WEBVTT

00:00:00.933 --> 00:00:04.231
Tôi là một người nhập cư từ Venezuela,

00:00:04.255 --> 00:00:07.246
đến nay đã sống ở Mỹ sáu năm.

00:00:07.884 --> 00:00:10.782
Nếu bạn hỏi cuộc sống 
của một người xa xứ như tôi ra sao,

00:00:10.806 --> 00:00:12.658
tôi sẽ trả lời rằng tôi rất may mắn,

00:00:12.682 --> 00:00:13.982
dù không dễ dàng với tôi.

NOTE Paragraph

00:00:14.536 --> 00:00:18.314
Khi lớn lên, tôi chưa bao giờ nghĩ 
tôi sẽ rời quê hương của mình.

00:00:18.338 --> 00:00:22.710
Tôi tham gia vào cuộc biểu tình sinh viên 
đầu tiên vào năm 2007,

00:00:22.734 --> 00:00:26.652
khi tổng thống giải thể một trong
những mạng tin tức quan trọng nhất.

00:00:27.105 --> 00:00:29.959
Lúc đó tôi sắp lấy 
bằng cử nhân về truyền thông,

00:00:29.983 --> 00:00:34.938
cũng là lần đầu tiên tôi nhận ra tự do 
ngôn luận không phải điều hiển nhiên.

NOTE Paragraph

00:00:35.977 --> 00:00:39.445
Chúng tôi biết mọi thứ sẽ tệ đi, 
nhưng không biết cái gì sẽ xảy đến:

00:00:39.469 --> 00:00:42.772
khủng hoảng kinh tế, 
cơ sở hạ tầng xuống cấp,

00:00:42.796 --> 00:00:45.254
mất điện trên toàn thành phố,

00:00:45.278 --> 00:00:49.307
chất lượng y tế cộng đồng giảm sút 
và thiếu thuốc men,

00:00:49.331 --> 00:00:51.532
bệnh dịch bùng phát và nạn đói.

00:00:52.226 --> 00:00:55.729
Tôi cùng chồng 
chuyển đến Canada năm 2013,

00:00:55.753 --> 00:00:59.745
lúc đó chúng tôi luôn nghĩ sẽ trở về 
khi khủng hoảng dịu đi,

00:00:59.769 --> 00:01:01.305
nhưng chúng tôi chưa bao giờ về.

00:01:01.329 --> 00:01:04.367
Hầu hết bạn bè lúc nhỏ của tôi 
đều đã rời Venezuela,

00:01:04.391 --> 00:01:06.320
nhưng bố mẹ tôi thì vẫn ở đó.

00:01:06.843 --> 00:01:09.213
Có những lúc tôi gọi điện cho mẹ,

00:01:09.237 --> 00:01:13.497
tôi có thể nghe thấy tiếng la hét, 
khóc lóc vang vọng

00:01:13.521 --> 00:01:16.517
khi bom hơi cay nổ ngoài phố.

00:01:16.541 --> 00:01:20.769
Mẹ tôi thì cứ nghĩ tôi không nghe thấy, 
lúc nào cũng bảo tôi rằng:

NOTE Paragraph

00:01:20.793 --> 00:01:23.565
(Tiếng Tây Ban Nha)

NOTE Paragraph

00:01:23.589 --> 00:01:25.535
"Bố mẹ vẫn ổn, con đừng lo."

00:01:25.559 --> 00:01:26.921
Dĩ nhiên là tôi lo rồi.

00:01:26.945 --> 00:01:30.029
Đó là bố mẹ tôi, sống cách tôi 4.000 dặm.

NOTE Paragraph

00:01:30.712 --> 00:01:34.773
Giờ tôi chỉ là một trong 
bốn triệu người Venezuela

00:01:34.797 --> 00:01:36.473
rời bỏ quê hương.

00:01:37.764 --> 00:01:40.293
Rất nhiều bạn của tôi 
là người nhập cư từ Venezuela,

00:01:40.293 --> 00:01:41.754
và trong những năm qua,

00:01:41.778 --> 00:01:45.138
chúng tôi bắt đầu bàn nhau
cách tạo sự khác biệt ở quê hương

00:01:45.162 --> 00:01:47.157
trong khi chúng tôi ở cách xa nơi đó;

00:01:47.181 --> 00:01:52.002
thế là Code for Venezuela ra đời năm 2019.

NOTE Paragraph

00:01:52.026 --> 00:01:55.424
Chúng tôi đều là chuyên gia công nghệ, 
nên chúng tôi cùng lập trình,

00:01:55.448 --> 00:01:58.038
tự nhủ rằng chúng tôi có thể 
tận dụng kĩ năng của mình

00:01:58.062 --> 00:02:00.958
để tạo ra giải pháp 
cho người dân ở quê nhà;

00:02:00.982 --> 00:02:05.950
nhưng trước hết, chúng tôi cần 
có nội ứng tại Venezuela

00:02:05.974 --> 00:02:07.365
để cập nhật tình hình.

00:02:07.389 --> 00:02:09.360
Chúng tôi đã thấy nhiều cuộc lập trình

00:02:09.384 --> 00:02:13.517
tạo ra những giải pháp công nghệ 
tinh vi và đầy hứa hẹn,

00:02:13.541 --> 00:02:17.359
hiệu quả về lí thuyết, 
nhưng cuối cùng không thể áp dụng

00:02:17.383 --> 00:02:20.398
tại những quốc gia 
cần sự giúp đỡ từ chúng.

00:02:21.071 --> 00:02:23.678
Nhiều người trong chúng tôi 
ở nước ngoài từ lâu

00:02:23.702 --> 00:02:26.773
nên không thể nắm rõ 
những vấn đề thường ngày

00:02:26.797 --> 00:02:28.898
mà người dân Venezuela hiện đối mặt;

00:02:28.922 --> 00:02:32.445
nên chúng tôi tìm đến những 
chuyên gia đang sống tại quê nhà.

NOTE Paragraph

00:02:33.636 --> 00:02:35.882
Đơn cử như Julio Castro,

00:02:35.906 --> 00:02:39.682
một bác sĩ, và là một trong số lãnh đạo 
của tổ chức Médicos por la Salud.

00:02:40.545 --> 00:02:45.824
Khi chính phủ ngừng công bố 
dữ liệu chăm sóc sức khỏe vào năm 2015,

00:02:45.848 --> 00:02:49.982
bác sĩ Julio bắt đầu 
tự thu thập thông tin

00:02:50.006 --> 00:02:53.477
bằng cách sử dụng một hệ thống 
không chính thống nhưng được điều phối

00:02:53.501 --> 00:02:55.679
dựa trên các liên lạc 
qua điện thoại di động

00:02:55.703 --> 00:03:00.326
giúp dò tìm y bác sĩ hiện có, 
nguồn cung y tế, dữ liệu tử vong,

00:03:00.350 --> 00:03:01.904
các đợt bùng phát dịch bệnh;

00:03:01.928 --> 00:03:03.510
sau đó tổng hợp thành báo cáo

00:03:03.534 --> 00:03:05.278
và chia sẻ lên Twitter.

00:03:05.302 --> 00:03:09.503
Vị bác sĩ này trở thành 
cố vấn y tế Venezuela của chúng tôi.

NOTE Paragraph

00:03:09.527 --> 00:03:10.791
Luis Carlos Díaz,

00:03:10.815 --> 00:03:15.263
một phóng viên nổi tiếng vì đã 
vạch trần các vi phạm về kiểm duyệt

00:03:15.287 --> 00:03:19.972
và nhân quyền ở Venezuela,

00:03:19.996 --> 00:03:23.205
cũng đã giúp chúng tôi hiểu rõ hơn 
tình hình thực tế ở nước nhà

00:03:23.229 --> 00:03:25.835
trong bối cảnh chính phủ 
thao túng truyền thông.

NOTE Paragraph

00:03:26.581 --> 00:03:29.487
Chúng tôi xem họ là 
những người hùng tại quê nhà;

00:03:29.511 --> 00:03:33.100
những lời khuyên hữu ích từ họ 
giúp chúng tôi đề ra một loạt dự án

00:03:33.124 --> 00:03:35.182
cho những người tham gia lập trình.

00:03:35.206 --> 00:03:38.473
Trong cuộc lập trình đầu tiên, 
có đến 300 người tham gia

00:03:38.497 --> 00:03:39.822
từ bảy nước,

00:03:39.846 --> 00:03:43.370
tạo ra 16 dự án.

00:03:43.394 --> 00:03:45.971
Chúng tôi chọn những dự án tiềm năng nhất

00:03:45.995 --> 00:03:48.833
để tiếp tục hoàn thiện sau cuộc lập trình.

00:03:48.857 --> 00:03:52.929
Hôm nay, tôi sẽ chia sẻ hai trong số 
những dự án thành công nhất

00:03:52.953 --> 00:03:56.126
để giúp các bạn nhìn thấy 
hiệu quả mà chúng tôi đã đạt được:

00:03:56.524 --> 00:03:59.590
đó là MediTweet và Blackout Tracker.

NOTE Paragraph

00:04:00.065 --> 00:04:02.549
MediTweet là một bot tư vấn 
thông minh trên Twitter

00:04:02.573 --> 00:04:05.678
giúp người dân Venezuela 
tìm thuốc men cần thiết.

00:04:06.178 --> 00:04:08.008
Hiện tại ở quê hương tôi,

00:04:08.032 --> 00:04:10.434
nếu người dân bị bệnh và đến bệnh viện,

00:04:10.458 --> 00:04:15.481
nhiều khả năng họ sẽ không nhận được 
thiết bị y tế để chữa bệnh.

00:04:15.505 --> 00:04:17.344
Tình trạng này tệ đến nỗi

00:04:17.368 --> 00:04:21.300
bác sĩ đưa cho người bệnh 
"danh sách thuốc để mua"

00:04:21.324 --> 00:04:22.870
chứ không phải đơn thuốc.

NOTE Paragraph

00:04:24.028 --> 00:04:26.439
Chính tôi cũng đã trải qua rắc rối này:

00:04:26.463 --> 00:04:30.922
mẹ tôi được chẩn đoán 
ung thư vào năm 2015,

00:04:30.946 --> 00:04:33.024
bà cần được chọc dò thắt lưng

00:04:33.048 --> 00:04:36.197
để thực hiện chẩn đoán cuối cùng 
và xác định liệu trình;

00:04:37.197 --> 00:04:39.603
nhưng loại kim cho thủ thuật này 
lại không có sẵn.

00:04:40.055 --> 00:04:42.542
Lúc đó tôi đang ở Venezuela,

00:04:42.566 --> 00:04:46.490
chứng kiến mẹ tôi yếu đi từng ngày.

00:04:47.751 --> 00:04:50.788
Sau một hồi mò mẫm, chúng tôi 
tìm thấy cái kim trên một trang

00:04:50.812 --> 00:04:53.348
kiểu như eBay của châu Mĩ Latin.

00:04:53.886 --> 00:04:55.706
Tôi gặp người bán ở 
một tiệm bánh,

00:04:55.730 --> 00:04:58.425
cảm thấy như mua đồ trên chợ đen vậy.

00:04:58.449 --> 00:05:02.280
Mẹ tôi mang cái kim này đến bác sĩ của bà,
và thủ thuật được thực hiện;

00:05:02.304 --> 00:05:05.234
nếu không có cái kim đó, 
bà ấy có thể đã qua đời.

NOTE Paragraph

00:05:05.926 --> 00:05:07.859
Không chỉ thiết bị y tế,

00:05:07.883 --> 00:05:09.238
cả thuốc cũng thiếu.

00:05:09.262 --> 00:05:10.720
Khi mẹ tôi chẩn đoán lần đầu,

00:05:10.744 --> 00:05:13.455
chúng tôi mang liệu trình 
ra hiệu thuốc nhà nước,

00:05:13.479 --> 00:05:15.594
miễn phí tiền thuốc;

00:05:15.618 --> 00:05:18.298
thế nhưng nhà thuốc đó lại hết thuốc,

00:05:18.322 --> 00:05:21.838
trong khi chúng tôi 
còn đến sáu tháng liệu trình.

00:05:22.576 --> 00:05:24.877
Tận sáu tháng liệu trình.

00:05:26.124 --> 00:05:29.822
Chúng tôi mua một số loại thuốc 
ở trên mạng, số còn lại mua ở Mexico.

00:05:29.846 --> 00:05:32.408
Đến nay mẹ tôi đã đỡ bệnh được ba năm rồi,

00:05:32.432 --> 00:05:33.959
và mỗi lần tôi gọi mẹ,

00:05:33.983 --> 00:05:36.826
bà đều trấn an "mẹ ổn mà, con đừng lo".

NOTE Paragraph

00:05:37.711 --> 00:05:40.301
Nhưng không phải ai cũng 
có tiền để rời quê hương,

00:05:40.325 --> 00:05:43.025
nhiều người còn không thể đi lại 
vì không đủ khỏe.

00:05:43.434 --> 00:05:45.526
Vì thế, mọi người quay sang Twitter,

00:05:45.550 --> 00:05:49.937
đăng tin mua bán thuốc kèm theo 
hashtag #ServicioPublico,

00:05:49.961 --> 00:05:51.757
nghĩa là "dịch vụ công".

00:05:52.358 --> 00:05:56.800
Bot tư vấn sẽ quét hashtag 
#ServicioPublico trên Twitter

00:05:56.824 --> 00:06:00.407
và kết nối người dùng 
đang tìm loại thuốc cụ thể

00:06:00.431 --> 00:06:04.163
với người đang bán loại thuốc đó.

00:06:04.187 --> 00:06:07.491
Chúng tôi còn chia sẻ dữ liệu 
vị trí của người dùng Twitter

00:06:07.515 --> 00:06:10.379
để dùng cho một công cụ hiển thị

00:06:10.403 --> 00:06:14.322
vốn sẽ giúp cho các tổ chức địa phương 
như Médicos por la Salud

00:06:14.346 --> 00:06:17.180
biết được nơi nào 
đang thiếu chăm sóc y tế.

00:06:17.204 --> 00:06:20.307
Chúng tôi còn áp dụng thuật toán học máy

00:06:20.331 --> 00:06:22.718
để phát hiện các nhóm bệnh tật.

00:06:22.742 --> 00:06:24.628
Nếu họ nhận cứu trợ nhân đạo,

00:06:24.652 --> 00:06:27.482
tính năng này sẽ giúp họ 
ra quyết định tốt hơn

00:06:27.506 --> 00:06:30.108
khi phân phối hàng cứu trợ.

NOTE Paragraph

00:06:31.239 --> 00:06:34.484
Dự án thứ hai là Blackout Tracker.

00:06:35.001 --> 00:06:38.894
Venezuela hiện đang trải qua 
khủng hoảng điện năng.

00:06:39.365 --> 00:06:43.173
Năm ngoái, nước này hứng chịu 
đợt mất điện mà mọi người cho là

00:06:43.197 --> 00:06:46.534
kinh khủng nhất trong lịch sử.

00:06:46.950 --> 00:06:51.151
Suốt hai ngày trời 
tôi không thể liên lạc với bố mẹ.

00:06:51.175 --> 00:06:54.133
Một số thành phố còn bị 
mất điện hàng ngày.

00:06:54.157 --> 00:06:57.122
Thông tin về tình trạng này 
chỉ có trên truyền thông xã hội

00:06:57.532 --> 00:07:00.647
vì chính phủ sẽ không thông báo.

00:07:01.155 --> 00:07:03.090
Khi điện bị cắt,

00:07:03.114 --> 00:07:08.612
nhiều người Venezuela chúng tôi liền đăng 
vị trí lên Twitter với hashtag #SinLuz,

00:07:08.636 --> 00:07:10.915
nghĩa là "mất điện",

00:07:10.939 --> 00:07:13.394
trước khi điện thoại hết pin;

00:07:13.418 --> 00:07:16.370
nhờ vậy mà những người khác 
trên đất nước nắm được tình hình.

00:07:17.245 --> 00:07:19.041
Giống như MediTweet,

00:07:19.065 --> 00:07:23.382
Blackout Tracker sẽ dò 
hashtag #SinLuz trên Twitter

00:07:23.406 --> 00:07:27.402
để tạo ra một bản đồ dựa trên 
dữ liệu vị trí của người dùng.

00:07:27.426 --> 00:07:28.946
Bạn có thể nhìn thấy ngay

00:07:28.970 --> 00:07:31.239
nơi nào đang cúp điện

00:07:31.263 --> 00:07:34.792
và số lần cúp điện xảy ra.

NOTE Paragraph

00:07:35.887 --> 00:07:38.155
Người dân muốn biết chuyện gì xảy ra,

00:07:38.179 --> 00:07:39.654
và chúng tôi giúp họ biết;

00:07:39.678 --> 00:07:43.403
nhưng đây cũng là một cách 
khiến chính phủ phải có trách nhiệm:

00:07:43.427 --> 00:07:46.073
rất dễ để họ phủ nhận vấn đề đang tồn tại

00:07:46.097 --> 00:07:47.352
hoặc viện cớ này nọ

00:07:47.376 --> 00:07:49.909
vì không hề có dữ liệu chính thức 
cho vấn đề này.

00:07:49.933 --> 00:07:54.056
Blackout Tracker cho thấy khủng hoảng 
điện năng thực sự trầm trọng.

NOTE Paragraph

00:07:54.080 --> 00:07:58.478
Vài người ở Thung lũng Silicon sẽ 
nhìn vào những dự án này

00:07:58.502 --> 00:08:01.870
và phán rằng chúng chẳng có 
đột phá công nghệ đáng kể nào,

00:08:01.894 --> 00:08:03.159
nhưng đó là mấu chốt.

00:08:03.583 --> 00:08:06.255
Những dự án này không quá tối tân,

00:08:06.279 --> 00:08:08.608
nhưng mọi người dân Venezuela 
đều cần chúng,

00:08:08.632 --> 00:08:10.704
và chúng có thể mang lợi ích rõ rệt.

00:08:11.351 --> 00:08:15.626
Ngoài những dự án này, có lẽ thành tựu 
lớn nhất mà chúng tôi đạt được

00:08:15.650 --> 00:08:18.032
là đã tạo ra một phong trào

00:08:18.056 --> 00:08:21.653
kết nối mọi người trên thế giới

00:08:21.677 --> 00:08:26.686
cùng tận dụng kĩ năng của họ để đưa ra 
những cách giúp người dân Venezuela;

00:08:26.710 --> 00:08:28.807
và vì chúng tôi hợp tác 
với người địa phương

00:08:28.831 --> 00:08:32.183
xây dựng giải pháp thỏa nhu cầu 
và nguyện vọng của người địa phương.

NOTE Paragraph

00:08:32.790 --> 00:08:34.541
Điều tuyệt vời ở đây là

00:08:34.565 --> 00:08:37.022
chúng tôi sử dụng 
kĩ năng nghề nghiệp của mình

00:08:37.046 --> 00:08:39.360
nên mọi thứ rất dễ dàng và tự nhiên,

00:08:39.384 --> 00:08:42.451
không khó để chúng tôi 
tạo sự khác biệt.

00:08:42.816 --> 00:08:44.939
Nếu có ai đó ở San Francisco

00:08:44.963 --> 00:08:47.381
thuê chuyên gia để tạo ra các giải pháp

00:08:47.405 --> 00:08:49.676
như MediTweet hay Blackout Tracker,

00:08:49.700 --> 00:08:51.923
hẳn dự án đó sẽ tốn kha khá.

00:08:51.947 --> 00:08:53.362
Bằng việc góp trí lực,

00:08:53.386 --> 00:08:57.920
chúng tôi tạo ra ảnh hưởng 
lớn hơn khi góp tiền bạc.

NOTE Paragraph

00:08:58.761 --> 00:09:00.333
Các bạn cũng có thể làm tương tự,

00:09:00.357 --> 00:09:01.864
không nhất thiết ở Venezuela,

00:09:01.888 --> 00:09:03.700
mà ở ngay chính cộng đồng các bạn.

00:09:04.415 --> 00:09:07.032
Trong bối cảnh thế giới ngày càng 
gắn kết với nhau hơn,

00:09:07.056 --> 00:09:12.909
chúng ta vẫn còn thấy nhiều cộng đồng 
sống cô lập hoặc tách biệt.

00:09:13.501 --> 00:09:16.000
Có rất nhiều cách hay để giúp đỡ,

00:09:16.024 --> 00:09:19.176
nhưng tôi tin rằng các bạn có thể 
tận dụng kĩ năng nghề nghiệp

00:09:19.200 --> 00:09:22.657
để kết nối nhiều cộng đồng 
và tạo ra giải pháp hiệu quả

00:09:22.681 --> 00:09:24.595
dựa trên những mối quan hệ đó.

NOTE Paragraph

00:09:25.524 --> 00:09:29.674
Bất kì ai có hiểu biết và kĩ năng

00:09:29.698 --> 00:09:33.812
đều có khả năng to lớn 
mang lại hi vọng cho cộng đồng.

00:09:34.248 --> 00:09:37.417
Đối với chúng tôi 
tại chương trình Code for Venezuela,

00:09:37.441 --> 00:09:38.939
đây mới chỉ là sự khởi đầu.

NOTE Paragraph

00:09:38.963 --> 00:09:40.131
Cảm ơn các bạn.

NOTE Paragraph

00:09:40.155 --> 00:09:42.670
(Tiếng vỗ tay)