1
00:00:00,361 --> 00:00:02,076
Evrende yalnız mısın?

2
00:00:02,452 --> 00:00:04,478
Yoksa, bir şeyle bağın var mı?

3
00:00:05,048 --> 00:00:08,678
Her şeyden önce, bir memeli grubunun
henüz çiçeği burnunda bir üyesiyiz

4
00:00:08,678 --> 00:00:10,787
ama çoktan YouTube vidyoları
hazırlayıp

5
00:00:10,787 --> 00:00:12,747
Büyük Hadron Çarpıştırıcıları yapabiliyoruz

6
00:00:13,017 --> 00:00:15,888
Ayrıca atomu parçaladık ve Pokémon'u
yarattık.

7
00:00:16,228 --> 00:00:17,983
Yaklaşık üç buçuk milyar yıl önce

8
00:00:17,983 --> 00:00:20,887
yaşamaya başlamış çok eski bir yaşam
biçiminden geliyoruz.

9
00:00:21,357 --> 00:00:24,475
Bu gezegene hâkimiz gibi geliyor
ama gerçekten de değiliz.

10
00:00:25,115 --> 00:00:28,720
Tamamen tükenip ölmemiz,
küçük bir göktaşına veya

11
00:00:28,720 --> 00:00:30,034
yaratıcı bir virüse bakar.

12
00:00:30,454 --> 00:00:33,936
İnsanlık, gezegeni yok edebilme
yetisiyle övünüyor

13
00:00:33,936 --> 00:00:36,127
ancak tüm bu nükleer oyuncaklarla bile

14
00:00:36,127 --> 00:00:39,530
yalnızca büyük bir kitle imhâsına neden
oluruz, en fazla.

15
00:00:40,250 --> 00:00:43,457
Belki gezegende yaşayan canlıların
%90'ını yok edebiliriz.

16
00:00:43,817 --> 00:00:44,771
Ne büyük marifetmiş!

17
00:00:45,261 --> 00:00:48,641
Birkaç milyon yıl sonra yaşam
her yerde yeniden yeşerecektir.

18
00:00:49,221 --> 00:00:52,034
Mikro ölçekli yaşamın ve yeraltındaki
canlıların çoğu

19
00:00:52,034 --> 00:00:54,357
muhtemelen bana mısın demeyecektir bile

20
00:00:55,017 --> 00:00:57,970
Yerbilimsel zaman ölçeğinde
Dünya üzerindeki etkimiz,

21
00:00:57,970 --> 00:00:59,404
biraz komik.

22
00:00:59,924 --> 00:01:01,965
Aslında o kadar da güçlü değiliz.

23
00:01:02,605 --> 00:01:05,403
Kütleli, yanar döner bir plazma
topunun peşine takılmış

24
00:01:05,403 --> 00:01:07,496
uzayın içinde süzülen
bu ıslak taşın üzerinde yaşıyoruz.

25
00:01:07,896 --> 00:01:10,511
Bir gün bu plazma topun
yanması bitecek

26
00:01:10,511 --> 00:01:13,124
ve muhtemelen bu uğurda bizi
öldürecek.

27
00:01:13,634 --> 00:01:17,176
Güneş'in ölümünden kurtulup
galaksiyi fethedersek,

28
00:01:17,176 --> 00:01:19,315
kuramsal olarak, evrendeki son yıldız

29
00:01:19,315 --> 00:01:21,340
sönene kadar hayatta kalabiliriz.

30
00:01:21,430 --> 00:01:24,090
Ondan sonrasında yaşam
epey olanaksızlaşır.

31
00:01:24,530 --> 00:01:26,651
Pekâla, her şeyin bir sonu var yânî.

32
00:01:27,061 --> 00:01:29,820
Peki bu, seni birey olarak nereye
ulaştırır?

33
00:01:37,097 --> 00:01:39,605
Yaşamının bir safhasında,
yaklaşık yarım saatliğine,

34
00:01:39,605 --> 00:01:42,886
annenin dölyatağında
tek bir hücreden ibarettin.

35
00:01:43,136 --> 00:01:45,866
Altı üstü 0,1 mm çapında bir varlıktın.

36
00:01:46,666 --> 00:01:49,952
Bugün ise 50 milyar hücreden oluşuyorsun.

37
00:01:50,482 --> 00:01:53,897
Muazzam karmaşıklıkta 50 milyar
küçük biyolojik makine.

38
00:01:53,897 --> 00:01:57,536
Her biri, ortalama bir bakteriden
çok daha büyük ve karmaşık.

39
00:01:58,136 --> 00:02:00,381
Bunlar, fizik ve kimya yasalarına
göre işliyor ve

40
00:02:00,381 --> 00:02:04,362
protein yapan, enerjiyi kullanılabilir
kılan, yiyecek yutan, kaynak aktaran,

41
00:02:04,362 --> 00:02:07,652
bilgi ileten veya çoğalan mikro makineler
kullanıyorlar.

42
00:02:08,172 --> 00:02:12,968
İletişim kurup, çoğalıp, intihar edip,
davetsiz konuklarla savaşıp,

43
00:02:12,968 --> 00:02:16,281
hatta bebek yapacaksın diye, seni hayatta
tutmak için süper özel

44
00:02:16,281 --> 00:02:18,221
görevler yürütüyorlar.

45
00:02:18,681 --> 00:02:22,861
İyi de, bu işin "sen" kısmı nerede, eğer
trilyonlarca küçük şeyden oluşuyorsan?

46
00:02:23,481 --> 00:02:26,635
"sen" için olan temel bilgi,
DNA içinde saklanmış.

47
00:02:26,635 --> 00:02:29,262
DNA, bilinen tüm canlıların
işlevinde ve gelişiminde

48
00:02:29,262 --> 00:02:32,482
kullanılan genetik talimatları
şifreleyen bir moleküldür.

49
00:02:32,892 --> 00:02:35,883
Olur da açmaya kalkarsak
iki metre uzunlukta olur!

50
00:02:36,653 --> 00:02:39,827
Tüm hücrelerindeki küçük DNA sicimlerini
ard arda eklersek

51
00:02:39,827 --> 00:02:43,949
buradan Pluto'ya ve geri Dünya'ya
yol olacak kadar uzun bir zincir olurdu.

52
00:02:44,299 --> 00:02:45,721
Bu harbi uzunmuş!

53
00:02:46,451 --> 00:02:51,522
Ayrıca DNA, en ilk atanızla doğrudan
bir bağlantıdır.

54
00:02:52,262 --> 00:02:53,755
Bunu durup bir düşünün:

55
00:02:54,405 --> 00:02:57,035
vücudunun herbir hücresinde
3,4 milyar yıl boyunca

56
00:02:57,035 --> 00:03:01,082
türlü şekillerde bulunmuş
küçük bir sicim bulunuyor.

57
00:03:01,732 --> 00:03:05,946
Milyarlarca kez evrildi,
başkalaştı, çoğaldı,

58
00:03:05,946 --> 00:03:10,056
Ama seni, bu gezegendeki ilk canlıya
doğrudan bağlıyor.

59
00:03:10,716 --> 00:03:14,429
bir anlamda, kendi DNA'nla
senden önce yaşamış her canlıya

60
00:03:14,429 --> 00:03:15,838
"dokunmuş" durumdasın.

61
00:03:16,988 --> 00:03:19,119
Ama sen DNA'ndan daha fazlasısın.

62
00:03:19,639 --> 00:03:22,746
Vücudun, yedi oktilyon
atomdan oluşuyor.

63
00:03:23,196 --> 00:03:26,707
Yânî, sekiz milyar kere
milyar kere milyar.

64
00:03:27,547 --> 00:03:32,143
Kabaca insan bedeninin %93'ü
yalnızca üç elementten yapılmıştır:

65
00:03:32,143 --> 00:03:34,885
oksijen, karbon ve hidrojen.

66
00:03:35,445 --> 00:03:38,801
Oksijen ve hidrojen baskın olarak,
vücut ağırlığının yaklaşık

67
00:03:38,801 --> 00:03:41,897
%60'ını oluşturan
suda bulunuyor.

68
00:03:42,447 --> 00:03:44,977
Karbon ise, yaşam için
belki de en önemli element.

69
00:03:45,477 --> 00:03:48,987
Diğer atomlarla kolayca bağ yapar.
Bu da, senin katı kısımlarını oluşturan

70
00:03:48,987 --> 00:03:52,762
uzun karmaşık molekül zincirlerinin
yapımını sağlar.

71
00:03:53,182 --> 00:03:56,942
Geri kalan %7 ise periyodik
tablo üzerinde bir gezi sayılır:

72
00:03:56,942 --> 00:04:01,266
azot, kalsiyum, fosfor, potasyum,
sülfür, sodyum, klor, magnezyum,

73
00:04:01,266 --> 00:04:04,935
demir, flor, çinko, bakır, iyot,
selenyum, krom, manganez,

74
00:04:04,935 --> 00:04:08,400
molibden, kobalt, lityum, stronsiyum,
alüminyum, silikon, kurşun, vanadyum,

75
00:04:08,400 --> 00:04:10,997
arsenik ve brom... oh be!

76
00:04:11,497 --> 00:04:15,127
Bu arada, bu aynı zamanda yaklaşık
%0,5'inin metal olması demektir,

77
00:04:15,127 --> 00:04:17,436
en sevdiğin müzik ne olursa olsun.

78
00:04:18,006 --> 00:04:20,639
Neyse, bu elementler,
birçok işleve sahiptir:

79
00:04:20,639 --> 00:04:23,992
oksijen aktarımını sağlar,
kemik ve hücre yapılarını inşa eder,

80
00:04:23,992 --> 00:04:27,250
sinyal taşır, kimyasal tepkimeleri
sürdürür, ve daha birçok şey yapar.

81
00:04:27,650 --> 00:04:30,816
Vücudun, sürekli bir geçiş
hâlindedir.

82
00:04:31,626 --> 00:04:35,838
Her 16 günde, "sen"in %75'in
değiş tokuş olur,

83
00:04:35,838 --> 00:04:40,941
çünkü sağlıklı bir kişi bu süre zarfında
suyunun neredeyse %100'ünü değiştirir.

84
00:04:41,531 --> 00:04:45,917
Her yıl, atomlarının %98'i
yenileriyle yer değişir,

85
00:04:45,917 --> 00:04:50,277
ve her 5 yıl sonunda, vücudunu
oluşturan neredeyse tüm atomlar,

86
00:04:50,277 --> 00:04:52,347
5 yıl önce orada değildi.

87
00:04:52,657 --> 00:04:56,180
Aslında kendini, bir geçici atom
koleksiyonu olarak ele alabilirsin.

88
00:04:56,650 --> 00:04:58,907
İyi de bu atomlar nereden geliyor?

89
00:04:59,967 --> 00:05:03,731
Evrenin başlangıcında, çoğunlukla
hidrojen ve helyum atomları vardı.

90
00:05:04,301 --> 00:05:08,833
bin yıl sonra devasa gaz bulutları oluşup
git gide yoğunlaştı.

91
00:05:08,833 --> 00:05:12,881
ilk yıldızların doğumuna neden olacak
şekilde kendi çekimlerinin altında çöktü.

92
00:05:13,301 --> 00:05:14,753
Bu yıldızların çekirdeğinde

93
00:05:14,753 --> 00:05:18,643
uç koşullar altında hidrojenler
helyuma dönüştü.

94
00:05:19,133 --> 00:05:22,247
Milyonlarca yıl sonra,
hidrojen tükendi,

95
00:05:22,247 --> 00:05:24,174
ve yıldızlar ölmeye başladı.

96
00:05:24,844 --> 00:05:27,980
Aşırı uç koşullar altında
bugün bildiğimiz tüm elemenler,

97
00:05:27,980 --> 00:05:33,525
süpernova patlaması olarak ölmeden
saliseler öncesinde oluştular.

98
00:05:33,815 --> 00:05:35,973
İçeriklerinin çoğunu uzaya fırlattırken

99
00:05:35,973 --> 00:05:38,681
çekirdekleri de çöküp
kara delik oluverdi.

100
00:05:39,271 --> 00:05:42,146
Tüm bu elementler uzayda kim bilir
ne kadar süre boyunca yolculuk edip

101
00:05:42,146 --> 00:05:45,851
yavaşça yeni bir yıldızın oluştuğu
başka bir buluta vardılar,

102
00:05:45,851 --> 00:05:46,880
yânî güneşe.

103
00:05:47,180 --> 00:05:49,783
Bir zamanlar bir yıldızın içinde olan
bu elementler,

104
00:05:49,783 --> 00:05:52,458
gezegenleri oluşturup
Dünya'ya ulaştılar.

105
00:05:52,458 --> 00:05:54,869
Böylece yaşamın başlamasını sağladılar.

106
00:05:55,389 --> 00:05:59,619
Demek ki evrende doğan ilk yıldızlarla
doğrudan bağlantımız var.

107
00:05:59,619 --> 00:06:01,311
Evrenin bir parçasıyız.

108
00:06:01,541 --> 00:06:05,879
Devasa bir yapının derinden bağlantılı
ufacık bir parçası olma düşüncesi,

109
00:06:05,879 --> 00:06:07,681
cidden kafa sıyırtıcı.

110
00:06:08,601 --> 00:06:12,732
Tüm bunların ne demek olduğunu bilmiyoruz,
veya bir anlamı olup olmadığını.

111
00:06:13,162 --> 00:06:15,788
Bildiğimiz şey; bizi evrendeki her şeye
her şeyin başlangıcına

112
00:06:15,788 --> 00:06:19,136
bağlayan küçük kısımlardan
oluştuğumuzdur.

113
00:06:19,136 --> 00:06:21,216
Bu yüzden şu, güzel bir tür düşüncedir:

114
00:06:21,216 --> 00:06:25,969
Sen yalnız değilsin; hiç olmadın;
hiç olmayacaksın.