WEBVTT 00:00:06.862 --> 00:00:10.402 Wikingowie pochodzą z surowej, niegościnnej północy 00:00:10.402 --> 00:00:13.015 znanej dziś jako Skandynawia. 00:00:13.015 --> 00:00:15.975 Gdy Cesarstwo Rzymskie rozkwitało w kierunku południa, 00:00:15.975 --> 00:00:21.703 Skandynawowie mieli osady bez centralnej władzy i waluty. 00:00:21.703 --> 00:00:23.473 Jeszcze w XI wieku wikingowie 00:00:23.473 --> 00:00:26.725 dotarli daleko poza Skandynawię, 00:00:26.725 --> 00:00:29.395 przejęli kontrolę nad szlakami handlowymi w Europie, 00:00:29.395 --> 00:00:31.925 podbijali królestwa nawet w Afryce, 00:00:31.925 --> 00:00:35.704 a nawet budowali bastiony w Ameryce Północnej. 00:00:35.704 --> 00:00:39.215 Sekretem ich sukcesu były statki. NOTE Paragraph 00:00:39.215 --> 00:00:41.365 Ogromne drakkary 00:00:41.365 --> 00:00:45.979 początkowo miały formę kajaków lub dłubanek. 00:00:45.979 --> 00:00:47.039 Przez tysiąclecia 00:00:47.039 --> 00:00:51.495 mieszkańcy Skandynawii używali kajaków do transportu. 00:00:51.495 --> 00:00:55.848 Gęste lasy i wysokie góry utrudniały podróże lądowe, 00:00:55.848 --> 00:01:00.178 ale długie linie brzegowe oraz liczne rzeki, jeziora i fiordy 00:01:00.178 --> 00:01:02.753 stanowiły dobrą alternatywę. 00:01:02.753 --> 00:01:07.219 Pierwsze kajaki były wydrążonymi kłodami, do których używano wioseł. 00:01:07.219 --> 00:01:10.289 Z czasem do podstawy dłubanek dodano deski 00:01:10.289 --> 00:01:13.199 za pomocą poszycia zakładkowego, czyli "klinkierowego". 00:01:13.199 --> 00:01:15.015 Deski nachodziły na siebie 00:01:15.015 --> 00:01:18.429 i były związane wzdłuż krawędzi. NOTE Paragraph 00:01:18.429 --> 00:01:21.099 W momencie rozszerzenia się Imperium Rzymskiego na północ 00:01:21.099 --> 00:01:24.699 niektórzy Skandynawowie służyli w armiach nowych sąsiadów 00:01:24.699 --> 00:01:28.029 i przywieźli do domu rzymską technologię morską. 00:01:28.029 --> 00:01:30.929 Kultury śródziemnomorskie w sercu Cesarstwa Rzymskiego 00:01:30.929 --> 00:01:33.789 miały duże okręty wojenne, dzięki którym kontrolowały morze, 00:01:33.789 --> 00:01:38.259 oraz statki towarowe przewożące towary drogami wodnymi. 00:01:38.259 --> 00:01:41.173 Statki napędzane żaglem i wiosłami 00:01:41.173 --> 00:01:44.829 musiały mieć silny szkielet zrobiony z wewnętrznych belek, 00:01:44.829 --> 00:01:49.989 przymocowanych do zewnętrznych desek gwoździami z miedzi, żelaza i drewna. NOTE Paragraph 00:01:49.989 --> 00:01:53.539 Początkowo Skandynawowie wprowadzili nową technologię, 00:01:53.539 --> 00:01:57.029 wymieniając luźne wiosła na przymocowane do łodzi. 00:01:57.029 --> 00:02:00.179 Ta zmiana znacznie poprawiła wydajność załogi, 00:02:00.179 --> 00:02:02.879 ale wymagała mocniejszych statków. 00:02:02.879 --> 00:02:08.051 Budowniczy zamiast wiązać deski zaczęli używać gwoździ do ich łączenia. 00:02:08.051 --> 00:02:11.551 Bale w podstawie łodzi wymienili na stępki. 00:02:11.551 --> 00:02:14.980 Łodzie stały się wyższe i lepsze do żeglugi morskiej. 00:02:14.980 --> 00:02:19.480 Jednak te wczesne statki opierały się na budowie dłubanek. 00:02:19.480 --> 00:02:22.800 Ich wytrzymałość zależała od zewnętrznego drewnianego poszycia, 00:02:22.800 --> 00:02:25.580 a nie wewnętrznych ram i belek. 00:02:25.580 --> 00:02:27.510 Budowano je jak łupiny. 00:02:27.510 --> 00:02:31.910 Z cienkimi, ale mocnymi ścianami były znacznie lżejsze od rzymskich statków. NOTE Paragraph 00:02:31.910 --> 00:02:37.266 Konkurujący wodzowie szybko dopracowali nowe, wydajniejsze statki. 00:02:37.266 --> 00:02:40.386 Lżejsza łódź była bardziej uniwersalna 00:02:40.386 --> 00:02:43.910 i wymagała mniej zasobów. 00:02:43.910 --> 00:02:47.320 To istotna zaleta w zdecentralizowanej kulturze 00:02:47.320 --> 00:02:49.580 bez dużych zasobów ludzkich. 00:02:49.580 --> 00:02:53.346 Te łodzie wciąż nie miały kosztownych żagli, 00:02:53.346 --> 00:02:57.446 a na razie wiosłowe statki im wystarczały. NOTE Paragraph 00:02:57.446 --> 00:03:00.476 Zmieniło się to po upadku Cesartwa Rzymskiego 00:03:00.476 --> 00:03:02.616 w V wieku. 00:03:02.616 --> 00:03:05.306 Europa Zachodnia podupadła ekonomicznie, 00:03:05.306 --> 00:03:08.546 trochę wyrównując szanse dla Skandynawów. 00:03:08.546 --> 00:03:10.296 W miarę ożywienia regionu 00:03:10.296 --> 00:03:15.020 nowe i często uczęszczane szlaki handlowe rozszerzyły się na i przez Skandynawię. 00:03:15.020 --> 00:03:17.420 Bogactwo płynące tymi szlakami 00:03:17.420 --> 00:03:22.425 pomogło stworzyć nową, prosperującą i potężną klasę Skandynawów, 00:03:22.425 --> 00:03:25.485 której członkowie stale rywalizowali 00:03:25.485 --> 00:03:28.216 o szlaki handlowe i terytorium. 00:03:28.216 --> 00:03:32.391 W VIII wieku żaglowiec zaczął być sensownym pomysłem. 00:03:32.391 --> 00:03:36.922 Mógł płynąć dalej i szybciej w poszukiwaniu nowej grabieży. 00:03:36.922 --> 00:03:38.512 Dzięki żaglom 00:03:38.512 --> 00:03:43.209 lekkie i szybkie statki stały się prawie nie do pobicia. 00:03:43.209 --> 00:03:45.949 W ten sposób powstały drakkary. NOTE Paragraph 00:03:45.949 --> 00:03:50.723 Statki Wikingów wkrótce mogły pomieścić nawet 100 osób do bitwy. 00:03:50.723 --> 00:03:53.323 Floty mogły cumować na otwartych plażach, 00:03:53.323 --> 00:03:58.596 wpływać głęboko w systemy rzeczne i być przenoszone przez ląd. 00:03:58.596 --> 00:03:59.766 W czasie pokoju 00:03:59.766 --> 00:04:04.021 statków używano do transportu towarów i podróży handlowych. 00:04:04.021 --> 00:04:07.708 Były mniejsze statki do wędkowania i niedalekich wypraw 00:04:07.708 --> 00:04:10.964 i większe na rejsy po otwartym morzu, 00:04:10.964 --> 00:04:14.484 zdolne pomieścić dziesiątki ton ładunku. 00:04:14.484 --> 00:04:17.514 Dzięki pomysłowości w obliczu trudnego terenu 00:04:17.514 --> 00:04:21.074 i słabej gospodarki wikingowie popłynęli na zachód. 00:04:21.074 --> 00:04:24.874 Zasiedlili region Północnego Atlantyku i odkrywali wybrzeże Ameryki Północnej, 00:04:24.874 --> 00:04:28.916 wieki zanim inni Europejczycy postawili tam stopę.