1
00:00:00,930 --> 00:00:04,238
Elke dag worden we geconfronteerd
met problemen als klimaatverandering

2
00:00:04,238 --> 00:00:05,718
of de veiligheid van vaccins,

3
00:00:05,718 --> 00:00:08,528
waar we vragen moeten beantwoorden
waarvan de antwoorden

4
00:00:08,528 --> 00:00:11,989
sterk afhankelijk zijn
van wetenschappelijke informatie.

5
00:00:11,989 --> 00:00:15,380
Wetenschappers vertellen ons
dat de wereld aan het opwarmen is.

6
00:00:15,380 --> 00:00:17,411
Ook dat vaccins veilig zijn.

7
00:00:17,411 --> 00:00:19,465
Maar hoe weten we
of ze gelijk hebben?

8
00:00:19,465 --> 00:00:21,429
Waarom moeten we de wetenschap geloven?

9
00:00:21,429 --> 00:00:24,898
Feit is dat velen 
de wetenschap niet geloven.

10
00:00:24,898 --> 00:00:27,074
Uit opiniepeilingen blijkt nog steeds

11
00:00:27,074 --> 00:00:30,084
dat een groot percentage
van het Amerikaanse volk

12
00:00:30,084 --> 00:00:33,625
niet gelooft dat het klimaat
opwarmt door menselijke activiteiten,

13
00:00:33,625 --> 00:00:36,564
niet denkt dat er evolutie is
door natuurlijke selectie,

14
00:00:36,564 --> 00:00:40,465
en niet overtuigd is
van de veiligheid van vaccins.

15
00:00:40,465 --> 00:00:43,776
Waarom zouden we de wetenschap geloven?

16
00:00:43,776 --> 00:00:47,707
Wetenschappers zien wetenschap 
niet graag voorgesteld als een geloof.

17
00:00:47,707 --> 00:00:50,294
In feite stellen ze wetenschap 
tegenover geloof.

18
00:00:50,294 --> 00:00:53,260
Ze zeggen dat geloof 
thuishoort bij (religieus) geloof.

19
00:00:53,260 --> 00:00:57,038
En dat geloof is iets anders
dan wetenschap.

20
00:00:57,038 --> 00:01:00,190
Zij vinden dat religie gebaseerd is
op dat soort geloof

21
00:01:00,190 --> 00:01:03,884
of misschien op Pascals gok.

22
00:01:03,884 --> 00:01:06,180
Blaise Pascal 
was een 17e-eeuwse wiskundige

23
00:01:06,180 --> 00:01:09,370
die een wetenschappelijk antwoord
probeerde te geven op de vraag

24
00:01:09,370 --> 00:01:11,242
of hij in God moest geloven.

25
00:01:11,242 --> 00:01:13,846
Hij gokte als volgt:

26
00:01:13,846 --> 00:01:16,395
“Als God niet bestaat,

27
00:01:16,395 --> 00:01:18,420
maar ik besluit om in Hem te geloven,

28
00:01:18,420 --> 00:01:20,238
is er echt niet veel verloren.

29
00:01:20,238 --> 00:01:22,011
Misschien een paar uur op zondag.”

30
00:01:22,011 --> 00:01:23,004
(Gelach)

31
00:01:23,004 --> 00:01:26,385
“Maar als Hij bestaat
en ik niet in Hem geloof,

32
00:01:26,385 --> 00:01:28,402
dan kom ik zwaar in de problemen.”

33
00:01:28,402 --> 00:01:31,438
En dus zei Pascal dat we maar
beter in God konden geloven.

34
00:01:31,438 --> 00:01:33,610
Of zoals een van mijn professoren zei:

35
00:01:33,610 --> 00:01:35,836
"Hij greep de houvast van het geloof."

36
00:01:35,836 --> 00:01:37,772
Hij maakte een geloofssprong

37
00:01:37,772 --> 00:01:42,296
en liet wetenschap en rationalisme
voor wat ze waren.

38
00:01:42,296 --> 00:01:44,992
Feit is dat voor de meesten van ons

39
00:01:44,992 --> 00:01:48,126
de meeste wetenschappelijke claims
een geloofssprong vragen.

40
00:01:48,126 --> 00:01:52,511
We kunnen wetenschappelijke claims
meestal niet zelf beoordelen.

41
00:01:52,511 --> 00:01:55,351
Dit geldt eigenlijk ook
voor de meeste wetenschappers

42
00:01:55,351 --> 00:01:57,681
als het buiten 
hun eigen specialisatie valt.

43
00:01:57,681 --> 00:02:00,551
Als je erover nadenkt,
kan een geoloog je niet vertellen

44
00:02:00,551 --> 00:02:01,951
of een vaccin veilig is.

45
00:02:01,951 --> 00:02:04,951
De meeste chemici zijn geen experts
in de evolutietheorie.

46
00:02:04,951 --> 00:02:06,620
Een natuurkundige kan,

47
00:02:06,620 --> 00:02:09,122
ondanks de beweringen
van een aantal onder hen,

48
00:02:09,122 --> 00:02:12,007
je niet vertellen
of tabak kanker veroorzaakt.

49
00:02:12,007 --> 00:02:14,457
Als zelfs wetenschappers

50
00:02:14,457 --> 00:02:17,663
buiten hun eigen gebied
een geloofssprong moeten maken,

51
00:02:17,663 --> 00:02:21,583
waarom accepteren ze dan de beweringen
van andere wetenschappers?

52
00:02:21,583 --> 00:02:23,881
Waarom geloven ze dan elkaars claims?

53
00:02:23,881 --> 00:02:27,171
Waarom zouden wij
die claims moeten geloven?

54
00:02:27,171 --> 00:02:29,947
Ik wil ervoor pleiten dat we dat moeten,

55
00:02:29,947 --> 00:02:32,830
maar niet om de reden
waar de meesten aan denken.

56
00:02:32,830 --> 00:02:34,480
We hebben op school geleerd

57
00:02:34,480 --> 00:02:38,572
dat we in de wetenschap moeten geloven
omwille van de wetenschappelijke methode.

58
00:02:38,572 --> 00:02:41,488
We hebben geleerd
dat wetenschappers een methode volgen

59
00:02:41,488 --> 00:02:43,324
en dat deze methode

60
00:02:43,324 --> 00:02:45,840
de waarheid van hun beweringen garandeert.

61
00:02:45,840 --> 00:02:48,770
De methode die de meesten van ons
op school geleerd hebben,

62
00:02:48,770 --> 00:02:50,836
kunnen we de handboekmethode noemen.

63
00:02:50,836 --> 00:02:53,620
Het is de hypothetisch-deductieve methode.

64
00:02:53,620 --> 00:02:56,714
Volgens het standaardmodel,
het handboekmodel,

65
00:02:56,714 --> 00:02:59,671
ontwikkelen wetenschappers hypothesen,

66
00:02:59,671 --> 00:03:02,131
leiden ze de gevolgen 
van deze hypothesen af,

67
00:03:02,131 --> 00:03:04,191
proberen ze ze uit in de praktijk
en zeggen:

68
00:03:04,191 --> 00:03:06,215
"Komt mijn voorspelling uit?

69
00:03:06,215 --> 00:03:09,548
Kunnen we het zien gebeuren
in de natuurlijke wereld?”

70
00:03:09,548 --> 00:03:12,148
Als ze waar zijn,
zeggen de wetenschappers:

71
00:03:12,148 --> 00:03:14,574
"Geweldig, we weten
dat de hypothese juist is."

72
00:03:14,574 --> 00:03:18,153
In de geschiedenis van de wetenschap 
vind je veel beroemde voorbeelden

73
00:03:18,153 --> 00:03:20,062
waarbij wetenschappers precies dit doen.

74
00:03:20,062 --> 00:03:22,120
Een van de bekendste voorbeelden

75
00:03:22,120 --> 00:03:24,063
komt uit het werk van Albert Einstein.

76
00:03:24,063 --> 00:03:27,055
Toen Einstein de
algemene relativiteitstheorie ontwikkelde,

77
00:03:27,055 --> 00:03:29,171
was een van de gevolgen van zijn theorie

78
00:03:29,171 --> 00:03:32,010
dat de ruimte-tijd
niet zomaar lege ruimte was

79
00:03:32,010 --> 00:03:33,769
maar dat ze gestructureerd was.

80
00:03:33,769 --> 00:03:35,890
En dat die structuur vervormd werd

81
00:03:35,890 --> 00:03:38,900
door massieve objecten zoals de zon.

82
00:03:38,900 --> 00:03:41,649
Als zijn theorie waar was,
dan betekende dat het licht

83
00:03:41,649 --> 00:03:43,177
afgebogen zou worden

84
00:03:43,177 --> 00:03:45,345
als het langs de zon passeerde.

85
00:03:45,345 --> 00:03:49,353
Dat was een vrij verrassende voorspelling
en het duurde een paar jaar

86
00:03:49,353 --> 00:03:52,131
voordat wetenschappers
in staat waren om ze te testen.

87
00:03:52,131 --> 00:03:55,561
Dat gebeurde in 1919
en ze bleek nog waar te zijn ook.

88
00:03:55,561 --> 00:03:59,129
Sterrenlicht buigt af
als het langs de zon passeert.

89
00:03:59,129 --> 00:04:01,303
Dat was een enorme bevestiging
van de theorie.

90
00:04:01,303 --> 00:04:03,648
Het werd beschouwd
als bewijs van de waarheid

91
00:04:03,648 --> 00:04:05,270
van dit radicaal nieuwe idee.

92
00:04:05,270 --> 00:04:08,982
Het werd in vele kranten
over de hele wereld vermeld.

93
00:04:09,030 --> 00:04:14,344
Soms wordt deze theorie 
het deductief-nomologische model genoemd.

94
00:04:14,344 --> 00:04:18,298
Academici zeggen de dingen
nu eenmaal graag een beetje moeilijk.

95
00:04:18,298 --> 00:04:22,869
Maar het gaat in het ideale geval
ook over wetten gaat.

96
00:04:22,869 --> 00:04:26,061
Nomologisch wil zeggen
dat het met wetten te maken heeft.

97
00:04:26,061 --> 00:04:29,485
In het ideale geval is de hypothese
niet alleen zomaar een idee,

98
00:04:29,485 --> 00:04:31,811
in het ideale geval 
is het een natuurwet.

99
00:04:31,811 --> 00:04:34,098
Waarom is dat belangrijk?

100
00:04:34,098 --> 00:04:36,826
Als het een wet is,
kan ze niet worden gebroken.

101
00:04:36,826 --> 00:04:38,934
Als het een wet is,
moet ze altijd waar zijn,

102
00:04:38,934 --> 00:04:42,368
altijd en overal,
maakt niet uit wat de omstandigheden zijn.

103
00:04:42,384 --> 00:04:45,613
Jullie kennen allen ten minste
één voorbeeld van zo’n wet:

104
00:04:45,613 --> 00:04:49,368
Einsteins beroemde formule: 
E = m.c2,

105
00:04:49,368 --> 00:04:51,168
die ons vertelt wat de relatie is

106
00:04:51,168 --> 00:04:53,361
tussen energie en massa.

107
00:04:53,361 --> 00:04:57,361
Die relatie geldt altijd en overal.

108
00:04:57,361 --> 00:05:01,010
Nu blijkt echter dat er verschillende 
problemen zijn met dit model.

109
00:05:01,010 --> 00:05:04,645
Het grootste probleem is
dat het verkeerd is.

110
00:05:04,645 --> 00:05:08,147
Het is gewoon niet waar.
(Gelach)

111
00:05:08,147 --> 00:05:10,870
Ik haal drie redenen aan
waarom het verkeerd is.

112
00:05:10,870 --> 00:05:13,549
De eerste reden is een logische reden.

113
00:05:13,549 --> 00:05:17,065
Het is het probleem van de drogreden
‘bevestiging door de consequentie’.

114
00:05:17,065 --> 00:05:19,891
Dat is weer zo’n leuke,
academische manier om te zeggen

115
00:05:19,891 --> 00:05:22,561
dat valse theorieën
juiste voorspellingen kunnen doen.

116
00:05:22,561 --> 00:05:24,555
Dat een voorspelling uitkomt,

117
00:05:24,555 --> 00:05:27,777
is nog geen logisch bewijs
dat de theorie klopt.

118
00:05:27,777 --> 00:05:31,708
Een goed voorbeeld komt ook weer
uit de geschiedenis van de wetenschap.

119
00:05:31,708 --> 00:05:34,403
Dit is een beeld
van het Ptolemeïsche universum

120
00:05:34,403 --> 00:05:36,265
met de aarde in het midden ervan

121
00:05:36,265 --> 00:05:38,510
terwijl de zon en de planeten
errond draaien.

122
00:05:38,510 --> 00:05:40,890
Het Ptolemeïsche model
werd vele eeuwen lang

123
00:05:40,890 --> 00:05:44,143
door veel heel slimme mensen geloofd.

124
00:05:44,143 --> 00:05:45,879
Waarom?

125
00:05:45,879 --> 00:05:48,986
Omdat het veel voorspellingen maakte
die uitkwamen.

126
00:05:48,986 --> 00:05:51,332
Het Ptolemeïsche systeem 
liet astronomen toe

127
00:05:51,332 --> 00:05:54,082
planetenbewegingen nauwkeurig 
te voorspellen.

128
00:05:54,082 --> 00:05:56,601
In feite gaf het eerst
meer accurate voorspellingen

129
00:05:56,601 --> 00:06:00,925
dan de Copernicaanse theorie
waarvan we nu zeggen dat ze waar is.

130
00:06:00,925 --> 00:06:03,907
Dat is één probleem van het leerboekmodel.

131
00:06:03,907 --> 00:06:06,303
Een tweede probleem
is een praktisch probleem,

132
00:06:06,303 --> 00:06:09,538
het probleem van hulphypothesen.

133
00:06:09,538 --> 00:06:12,367
Hulphypothesen zijn aannames

134
00:06:12,367 --> 00:06:14,146
die wetenschappers maken

135
00:06:14,146 --> 00:06:17,189
terwijl ze er zich soms niet
bewust van zijn dat ze ze maken.

136
00:06:17,189 --> 00:06:19,850
Een belangrijk voorbeeld hiervan

137
00:06:19,850 --> 00:06:21,945
komt van het Copernicaanse model,

138
00:06:21,945 --> 00:06:25,137
dat uiteindelijk
het Ptolemeïsche systeem verving.

139
00:06:25,137 --> 00:06:26,777
Toen Nicolaus Copernicus zei

140
00:06:26,777 --> 00:06:29,467
dat de Aarde niet 
het centrum van het universum was,

141
00:06:29,467 --> 00:06:32,095
maar dat de zon het centrum was
van het zonnestelsel

142
00:06:32,104 --> 00:06:33,577
en de Aarde om de zon bewoog,

143
00:06:33,577 --> 00:06:36,285
zeiden wetenschappers:
“Oké, Nicolaus, als dat waar is

144
00:06:36,285 --> 00:06:38,619
moeten we in staat zijn om de beweging

145
00:06:38,619 --> 00:06:40,577
van de aarde rond de zon te detecteren.”

146
00:06:40,577 --> 00:06:44,433
Deze dia hier illustreert
het concept 'stellaire parallax'.

147
00:06:44,441 --> 00:06:48,263
Astronomen zeiden dat als de Aarde beweegt

148
00:06:48,263 --> 00:06:51,463
en we naar een opvallende ster kijken,
laten we zeggen, Sirius -

149
00:06:51,463 --> 00:06:54,797
ik weet wel dat jullie in Manhattan 
geen sterren kunnen zien,

150
00:06:54,797 --> 00:06:57,608
maar stel je voor 
dat je op de buiten bent -

151
00:06:57,608 --> 00:07:00,475
en we kijken naar een ster in december,
dan zien we die ster

152
00:07:00,475 --> 00:07:03,240
tegen een achtergrond
van verder afgelegen sterren.

153
00:07:03,240 --> 00:07:06,194
Als we nu zes maanden later
dezelfde observatie maken,

154
00:07:06,194 --> 00:07:10,006
als de aarde in juni
naar deze positie is verplaatst,

155
00:07:10,006 --> 00:07:14,105
dan zien we dezelfde ster 
tegen een andere achtergrond.

156
00:07:14,105 --> 00:07:18,287
Dat hoekverschil
noemen we de stellaire parallax.

157
00:07:18,287 --> 00:07:21,150
Dit is een voorspelling
van het Copernicaanse model.

158
00:07:21,150 --> 00:07:23,711
Astronomen zochten 
naar die stellaire parallax

159
00:07:23,711 --> 00:07:28,693
en ze vonden niets, helemaal niets.

160
00:07:28,693 --> 00:07:32,559
En veel mensen betoogden dat dit bewees
dat het Copernicaanse model vals was.

161
00:07:32,559 --> 00:07:34,047
Wat was het geval?

162
00:07:34,047 --> 00:07:36,730
Achteraf gezien kunnen we zeggen
dat de astronomen

163
00:07:36,730 --> 00:07:39,277
twee hulphypothesen maakten,

164
00:07:39,277 --> 00:07:41,940
beide incorrect zoals we nu weten.

165
00:07:41,940 --> 00:07:45,575
De eerste was een aanname
over de grootte van de aardbaan.

166
00:07:45,575 --> 00:07:48,611
Astronomen veronderstelden
dat de baan van de aarde groot was

167
00:07:48,611 --> 00:07:50,949
ten opzichte van de afstand 
tot de sterren.

168
00:07:50,949 --> 00:07:53,413
Vandaag zou het beeld er meer zo uitzien,

169
00:07:53,413 --> 00:07:54,580
- dit komt van NASA -

170
00:07:54,580 --> 00:07:57,443
en je ziet de baan van de Aarde
eigenlijk heel klein is.

171
00:07:57,443 --> 00:08:00,174
In feite zelfs nog veel
kleiner dan hier getoond.

172
00:08:00,174 --> 00:08:01,713
De stellaire parallax

173
00:08:01,713 --> 00:08:05,297
is dus zeer klein
en eigenlijk heel moeilijk te detecteren.

174
00:08:05,297 --> 00:08:07,271
Dat leidt tot de tweede reden

175
00:08:07,271 --> 00:08:09,532
waarom de voorspelling niet werkte,

176
00:08:09,532 --> 00:08:11,793
omdat wetenschappers ook veronderstelden

177
00:08:11,793 --> 00:08:14,055
dat hun telescopen gevoelig genoeg waren

178
00:08:14,055 --> 00:08:15,955
om de parallax te detecteren.

179
00:08:15,955 --> 00:08:17,972
Ook dat bleek niet waar te zijn.

180
00:08:17,972 --> 00:08:20,506
Pas in de 19e eeuw

181
00:08:20,506 --> 00:08:22,190
konden wetenschappers

182
00:08:22,190 --> 00:08:23,726
de stellaire parallax aantonen.

183
00:08:23,726 --> 00:08:26,372
Er is nog een derde probleem.

184
00:08:26,372 --> 00:08:29,150
Het derde probleem is gewoon het feit

185
00:08:29,150 --> 00:08:31,966
dat veel van de wetenschap
niet past in het leerboekmodel.

186
00:08:31,966 --> 00:08:35,969
Veel wetenschap is helemaal 
niet deductief, maar inductief.

187
00:08:36,006 --> 00:08:38,523
We bedoelen dat wetenschappers niet per se

188
00:08:38,523 --> 00:08:40,754
beginnen met theorieën en hypothesen.

189
00:08:40,754 --> 00:08:42,623
Vaak beginnen ze gewoon met waarnemen

190
00:08:42,623 --> 00:08:45,032
van wat er gebeurt in de wereld.

191
00:08:45,032 --> 00:08:47,602
Het bekendste voorbeeld daarvan
is wel Charles Darwin,

192
00:08:47,602 --> 00:08:50,667
een van de beroemdste wetenschappers ooit.

193
00:08:50,667 --> 00:08:53,829
Toen Darwin als jonge man
op reis ging met de Beagle,

194
00:08:53,829 --> 00:08:57,441
had hij geen hypothese, geen theorie.

195
00:08:57,441 --> 00:09:00,507
Hij wist alleen dat hij
een carrière als wetenschapper wilde

196
00:09:00,507 --> 00:09:02,519
en begon gegevens te verzamelen.

197
00:09:02,519 --> 00:09:05,249
Hij wist vooral 
dat hij geneeskunde haatte.

198
00:09:05,249 --> 00:09:07,067
Hij kon niet tegen bloed

199
00:09:07,067 --> 00:09:09,335
en wilde een alternatieve carrière.

200
00:09:09,335 --> 00:09:11,469
Hij begon met verzamelen van gegevens.

201
00:09:11,469 --> 00:09:14,635
Hij verzamelde van alles,
waaronder ook zijn beroemde vinken.

202
00:09:14,635 --> 00:09:17,385
Toen hij deze vinken verzamelde,
gooide hij ze in een zak

203
00:09:17,385 --> 00:09:19,185
zonder enig idee van hun betekenis.

204
00:09:19,185 --> 00:09:21,472
Vele jaren later terug in Londen

205
00:09:21,472 --> 00:09:23,705
bekeek Darwin zijn gegevens opnieuw

206
00:09:23,705 --> 00:09:26,153
en begon er een uitleg 
voor te ontwikkelen.

207
00:09:26,153 --> 00:09:29,451
Die uitleg was de
theorie van natuurlijke selectie.

208
00:09:29,451 --> 00:09:31,510
Naast inductieve wetenschap,

209
00:09:31,510 --> 00:09:34,446
maken wetenschappers ook vaak modellen.

210
00:09:34,446 --> 00:09:36,782
Wat ze in de eerste plaats willen,

211
00:09:36,782 --> 00:09:39,050
is de oorzaken van dingen verklaren.

212
00:09:39,050 --> 00:09:40,568
Hoe doen ze dat?

213
00:09:40,568 --> 00:09:42,820
Een manier is een model bouwen

214
00:09:42,820 --> 00:09:44,562
om een idee uit te testen.

215
00:09:44,562 --> 00:09:46,493
Dit is Henry Cadell,

216
00:09:46,493 --> 00:09:49,359
een Schotse geoloog uit de 19e eeuw.

217
00:09:49,359 --> 00:09:53,212
Je kunt aan zijn deerstalkermuts 
en laarzen zien dat hij een Schot is.

218
00:09:53,212 --> 00:09:55,334
(Gelach)

219
00:09:55,334 --> 00:09:56,900
Cadell wilde weten

220
00:09:56,900 --> 00:09:58,668
hoe bergen worden gevormd.

221
00:09:58,668 --> 00:10:00,184
Hij had opgemerkt

222
00:10:00,184 --> 00:10:02,758
dat als je naar bergen
zoals de Appalachen kijkt,

223
00:10:02,758 --> 00:10:04,391
je vaak ziet dat de rotsen erin

224
00:10:04,391 --> 00:10:07,500
op een bepaalde manier 
opgevouwen lijken.

225
00:10:07,506 --> 00:10:08,950
Dit gaf hem het idee

226
00:10:08,950 --> 00:10:11,899
dat ze vanaf de zijkant
samengedrukt waren.

227
00:10:11,899 --> 00:10:14,297
Dit idee zou later
een belangrijke rol spelen

228
00:10:14,297 --> 00:10:16,440
bij discussies over continentale drift.

229
00:10:16,440 --> 00:10:19,536
Hij bouwde dit model,
dit gekke ding met hendels en hout.

230
00:10:19,536 --> 00:10:23,468
Hier zie je zijn kruiwagen,
emmers en grote voorhamer.

231
00:10:23,510 --> 00:10:25,408
Geen idee 
waarom hij laarzen aanheeft.

232
00:10:25,408 --> 00:10:26,985
Misschien regende het.

233
00:10:26,985 --> 00:10:33,495
Met dit fysische model
kon hij aantonen

234
00:10:33,495 --> 00:10:36,709
dat je in rotsen,
of zoals hier in modder,

235
00:10:36,709 --> 00:10:38,935
patronen kon maken
die veel leken op bergen

236
00:10:38,935 --> 00:10:41,721
als je het van opzij samendrukte.

237
00:10:41,721 --> 00:10:44,235
Het was een argument over
de oorzaak van bergen.

238
00:10:44,235 --> 00:10:47,453
Tegenwoordig werken de meeste 
wetenschappers liever binnenshuis,

239
00:10:47,453 --> 00:10:49,880
ze bouwen niet zo vaak meer
fysische modellen.

240
00:10:49,880 --> 00:10:52,241
Ze doen het met computersimulaties.

241
00:10:52,241 --> 00:10:55,080
Maar ook een computersimulatie
is een soort model.

242
00:10:55,080 --> 00:10:56,943
Het is een wiskundig model,

243
00:10:56,943 --> 00:11:00,176
en net als de fysische modellen
van de 19e eeuw,

244
00:11:00,176 --> 00:11:03,674
is het erg belangrijk
voor het denken over oorzaken.

245
00:11:03,674 --> 00:11:06,569
Een van de grote vragen
gaat over de klimaatverandering.

246
00:11:06,569 --> 00:11:08,372
We hebben enorme hoeveelheden bewijs

247
00:11:08,372 --> 00:11:10,252
dat de aarde aan het opwarmen is.

248
00:11:10,252 --> 00:11:12,716
Op deze dia hier toont de zwarte lijn

249
00:11:12,716 --> 00:11:15,879
de metingen van de laatste 150 jaar

250
00:11:15,879 --> 00:11:19,899
waaruit blijkt dat de temperatuur 
van de aarde gestaag is toegenomen.

251
00:11:19,899 --> 00:11:22,689
Je kunt zien dat we in het bijzonder
in de laatste 50 jaar

252
00:11:22,689 --> 00:11:24,453
een dramatische toename hadden

253
00:11:24,453 --> 00:11:26,793
van bijna 1 graad Celsius,

254
00:11:26,793 --> 00:11:29,168
of bijna 2 graden Fahrenheit.

255
00:11:29,168 --> 00:11:31,605
Wat veroorzaakt deze verandering?

256
00:11:31,605 --> 00:11:33,940
Hoe achterhalen we de oorzaak

257
00:11:33,940 --> 00:11:35,456
van de waargenomen opwarming?

258
00:11:35,456 --> 00:11:39,520
Wetenschappers kunnen het modelleren
met een computersimulatie.

259
00:11:39,538 --> 00:11:41,880
Dit diagram illustreert 
een computersimulatie

260
00:11:41,880 --> 00:11:44,451
die rekening hield 
met de verschillende factoren

261
00:11:44,451 --> 00:11:47,526
waarvan we weten dat ze
het klimaat op aarde beïnvloeden,

262
00:11:47,526 --> 00:11:49,808
zoals sulfaatdeeltjes 
van luchtvervuiling,

263
00:11:49,808 --> 00:11:52,778
vulkanisch stof 
van vulkanische uitbarstingen,

264
00:11:52,778 --> 00:11:55,012
veranderingen in zonnestraling,

265
00:11:55,012 --> 00:11:57,390
en, natuurlijk, broeikasgassen.

266
00:11:57,390 --> 00:11:59,208
Ze stelden de vraag,

267
00:11:59,208 --> 00:12:02,904
welke set van variabelen in een model

268
00:12:02,904 --> 00:12:05,880
reproduceert wat we in het echt zien.

269
00:12:05,880 --> 00:12:07,900
De zwarte lijn geeft de metingen weer.

270
00:12:07,900 --> 00:12:10,180
De lichtgrijze is het model.

271
00:12:10,180 --> 00:12:13,810
En het model dat alles omvat,

272
00:12:13,810 --> 00:12:16,858
is antwoord E op de toets,
'alle antwoorden zijn juist'.

273
00:12:16,858 --> 00:12:18,784
de enige manier waarop je

274
00:12:18,784 --> 00:12:21,602
de waargenomen temperatuurmetingen
kan reproduceren

275
00:12:21,602 --> 00:12:23,580
is door al deze dingen te combineren,

276
00:12:23,580 --> 00:12:25,719
met inbegrip van de broeikasgassen.

277
00:12:25,719 --> 00:12:28,270
Merk in het bijzonder op dat de stijging

278
00:12:28,270 --> 00:12:30,154
van de broeikasgassen

279
00:12:30,154 --> 00:12:32,360
die zeer dramatische temperatuurstijging

280
00:12:32,360 --> 00:12:33,840
in de afgelopen 50 jaar volgt.

281
00:12:33,840 --> 00:12:36,274
Dit is de reden
waarom klimaatwetenschappers zeggen

282
00:12:36,274 --> 00:12:39,382
dat we niet alleen weten dat
klimaatverandering een feit is,

283
00:12:39,382 --> 00:12:44,880
maar ook dat broeikasgassen
daar een belangrijk aandeel in hebben.

284
00:12:44,880 --> 00:12:48,748
Over al die verschillende dingen
die wetenschappers doen,

285
00:12:48,757 --> 00:12:51,803
deed de filosoof Paul Feyerabend
zijn bekende uitspraak:

286
00:12:51,803 --> 00:12:53,869
"Het enige principe in de wetenschap

287
00:12:53,869 --> 00:12:57,848
dat de vooruitgang niet remt, 
is 'alles mag'.”

288
00:12:57,848 --> 00:13:00,464
Nu wordt dit citaat vaak
uit zijn verband gerukt.

289
00:13:00,464 --> 00:13:02,582
Feyerabend bedoelde niet

290
00:13:02,582 --> 00:13:04,532
dat in de wetenschap alles kan.

291
00:13:04,532 --> 00:13:07,886
Hier komt dan ook het volledige citaat,

292
00:13:07,900 --> 00:13:09,990
"Als u me prest om te zeggen

293
00:13:09,990 --> 00:13:12,206
wat de methode van de wetenschap is,

294
00:13:12,206 --> 00:13:15,265
moet ik zeggen: alles mag.”

295
00:13:15,265 --> 00:13:16,343
Wat hij wilde zeggen,

296
00:13:16,343 --> 00:13:18,910
is dat wetenschappers
veel verschillende dingen doen.

297
00:13:18,910 --> 00:13:21,218
Wetenschappers zijn creatief.

298
00:13:21,218 --> 00:13:23,328
Maar dan kaatst deze vraag de bal terug:

299
00:13:23,328 --> 00:13:26,799
“Als wetenschappers
geen bepaalde methode gebruiken,

300
00:13:26,799 --> 00:13:28,698
hoe beslissen ze dan

301
00:13:28,698 --> 00:13:30,156
wat juist is en wat fout?”

302
00:13:30,156 --> 00:13:32,050
En wie beoordeelt dat?

303
00:13:32,050 --> 00:13:34,130
Het antwoord is: wetenschappers,

304
00:13:34,130 --> 00:13:37,013
en zij oordelen door
naar het bewijsmateriaal te kijken.

305
00:13:37,013 --> 00:13:40,422
Wetenschappers verzamelen
op allerlei manieren bewijsmateriaal,

306
00:13:40,422 --> 00:13:42,044
maar hoe ze het ook verzamelen,

307
00:13:42,044 --> 00:13:44,621
het moet aan controle 
worden onderworpen.

308
00:13:44,621 --> 00:13:47,181
Dit bracht de socioloog 
Robert Merton ertoe

309
00:13:47,181 --> 00:13:49,641
zich bezig te houden met de vraag
hoe wetenschappers

310
00:13:49,641 --> 00:13:51,520
gegevens en bewijzen onderzoeken.

311
00:13:51,520 --> 00:13:55,147
Hij zei dat ze het doen
door ‘georganiseerd scepticisme’.

312
00:13:55,147 --> 00:13:57,651
Hij bedoelde 
dat het georganiseerd is

313
00:13:57,651 --> 00:13:59,129
omdat ze het collectief doen ,

314
00:13:59,129 --> 00:14:00,758
ze doen het als groep,

315
00:14:00,758 --> 00:14:03,054
en scepticisme, omdat ze het doen

316
00:14:03,054 --> 00:14:05,028
vanuit een positie van wantrouwen.

317
00:14:05,028 --> 00:14:06,990
Dat wil zeggen, de bewijslast

318
00:14:06,990 --> 00:14:09,471
ligt bij de persoon met een nieuwe claim.

319
00:14:09,471 --> 00:14:12,614
In deze zin is wetenschap
intrinsiek conservatief.

320
00:14:12,614 --> 00:14:15,186
De wetenschappelijke gemeenschap 
zal niet vlug zeggen

321
00:14:15,186 --> 00:14:18,897
"Ja, we weten iets, het is waar."

322
00:14:18,897 --> 00:14:22,753
Ondanks de populariteit van het concept
van paradigma-verschuivingen,

323
00:14:22,753 --> 00:14:27,054
zien we dat echt grote veranderingen
in het wetenschappelijk denken

324
00:14:27,059 --> 00:14:30,779
relatief zeldzaam zijn
in de geschiedenis van de wetenschap.

325
00:14:30,779 --> 00:14:34,342
Dat brengt ons bij nog een idee:

326
00:14:34,342 --> 00:14:38,050
doordat wetenschappers bewijs
collectief beoordelen,

327
00:14:38,050 --> 00:14:40,612
zijn historici zich gaan bezighouden

328
00:14:40,612 --> 00:14:42,031
met de vraag van consensus.

329
00:14:42,031 --> 00:14:47,260
Uiteindelijk is wetenschap,
wetenschappelijke kennis,

330
00:14:47,260 --> 00:14:50,389
de consensus 
van wetenschappelijke deskundigen

331
00:14:50,389 --> 00:14:54,643
die door dit proces van
georganiseerde, collectieve controle,

332
00:14:54,643 --> 00:14:56,610
het bewijsmateriaal hebben beoordeeld

333
00:14:56,610 --> 00:15:00,827
en tot een conclusie komen:
ofwel ja, ofwel nee.

334
00:15:00,827 --> 00:15:03,608
Dus kunnen we 
aan wetenschappelijke kennis denken

335
00:15:03,608 --> 00:15:05,660
als aan een consensus van deskundigen.

336
00:15:05,660 --> 00:15:09,022
We kunnen de wetenschap
ook zien als een soort jury,

337
00:15:09,022 --> 00:15:11,524
maar dan een heel speciaal soort jury.

338
00:15:11,524 --> 00:15:13,628
Het is geen jury van collega's,

339
00:15:13,628 --> 00:15:15,524
maar een jury van geeks.

340
00:15:15,524 --> 00:15:19,158
Het is een jury van mannen en vrouwen 
met een doctorstitel,

341
00:15:19,158 --> 00:15:21,600
en in tegenstelling 
tot een conventionele jury,

342
00:15:21,600 --> 00:15:23,290
die slechts twee keuzes heeft,

343
00:15:23,290 --> 00:15:25,975
schuldig of niet schuldig,

344
00:15:25,975 --> 00:15:29,376
heeft de wetenschappelijke jury
in feite meerdere keuzes.

345
00:15:29,376 --> 00:15:32,160
Wetenschappers kunnen zeggen:
“Ja, iets is waar.”

346
00:15:32,160 --> 00:15:34,740
Wetenschappers kunnen zeggen:
“Nee, het klopt niet.”

347
00:15:34,740 --> 00:15:38,160
Of : “Goed, het kan waar zijn,
maar we moeten er nog wat aan werken

348
00:15:38,160 --> 00:15:40,324
en meer bewijsmateriaal verzamelen.”

349
00:15:40,324 --> 00:15:41,940
Ofwel:
“Het zou waar kunnen zijn,

350
00:15:41,940 --> 00:15:43,640
maar we zijn er nog niet uit,

351
00:15:43,640 --> 00:15:47,850
houden het even in beraad
en komen er later misschien op terug.”

352
00:15:47,873 --> 00:15:51,875
Dat is wat wetenschappers
'onbehandelbaar’ noemen.

353
00:15:51,875 --> 00:15:54,481
Maar dit leidt ons
naar een laatste probleem:

354
00:15:54,481 --> 00:15:57,419
Als wetenschap is
wat wetenschappers zeggen dat het is,

355
00:15:57,419 --> 00:15:59,960
gebruiken ze dan niet gewoon
een gezagsargument?

356
00:15:59,960 --> 00:16:01,302
En leerden we niet op school

357
00:16:01,302 --> 00:16:04,249
dat het gezagsargument
een logische denkfout is?

358
00:16:04,249 --> 00:16:06,621
Hier heb je de paradox
van de moderne wetenschap,

359
00:16:06,621 --> 00:16:09,553
de paradox van de conclusie
waartoe historici,

360
00:16:09,553 --> 00:16:12,154
filosofen en sociologen
zijn gekomen, om te zeggen

361
00:16:12,154 --> 00:16:15,655
dat wetenschap wel 
beroep doet op autoriteit,

362
00:16:15,655 --> 00:16:19,431
maar niet op het gezag van het individu,

363
00:16:19,431 --> 00:16:21,830
hoe slim die persoon dan ook mag zijn,

364
00:16:21,830 --> 00:16:25,695
zoals een Plato, Socrates of Einstein.

365
00:16:25,695 --> 00:16:28,809
Het is het gezag 
van de collectieve gemeenschap.

366
00:16:28,809 --> 00:16:31,795
Je kan eraan denken
als een soort wijsheid van de menigte,

367
00:16:31,795 --> 00:16:35,921
maar een zeer speciaal soort menigte.

368
00:16:35,921 --> 00:16:37,811
Wetenschap doet beroep op autoriteit,

369
00:16:37,811 --> 00:16:39,861
maar niet gebaseerd op één individu,

370
00:16:39,861 --> 00:16:42,327
maakt niet uit 
hoe slim die persoon kan zijn.

371
00:16:42,327 --> 00:16:44,478
Het is gebaseerd 
op de collectieve wijsheid,

372
00:16:44,478 --> 00:16:46,840
de collectieve kennis, 
het collectieve werk,

373
00:16:46,840 --> 00:16:50,925
van alle wetenschappers
die eraan hebben gewerkt.

374
00:16:50,925 --> 00:16:54,251
Wetenschappers hebben een cultuur
van collectief wantrouwen,

375
00:16:54,251 --> 00:16:56,111
een ‘toon het me aan’-cultuur,

376
00:16:56,111 --> 00:16:58,401
hier geïllustreerd
door deze aardige mevrouw

377
00:16:58,401 --> 00:17:00,903
die aan haar collega's
haar bewijsmateriaal toont.

378
00:17:00,903 --> 00:17:03,580
Deze mensen zien er niet
uit als echte wetenschappers.

379
00:17:03,580 --> 00:17:05,326
Ze staan er veel te tevreden bij.

380
00:17:05,326 --> 00:17:09,338
(Gelach)

381
00:17:09,338 --> 00:17:13,660
Oké, dat brengt me bij mijn laatste punt.

382
00:17:13,660 --> 00:17:16,308
We staan ‘s morgens op

383
00:17:16,308 --> 00:17:17,718
en vertrouwen op onze auto's.

384
00:17:17,718 --> 00:17:20,540
Voor Manhattan
is dit een slechte analogie,

385
00:17:20,558 --> 00:17:23,382
maar de meeste Amerikanen
die niet in Manhattan wonen,

386
00:17:23,382 --> 00:17:25,119
springen ‘s morgens in hun auto's

387
00:17:25,119 --> 00:17:27,648
starten ze en hun auto's werken,

388
00:17:27,648 --> 00:17:29,650
ze werken zelfs ongelooflijk goed.

389
00:17:29,650 --> 00:17:32,365
De moderne auto laat het zelden afweten.

390
00:17:32,365 --> 00:17:35,148
Waarom? Waarom doen auto’s het zo goed?

391
00:17:35,148 --> 00:17:37,652
Niet door het genie van een Henry Ford,

392
00:17:37,652 --> 00:17:40,743
Karl Benz of zelfs Elon Musk.

393
00:17:40,743 --> 00:17:42,885
Maar omdat de moderne auto

394
00:17:42,885 --> 00:17:47,919
het product is van meer dan 100 jaar werk

395
00:17:47,919 --> 00:17:50,829
van honderden, duizenden,
tienduizenden mensen.

396
00:17:50,845 --> 00:17:52,956
De moderne auto is het product

397
00:17:52,956 --> 00:17:55,745
van het verzamelde werk, 
wijsheid en ervaring

398
00:17:55,745 --> 00:17:57,832
van iedere man en vrouw

399
00:17:57,832 --> 00:17:59,700
die ooit aan een auto hebben gewerkt.

400
00:17:59,700 --> 00:18:02,615
De betrouwbaarheid van de technologie
is het resultaat

401
00:18:02,615 --> 00:18:05,298
van die geaccumuleerde inspanning.

402
00:18:05,298 --> 00:18:09,245
Wij profiteren niet alleen
van het genie van Benz, Ford en Musk,

403
00:18:09,245 --> 00:18:14,020
maar van de collectieve intelligentie
en het harde werk van alle mensen

404
00:18:14,020 --> 00:18:15,910
die aan de moderne auto
hebben gewerkt.

405
00:18:15,910 --> 00:18:17,960
Hetzelfde geldt voor de wetenschap,

406
00:18:17,960 --> 00:18:20,804
alleen is de wetenschap nog ouder.

407
00:18:20,804 --> 00:18:23,378
Ons vertrouwen in de wetenschap
is eigenlijk hetzelfde

408
00:18:23,378 --> 00:18:25,742
als ons vertrouwen
in de technologie,

409
00:18:25,742 --> 00:18:29,839
en hetzelfde 
als ons vertrouwen in alles:

410
00:18:29,839 --> 00:18:31,807
het berust op ervaring.

411
00:18:31,807 --> 00:18:34,161
Maar het moet geen blind vertrouwen zijn,

412
00:18:34,161 --> 00:18:36,921
net zomin als we in alles
blind moeten vertrouwen.

413
00:18:36,921 --> 00:18:39,762
Ons vertrouwen in de wetenschap,
zoals de wetenschap zelf,

414
00:18:39,762 --> 00:18:41,385
moet gebaseerd zijn op bewijs,

415
00:18:41,385 --> 00:18:43,377
en dat betekent dat wetenschappers

416
00:18:43,377 --> 00:18:45,225
beter moeten gaan communiceren.

417
00:18:45,225 --> 00:18:48,112
Ze moeten ons niet alleen vertellen
wat ze weten,

418
00:18:48,112 --> 00:18:49,840
maar ook hoe ze het weten.

419
00:18:49,840 --> 00:18:53,730
Dat betekent dat wij 
betere luisteraars moeten worden.

420
00:18:53,730 --> 00:18:55,149
Heel hartelijk bedankt.

421
00:18:55,149 --> 00:18:57,452
(Applaus)