0:00:00.361,0:00:02.076
Evrende yalnız mısın?

0:00:02.452,0:00:04.478
Yoksa, bir şeyle bağın var mı?

0:00:05.048,0:00:08.678
Her şeyden önce, bir memeli grubunun[br]henüz çiçeği burnunda bir üyesiyiz

0:00:08.678,0:00:10.787
ama çoktan YouTube vidyoları[br]hazırlayıp

0:00:10.787,0:00:12.747
Büyük Hadron Çarpıştırıcıları yapabiliyoruz

0:00:13.017,0:00:15.888
Ayrıca atomu parçaladık ve Pokémon'u[br]yarattık.

0:00:16.228,0:00:17.983
Yaklaşık üç buçuk milyar yıl önce

0:00:17.983,0:00:20.887
yaşamaya başlamış çok eski bir yaşam[br]biçiminden geliyoruz.

0:00:21.357,0:00:24.475
Bu gezegene hâkimiz gibi geliyor[br]ama gerçekten de değiliz.

0:00:25.115,0:00:28.720
Tamamen tükenip ölmemiz,[br]küçük bir göktaşına veya

0:00:28.720,0:00:30.034
yaratıcı bir virüse bakar.

0:00:30.454,0:00:33.936
İnsanlık, gezegeni yok edebilme[br]yetisiyle övünüyor

0:00:33.936,0:00:36.127
ancak tüm bu nükleer oyuncaklarla bile

0:00:36.127,0:00:39.530
yalnızca büyük bir kitle imhâsına neden[br]oluruz, en fazla.

0:00:40.250,0:00:43.457
Belki gezegende yaşayan canlıların[br]%90'ını yok edebiliriz.

0:00:43.817,0:00:44.771
Ne büyük marifetmiş!

0:00:45.261,0:00:48.641
Birkaç milyon yıl sonra yaşam[br]her yerde yeniden yeşerecektir.

0:00:49.221,0:00:52.034
Mikro ölçekli yaşamın ve yeraltındaki[br]canlıların çoğu

0:00:52.034,0:00:54.357
muhtemelen bana mısın demeyecektir bile

0:00:55.017,0:00:57.970
Yerbilimsel zaman ölçeğinde[br]Dünya üzerindeki etkimiz,

0:00:57.970,0:00:59.404
biraz komik.

0:00:59.924,0:01:01.965
Aslında o kadar da güçlü değiliz.

0:01:02.605,0:01:05.403
Kütleli, yanar döner bir plazma[br]topunun peşine takılmış

0:01:05.403,0:01:07.496
uzayın içinde süzülen[br]bu ıslak taşın üzerinde yaşıyoruz.

0:01:07.896,0:01:10.511
Bir gün bu plazma topun[br]yanması bitecek

0:01:10.511,0:01:13.124
ve muhtemelen bu uğurda bizi[br]öldürecek.

0:01:13.634,0:01:17.176
Güneş'in ölümünden kurtulup[br]galaksiyi fethedersek,

0:01:17.176,0:01:19.315
kuramsal olarak, evrendeki son yıldız

0:01:19.315,0:01:21.340
sönene kadar hayatta kalabiliriz.

0:01:21.430,0:01:24.090
Ondan sonrasında yaşam[br]epey olanaksızlaşır.

0:01:24.530,0:01:26.651
Pekâla, her şeyin bir sonu var yânî.

0:01:27.061,0:01:29.820
Peki bu, seni birey olarak nereye[br]ulaştırır?

0:01:37.097,0:01:39.605
Yaşamının bir safhasında,[br]yaklaşık yarım saatliğine,

0:01:39.605,0:01:42.886
annenin dölyatağında[br]tek bir hücreden ibarettin.

0:01:43.136,0:01:45.866
Altı üstü 0,1 mm çapında bir varlıktın.

0:01:46.666,0:01:49.952
Bugün ise 50 milyar hücreden oluşuyorsun.

0:01:50.482,0:01:53.897
Muazzam karmaşıklıkta 50 milyar[br]küçük biyolojik makine.

0:01:53.897,0:01:57.536
Her biri, ortalama bir bakteriden[br]çok daha büyük ve karmaşık.

0:01:58.136,0:02:00.381
Bunlar, fizik ve kimya yasalarına[br]göre işliyor ve

0:02:00.381,0:02:04.362
protein yapan, enerjiyi kullanılabilir[br]kılan, yiyecek yutan, kaynak aktaran,

0:02:04.362,0:02:07.652
bilgi ileten veya çoğalan mikro makineler[br]kullanıyorlar.

0:02:08.172,0:02:12.968
İletişim kurup, çoğalıp, intihar edip,[br]davetsiz konuklarla savaşıp,

0:02:12.968,0:02:16.281
hatta bebek yapacaksın diye, seni hayatta[br]tutmak için süper özel

0:02:16.281,0:02:18.221
görevler yürütüyorlar.

0:02:18.681,0:02:22.861
İyi de, bu işin "sen" kısmı nerede, eğer[br]trilyonlarca küçük şeyden oluşuyorsan?

0:02:23.481,0:02:26.635
"sen" için olan temel bilgi,[br]DNA içinde saklanmış.

0:02:26.635,0:02:29.262
DNA, bilinen tüm canlıların[br]işlevinde ve gelişiminde

0:02:29.262,0:02:32.482
kullanılan genetik talimatları[br]şifreleyen bir moleküldür.

0:02:32.892,0:02:35.883
Olur da açmaya kalkarsak[br]iki metre uzunlukta olur!

0:02:36.653,0:02:39.827
Tüm hücrelerindeki küçük DNA sicimlerini[br]ard arda eklersek

0:02:39.827,0:02:43.949
buradan Pluto'ya ve geri Dünya'ya[br]yol olacak kadar uzun bir zincir olurdu.

0:02:44.299,0:02:45.721
Bu harbi uzunmuş!

0:02:46.451,0:02:51.522
Ayrıca DNA, en ilk atanızla doğrudan[br]bir bağlantıdır.

0:02:52.262,0:02:53.755
Bunu durup bir düşünün:

0:02:54.405,0:02:57.035
vücudunun herbir hücresinde[br]3,4 milyar yıl boyunca

0:02:57.035,0:03:01.082
türlü şekillerde bulunmuş[br]küçük bir sicim bulunuyor.

0:03:01.732,0:03:05.946
Milyarlarca kez evrildi,[br]başkalaştı, çoğaldı,

0:03:05.946,0:03:10.056
Ama seni, bu gezegendeki ilk canlıya[br]doğrudan bağlıyor.

0:03:10.716,0:03:14.429
bir anlamda, kendi DNA'nla[br]senden önce yaşamış her canlıya

0:03:14.429,0:03:15.838
"dokunmuş" durumdasın.

0:03:16.988,0:03:19.119
Ama sen DNA'ndan daha fazlasısın.

0:03:19.639,0:03:22.746
Vücudun, yedi oktilyon[br]atomdan oluşuyor.

0:03:23.196,0:03:26.707
Yânî, sekiz milyar kere[br]milyar kere milyar.

0:03:27.547,0:03:32.143
Kabaca insan bedeninin %93'ü[br]yalnızca üç elementten yapılmıştır:

0:03:32.143,0:03:34.885
oksijen, karbon ve hidrojen.

0:03:35.445,0:03:38.801
Oksijen ve hidrojen baskın olarak,[br]vücut ağırlığının yaklaşık

0:03:38.801,0:03:41.897
%60'ını oluşturan[br]suda bulunuyor.

0:03:42.447,0:03:44.977
Karbon ise, yaşam için[br]belki de en önemli element.

0:03:45.477,0:03:48.987
Diğer atomlarla kolayca bağ yapar.[br]Bu da, senin katı kısımlarını oluşturan

0:03:48.987,0:03:52.762
uzun karmaşık molekül zincirlerinin[br]yapımını sağlar.

0:03:53.182,0:03:56.942
Geri kalan %7 ise periyodik[br]tablo üzerinde bir gezi sayılır:

0:03:56.942,0:04:01.266
azot, kalsiyum, fosfor, potasyum,[br]sülfür, sodyum, klor, magnezyum,

0:04:01.266,0:04:04.935
demir, flor, çinko, bakır, iyot,[br]selenyum, krom, manganez,

0:04:04.935,0:04:08.400
molibden, kobalt, lityum, stronsiyum,[br]alüminyum, silikon, kurşun, vanadyum,

0:04:08.400,0:04:10.997
arsenik ve brom... oh be!

0:04:11.497,0:04:15.127
Bu arada, bu aynı zamanda yaklaşık[br]%0,5'inin metal olması demektir,

0:04:15.127,0:04:17.436
en sevdiğin müzik ne olursa olsun.

0:04:18.006,0:04:20.639
Neyse, bu elementler,[br]birçok işleve sahiptir:

0:04:20.639,0:04:23.992
oksijen aktarımını sağlar,[br]kemik ve hücre yapılarını inşa eder,

0:04:23.992,0:04:27.250
sinyal taşır, kimyasal tepkimeleri[br]sürdürür, ve daha birçok şey yapar.

0:04:27.650,0:04:30.816
Vücudun, sürekli bir geçiş[br]hâlindedir.

0:04:31.626,0:04:35.838
Her 16 günde, "sen"in %75'in[br]değiş tokuş olur,

0:04:35.838,0:04:40.941
çünkü sağlıklı bir kişi bu süre zarfında[br]suyunun neredeyse %100'ünü değiştirir.

0:04:41.531,0:04:45.917
Her yıl, atomlarının %98'i[br]yenileriyle yer değişir,

0:04:45.917,0:04:50.277
ve her 5 yıl sonunda, vücudunu[br]oluşturan neredeyse tüm atomlar,

0:04:50.277,0:04:52.347
5 yıl önce orada değildi.

0:04:52.657,0:04:56.180
Aslında kendini, bir geçici atom[br]koleksiyonu olarak ele alabilirsin.

0:04:56.650,0:04:58.907
İyi de bu atomlar nereden geliyor?

0:04:59.967,0:05:03.731
Evrenin başlangıcında, çoğunlukla[br]hidrojen ve helyum atomları vardı.

0:05:04.301,0:05:08.833
bin yıl sonra devasa gaz bulutları oluşup[br]git gide yoğunlaştı.

0:05:08.833,0:05:12.881
ilk yıldızların doğumuna neden olacak[br]şekilde kendi çekimlerinin altında çöktü.

0:05:13.301,0:05:14.753
Bu yıldızların çekirdeğinde

0:05:14.753,0:05:18.643
uç koşullar altında hidrojenler[br]helyuma dönüştü.

0:05:19.133,0:05:22.247
Milyonlarca yıl sonra,[br]hidrojen tükendi,

0:05:22.247,0:05:24.174
ve yıldızlar ölmeye başladı.

0:05:24.844,0:05:27.980
Aşırı uç koşullar altında[br]bugün bildiğimiz tüm elemenler,

0:05:27.980,0:05:33.525
süpernova patlaması olarak ölmeden[br]saliseler öncesinde oluştular.

0:05:33.815,0:05:35.973
İçeriklerinin çoğunu uzaya fırlattırken

0:05:35.973,0:05:38.681
çekirdekleri de çöküp[br]kara delik oluverdi.

0:05:39.271,0:05:42.146
Tüm bu elementler uzayda kim bilir[br]ne kadar süre boyunca yolculuk edip

0:05:42.146,0:05:45.851
yavaşça yeni bir yıldızın oluştuğu[br]başka bir buluta vardılar,

0:05:45.851,0:05:46.880
yânî güneşe.

0:05:47.180,0:05:49.783
Bir zamanlar bir yıldızın içinde olan[br]bu elementler,

0:05:49.783,0:05:52.458
gezegenleri oluşturup[br]Dünya'ya ulaştılar.

0:05:52.458,0:05:54.869
Böylece yaşamın başlamasını sağladılar.

0:05:55.389,0:05:59.619
Demek ki evrende doğan ilk yıldızlarla[br]doğrudan bağlantımız var.

0:05:59.619,0:06:01.311
Evrenin bir parçasıyız.

0:06:01.541,0:06:05.879
Devasa bir yapının derinden bağlantılı[br]ufacık bir parçası olma düşüncesi,

0:06:05.879,0:06:07.681
cidden kafa sıyırtıcı.

0:06:08.601,0:06:12.732
Tüm bunların ne demek olduğunu bilmiyoruz,[br]veya bir anlamı olup olmadığını.

0:06:13.162,0:06:15.788
Bildiğimiz şey; bizi evrendeki her şeye[br]her şeyin başlangıcına

0:06:15.788,0:06:19.136
bağlayan küçük kısımlardan[br]oluştuğumuzdur.

0:06:19.136,0:06:21.216
Bu yüzden şu, güzel bir tür düşüncedir:

0:06:21.216,0:06:25.969
Sen yalnız değilsin; hiç olmadın;[br]hiç olmayacaksın.