0:00:00.930,0:00:04.238
Elke dag worden we geconfronteerd[br]met problemen als klimaatverandering

0:00:04.238,0:00:05.718
of de veiligheid van vaccins,

0:00:05.718,0:00:08.528
waar we vragen moeten beantwoorden[br]waarvan de antwoorden

0:00:08.528,0:00:11.989
sterk afhankelijk zijn[br]van wetenschappelijke informatie.

0:00:11.989,0:00:15.380
Wetenschappers vertellen ons[br]dat de wereld aan het opwarmen is.

0:00:15.380,0:00:17.411
Ook dat vaccins veilig zijn.

0:00:17.411,0:00:19.465
Maar hoe weten we[br]of ze gelijk hebben?

0:00:19.465,0:00:21.429
Waarom moeten we de wetenschap geloven?

0:00:21.429,0:00:24.898
Feit is dat velen [br]de wetenschap niet geloven.

0:00:24.898,0:00:27.074
Uit opiniepeilingen blijkt nog steeds

0:00:27.074,0:00:30.084
dat een groot percentage[br]van het Amerikaanse volk

0:00:30.084,0:00:33.625
niet gelooft dat het klimaat[br]opwarmt door menselijke activiteiten,

0:00:33.625,0:00:36.564
niet denkt dat er evolutie is[br]door natuurlijke selectie,

0:00:36.564,0:00:40.465
en niet overtuigd is[br]van de veiligheid van vaccins.

0:00:40.465,0:00:43.776
Waarom zouden we de wetenschap geloven?

0:00:43.776,0:00:47.707
Wetenschappers zien wetenschap [br]niet graag voorgesteld als een geloof.

0:00:47.707,0:00:50.294
In feite stellen ze wetenschap [br]tegenover geloof.

0:00:50.294,0:00:53.260
Ze zeggen dat geloof [br]thuishoort bij (religieus) geloof.

0:00:53.260,0:00:57.038
En dat geloof is iets anders[br]dan wetenschap.

0:00:57.038,0:01:00.190
Zij vinden dat religie gebaseerd is[br]op dat soort geloof

0:01:00.190,0:01:03.884
of misschien op Pascals gok.

0:01:03.884,0:01:06.180
Blaise Pascal [br]was een 17e-eeuwse wiskundige

0:01:06.180,0:01:09.370
die een wetenschappelijk antwoord[br]probeerde te geven op de vraag

0:01:09.370,0:01:11.242
of hij in God moest geloven.

0:01:11.242,0:01:13.846
Hij gokte als volgt:

0:01:13.846,0:01:16.395
“Als God niet bestaat,

0:01:16.395,0:01:18.420
maar ik besluit om in Hem te geloven,

0:01:18.420,0:01:20.238
is er echt niet veel verloren.

0:01:20.238,0:01:22.011
Misschien een paar uur op zondag.”

0:01:22.011,0:01:23.004
(Gelach)

0:01:23.004,0:01:26.385
“Maar als Hij bestaat[br]en ik niet in Hem geloof,

0:01:26.385,0:01:28.402
dan kom ik zwaar in de problemen.”

0:01:28.402,0:01:31.438
En dus zei Pascal dat we maar[br]beter in God konden geloven.

0:01:31.438,0:01:33.610
Of zoals een van mijn professoren zei:

0:01:33.610,0:01:35.836
"Hij greep de houvast van het geloof."

0:01:35.836,0:01:37.772
Hij maakte een geloofssprong

0:01:37.772,0:01:42.296
en liet wetenschap en rationalisme[br]voor wat ze waren.

0:01:42.296,0:01:44.992
Feit is dat voor de meesten van ons

0:01:44.992,0:01:48.126
de meeste wetenschappelijke claims[br]een geloofssprong vragen.

0:01:48.126,0:01:52.511
We kunnen wetenschappelijke claims[br]meestal niet zelf beoordelen.

0:01:52.511,0:01:55.351
Dit geldt eigenlijk ook[br]voor de meeste wetenschappers

0:01:55.351,0:01:57.681
als het buiten [br]hun eigen specialisatie valt.

0:01:57.681,0:02:00.551
Als je erover nadenkt,[br]kan een geoloog je niet vertellen

0:02:00.551,0:02:01.951
of een vaccin veilig is.

0:02:01.951,0:02:04.951
De meeste chemici zijn geen experts[br]in de evolutietheorie.

0:02:04.951,0:02:06.620
Een natuurkundige kan,

0:02:06.620,0:02:09.122
ondanks de beweringen[br]van een aantal onder hen,

0:02:09.122,0:02:12.007
je niet vertellen[br]of tabak kanker veroorzaakt.

0:02:12.007,0:02:14.457
Als zelfs wetenschappers

0:02:14.457,0:02:17.663
buiten hun eigen gebied[br]een geloofssprong moeten maken,

0:02:17.663,0:02:21.583
waarom accepteren ze dan de beweringen[br]van andere wetenschappers?

0:02:21.583,0:02:23.881
Waarom geloven ze dan elkaars claims?

0:02:23.881,0:02:27.171
Waarom zouden wij[br]die claims moeten geloven?

0:02:27.171,0:02:29.947
Ik wil ervoor pleiten dat we dat moeten,

0:02:29.947,0:02:32.830
maar niet om de reden[br]waar de meesten aan denken.

0:02:32.830,0:02:34.480
We hebben op school geleerd

0:02:34.480,0:02:38.572
dat we in de wetenschap moeten geloven[br]omwille van de wetenschappelijke methode.

0:02:38.572,0:02:41.488
We hebben geleerd[br]dat wetenschappers een methode volgen

0:02:41.488,0:02:43.324
en dat deze methode

0:02:43.324,0:02:45.840
de waarheid van hun beweringen garandeert.

0:02:45.840,0:02:48.770
De methode die de meesten van ons[br]op school geleerd hebben,

0:02:48.770,0:02:50.836
kunnen we de handboekmethode noemen.

0:02:50.836,0:02:53.620
Het is de hypothetisch-deductieve methode.

0:02:53.620,0:02:56.714
Volgens het standaardmodel,[br]het handboekmodel,

0:02:56.714,0:02:59.671
ontwikkelen wetenschappers hypothesen,

0:02:59.671,0:03:02.131
leiden ze de gevolgen [br]van deze hypothesen af,

0:03:02.131,0:03:04.191
proberen ze ze uit in de praktijk[br]en zeggen:

0:03:04.191,0:03:06.215
"Komt mijn voorspelling uit?

0:03:06.215,0:03:09.548
Kunnen we het zien gebeuren[br]in de natuurlijke wereld?”

0:03:09.548,0:03:12.148
Als ze waar zijn,[br]zeggen de wetenschappers:

0:03:12.148,0:03:14.574
"Geweldig, we weten[br]dat de hypothese juist is."

0:03:14.574,0:03:18.153
In de geschiedenis van de wetenschap [br]vind je veel beroemde voorbeelden

0:03:18.153,0:03:20.062
waarbij wetenschappers precies dit doen.

0:03:20.062,0:03:22.120
Een van de bekendste voorbeelden

0:03:22.120,0:03:24.063
komt uit het werk van Albert Einstein.

0:03:24.063,0:03:27.055
Toen Einstein de[br]algemene relativiteitstheorie ontwikkelde,

0:03:27.055,0:03:29.171
was een van de gevolgen van zijn theorie

0:03:29.171,0:03:32.010
dat de ruimte-tijd[br]niet zomaar lege ruimte was

0:03:32.010,0:03:33.769
maar dat ze gestructureerd was.

0:03:33.769,0:03:35.890
En dat die structuur vervormd werd

0:03:35.890,0:03:38.900
door massieve objecten zoals de zon.

0:03:38.900,0:03:41.649
Als zijn theorie waar was,[br]dan betekende dat het licht

0:03:41.649,0:03:43.177
afgebogen zou worden

0:03:43.177,0:03:45.345
als het langs de zon passeerde.

0:03:45.345,0:03:49.353
Dat was een vrij verrassende voorspelling[br]en het duurde een paar jaar

0:03:49.353,0:03:52.131
voordat wetenschappers[br]in staat waren om ze te testen.

0:03:52.131,0:03:55.561
Dat gebeurde in 1919[br]en ze bleek nog waar te zijn ook.

0:03:55.561,0:03:59.129
Sterrenlicht buigt af[br]als het langs de zon passeert.

0:03:59.129,0:04:01.303
Dat was een enorme bevestiging[br]van de theorie.

0:04:01.303,0:04:03.648
Het werd beschouwd[br]als bewijs van de waarheid

0:04:03.648,0:04:05.270
van dit radicaal nieuwe idee.

0:04:05.270,0:04:08.982
Het werd in vele kranten[br]over de hele wereld vermeld.

0:04:09.030,0:04:14.344
Soms wordt deze theorie [br]het deductief-nomologische model genoemd.

0:04:14.344,0:04:18.298
Academici zeggen de dingen[br]nu eenmaal graag een beetje moeilijk.

0:04:18.298,0:04:22.869
Maar het gaat in het ideale geval[br]ook over wetten gaat.

0:04:22.869,0:04:26.061
Nomologisch wil zeggen[br]dat het met wetten te maken heeft.

0:04:26.061,0:04:29.485
In het ideale geval is de hypothese[br]niet alleen zomaar een idee,

0:04:29.485,0:04:31.811
in het ideale geval [br]is het een natuurwet.

0:04:31.811,0:04:34.098
Waarom is dat belangrijk?

0:04:34.098,0:04:36.826
Als het een wet is,[br]kan ze niet worden gebroken.

0:04:36.826,0:04:38.934
Als het een wet is,[br]moet ze altijd waar zijn,

0:04:38.934,0:04:42.368
altijd en overal,[br]maakt niet uit wat de omstandigheden zijn.

0:04:42.384,0:04:45.613
Jullie kennen allen ten minste[br]één voorbeeld van zo’n wet:

0:04:45.613,0:04:49.368
Einsteins beroemde formule: [br]E = m.c2,

0:04:49.368,0:04:51.168
die ons vertelt wat de relatie is

0:04:51.168,0:04:53.361
tussen energie en massa.

0:04:53.361,0:04:57.361
Die relatie geldt altijd en overal.

0:04:57.361,0:05:01.010
Nu blijkt echter dat er verschillende [br]problemen zijn met dit model.

0:05:01.010,0:05:04.645
Het grootste probleem is[br]dat het verkeerd is.

0:05:04.645,0:05:08.147
Het is gewoon niet waar.[br](Gelach)

0:05:08.147,0:05:10.870
Ik haal drie redenen aan[br]waarom het verkeerd is.

0:05:10.870,0:05:13.549
De eerste reden is een logische reden.

0:05:13.549,0:05:17.065
Het is het probleem van de drogreden[br]‘bevestiging door de consequentie’.

0:05:17.065,0:05:19.891
Dat is weer zo’n leuke,[br]academische manier om te zeggen

0:05:19.891,0:05:22.561
dat valse theorieën[br]juiste voorspellingen kunnen doen.

0:05:22.561,0:05:24.555
Dat een voorspelling uitkomt,

0:05:24.555,0:05:27.777
is nog geen logisch bewijs[br]dat de theorie klopt.

0:05:27.777,0:05:31.708
Een goed voorbeeld komt ook weer[br]uit de geschiedenis van de wetenschap.

0:05:31.708,0:05:34.403
Dit is een beeld[br]van het Ptolemeïsche universum

0:05:34.403,0:05:36.265
met de aarde in het midden ervan

0:05:36.265,0:05:38.510
terwijl de zon en de planeten[br]errond draaien.

0:05:38.510,0:05:40.890
Het Ptolemeïsche model[br]werd vele eeuwen lang

0:05:40.890,0:05:44.143
door veel heel slimme mensen geloofd.

0:05:44.143,0:05:45.879
Waarom?

0:05:45.879,0:05:48.986
Omdat het veel voorspellingen maakte[br]die uitkwamen.

0:05:48.986,0:05:51.332
Het Ptolemeïsche systeem [br]liet astronomen toe

0:05:51.332,0:05:54.082
planetenbewegingen nauwkeurig [br]te voorspellen.

0:05:54.082,0:05:56.601
In feite gaf het eerst[br]meer accurate voorspellingen

0:05:56.601,0:06:00.925
dan de Copernicaanse theorie[br]waarvan we nu zeggen dat ze waar is.

0:06:00.925,0:06:03.907
Dat is één probleem van het leerboekmodel.

0:06:03.907,0:06:06.303
Een tweede probleem[br]is een praktisch probleem,

0:06:06.303,0:06:09.538
het probleem van hulphypothesen.

0:06:09.538,0:06:12.367
Hulphypothesen zijn aannames

0:06:12.367,0:06:14.146
die wetenschappers maken

0:06:14.146,0:06:17.189
terwijl ze er zich soms niet[br]bewust van zijn dat ze ze maken.

0:06:17.189,0:06:19.850
Een belangrijk voorbeeld hiervan

0:06:19.850,0:06:21.945
komt van het Copernicaanse model,

0:06:21.945,0:06:25.137
dat uiteindelijk[br]het Ptolemeïsche systeem verving.

0:06:25.137,0:06:26.777
Toen Nicolaus Copernicus zei

0:06:26.777,0:06:29.467
dat de Aarde niet [br]het centrum van het universum was,

0:06:29.467,0:06:32.095
maar dat de zon het centrum was[br]van het zonnestelsel

0:06:32.104,0:06:33.577
en de Aarde om de zon bewoog,

0:06:33.577,0:06:36.285
zeiden wetenschappers:[br]“Oké, Nicolaus, als dat waar is

0:06:36.285,0:06:38.619
moeten we in staat zijn om de beweging

0:06:38.619,0:06:40.577
van de aarde rond de zon te detecteren.”

0:06:40.577,0:06:44.433
Deze dia hier illustreert[br]het concept 'stellaire parallax'.

0:06:44.441,0:06:48.263
Astronomen zeiden dat als de Aarde beweegt

0:06:48.263,0:06:51.463
en we naar een opvallende ster kijken,[br]laten we zeggen, Sirius -

0:06:51.463,0:06:54.797
ik weet wel dat jullie in Manhattan [br]geen sterren kunnen zien,

0:06:54.797,0:06:57.608
maar stel je voor [br]dat je op de buiten bent -

0:06:57.608,0:07:00.475
en we kijken naar een ster in december,[br]dan zien we die ster

0:07:00.475,0:07:03.240
tegen een achtergrond[br]van verder afgelegen sterren.

0:07:03.240,0:07:06.194
Als we nu zes maanden later[br]dezelfde observatie maken,

0:07:06.194,0:07:10.006
als de aarde in juni[br]naar deze positie is verplaatst,

0:07:10.006,0:07:14.105
dan zien we dezelfde ster [br]tegen een andere achtergrond.

0:07:14.105,0:07:18.287
Dat hoekverschil[br]noemen we de stellaire parallax.

0:07:18.287,0:07:21.150
Dit is een voorspelling[br]van het Copernicaanse model.

0:07:21.150,0:07:23.711
Astronomen zochten [br]naar die stellaire parallax

0:07:23.711,0:07:28.693
en ze vonden niets, helemaal niets.

0:07:28.693,0:07:32.559
En veel mensen betoogden dat dit bewees[br]dat het Copernicaanse model vals was.

0:07:32.559,0:07:34.047
Wat was het geval?

0:07:34.047,0:07:36.730
Achteraf gezien kunnen we zeggen[br]dat de astronomen

0:07:36.730,0:07:39.277
twee hulphypothesen maakten,

0:07:39.277,0:07:41.940
beide incorrect zoals we nu weten.

0:07:41.940,0:07:45.575
De eerste was een aanname[br]over de grootte van de aardbaan.

0:07:45.575,0:07:48.611
Astronomen veronderstelden[br]dat de baan van de aarde groot was

0:07:48.611,0:07:50.949
ten opzichte van de afstand [br]tot de sterren.

0:07:50.949,0:07:53.413
Vandaag zou het beeld er meer zo uitzien,

0:07:53.413,0:07:54.580
- dit komt van NASA -

0:07:54.580,0:07:57.443
en je ziet de baan van de Aarde[br]eigenlijk heel klein is.

0:07:57.443,0:08:00.174
In feite zelfs nog veel[br]kleiner dan hier getoond.

0:08:00.174,0:08:01.713
De stellaire parallax

0:08:01.713,0:08:05.297
is dus zeer klein[br]en eigenlijk heel moeilijk te detecteren.

0:08:05.297,0:08:07.271
Dat leidt tot de tweede reden

0:08:07.271,0:08:09.532
waarom de voorspelling niet werkte,

0:08:09.532,0:08:11.793
omdat wetenschappers ook veronderstelden

0:08:11.793,0:08:14.055
dat hun telescopen gevoelig genoeg waren

0:08:14.055,0:08:15.955
om de parallax te detecteren.

0:08:15.955,0:08:17.972
Ook dat bleek niet waar te zijn.

0:08:17.972,0:08:20.506
Pas in de 19e eeuw

0:08:20.506,0:08:22.190
konden wetenschappers

0:08:22.190,0:08:23.726
de stellaire parallax aantonen.

0:08:23.726,0:08:26.372
Er is nog een derde probleem.

0:08:26.372,0:08:29.150
Het derde probleem is gewoon het feit

0:08:29.150,0:08:31.966
dat veel van de wetenschap[br]niet past in het leerboekmodel.

0:08:31.966,0:08:35.969
Veel wetenschap is helemaal [br]niet deductief, maar inductief.

0:08:36.006,0:08:38.523
We bedoelen dat wetenschappers niet per se

0:08:38.523,0:08:40.754
beginnen met theorieën en hypothesen.

0:08:40.754,0:08:42.623
Vaak beginnen ze gewoon met waarnemen

0:08:42.623,0:08:45.032
van wat er gebeurt in de wereld.

0:08:45.032,0:08:47.602
Het bekendste voorbeeld daarvan[br]is wel Charles Darwin,

0:08:47.602,0:08:50.667
een van de beroemdste wetenschappers ooit.

0:08:50.667,0:08:53.829
Toen Darwin als jonge man[br]op reis ging met de Beagle,

0:08:53.829,0:08:57.441
had hij geen hypothese, geen theorie.

0:08:57.441,0:09:00.507
Hij wist alleen dat hij[br]een carrière als wetenschapper wilde

0:09:00.507,0:09:02.519
en begon gegevens te verzamelen.

0:09:02.519,0:09:05.249
Hij wist vooral [br]dat hij geneeskunde haatte.

0:09:05.249,0:09:07.067
Hij kon niet tegen bloed

0:09:07.067,0:09:09.335
en wilde een alternatieve carrière.

0:09:09.335,0:09:11.469
Hij begon met verzamelen van gegevens.

0:09:11.469,0:09:14.635
Hij verzamelde van alles,[br]waaronder ook zijn beroemde vinken.

0:09:14.635,0:09:17.385
Toen hij deze vinken verzamelde,[br]gooide hij ze in een zak

0:09:17.385,0:09:19.185
zonder enig idee van hun betekenis.

0:09:19.185,0:09:21.472
Vele jaren later terug in Londen

0:09:21.472,0:09:23.705
bekeek Darwin zijn gegevens opnieuw

0:09:23.705,0:09:26.153
en begon er een uitleg [br]voor te ontwikkelen.

0:09:26.153,0:09:29.451
Die uitleg was de[br]theorie van natuurlijke selectie.

0:09:29.451,0:09:31.510
Naast inductieve wetenschap,

0:09:31.510,0:09:34.446
maken wetenschappers ook vaak modellen.

0:09:34.446,0:09:36.782
Wat ze in de eerste plaats willen,

0:09:36.782,0:09:39.050
is de oorzaken van dingen verklaren.

0:09:39.050,0:09:40.568
Hoe doen ze dat?

0:09:40.568,0:09:42.820
Een manier is een model bouwen

0:09:42.820,0:09:44.562
om een idee uit te testen.

0:09:44.562,0:09:46.493
Dit is Henry Cadell,

0:09:46.493,0:09:49.359
een Schotse geoloog uit de 19e eeuw.

0:09:49.359,0:09:53.212
Je kunt aan zijn deerstalkermuts [br]en laarzen zien dat hij een Schot is.

0:09:53.212,0:09:55.334
(Gelach)

0:09:55.334,0:09:56.900
Cadell wilde weten

0:09:56.900,0:09:58.668
hoe bergen worden gevormd.

0:09:58.668,0:10:00.184
Hij had opgemerkt

0:10:00.184,0:10:02.758
dat als je naar bergen[br]zoals de Appalachen kijkt,

0:10:02.758,0:10:04.391
je vaak ziet dat de rotsen erin

0:10:04.391,0:10:07.500
op een bepaalde manier [br]opgevouwen lijken.

0:10:07.506,0:10:08.950
Dit gaf hem het idee

0:10:08.950,0:10:11.899
dat ze vanaf de zijkant[br]samengedrukt waren.

0:10:11.899,0:10:14.297
Dit idee zou later[br]een belangrijke rol spelen

0:10:14.297,0:10:16.440
bij discussies over continentale drift.

0:10:16.440,0:10:19.536
Hij bouwde dit model,[br]dit gekke ding met hendels en hout.

0:10:19.536,0:10:23.468
Hier zie je zijn kruiwagen,[br]emmers en grote voorhamer.

0:10:23.510,0:10:25.408
Geen idee [br]waarom hij laarzen aanheeft.

0:10:25.408,0:10:26.985
Misschien regende het.

0:10:26.985,0:10:33.495
Met dit fysische model[br]kon hij aantonen

0:10:33.495,0:10:36.709
dat je in rotsen,[br]of zoals hier in modder,

0:10:36.709,0:10:38.935
patronen kon maken[br]die veel leken op bergen

0:10:38.935,0:10:41.721
als je het van opzij samendrukte.

0:10:41.721,0:10:44.235
Het was een argument over[br]de oorzaak van bergen.

0:10:44.235,0:10:47.453
Tegenwoordig werken de meeste [br]wetenschappers liever binnenshuis,

0:10:47.453,0:10:49.880
ze bouwen niet zo vaak meer[br]fysische modellen.

0:10:49.880,0:10:52.241
Ze doen het met computersimulaties.

0:10:52.241,0:10:55.080
Maar ook een computersimulatie[br]is een soort model.

0:10:55.080,0:10:56.943
Het is een wiskundig model,

0:10:56.943,0:11:00.176
en net als de fysische modellen[br]van de 19e eeuw,

0:11:00.176,0:11:03.674
is het erg belangrijk[br]voor het denken over oorzaken.

0:11:03.674,0:11:06.569
Een van de grote vragen[br]gaat over de klimaatverandering.

0:11:06.569,0:11:08.372
We hebben enorme hoeveelheden bewijs

0:11:08.372,0:11:10.252
dat de aarde aan het opwarmen is.

0:11:10.252,0:11:12.716
Op deze dia hier toont de zwarte lijn

0:11:12.716,0:11:15.879
de metingen van de laatste 150 jaar

0:11:15.879,0:11:19.899
waaruit blijkt dat de temperatuur [br]van de aarde gestaag is toegenomen.

0:11:19.899,0:11:22.689
Je kunt zien dat we in het bijzonder[br]in de laatste 50 jaar

0:11:22.689,0:11:24.453
een dramatische toename hadden

0:11:24.453,0:11:26.793
van bijna 1 graad Celsius,

0:11:26.793,0:11:29.168
of bijna 2 graden Fahrenheit.

0:11:29.168,0:11:31.605
Wat veroorzaakt deze verandering?

0:11:31.605,0:11:33.940
Hoe achterhalen we de oorzaak

0:11:33.940,0:11:35.456
van de waargenomen opwarming?

0:11:35.456,0:11:39.520
Wetenschappers kunnen het modelleren[br]met een computersimulatie.

0:11:39.538,0:11:41.880
Dit diagram illustreert [br]een computersimulatie

0:11:41.880,0:11:44.451
die rekening hield [br]met de verschillende factoren

0:11:44.451,0:11:47.526
waarvan we weten dat ze[br]het klimaat op aarde beïnvloeden,

0:11:47.526,0:11:49.808
zoals sulfaatdeeltjes [br]van luchtvervuiling,

0:11:49.808,0:11:52.778
vulkanisch stof [br]van vulkanische uitbarstingen,

0:11:52.778,0:11:55.012
veranderingen in zonnestraling,

0:11:55.012,0:11:57.390
en, natuurlijk, broeikasgassen.

0:11:57.390,0:11:59.208
Ze stelden de vraag,

0:11:59.208,0:12:02.904
welke set van variabelen in een model

0:12:02.904,0:12:05.880
reproduceert wat we in het echt zien.

0:12:05.880,0:12:07.900
De zwarte lijn geeft de metingen weer.

0:12:07.900,0:12:10.180
De lichtgrijze is het model.

0:12:10.180,0:12:13.810
En het model dat alles omvat,

0:12:13.810,0:12:16.858
is antwoord E op de toets,[br]'alle antwoorden zijn juist'.

0:12:16.858,0:12:18.784
de enige manier waarop je

0:12:18.784,0:12:21.602
de waargenomen temperatuurmetingen[br]kan reproduceren

0:12:21.602,0:12:23.580
is door al deze dingen te combineren,

0:12:23.580,0:12:25.719
met inbegrip van de broeikasgassen.

0:12:25.719,0:12:28.270
Merk in het bijzonder op dat de stijging

0:12:28.270,0:12:30.154
van de broeikasgassen

0:12:30.154,0:12:32.360
die zeer dramatische temperatuurstijging

0:12:32.360,0:12:33.840
in de afgelopen 50 jaar volgt.

0:12:33.840,0:12:36.274
Dit is de reden[br]waarom klimaatwetenschappers zeggen

0:12:36.274,0:12:39.382
dat we niet alleen weten dat[br]klimaatverandering een feit is,

0:12:39.382,0:12:44.880
maar ook dat broeikasgassen[br]daar een belangrijk aandeel in hebben.

0:12:44.880,0:12:48.748
Over al die verschillende dingen[br]die wetenschappers doen,

0:12:48.757,0:12:51.803
deed de filosoof Paul Feyerabend[br]zijn bekende uitspraak:

0:12:51.803,0:12:53.869
"Het enige principe in de wetenschap

0:12:53.869,0:12:57.848
dat de vooruitgang niet remt, [br]is 'alles mag'.”

0:12:57.848,0:13:00.464
Nu wordt dit citaat vaak[br]uit zijn verband gerukt.

0:13:00.464,0:13:02.582
Feyerabend bedoelde niet

0:13:02.582,0:13:04.532
dat in de wetenschap alles kan.

0:13:04.532,0:13:07.886
Hier komt dan ook het volledige citaat,

0:13:07.900,0:13:09.990
"Als u me prest om te zeggen

0:13:09.990,0:13:12.206
wat de methode van de wetenschap is,

0:13:12.206,0:13:15.265
moet ik zeggen: alles mag.”

0:13:15.265,0:13:16.343
Wat hij wilde zeggen,

0:13:16.343,0:13:18.910
is dat wetenschappers[br]veel verschillende dingen doen.

0:13:18.910,0:13:21.218
Wetenschappers zijn creatief.

0:13:21.218,0:13:23.328
Maar dan kaatst deze vraag de bal terug:

0:13:23.328,0:13:26.799
“Als wetenschappers[br]geen bepaalde methode gebruiken,

0:13:26.799,0:13:28.698
hoe beslissen ze dan

0:13:28.698,0:13:30.156
wat juist is en wat fout?”

0:13:30.156,0:13:32.050
En wie beoordeelt dat?

0:13:32.050,0:13:34.130
Het antwoord is: wetenschappers,

0:13:34.130,0:13:37.013
en zij oordelen door[br]naar het bewijsmateriaal te kijken.

0:13:37.013,0:13:40.422
Wetenschappers verzamelen[br]op allerlei manieren bewijsmateriaal,

0:13:40.422,0:13:42.044
maar hoe ze het ook verzamelen,

0:13:42.044,0:13:44.621
het moet aan controle [br]worden onderworpen.

0:13:44.621,0:13:47.181
Dit bracht de socioloog [br]Robert Merton ertoe

0:13:47.181,0:13:49.641
zich bezig te houden met de vraag[br]hoe wetenschappers

0:13:49.641,0:13:51.520
gegevens en bewijzen onderzoeken.

0:13:51.520,0:13:55.147
Hij zei dat ze het doen[br]door ‘georganiseerd scepticisme’.

0:13:55.147,0:13:57.651
Hij bedoelde [br]dat het georganiseerd is

0:13:57.651,0:13:59.129
omdat ze het collectief doen ,

0:13:59.129,0:14:00.758
ze doen het als groep,

0:14:00.758,0:14:03.054
en scepticisme, omdat ze het doen

0:14:03.054,0:14:05.028
vanuit een positie van wantrouwen.

0:14:05.028,0:14:06.990
Dat wil zeggen, de bewijslast

0:14:06.990,0:14:09.471
ligt bij de persoon met een nieuwe claim.

0:14:09.471,0:14:12.614
In deze zin is wetenschap[br]intrinsiek conservatief.

0:14:12.614,0:14:15.186
De wetenschappelijke gemeenschap [br]zal niet vlug zeggen

0:14:15.186,0:14:18.897
"Ja, we weten iets, het is waar."

0:14:18.897,0:14:22.753
Ondanks de populariteit van het concept[br]van paradigma-verschuivingen,

0:14:22.753,0:14:27.054
zien we dat echt grote veranderingen[br]in het wetenschappelijk denken

0:14:27.059,0:14:30.779
relatief zeldzaam zijn[br]in de geschiedenis van de wetenschap.

0:14:30.779,0:14:34.342
Dat brengt ons bij nog een idee:

0:14:34.342,0:14:38.050
doordat wetenschappers bewijs[br]collectief beoordelen,

0:14:38.050,0:14:40.612
zijn historici zich gaan bezighouden

0:14:40.612,0:14:42.031
met de vraag van consensus.

0:14:42.031,0:14:47.260
Uiteindelijk is wetenschap,[br]wetenschappelijke kennis,

0:14:47.260,0:14:50.389
de consensus [br]van wetenschappelijke deskundigen

0:14:50.389,0:14:54.643
die door dit proces van[br]georganiseerde, collectieve controle,

0:14:54.643,0:14:56.610
het bewijsmateriaal hebben beoordeeld

0:14:56.610,0:15:00.827
en tot een conclusie komen:[br]ofwel ja, ofwel nee.

0:15:00.827,0:15:03.608
Dus kunnen we [br]aan wetenschappelijke kennis denken

0:15:03.608,0:15:05.660
als aan een consensus van deskundigen.

0:15:05.660,0:15:09.022
We kunnen de wetenschap[br]ook zien als een soort jury,

0:15:09.022,0:15:11.524
maar dan een heel speciaal soort jury.

0:15:11.524,0:15:13.628
Het is geen jury van collega's,

0:15:13.628,0:15:15.524
maar een jury van geeks.

0:15:15.524,0:15:19.158
Het is een jury van mannen en vrouwen [br]met een doctorstitel,

0:15:19.158,0:15:21.600
en in tegenstelling [br]tot een conventionele jury,

0:15:21.600,0:15:23.290
die slechts twee keuzes heeft,

0:15:23.290,0:15:25.975
schuldig of niet schuldig,

0:15:25.975,0:15:29.376
heeft de wetenschappelijke jury[br]in feite meerdere keuzes.

0:15:29.376,0:15:32.160
Wetenschappers kunnen zeggen:[br]“Ja, iets is waar.”

0:15:32.160,0:15:34.740
Wetenschappers kunnen zeggen:[br]“Nee, het klopt niet.”

0:15:34.740,0:15:38.160
Of : “Goed, het kan waar zijn,[br]maar we moeten er nog wat aan werken

0:15:38.160,0:15:40.324
en meer bewijsmateriaal verzamelen.”

0:15:40.324,0:15:41.940
Ofwel:[br]“Het zou waar kunnen zijn,

0:15:41.940,0:15:43.640
maar we zijn er nog niet uit,

0:15:43.640,0:15:47.850
houden het even in beraad[br]en komen er later misschien op terug.”

0:15:47.873,0:15:51.875
Dat is wat wetenschappers[br]'onbehandelbaar’ noemen.

0:15:51.875,0:15:54.481
Maar dit leidt ons[br]naar een laatste probleem:

0:15:54.481,0:15:57.419
Als wetenschap is[br]wat wetenschappers zeggen dat het is,

0:15:57.419,0:15:59.960
gebruiken ze dan niet gewoon[br]een gezagsargument?

0:15:59.960,0:16:01.302
En leerden we niet op school

0:16:01.302,0:16:04.249
dat het gezagsargument[br]een logische denkfout is?

0:16:04.249,0:16:06.621
Hier heb je de paradox[br]van de moderne wetenschap,

0:16:06.621,0:16:09.553
de paradox van de conclusie[br]waartoe historici,

0:16:09.553,0:16:12.154
filosofen en sociologen[br]zijn gekomen, om te zeggen

0:16:12.154,0:16:15.655
dat wetenschap wel [br]beroep doet op autoriteit,

0:16:15.655,0:16:19.431
maar niet op het gezag van het individu,

0:16:19.431,0:16:21.830
hoe slim die persoon dan ook mag zijn,

0:16:21.830,0:16:25.695
zoals een Plato, Socrates of Einstein.

0:16:25.695,0:16:28.809
Het is het gezag [br]van de collectieve gemeenschap.

0:16:28.809,0:16:31.795
Je kan eraan denken[br]als een soort wijsheid van de menigte,

0:16:31.795,0:16:35.921
maar een zeer speciaal soort menigte.

0:16:35.921,0:16:37.811
Wetenschap doet beroep op autoriteit,

0:16:37.811,0:16:39.861
maar niet gebaseerd op één individu,

0:16:39.861,0:16:42.327
maakt niet uit [br]hoe slim die persoon kan zijn.

0:16:42.327,0:16:44.478
Het is gebaseerd [br]op de collectieve wijsheid,

0:16:44.478,0:16:46.840
de collectieve kennis, [br]het collectieve werk,

0:16:46.840,0:16:50.925
van alle wetenschappers[br]die eraan hebben gewerkt.

0:16:50.925,0:16:54.251
Wetenschappers hebben een cultuur[br]van collectief wantrouwen,

0:16:54.251,0:16:56.111
een ‘toon het me aan’-cultuur,

0:16:56.111,0:16:58.401
hier geïllustreerd[br]door deze aardige mevrouw

0:16:58.401,0:17:00.903
die aan haar collega's[br]haar bewijsmateriaal toont.

0:17:00.903,0:17:03.580
Deze mensen zien er niet[br]uit als echte wetenschappers.

0:17:03.580,0:17:05.326
Ze staan er veel te tevreden bij.

0:17:05.326,0:17:09.338
(Gelach)

0:17:09.338,0:17:13.660
Oké, dat brengt me bij mijn laatste punt.

0:17:13.660,0:17:16.308
We staan ‘s morgens op

0:17:16.308,0:17:17.718
en vertrouwen op onze auto's.

0:17:17.718,0:17:20.540
Voor Manhattan[br]is dit een slechte analogie,

0:17:20.558,0:17:23.382
maar de meeste Amerikanen[br]die niet in Manhattan wonen,

0:17:23.382,0:17:25.119
springen ‘s morgens in hun auto's

0:17:25.119,0:17:27.648
starten ze en hun auto's werken,

0:17:27.648,0:17:29.650
ze werken zelfs ongelooflijk goed.

0:17:29.650,0:17:32.365
De moderne auto laat het zelden afweten.

0:17:32.365,0:17:35.148
Waarom? Waarom doen auto’s het zo goed?

0:17:35.148,0:17:37.652
Niet door het genie van een Henry Ford,

0:17:37.652,0:17:40.743
Karl Benz of zelfs Elon Musk.

0:17:40.743,0:17:42.885
Maar omdat de moderne auto

0:17:42.885,0:17:47.919
het product is van meer dan 100 jaar werk

0:17:47.919,0:17:50.829
van honderden, duizenden,[br]tienduizenden mensen.

0:17:50.845,0:17:52.956
De moderne auto is het product

0:17:52.956,0:17:55.745
van het verzamelde werk, [br]wijsheid en ervaring

0:17:55.745,0:17:57.832
van iedere man en vrouw

0:17:57.832,0:17:59.700
die ooit aan een auto hebben gewerkt.

0:17:59.700,0:18:02.615
De betrouwbaarheid van de technologie[br]is het resultaat

0:18:02.615,0:18:05.298
van die geaccumuleerde inspanning.

0:18:05.298,0:18:09.245
Wij profiteren niet alleen[br]van het genie van Benz, Ford en Musk,

0:18:09.245,0:18:14.020
maar van de collectieve intelligentie[br]en het harde werk van alle mensen

0:18:14.020,0:18:15.910
die aan de moderne auto[br]hebben gewerkt.

0:18:15.910,0:18:17.960
Hetzelfde geldt voor de wetenschap,

0:18:17.960,0:18:20.804
alleen is de wetenschap nog ouder.

0:18:20.804,0:18:23.378
Ons vertrouwen in de wetenschap[br]is eigenlijk hetzelfde

0:18:23.378,0:18:25.742
als ons vertrouwen[br]in de technologie,

0:18:25.742,0:18:29.839
en hetzelfde [br]als ons vertrouwen in alles:

0:18:29.839,0:18:31.807
het berust op ervaring.

0:18:31.807,0:18:34.161
Maar het moet geen blind vertrouwen zijn,

0:18:34.161,0:18:36.921
net zomin als we in alles[br]blind moeten vertrouwen.

0:18:36.921,0:18:39.762
Ons vertrouwen in de wetenschap,[br]zoals de wetenschap zelf,

0:18:39.762,0:18:41.385
moet gebaseerd zijn op bewijs,

0:18:41.385,0:18:43.377
en dat betekent dat wetenschappers

0:18:43.377,0:18:45.225
beter moeten gaan communiceren.

0:18:45.225,0:18:48.112
Ze moeten ons niet alleen vertellen[br]wat ze weten,

0:18:48.112,0:18:49.840
maar ook hoe ze het weten.

0:18:49.840,0:18:53.730
Dat betekent dat wij [br]betere luisteraars moeten worden.

0:18:53.730,0:18:55.149
Heel hartelijk bedankt.

0:18:55.149,0:18:57.452
(Applaus)