WEBVTT

00:00:11.293 --> 00:00:13.561
Lekki, jasny i pogodny.

00:00:13.561 --> 00:00:17.881
To jeden z najpopularniejszych
utworów muzycznych XVIII wieku.

00:00:17.881 --> 00:00:21.371
Pojawił się w niezliczonych filmach
i reklamach telewizyjnych.

00:00:21.371 --> 00:00:24.630
Co to za utwór i dlaczego tak brzmi?

00:00:24.630 --> 00:00:27.462
To początek "Wiosny" z "Czterech Pór Roku"

00:00:27.462 --> 00:00:30.803
włoskiego kompozytora Antonio Vivaldiego.

00:00:30.803 --> 00:00:35.031
To dzieło zasłynęło po części
dzięki przyjemnej dla ucha melodii.

00:00:35.031 --> 00:00:36.542
Co więcej,

00:00:36.542 --> 00:00:39.572
opowiada ono pewną historię.

00:00:39.572 --> 00:00:43.352
W momencie publikacji
w Amsterdamie w 1725 roku

00:00:43.352 --> 00:00:44.883
towarzyszyły mu wiersze

00:00:44.883 --> 00:00:47.522
opisujące dokładnie,
jakie elementy tej pory roku

00:00:47.522 --> 00:00:50.982
Vivaldi próbował zawrzeć w utworze.

00:00:50.982 --> 00:00:53.963
Dodając elementy fabuły
do muzyki instrumentalnej,

00:00:53.963 --> 00:00:57.877
Vivaldi wyprzedził swoją epokę.

00:00:57.877 --> 00:01:01.483
Gdyby ktoś przeczytał wiersz,
jednocześnie słuchając muzyki,

00:01:01.483 --> 00:01:03.773
zauważyłby, że sceny z poezji

00:01:03.773 --> 00:01:07.362
doskonale synchronizują się
z muzyczną interpretacją.

00:01:07.362 --> 00:01:11.142
Czytamy, że ptaki witają wiosnę
pieśnią szczęścia,

00:01:11.142 --> 00:01:15.962
i dokładnie to słyszymy.

00:01:15.962 --> 00:01:21.032
Wkrótce jednak rozpętuje się burza.

00:01:21.032 --> 00:01:23.393
Słyszymy nie tylko grzmoty i błyskawice.

00:01:23.393 --> 00:01:25.083
Jest też więcej ptaków,

00:01:25.083 --> 00:01:30.584
przemoczonych,
przestraszonych i nieszczęśliwych.

00:01:30.584 --> 00:01:39.413
W części "Lato" gołąb śpiewa "tortorellę",
czyli swoją nazwę po włosku,

00:01:39.413 --> 00:01:45.885
zanim gradobicie zniszczy plony.

00:01:45.885 --> 00:01:53.777
"Jesień" zbiera chętnych łowczych,
krążących w poszukiwaniu zdobyczy.

00:01:53.777 --> 00:02:00.504
"Zimę" rozpoczyna dźwięk,
jakby ktoś szczękał z zimna zębami,

00:02:00.504 --> 00:02:07.283
a potem schronił się przy kominku.

00:02:07.283 --> 00:02:09.264
Następnie utwór wraca do burzy.

00:02:09.264 --> 00:02:15.165
Słyszymy poślizgi i upadki na lodzie.

00:02:15.165 --> 00:02:18.315
W pierwszych tygodniach zimy
stary rok zbliża się do końca,

00:02:18.315 --> 00:02:23.175
tak jak i muzyczna eksploracja pór roku.

00:02:23.175 --> 00:02:24.905
Aż do początku XIX wieku

00:02:24.905 --> 00:02:28.305
taki rodzaj ekspresyjnej
muzyki instrumentalnej, choć znany,

00:02:28.305 --> 00:02:30.386
nie był zbyt popularny.

00:02:30.386 --> 00:02:33.305
Dominowały orkiestry,

00:02:33.305 --> 00:02:36.925
które w opowiadaniu historii
wspierały instrumenty dęte i perkusyjne.

00:02:36.925 --> 00:02:42.358
Vivaldi zrobił to za pomocą tylko
jednych skrzypiec, smyczków i klawesynu.

00:02:42.358 --> 00:02:44.186
Inaczej niż współczesny mu Bach,

00:02:44.186 --> 00:02:48.005
Vivaldi nie był zbyt zainteresowany
skomplikowanymi fugami.

00:02:48.005 --> 00:02:52.036
Wolał zapewnić słuchaczom
łatwo dostępną rozrywkę,

00:02:52.036 --> 00:02:54.512
której melodia powtarza się
w trakcie utworu,

00:02:54.512 --> 00:02:58.037
aby przypomnieć znajomy fragment.

00:02:58.037 --> 00:03:02.026
Pierwsze takty koncertu "Wiosna"
zaczynają się tematem wiosny

00:03:02.026 --> 00:03:06.906
i nim też się kończą,
choć brzmią nieco inaczej.

00:03:12.666 --> 00:03:15.466
Był to doskonały sposób
na przyciągnięcie uwagi słuchaczy.

00:03:15.466 --> 00:03:16.689
Vivaldi,

00:03:16.689 --> 00:03:20.976
uznawany za jednego z najwybitniejszych
skrzypków początku XVIII wieku,

00:03:20.976 --> 00:03:23.930
rozumiał znaczenie przyciągania publiki.

00:03:23.930 --> 00:03:27.639
Na takich koncertach mógł występować
jako główny skrzypek.

00:03:27.639 --> 00:03:30.150
Akompaniowali mu młodzi muzycy z Piety,

00:03:30.150 --> 00:03:34.480
weneckiej szkoły dla dziewcząt,
w której Vivaldi był maestro dei concerti.

00:03:34.480 --> 00:03:36.387
Większość z nich była sierotami.

00:03:36.387 --> 00:03:40.677
Lekcje z muzyki miały nie tylko uczyć
dziewcząt umiejętności społecznych,

00:03:40.677 --> 00:03:43.118
ale także dać możliwość kariery tym,

00:03:43.118 --> 00:03:46.498
którym nie uda się
zawrzeć dobrego małżeństwa.

00:03:46.498 --> 00:03:48.459
Nawet w czasach kompozytora

00:03:48.459 --> 00:03:50.919
muzyka Vivaldiego służyła
jako rozrywka dla każdego,

00:03:50.919 --> 00:03:53.708
nie tylko bogatych arystokratów.

00:03:53.708 --> 00:03:56.768
Choć minęło 300 lat, nic się nie zmieniło.

00:03:56.768 --> 00:04:00.328
Muzyka Vivaldiego wciąż brzmi tak,
jak kłusujące konie w ruchu.