1
00:00:00,537 --> 00:00:04,067
Sonuncu videoda, ilk olaraq

2
00:00:04,067 --> 00:00:05,610
ətrafda plastik torbaların olmasının

3
00:00:05,610 --> 00:00:07,603
mənfi təsirləri haqqında danışdıq.

4
00:00:07,603 --> 00:00:09,612
Onlar, zibil yaradır, bəzi hallarda

5
00:00:09,612 --> 00:00:11,614
heyvanlara, ətraf mühitə zərər vurur.

6
00:00:11,614 --> 00:00:14,275
O videoda,

7
00:00:14,275 --> 00:00:16,613
plastik torbaların faktiki

8
00:00:16,613 --> 00:00:19,282
xarici xərcini hesabladıq.

9
00:00:19,282 --> 00:00:21,692
Bu iki sent, bir torbanın,
ətraf mühitdəki zibil

10
00:00:21,692 --> 00:00:22,668
toplusuna təsiridir.

11
00:00:22,668 --> 00:00:24,268
Sonra anladıq ki,

12
00:00:24,268 --> 00:00:25,667
mövcud

13
00:00:25,667 --> 00:00:27,139
marjinal xərclərin

14
00:00:27,139 --> 00:00:28,540
əvəzinə,

15
00:00:28,540 --> 00:00:30,360
əgər bu marjinal xərc əyrisini

16
00:00:30,360 --> 00:00:32,139
xarici xərclərə əlavə etsək,

17
00:00:32,139 --> 00:00:33,699
istehsalçı üstəgəl xarici xərclər

18
00:00:33,699 --> 00:00:36,334
marjinal xərc əyrisini taparıq.

19
00:00:36,334 --> 00:00:37,999
Və sonra, əslində plastik torbaların

20
00:00:37,999 --> 00:00:42,111
ən uyğun qiymətini və
miqdarını əldə etdik.

21
00:00:42,111 --> 00:00:44,454
Bununla da torbaların

22
00:00:44,454 --> 00:00:45,935
ümumi xərclərinin, ümumi gəlirdən

23
00:00:45,935 --> 00:00:49,156
çox olduğunu və mənfi artımın,

24
00:00:49,156 --> 00:00:50,210
əslində ümumi artımı

25
00:00:50,210 --> 00:00:52,134
azaltmış olduğunu öyrəndik.

26
00:00:52,134 --> 00:00:53,719
O videoda toxunmadığımız digər mövzu,

27
00:00:53,719 --> 00:00:56,042
bunun əslində necə baş verdiyidir.

28
00:00:56,042 --> 00:00:59,216
Əgər bunları, olduğu kimi saxlasaq

29
00:00:59,216 --> 00:01:00,471
və sadəcə istehsalçıların marjinal

30
00:01:00,471 --> 00:01:01,668
xərc əyrisi və

31
00:01:01,668 --> 00:01:04,332
istehlakçıların tələb əyrisini
saxlasaq,

32
00:01:04,332 --> 00:01:06,717
bu halda, istehlakçılar,
supermarketlər idi,

33
00:01:06,717 --> 00:01:08,340
onda çatılacaq tarazlıq qiyməti

34
00:01:08,340 --> 00:01:09,932
burda olacaq.

35
00:01:09,932 --> 00:01:12,209
Çünki, baxmayaraq ki, burada,

36
00:01:12,209 --> 00:01:14,004
bu xərclərin olduğunu deyirik,

37
00:01:14,004 --> 00:01:17,544
bu xərclər, bazarlara

38
00:01:17,544 --> 00:01:18,884
şamil edilməyəcək.

39
00:01:18,884 --> 00:01:21,135
Bəs, əgər bu cəmiyyətdə, xeyirxah

40
00:01:21,135 --> 00:01:23,875
hökmdar olsaydınız, nə edərdiniz?

41
00:01:23,875 --> 00:01:26,298
Xarici xərcləri nəzərə almadıqda,

42
00:01:26,298 --> 00:01:28,550
tarazlıq miqdarının 
nə olacağı ilə müqayisədə,

43
00:01:28,550 --> 00:01:30,133
miqdarı bu nöqtəyə yaxınlaşdırmaq

44
00:01:30,133 --> 00:01:31,801
üçün

45
00:01:31,801 --> 00:01:33,009
nə edərdiniz?

46
00:01:33,009 --> 00:01:34,742
Burada seçimlər toplusu var.

47
00:01:34,742 --> 00:01:37,468
Plastik torbaları
qadağan edə bilərsiniz.

48
00:01:37,468 --> 00:01:41,134
Plastik torbaları qadağan et,

49
00:01:41,134 --> 00:01:44,066
onlara kvota qoy,

50
00:01:44,066 --> 00:01:47,883
yəni, belə deyək,

51
00:01:47,883 --> 00:01:50,467
müəyyən miqdardan çox torba

52
00:01:50,467 --> 00:01:52,404
istehsal edilməsin və ya

53
00:01:52,404 --> 00:01:54,468
plastik torbalara

54
00:01:54,468 --> 00:01:57,332
vergi qoyulsun.

55
00:01:57,332 --> 00:01:59,340
Bunlardan hansının məcmu olaraq

56
00:01:59,340 --> 00:02:01,596
cəmiyyətə ən çox gəlir, ən çox artım

57
00:02:01,596 --> 00:02:05,042
gətirəcəyi haqqında düşünək.

58
00:02:05,042 --> 00:02:06,963
Deyəcəyimiz bir əsas fərziyyə də

59
00:02:06,963 --> 00:02:10,404
hər torbanın xarici xərcinin

60
00:02:10,404 --> 00:02:13,331
dəqiq qiymətləndirməsidir.

61
00:02:13,331 --> 00:02:15,403
Bir xeyirxah hökmdar kimi,

62
00:02:15,403 --> 00:02:16,885
bəlkə, zahirən elə görünən ya da

63
00:02:16,885 --> 00:02:18,070
burdakı cəmiyyətin görmək istədiyi

64
00:02:18,070 --> 00:02:20,403
xeyirxah hökmdar kimi, sadəcə

65
00:02:20,403 --> 00:02:22,067
plastik torbaları qadağan etsəydiniz

66
00:02:22,067 --> 00:02:23,404
nə baş verərdi?

67
00:02:23,404 --> 00:02:25,468
Onda bu bazar,
sadəcə mövcud olmayacaq.

68
00:02:25,468 --> 00:02:27,883
Ola biləcək bütün bu artıqlıqlar,

69
00:02:27,883 --> 00:02:29,550
artıq mövcud olmayacaq.

70
00:02:29,550 --> 00:02:32,130
Həqiqətən də artıqlığı
yox edərdiniz.

71
00:02:32,130 --> 00:02:33,669
Deyə bilərsiniz, "Yox,
plastik torbalar çox pisdir.

72
00:02:33,669 --> 00:02:35,736
Gərək onlar, birbaşa qadağan edilərdi.

73
00:02:35,736 --> 00:02:37,465
Plastik torbaların istifadə etməyin

74
00:02:37,465 --> 00:02:40,337
heç bir faydası yoxdur".

75
00:02:40,337 --> 00:02:41,884
Ancaq bu halda, əslində, məhz

76
00:02:41,884 --> 00:02:43,711
bu nöqtədə mübahisə edirsiniz.

77
00:02:43,711 --> 00:02:45,069
Mübahisə edirsiniz ki,

78
00:02:45,069 --> 00:02:46,920
"bir torba 2 sent yox, 10 sentdir",

79
00:02:46,920 --> 00:02:50,281
mənfi xarici təsirdir və buna görə də

80
00:02:50,281 --> 00:02:52,449
daha çox yuxarı meyilli
əyriniz olardı,

81
00:02:52,449 --> 00:02:54,784
müsbət miqdar olmazdı

82
00:02:54,784 --> 00:02:56,611
və bəlkə də qadağa yaxşı olardı.

83
00:02:56,611 --> 00:02:58,922
Ancaq 2 sent xarici xərclərdirsə,

84
00:02:58,922 --> 00:03:00,358
mənfi xarici xərclərdirsə,

85
00:03:00,358 --> 00:03:02,050
və əgər plastik torbaları
qadağan etsəydiniz

86
00:03:02,050 --> 00:03:04,194
sonra əslində,

87
00:03:04,194 --> 00:03:07,522
bu artıqlığı cəmiyyətdən 
çıxaracaqdınız.

88
00:03:07,522 --> 00:03:10,386
Bu, yaxşı seçim kimi görünmür.

89
00:03:10,386 --> 00:03:12,354
Bəs kvota?

90
00:03:12,354 --> 00:03:15,191
Buradakı işə baxırsınız

91
00:03:15,191 --> 00:03:17,747
və deyirsiniz, "plastik torbaların

92
00:03:17,747 --> 00:03:20,623
optimal miqdarı, hər həftə üçün
1.9 milyondur.

93
00:03:20,623 --> 00:03:22,802
Belə ki, mən sadəcə deyirəm ki,

94
00:03:22,802 --> 00:03:24,872
bu, bazarın istehsal edə biləcəyi 
ən yüksək miqdardır".

95
00:03:24,872 --> 00:03:26,667
Bunu söylədiyiniz zaman, 
bu tələb əyrisinin

96
00:03:26,667 --> 00:03:28,538
nəyə bənzədiyini başa düşdüyünüzü

97
00:03:28,538 --> 00:03:30,206
qəbul edirsiniz.

98
00:03:30,206 --> 00:03:31,403
Sadəcə sadəlik üçün

99
00:03:31,403 --> 00:03:32,617
burada düz xətt çəkdim və

100
00:03:32,617 --> 00:03:33,933
düşünək ki, marjinal xərc əyrisinin

101
00:03:33,933 --> 00:03:36,287
necə göründüyünü həqiqətən
başa düşmüşsünüz.

102
00:03:36,287 --> 00:03:38,371
Bu pleylist boyunca,

103
00:03:38,371 --> 00:03:39,672
fərz etmişik ki,

104
00:03:39,672 --> 00:03:40,869
bunları başa düşürük,

105
00:03:40,869 --> 00:03:43,736
ancaq real həyatda, əyrinin marjinal

106
00:03:43,736 --> 00:03:45,533
dəyərinin necə göründüyünü dəqiqliklə

107
00:03:45,533 --> 00:03:46,705
bilmək

108
00:03:46,705 --> 00:03:47,808
və həmçinin marjinal fayda əyrisinin

109
00:03:47,808 --> 00:03:49,737
və ya tələb əyrisinin necə

110
00:03:49,737 --> 00:03:51,207
göründüyünü bilmək çətindir,

111
00:03:51,207 --> 00:03:53,330
ona görə ki, onlar, həmişə dəyişir.

112
00:03:53,330 --> 00:03:54,446
Həmişə daha çox rəqib,

113
00:03:54,446 --> 00:03:56,451
daha az rəqib, daha çox
əvəzedici məhsullar,

114
00:03:56,451 --> 00:03:58,665
daha çox tədqiqat və inkişaf, 
daha çox səmərə verənlər

115
00:03:58,665 --> 00:04:00,621
daha az effektiv olanlar olur, buna görə,

116
00:04:00,621 --> 00:04:03,615
düzgün tarazlıq miqdarının

117
00:04:03,615 --> 00:04:05,598
nə olacağını bilmək çətindir.

118
00:04:05,598 --> 00:04:07,951
Kvota çətindir.

119
00:04:07,951 --> 00:04:10,469
Tamamilə doğru məlumatımız olmur.

120
00:04:10,469 --> 00:04:12,403
Vergi isə maraqlıdır.

121
00:04:12,403 --> 00:04:14,468
Vergi deyir: "baxın, 
marjinal xərc əyrisinin

122
00:04:14,468 --> 00:04:16,205
nə olduğundan asılı olmayaraq,

123
00:04:16,205 --> 00:04:19,286
sadəcə iki sent yuxarı 
hərəkət edəcəyik".

124
00:04:19,286 --> 00:04:21,933
İlk dəfə vergi haqqında danışanda 
bunu görmüşdük.

125
00:04:21,933 --> 00:04:24,534
Vergi haqqında danışanda,

126
00:04:24,534 --> 00:04:26,623
geriqayıtmayan itki
haqqında danışdıq,

127
00:04:26,623 --> 00:04:28,884
çünki əks halda, sahib olacağınız

128
00:04:28,884 --> 00:04:30,735
qədər və ya istehlak edilməyəcək qədər

129
00:04:30,735 --> 00:04:32,955
çox məhsul istehsal etmirsiniz.

130
00:04:32,955 --> 00:04:34,673
Ancaq burada, vergi, geriqayıtmaz

131
00:04:34,673 --> 00:04:36,954
itkisinin qarşısını ala bilər. 
Çünki,

132
00:04:36,954 --> 00:04:40,394
2 sentlik vergi, 
mənfi xarici təsirin xərcini,

133
00:04:40,394 --> 00:04:43,067
vergi şəklində,
istehsalçının xərcinin üzərinə,

134
00:04:43,067 --> 00:04:46,136
əlavə etməklə,

135
00:04:46,136 --> 00:04:48,736
tarazlıq miqdarının,

136
00:04:48,736 --> 00:04:51,367
mənfi artıqlığın yaranmadığı

137
00:04:51,367 --> 00:04:53,735
miqdar olmasına səbəb olur.

138
00:04:53,735 --> 00:04:56,202
Bu, sadəcə müsbət yan təsirdir.

139
00:04:56,202 --> 00:04:57,341
Bir daha qeyd edim,

140
00:04:57,341 --> 00:04:58,538
fərz edirik ki, bu, doğru rəqəmdir,

141
00:04:58,538 --> 00:05:00,602
amma sizin, həmçinin ölkə üçün

142
00:05:00,602 --> 00:05:02,289
bir qədər gəlir yaratmağınız da

143
00:05:02,289 --> 00:05:03,467
müsbət yan təsir olardı.

144
00:05:03,467 --> 00:05:05,803
Bu halda vergi haqqında yaxşısı
odur ki,

145
00:05:05,803 --> 00:05:07,866
bunun kimi marjinal xərc əyrisi və ya

146
00:05:07,866 --> 00:05:09,800
bunun kimi tələb əyrisi haqqında

147
00:05:09,800 --> 00:05:12,138
heç nə düşünmürsünüz.

148
00:05:12,138 --> 00:05:13,676
Bunun düzgün rəqəm olduğunu

149
00:05:13,676 --> 00:05:14,622
fərz etdiyiniz müddətcə,

150
00:05:14,622 --> 00:05:18,070
marjinal xərc əyrisi nə olursa olsun,

151
00:05:18,070 --> 00:05:19,537
vergi həmişə dəyişəcək.

152
00:05:19,537 --> 00:05:21,452
Onu, həmişə, tələb əyrisinin, bizə
tarazlıq qiyməti

153
00:05:21,452 --> 00:05:26,372
və tarazlıq miqdarını verən

154
00:05:26,372 --> 00:05:28,203
bu bərabərlik nöqtəsinin olduğu yerdə

155
00:05:28,203 --> 00:05:29,534
kəsişməsi üçün onu doğru

156
00:05:29,534 --> 00:05:30,948
nöqtəyə keçirəcəkdir.

157
00:05:30,948 --> 00:05:32,618
Beləlikə, əgər bu düzgün rəqəmdirsə

158
00:05:32,618 --> 00:05:34,404
və hər torba üçün, 2 sent

159
00:05:34,404 --> 00:05:37,282
vergi qoyursunuzsa,

160
00:05:37,282 --> 00:05:40,382
sonra bu, ehtimal ki, ümumi artıqlığın 
optimallaşdırılması

161
00:05:40,382 --> 00:05:43,696
üçün ən yaxşı seçim olacaq.