:15:52.780 --> 00:15:56.623
devam ederek,

00:15:56.623 --> 00:15:58.620
dünyayı düzeltişimizin hikâyesidir.

NOTE Paragraph

00:16:00.433 --> 00:16:05.700
Arkadaşlar, insan zihni yalnızca
küçük miktarda veriyle öğrenmez.

00:16:06.285 --> 00:16:08.476
İnsan zihni, bütün fikirleri
bir arada düşünür.

00:16:08.746 --> 00:16:11.787
İnsan zihni,
araştırma ve keşif yaratır,

00:16:11.787 --> 00:16:17.060
insan zihni; sanat, edebiyat,
şiir ve tiyatro yaratır

00:16:17.070 --> 00:16:20.830
ve insan zihni diğer insanlarla ilgilenir:

00:16:20.830 --> 00:16:24.097
yaşlılarımızla, gençlerimizle,
hastalarımızla.

00:16:24.537 --> 00:16:26.884
Hatta insanları iyileştiriyoruz.

00:16:27.564 --> 00:16:30.667
Gelecek yıllarda, zihnimde
canlandırabileceğimin bile ötesinde

00:16:30.667 --> 00:16:34.464
teknolojik yenileşmeler göreceğiz,

00:16:34.464 --> 00:16:36.614
fakat benim ya da sizin yaşamınız boyunca

00:16:36.614 --> 00:16:42.323
bir insan çocuğunun
hesaplama gücüne yaklaşacak güçte bile

00:16:42.323 --> 00:16:46.621
bir şeyin görülmesi olası değil.

00:16:46.621 --> 00:16:51.668
Bu en güçlü öğrenicilere
ve onların gelişimine;

00:16:51.668 --> 00:16:54.585
bebeklere ve çocuklara,

00:16:54.585 --> 00:16:56.411
annelere ve babalara,

00:16:56.411 --> 00:16:59.110
bakıcılara ve öğretmenlere,

00:16:59.110 --> 00:17:03.280
diğer teknolojinin, mühendisliğin
ve tasarımın en güçlü ve zeki türlerine

00:17:03.280 --> 00:17:06.498
yatırım yaptığımız gibi yaparsak,

00:17:06.498 --> 00:17:09.437
yalnızca daha iyi bir geleceğin
hayalini kuruyor olmayacağız,

00:17:09.437 --> 00:17:11.564
iyi bir geleceği planlıyor olacağız.

NOTE Paragraph

00:17:11.564 --> 00:17:13.909
Çok teşekkür ederim.

NOTE Paragraph

00:17:13.909 --> 00:17:17.330
(Alkış)

NOTE Paragraph

00:17:17.810 --> 00:17:22.236
Chris Anderson: Laura, teşekkür ederiz.
Sana soracağım bir sorum var.

00:17:22.236 --> 00:17:24.595
Öncelikle, bu çılgınca bir araştırma.

00:17:24.595 --> 00:17:28.320
Demek istediğim, kim böyle
bir deney tasarlar ki? (Gülüşmeler)

00:17:29.150 --> 00:17:30.940
Birkaç kez izledim

00:17:30.940 --> 00:17:34.052
ve hâlâ gerçekten bunun
olabileceğine inanmıyorum,

00:17:34.052 --> 00:17:37.320
fakat diğer insanlar da benzer
deneyler yaptı ve sonuçlar örtüşüyor.

00:17:37.320 --> 00:17:38.953
Bebekler gerçekten tam bir dâhi.

NOTE Paragraph

00:17:38.953 --> 00:17:41.960
LS: Biliyor musun, deneylerimizde
gerçekten şaşırtıcı görünüyor,

00:17:41.960 --> 00:17:44.612
fakat gerçek yaşamda
nasıl olduklarını bir düşün.

00:17:44.612 --> 00:17:45.762
Bebek olarak başlıyor.

00:17:45.762 --> 00:17:47.769
On sekiz ay sonra,
seninle konuşuyor

00:17:47.769 --> 00:17:50.810
ve bebeklerin ilk sözcükleri
yalnızca top ya da ördek değil,

00:17:50.810 --> 00:17:53.691
"hepsi gitti" gibi ortadan
kaybolmayla ilgili şeyler ya da

00:17:53.691 --> 00:17:55.974
"a-aa" gibi istemsiz
eylemlerle ilgili şeyler.

00:17:55.974 --> 00:17:57.536
Bebeğin güçlü olması gerekiyor.

00:17:57.536 --> 00:18:00.341
Gösterdiğim herhangi bir şeyden
daha güçlü olması gerekiyor.

00:18:00.341 --> 00:18:02.285
Koca dünyayı anlamlandırıyorlar.

00:18:02.285 --> 00:18:05.429
Dört yaşında bir çocuk neredeyse
her şey hakkında konuşabilir.

00:18:05.429 --> 00:18:07.030
(Alkış)

NOTE Paragraph

00:18:07.030 --> 00:18:10.444
CA: Sizi doğru anladıysam,
dikkat çektiğiniz diğer bir husus

00:18:10.444 --> 00:18:13.198
yıllardır şu konuşma ortada dönüyor,

00:18:13.198 --> 00:18:15.130
beynimiz ve zihnimiz acayip ve kusurlu,

00:18:15.130 --> 00:18:17.997
davranışsal ekonomi
ve ardındaki bütün kuramlar

00:18:17.997 --> 00:18:19.850
mantıklı varlıklar olmadığımızı söyler.

00:18:19.850 --> 00:18:23.816
Gerçekten de büyük
hikâyenin olağanüstü olduğunu

00:18:23.816 --> 00:18:28.760
ve gerçekten gereğinden az değer verilen
bir dâhinin varlığından bahsediyorsunuz.

NOTE Paragraph

00:18:28.760 --> 00:18:30.900
LS: Ruhbilimdeki
en sevdiğim alıntılardan biri

00:18:30.900 --> 00:18:33.120
toplumsal ruhbilimci
Solomon Asch'tan gelir

00:18:33.120 --> 00:18:35.927
ve Solomon, ruhbilimin
temel görevinin zâten ortada olanın

00:18:35.927 --> 00:18:38.553
örtüsünü kaldırmak olduğunu söylemiştir.

00:18:38.553 --> 00:18:43.104
Her gün önem sırasına göre
verdiğiniz birçok karar vardır,

00:18:43.104 --> 00:18:44.491
bu kararlar dünyayı düzeltir.

00:18:44.491 --> 00:18:46.313
Nesneleri ve özelliklerini bilirsiniz.

00:18:46.313 --> 00:18:48.832
Önüne engel gelince tanırsınız.
Karanlıkta tanırsınız.

00:18:48.832 --> 00:18:50.590
Bir odadan diğerine yürüyebilirsiniz.

00:18:50.590 --> 00:18:53.732
Başkalarının ne düşündüğünü
anlarsınız. Onlarla konuşursunuz.

00:18:53.732 --> 00:18:55.892
Uzayda hareket edersiniz.
Sayıları bilirsiniz.

00:18:55.892 --> 00:18:58.934
Nedensel ilişkileri bilirsiniz.
Ahlâkî akıl yürütmeyi bilirsiniz.

00:18:58.934 --> 00:19:01.690
Bunları çabasız yaparsınız,
bu yüzden pek bir şey görmeyiz,

00:19:01.690 --> 00:19:04.692
fakat dünyayı böyle
anlamlandırırız, bu dikkate değerdir

00:19:04.692 --> 00:19:06.390
ve anlaması çok zor bir başarımdır.

NOTE Paragraph

00:19:06.390 --> 00:19:09.918
CA: Sanırım izleyicilerimiz arasında
teknolojinin hızlanan gücünü

00:19:09.918 --> 00:19:12.156
benimseyen sizin
üç yaşındaki çocuğun

00:19:12.156 --> 00:19:15.114
yapabileceklerini bir bilgisayarın
hiçbir zaman yapamayacağı

00:19:15.114 --> 00:19:17.732
açıklamanıza itiraz
edecek insanlar olabilir,

00:19:17.732 --> 00:19:20.980
fakat net olan şey şu, her durumda

00:19:20.980 --> 00:19:24.750
makinelerimizin bebeklerimizden
öğreneceği çok şey var.

00:19:26.230 --> 00:19:29.446
LS: Bence de. Burada makine
öğrenimiyle ilgilenen arkadaşlar vardır.

00:19:29.446 --> 00:19:33.649
Diyorum ki, asla bebekleri şempanzelerle

00:19:33.649 --> 00:19:37.294
ya da teknolojiyle kıyaslamayın,

00:19:37.294 --> 00:19:41.822
fakat bu yalnızca
nicelik farklılığı değil.

00:19:41.822 --> 00:19:43.586
Tür farklılığı.

00:19:43.586 --> 00:19:45.746
İnanılmaz güçlü bilgisayarlarımız var

00:19:45.746 --> 00:19:48.137
ve inanılmaz karmaşık
şeyler yapıyorlar,

00:19:48.137 --> 00:19:51.341
sıklıkla büyük miktarda veriyle.

00:19:51.341 --> 00:19:53.948
İnsan zihni, bence,
oldukça farklı bir şey yapıyor

00:19:53.948 --> 00:19:55.953
ve bence, asıl zorlayıcı olan şey,

00:19:55.953 --> 00:19:59.535
insan zihninin yapısal, basamaklı doğası.

NOTE Paragraph

00:19:59.535 --> 00:20:03.146
CA: Laura Schulz, üstünde düşünülecek
harika bir konuşmaydı. Çok teşekkürler.

NOTE Paragraph

00:20:03.146 --> 00:20:05.858
LS: Teşekkürler
(Alkış)