1
00:00:00,933 --> 00:00:04,231
Tôi là một người nhập cư từ Venezuela,

2
00:00:04,255 --> 00:00:07,246
đến nay đã sống ở Mỹ sáu năm.

3
00:00:07,884 --> 00:00:10,782
Nếu bạn hỏi cuộc sống 
của một người xa xứ như tôi ra sao,

4
00:00:10,806 --> 00:00:12,658
tôi sẽ trả lời rằng tôi rất may mắn,

5
00:00:12,682 --> 00:00:13,982
dù không dễ dàng với tôi.

6
00:00:14,536 --> 00:00:18,314
Khi lớn lên, tôi chưa bao giờ nghĩ 
tôi sẽ rời quê hương của mình.

7
00:00:18,338 --> 00:00:22,710
Tôi tham gia vào cuộc biểu tình sinh viên 
đầu tiên vào năm 2007,

8
00:00:22,734 --> 00:00:26,652
khi tổng thống giải thể một trong
những mạng tin tức quan trọng nhất.

9
00:00:27,105 --> 00:00:29,959
Lúc đó tôi sắp lấy 
bằng cử nhân về truyền thông,

10
00:00:29,983 --> 00:00:34,938
cũng là lần đầu tiên tôi nhận ra tự do 
ngôn luận không phải điều hiển nhiên.

11
00:00:35,977 --> 00:00:39,445
Chúng tôi biết mọi thứ sẽ tệ đi, 
nhưng không biết cái gì sẽ xảy đến:

12
00:00:39,469 --> 00:00:42,772
khủng hoảng kinh tế, 
cơ sở hạ tầng xuống cấp,

13
00:00:42,796 --> 00:00:45,254
mất điện trên toàn thành phố,

14
00:00:45,278 --> 00:00:49,307
chất lượng y tế cộng đồng giảm sút 
và thiếu thuốc men,

15
00:00:49,331 --> 00:00:51,532
bệnh dịch bùng phát và nạn đói.

16
00:00:52,226 --> 00:00:55,729
Tôi cùng chồng 
chuyển đến Canada năm 2013,

17
00:00:55,753 --> 00:00:59,745
lúc đó chúng tôi luôn nghĩ sẽ trở về 
khi khủng hoảng dịu đi,

18
00:00:59,769 --> 00:01:01,305
nhưng chúng tôi chưa bao giờ về.

19
00:01:01,329 --> 00:01:04,367
Hầu hết bạn bè lúc nhỏ của tôi 
đều đã rời Venezuela,

20
00:01:04,391 --> 00:01:06,320
nhưng bố mẹ tôi thì vẫn ở đó.

21
00:01:06,843 --> 00:01:09,213
Có những lúc tôi gọi điện cho mẹ,

22
00:01:09,237 --> 00:01:13,497
tôi có thể nghe thấy tiếng la hét, 
khóc lóc vang vọng

23
00:01:13,521 --> 00:01:16,517
khi bom hơi cay nổ ngoài phố.

24
00:01:16,541 --> 00:01:20,769
Mẹ tôi thì cứ nghĩ tôi không nghe thấy, 
lúc nào cũng bảo tôi rằng:

25
00:01:20,793 --> 00:01:23,565
(Tiếng Tây Ban Nha)

26
00:01:23,589 --> 00:01:25,535
"Bố mẹ vẫn ổn, con đừng lo."

27
00:01:25,559 --> 00:01:26,921
Dĩ nhiên là tôi lo rồi.

28
00:01:26,945 --> 00:01:30,029
Đó là bố mẹ tôi, sống cách tôi 4.000 dặm.

29
00:01:30,712 --> 00:01:34,773
Giờ tôi chỉ là một trong 
bốn triệu người Venezuela

30
00:01:34,797 --> 00:01:36,473
rời bỏ quê hương.

31
00:01:37,764 --> 00:01:40,293
Rất nhiều bạn của tôi 
là người nhập cư từ Venezuela,

32
00:01:40,293 --> 00:01:41,754
và trong những năm qua,

33
00:01:41,778 --> 00:01:45,138
chúng tôi bắt đầu bàn nhau
cách tạo sự khác biệt ở quê hương

34
00:01:45,162 --> 00:01:47,157
trong khi chúng tôi ở cách xa nơi đó;

35
00:01:47,181 --> 00:01:52,002
thế là Code for Venezuela ra đời năm 2019.

36
00:01:52,026 --> 00:01:55,424
Chúng tôi đều là chuyên gia công nghệ, 
nên chúng tôi cùng lập trình,

37
00:01:55,448 --> 00:01:58,038
tự nhủ rằng chúng tôi có thể 
tận dụng kĩ năng của mình

38
00:01:58,062 --> 00:02:00,958
để tạo ra giải pháp 
cho người dân ở quê nhà;

39
00:02:00,982 --> 00:02:05,950
nhưng trước hết, chúng tôi cần 
có nội ứng tại Venezuela

40
00:02:05,974 --> 00:02:07,365
để cập nhật tình hình.

41
00:02:07,389 --> 00:02:09,360
Chúng tôi đã thấy nhiều cuộc lập trình

42
00:02:09,384 --> 00:02:13,517
tạo ra những giải pháp công nghệ 
tinh vi và đầy hứa hẹn,

43
00:02:13,541 --> 00:02:17,359
hiệu quả về lí thuyết, 
nhưng cuối cùng không thể áp dụng

44
00:02:17,383 --> 00:02:20,398
tại những quốc gia 
cần sự giúp đỡ từ chúng.

45
00:02:21,071 --> 00:02:23,678
Nhiều người trong chúng tôi 
ở nước ngoài từ lâu

46
00:02:23,702 --> 00:02:26,773
nên không thể nắm rõ 
những vấn đề thường ngày

47
00:02:26,797 --> 00:02:28,898
mà người dân Venezuela hiện đối mặt;

48
00:02:28,922 --> 00:02:32,445
nên chúng tôi tìm đến những 
chuyên gia đang sống tại quê nhà.

49
00:02:33,636 --> 00:02:35,882
Đơn cử như Julio Castro,

50
00:02:35,906 --> 00:02:39,682
một bác sĩ, và là một trong số lãnh đạo 
của tổ chức Médicos por la Salud.

51
00:02:40,545 --> 00:02:45,824
Khi chính phủ ngừng công bố 
dữ liệu chăm sóc sức khỏe vào năm 2015,

52
00:02:45,848 --> 00:02:49,982
bác sĩ Julio bắt đầu 
tự thu thập thông tin

53
00:02:50,006 --> 00:02:53,477
bằng cách sử dụng một hệ thống 
không chính thống nhưng được điều phối

54
00:02:53,501 --> 00:02:55,679
dựa trên các liên lạc 
qua điện thoại di động

55
00:02:55,703 --> 00:03:00,326
giúp dò tìm y bác sĩ hiện có, 
nguồn cung y tế, dữ liệu tử vong,

56
00:03:00,350 --> 00:03:01,904
các đợt bùng phát dịch bệnh;

57
00:03:01,928 --> 00:03:03,510
sau đó tổng hợp thành báo cáo

58
00:03:03,534 --> 00:03:05,278
và chia sẻ lên Twitter.

59
00:03:05,302 --> 00:03:09,503
Vị bác sĩ này trở thành 
cố vấn y tế Venezuela của chúng tôi.

60
00:03:09,527 --> 00:03:10,791
Luis Carlos Díaz,

61
00:03:10,815 --> 00:03:15,263
một phóng viên nổi tiếng vì đã 
vạch trần các vi phạm về kiểm duyệt

62
00:03:15,287 --> 00:03:19,972
và nhân quyền ở Venezuela,

63
00:03:19,996 --> 00:03:23,205
cũng đã giúp chúng tôi hiểu rõ hơn 
tình hình thực tế ở nước nhà

64
00:03:23,229 --> 00:03:25,835
trong bối cảnh chính phủ 
thao túng truyền thông.

65
00:03:26,581 --> 00:03:29,487
Chúng tôi xem họ là 
những người hùng tại quê nhà;

66
00:03:29,511 --> 00:03:33,100
những lời khuyên hữu ích từ họ 
giúp chúng tôi đề ra một loạt dự án

67
00:03:33,124 --> 00:03:35,182
cho những người tham gia lập trình.

68
00:03:35,206 --> 00:03:38,473
Trong cuộc lập trình đầu tiên, 
có đến 300 người tham gia

69
00:03:38,497 --> 00:03:39,822
từ bảy nước,

70
00:03:39,846 --> 00:03:43,370
tạo ra 16 dự án.

71
00:03:43,394 --> 00:03:45,971
Chúng tôi chọn những dự án tiềm năng nhất

72
00:03:45,995 --> 00:03:48,833
để tiếp tục hoàn thiện sau cuộc lập trình.

73
00:03:48,857 --> 00:03:52,929
Hôm nay, tôi sẽ chia sẻ hai trong số 
những dự án thành công nhất

74
00:03:52,953 --> 00:03:56,126
để giúp các bạn nhìn thấy 
hiệu quả mà chúng tôi đã đạt được:

75
00:03:56,524 --> 00:03:59,590
đó là MediTweet và Blackout Tracker.

76
00:04:00,065 --> 00:04:02,549
MediTweet là một bot tư vấn 
thông minh trên Twitter

77
00:04:02,573 --> 00:04:05,678
giúp người dân Venezuela 
tìm thuốc men cần thiết.

78
00:04:06,178 --> 00:04:08,008
Hiện tại ở quê hương tôi,

79
00:04:08,032 --> 00:04:10,434
nếu người dân bị bệnh và đến bệnh viện,

80
00:04:10,458 --> 00:04:15,481
nhiều khả năng họ sẽ không nhận được 
thiết bị y tế để chữa bệnh.

81
00:04:15,505 --> 00:04:17,344
Tình trạng này tệ đến nỗi

82
00:04:17,368 --> 00:04:21,300
bác sĩ đưa cho người bệnh 
"danh sách thuốc để mua"

83
00:04:21,324 --> 00:04:22,870
chứ không phải đơn thuốc.

84
00:04:24,028 --> 00:04:26,439
Chính tôi cũng đã trải qua rắc rối này:

85
00:04:26,463 --> 00:04:30,922
mẹ tôi được chẩn đoán 
ung thư vào năm 2015,

86
00:04:30,946 --> 00:04:33,024
bà cần được chọc dò thắt lưng

87
00:04:33,048 --> 00:04:36,197
để thực hiện chẩn đoán cuối cùng 
và xác định liệu trình;

88
00:04:37,197 --> 00:04:39,603
nhưng loại kim cho thủ thuật này 
lại không có sẵn.

89
00:04:40,055 --> 00:04:42,542
Lúc đó tôi đang ở Venezuela,

90
00:04:42,566 --> 00:04:46,490
chứng kiến mẹ tôi yếu đi từng ngày.

91
00:04:47,751 --> 00:04:50,788
Sau một hồi mò mẫm, chúng tôi 
tìm thấy cái kim trên một trang

92
00:04:50,812 --> 00:04:53,348
kiểu như eBay của châu Mĩ Latin.

93
00:04:53,886 --> 00:04:55,706
Tôi gặp người bán ở 
một tiệm bánh,

94
00:04:55,730 --> 00:04:58,425
cảm thấy như mua đồ trên chợ đen vậy.

95
00:04:58,449 --> 00:05:02,280
Mẹ tôi mang cái kim này đến bác sĩ của bà,
và thủ thuật được thực hiện;

96
00:05:02,304 --> 00:05:05,234
nếu không có cái kim đó, 
bà ấy có thể đã qua đời.

97
00:05:05,926 --> 00:05:07,859
Không chỉ thiết bị y tế,

98
00:05:07,883 --> 00:05:09,238
cả thuốc cũng thiếu.

99
00:05:09,262 --> 00:05:10,720
Khi mẹ tôi chẩn đoán lần đầu,

100
00:05:10,744 --> 00:05:13,455
chúng tôi mang liệu trình 
ra hiệu thuốc nhà nước,

101
00:05:13,479 --> 00:05:15,594
miễn phí tiền thuốc;

102
00:05:15,618 --> 00:05:18,298
thế nhưng nhà thuốc đó lại hết thuốc,

103
00:05:18,322 --> 00:05:21,838
trong khi chúng tôi 
còn đến sáu tháng liệu trình.

104
00:05:22,576 --> 00:05:24,877
Tận sáu tháng liệu trình.

105
00:05:26,124 --> 00:05:29,822
Chúng tôi mua một số loại thuốc 
ở trên mạng, số còn lại mua ở Mexico.

106
00:05:29,846 --> 00:05:32,408
Đến nay mẹ tôi đã đỡ bệnh được ba năm rồi,

107
00:05:32,432 --> 00:05:33,959
và mỗi lần tôi gọi mẹ,

108
00:05:33,983 --> 00:05:36,826
bà đều trấn an "mẹ ổn mà, con đừng lo".

109
00:05:37,711 --> 00:05:40,301
Nhưng không phải ai cũng 
có tiền để rời quê hương,

110
00:05:40,325 --> 00:05:43,025
nhiều người còn không thể đi lại 
vì không đủ khỏe.

111
00:05:43,434 --> 00:05:45,526
Vì thế, mọi người quay sang Twitter,

112
00:05:45,550 --> 00:05:49,937
đăng tin mua bán thuốc kèm theo 
hashtag #ServicioPublico,

113
00:05:49,961 --> 00:05:51,757
nghĩa là "dịch vụ công".

114
00:05:52,358 --> 00:05:56,800
Bot tư vấn sẽ quét hashtag 
#ServicioPublico trên Twitter

115
00:05:56,824 --> 00:06:00,407
và kết nối người dùng 
đang tìm loại thuốc cụ thể

116
00:06:00,431 --> 00:06:04,163
với người đang bán loại thuốc đó.

117
00:06:04,187 --> 00:06:07,491
Chúng tôi còn chia sẻ dữ liệu 
vị trí của người dùng Twitter

118
00:06:07,515 --> 00:06:10,379
để dùng cho một công cụ hiển thị

119
00:06:10,403 --> 00:06:14,322
vốn sẽ giúp cho các tổ chức địa phương 
như Médicos por la Salud

120
00:06:14,346 --> 00:06:17,180
biết được nơi nào 
đang thiếu chăm sóc y tế.

121
00:06:17,204 --> 00:06:20,307
Chúng tôi còn áp dụng thuật toán học máy

122
00:06:20,331 --> 00:06:22,718
để phát hiện các nhóm bệnh tật.

123
00:06:22,742 --> 00:06:24,628
Nếu họ nhận cứu trợ nhân đạo,

124
00:06:24,652 --> 00:06:27,482
tính năng này sẽ giúp họ 
ra quyết định tốt hơn

125
00:06:27,506 --> 00:06:30,108
khi phân phối hàng cứu trợ.

126
00:06:31,239 --> 00:06:34,484
Dự án thứ hai là Blackout Tracker.

127
00:06:35,001 --> 00:06:38,894
Venezuela hiện đang trải qua 
khủng hoảng điện năng.

128
00:06:39,365 --> 00:06:43,173
Năm ngoái, nước này hứng chịu 
đợt mất điện mà mọi người cho là

129
00:06:43,197 --> 00:06:46,534
kinh khủng nhất trong lịch sử.

130
00:06:46,950 --> 00:06:51,151
Suốt hai ngày trời 
tôi không thể liên lạc với bố mẹ.

131
00:06:51,175 --> 00:06:54,133
Một số thành phố còn bị 
mất điện hàng ngày.

132
00:06:54,157 --> 00:06:57,122
Thông tin về tình trạng này 
chỉ có trên truyền thông xã hội

133
00:06:57,532 --> 00:07:00,647
vì chính phủ sẽ không thông báo.

134
00:07:01,155 --> 00:07:03,090
Khi điện bị cắt,

135
00:07:03,114 --> 00:07:08,612
nhiều người Venezuela chúng tôi liền đăng 
vị trí lên Twitter với hashtag #SinLuz,

136
00:07:08,636 --> 00:07:10,915
nghĩa là "mất điện",

137
00:07:10,939 --> 00:07:13,394
trước khi điện thoại hết pin;

138
00:07:13,418 --> 00:07:16,370
nhờ vậy mà những người khác 
trên đất nước nắm được tình hình.

139
00:07:17,245 --> 00:07:19,041
Giống như MediTweet,

140
00:07:19,065 --> 00:07:23,382
Blackout Tracker sẽ dò 
hashtag #SinLuz trên Twitter

141
00:07:23,406 --> 00:07:27,402
để tạo ra một bản đồ dựa trên 
dữ liệu vị trí của người dùng.

142
00:07:27,426 --> 00:07:28,946
Bạn có thể nhìn thấy ngay

143
00:07:28,970 --> 00:07:31,239
nơi nào đang cúp điện

144
00:07:31,263 --> 00:07:34,792
và số lần cúp điện xảy ra.

145
00:07:35,887 --> 00:07:38,155
Người dân muốn biết chuyện gì xảy ra,

146
00:07:38,179 --> 00:07:39,654
và chúng tôi giúp họ biết;

147
00:07:39,678 --> 00:07:43,403
nhưng đây cũng là một cách 
khiến chính phủ phải có trách nhiệm:

148
00:07:43,427 --> 00:07:46,073
rất dễ để họ phủ nhận vấn đề đang tồn tại

149
00:07:46,097 --> 00:07:47,352
hoặc viện cớ này nọ

150
00:07:47,376 --> 00:07:49,909
vì không hề có dữ liệu chính thức 
cho vấn đề này.

151
00:07:49,933 --> 00:07:54,056
Blackout Tracker cho thấy khủng hoảng 
điện năng thực sự trầm trọng.

152
00:07:54,080 --> 00:07:58,478
Vài người ở Thung lũng Silicon sẽ 
nhìn vào những dự án này

153
00:07:58,502 --> 00:08:01,870
và phán rằng chúng chẳng có 
đột phá công nghệ đáng kể nào,

154
00:08:01,894 --> 00:08:03,159
nhưng đó là mấu chốt.

155
00:08:03,583 --> 00:08:06,255
Những dự án này không quá tối tân,

156
00:08:06,279 --> 00:08:08,608
nhưng mọi người dân Venezuela 
đều cần chúng,

157
00:08:08,632 --> 00:08:10,704
và chúng có thể mang lợi ích rõ rệt.

158
00:08:11,351 --> 00:08:15,626
Ngoài những dự án này, có lẽ thành tựu 
lớn nhất mà chúng tôi đạt được

159
00:08:15,650 --> 00:08:18,032
là đã tạo ra một phong trào

160
00:08:18,056 --> 00:08:21,653
kết nối mọi người trên thế giới

161
00:08:21,677 --> 00:08:26,686
cùng tận dụng kĩ năng của họ để đưa ra 
những cách giúp người dân Venezuela;

162
00:08:26,710 --> 00:08:28,807
và vì chúng tôi hợp tác 
với người địa phương

163
00:08:28,831 --> 00:08:32,183
xây dựng giải pháp thỏa nhu cầu 
và nguyện vọng của người địa phương.

164
00:08:32,790 --> 00:08:34,541
Điều tuyệt vời ở đây là

165
00:08:34,565 --> 00:08:37,022
chúng tôi sử dụng 
kĩ năng nghề nghiệp của mình

166
00:08:37,046 --> 00:08:39,360
nên mọi thứ rất dễ dàng và tự nhiên,

167
00:08:39,384 --> 00:08:42,451
không khó để chúng tôi 
tạo sự khác biệt.

168
00:08:42,816 --> 00:08:44,939
Nếu có ai đó ở San Francisco

169
00:08:44,963 --> 00:08:47,381
thuê chuyên gia để tạo ra các giải pháp

170
00:08:47,405 --> 00:08:49,676
như MediTweet hay Blackout Tracker,

171
00:08:49,700 --> 00:08:51,923
hẳn dự án đó sẽ tốn kha khá.

172
00:08:51,947 --> 00:08:53,362
Bằng việc góp trí lực,

173
00:08:53,386 --> 00:08:57,920
chúng tôi tạo ra ảnh hưởng 
lớn hơn khi góp tiền bạc.

174
00:08:58,761 --> 00:09:00,333
Các bạn cũng có thể làm tương tự,

175
00:09:00,357 --> 00:09:01,864
không nhất thiết ở Venezuela,

176
00:09:01,888 --> 00:09:03,700
mà ở ngay chính cộng đồng các bạn.

177
00:09:04,415 --> 00:09:07,032
Trong bối cảnh thế giới ngày càng 
gắn kết với nhau hơn,

178
00:09:07,056 --> 00:09:12,909
chúng ta vẫn còn thấy nhiều cộng đồng 
sống cô lập hoặc tách biệt.

179
00:09:13,501 --> 00:09:16,000
Có rất nhiều cách hay để giúp đỡ,

180
00:09:16,024 --> 00:09:19,176
nhưng tôi tin rằng các bạn có thể 
tận dụng kĩ năng nghề nghiệp

181
00:09:19,200 --> 00:09:22,657
để kết nối nhiều cộng đồng 
và tạo ra giải pháp hiệu quả

182
00:09:22,681 --> 00:09:24,595
dựa trên những mối quan hệ đó.

183
00:09:25,524 --> 00:09:29,674
Bất kì ai có hiểu biết và kĩ năng

184
00:09:29,698 --> 00:09:33,812
đều có khả năng to lớn 
mang lại hi vọng cho cộng đồng.

185
00:09:34,248 --> 00:09:37,417
Đối với chúng tôi 
tại chương trình Code for Venezuela,

186
00:09:37,441 --> 00:09:38,939
đây mới chỉ là sự khởi đầu.

187
00:09:38,963 --> 00:09:40,131
Cảm ơn các bạn.

188
00:09:40,155 --> 00:09:42,670
(Tiếng vỗ tay)