[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.07,0:00:10.50,Default,,0000,0000,0000,,Jeżeli chcecie zerknąć\Nna rękopisy Marii Curie,
Dialogue: 0,0:00:10.50,0:00:13.60,Default,,0000,0000,0000,,musicie zrzec się ewentualnych roszczeń\Ni założyć odzież ochronną,
Dialogue: 0,0:00:13.60,0:00:16.72,Default,,0000,0000,0000,,by zabezpieczyć się przed promieniowaniem.
Dialogue: 0,0:00:16.72,0:00:21.19,Default,,0000,0000,0000,,Szczątki Madame Curie\Nzłożone są w ołowianej trumnie,
Dialogue: 0,0:00:21.19,0:00:24.05,Default,,0000,0000,0000,,izolującej promieniowanie,\Nktóre było centrum jej badań,
Dialogue: 0,0:00:24.05,0:00:27.86,Default,,0000,0000,0000,,a prawdopodobnie również powodem śmierci.
Dialogue: 0,0:00:27.86,0:00:31.08,Default,,0000,0000,0000,,Dorastając w Warszawie\Npod zaborem rosyjskim,
Dialogue: 0,0:00:31.08,0:00:34.67,Default,,0000,0000,0000,,młoda Maria Skłodowska
Dialogue: 0,0:00:34.67,0:00:38.87,Default,,0000,0000,0000,,była genialną uczennicą,\Nale musiała stawiać czoła przeciwnościom.
Dialogue: 0,0:00:38.87,0:00:42.50,Default,,0000,0000,0000,,Jako kobieta miała zakaz nauki\Nw szkole wyższej,
Dialogue: 0,0:00:42.50,0:00:44.52,Default,,0000,0000,0000,,więc w akcie sprzeciwu
Dialogue: 0,0:00:44.52,0:00:47.48,Default,,0000,0000,0000,,Maria zapisała się\Nna Uniwersytet Latający,
Dialogue: 0,0:00:47.48,0:00:52.59,Default,,0000,0000,0000,,sekretną instytucję zapewniającą\Ntajne nauczanie polskiej młodzieży.
Dialogue: 0,0:00:52.59,0:00:55.68,Default,,0000,0000,0000,,Dzięki oszczędzaniu oraz pracy\Njako guwernantka i korepetytorka,
Dialogue: 0,0:00:55.68,0:01:00.55,Default,,0000,0000,0000,,Maria mogła przeprowadzić się\Ndo Paryża i studiować na słynnej Sorbonie.
Dialogue: 0,0:01:00.55,0:01:03.66,Default,,0000,0000,0000,,Zdobyła tam dyplomy z fizyki i matematyki,
Dialogue: 0,0:01:03.66,0:01:05.94,Default,,0000,0000,0000,,żywiąc się głównie chlebem i herbatą,
Dialogue: 0,0:01:05.94,0:01:09.01,Default,,0000,0000,0000,,a czasem mdlejąc z głodu.
Dialogue: 0,0:01:09.01,0:01:11.84,Default,,0000,0000,0000,,W Paryżu Maria poznała\Nfizyka Piotra Curie,
Dialogue: 0,0:01:11.84,0:01:15.10,Default,,0000,0000,0000,,który dzielił z nią laboratorium i serce.
Dialogue: 0,0:01:15.10,0:01:17.62,Default,,0000,0000,0000,,Ale Maria tęskniła za Polską.
Dialogue: 0,0:01:17.62,0:01:18.84,Default,,0000,0000,0000,,Po powrocie do Warszawy
Dialogue: 0,0:01:18.84,0:01:22.10,Default,,0000,0000,0000,,zorientowała się, że otrzymanie pracy\Nprzez kobietę na uniwersytecie
Dialogue: 0,0:01:22.10,0:01:23.62,Default,,0000,0000,0000,,wciąż jest problemem.
Dialogue: 0,0:01:23.62,0:01:25.02,Default,,0000,0000,0000,,Nie wszystko było stracone.
Dialogue: 0,0:01:25.02,0:01:27.21,Default,,0000,0000,0000,,W Paryżu czekał zakochany Piotr.
Dialogue: 0,0:01:27.21,0:01:31.22,Default,,0000,0000,0000,,Para szybko wzięła ślub,\Nstając się zespołem szanowanych naukowców.
Dialogue: 0,0:01:31.22,0:01:35.12,Default,,0000,0000,0000,,Wkrótce Maria Curie zainteresowała się\Npracą innego fizyka.
Dialogue: 0,0:01:35.12,0:01:38.63,Default,,0000,0000,0000,,W 1896 roku Henri Becquerel odkrył,\N
Dialogue: 0,0:01:38.63,0:01:44.01,Default,,0000,0000,0000,,że uran samoistnie emituje\Npodobne do RTG tajemnicze promieniowanie,
Dialogue: 0,0:01:44.01,0:01:47.07,Default,,0000,0000,0000,,które może wchodzić\Nw reakcje z kliszami do zdjęć.
Dialogue: 0,0:01:47.07,0:01:51.88,Default,,0000,0000,0000,,Wkrótce Curie odkryła,\Nże tor emituje podobne promieniowanie.
Dialogue: 0,0:01:51.88,0:01:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Co najważniejsze, siła promieniowania
Dialogue: 0,0:01:55.00,0:01:57.26,Default,,0000,0000,0000,,zależała wyłącznie od ilości pierwiastka,
Dialogue: 0,0:01:57.26,0:02:00.78,Default,,0000,0000,0000,,a zmiany fizyczne i chemiczne\Nnie miały na nią wpływu.
Dialogue: 0,0:02:00.78,0:02:03.78,Default,,0000,0000,0000,,Curie doszła do wniosku,\Nże promieniowanie pochodzi
Dialogue: 0,0:02:03.78,0:02:07.37,Default,,0000,0000,0000,,od podstawowej składowej\Natomu każdego pierwiastka.
Dialogue: 0,0:02:07.37,0:02:08.66,Default,,0000,0000,0000,,Ta radykalna idea
Dialogue: 0,0:02:08.66,0:02:13.38,Default,,0000,0000,0000,,pomogła obalić od lat przyjęty\Nmodel atomów jako niepodzielnych obiektów.
Dialogue: 0,0:02:13.38,0:02:18.44,Default,,0000,0000,0000,,Następnie, skupiając się na mocno\Npromieniotwórczej rudzie blendy uranowej,
Dialogue: 0,0:02:18.44,0:02:23.91,Default,,0000,0000,0000,,Curie odkryli, że sam uran nie może\Nwywoływać całego promieniowania.
Dialogue: 0,0:02:23.91,0:02:28.52,Default,,0000,0000,0000,,Czy odpowiedzialne były za to\Ninne pierwiastki promieniotwórcze?
Dialogue: 0,0:02:28.52,0:02:32.46,Default,,0000,0000,0000,,W 1898 roku małżeństwo ogłosiło\Nistnienie dwóch nowych pierwiastków,
Dialogue: 0,0:02:32.46,0:02:35.41,Default,,0000,0000,0000,,polonu, nazwanego na cześć\Nojczyzny Marii, Polski,
Dialogue: 0,0:02:35.41,0:02:38.43,Default,,0000,0000,0000,,i radu, który po łacinie oznacza promień.
Dialogue: 0,0:02:38.43,0:02:42.38,Default,,0000,0000,0000,,W międzyczasie małżeństwo stworzyło też\Ntermin "promieniotwórczość".
Dialogue: 0,0:02:42.38,0:02:48.72,Default,,0000,0000,0000,,Do 1902 roku państwu Curie udało się\Nuzyskać jedną dziesiątą grama chlorku radu
Dialogue: 0,0:02:48.72,0:02:51.29,Default,,0000,0000,0000,,z wielu ton blendy uranowej,
Dialogue: 0,0:02:51.29,0:02:53.54,Default,,0000,0000,0000,,co było niezwykłym wyczynem,\Njak na tamte czasy.
Dialogue: 0,0:02:53.54,0:02:56.48,Default,,0000,0000,0000,,W tym samym roku\NPiotr Curie i Henri Becquerel
Dialogue: 0,0:02:56.48,0:02:59.34,Default,,0000,0000,0000,,zostali nominowani\Ndo Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki.
Dialogue: 0,0:02:59.34,0:03:01.10,Default,,0000,0000,0000,,Marię pominięto.
Dialogue: 0,0:03:01.10,0:03:04.77,Default,,0000,0000,0000,,Piotr sprzeciwił się brakowi\Nzasłużonego uznania dla żony.
Dialogue: 0,0:03:04.77,0:03:11.23,Default,,0000,0000,0000,,W 1903 roku małżeństwo Curie i Becquerel\Nwspólnie odebrali Nagrodę Nobla,
Dialogue: 0,0:03:11.23,0:03:16.12,Default,,0000,0000,0000,,a Maria została pierwszą kobietą,\Nktóra otrzymała to wyróżnienie.
Dialogue: 0,0:03:16.12,0:03:20.05,Default,,0000,0000,0000,,Finansowani i darzeni szacunkiem Curie\Nodnosili coraz większe sukcesy.
Dialogue: 0,0:03:20.05,0:03:24.69,Default,,0000,0000,0000,,Jednak w 1906 roku Piotr zginął tragicznie\Nprzygnieciony przez powóz konny,
Dialogue: 0,0:03:24.69,0:03:27.04,Default,,0000,0000,0000,,gdy przechodził\Nprzez ruchliwe skrzyżowanie.
Dialogue: 0,0:03:27.04,0:03:29.89,Default,,0000,0000,0000,,Zrozpaczona Maria rzuciła się w wir pracy
Dialogue: 0,0:03:29.89,0:03:32.82,Default,,0000,0000,0000,,i przejęła katedrę Piotra na Sorbonie,
Dialogue: 0,0:03:32.82,0:03:36.06,Default,,0000,0000,0000,,zostając pierwszą na uniwersytecie\Nkobietą-profesorem.
Dialogue: 0,0:03:36.06,0:03:38.36,Default,,0000,0000,0000,,Jej samodzielna praca okazała się owocna.
Dialogue: 0,0:03:38.36,0:03:40.73,Default,,0000,0000,0000,,W 1911 roku Maria otrzymała\Nkolejną Nagrodę Nobla,
Dialogue: 0,0:03:40.73,0:03:44.87,Default,,0000,0000,0000,,tym razem w dziedzinie chemii\Nza wcześniejsze odkrycie radu i polonu
Dialogue: 0,0:03:44.87,0:03:49.35,Default,,0000,0000,0000,,oraz za uzyskanie i analizę\Nczystego radu i jego związków.
Dialogue: 0,0:03:49.35,0:03:51.53,Default,,0000,0000,0000,,Do dziś pozostaje pierwszą i jedyną osobą,
Dialogue: 0,0:03:51.53,0:03:56.37,Default,,0000,0000,0000,,która dostała Nagrodę Nobla\Nw dwóch różnych dziedzinach nauki.
Dialogue: 0,0:03:56.37,0:03:58.99,Default,,0000,0000,0000,,Odkrycia profesor Curie\Nzostały wykorzystane w praktyce,
Dialogue: 0,0:03:58.99,0:04:01.89,Default,,0000,0000,0000,,przynosząc znaczące zmiany\Nw badaniach i sposobach leczenia.
Dialogue: 0,0:04:01.89,0:04:05.74,Default,,0000,0000,0000,,W czasie pierwszej wojny światowej Maria\Notwierała mobilne jednostki radiologiczne
Dialogue: 0,0:04:05.74,0:04:08.78,Default,,0000,0000,0000,,i badała wpływ promieniowania na guzy.
Dialogue: 0,0:04:08.78,0:04:12.77,Default,,0000,0000,0000,,Za korzyści dla ludzkości\Nzapłaciła jednak osobistą cenę.
Dialogue: 0,0:04:12.77,0:04:15.98,Default,,0000,0000,0000,,Curie zmarła w 1934 roku \Nna chorobę szpiku kostnego,
Dialogue: 0,0:04:15.98,0:04:19.68,Default,,0000,0000,0000,,a dziś wielu uważa,\Nże wywołało ją promieniowanie.
Dialogue: 0,0:04:19.68,0:04:22.76,Default,,0000,0000,0000,,Rewolucyjne badania Marii Curie
Dialogue: 0,0:04:22.76,0:04:26.02,Default,,0000,0000,0000,,stały się podwaliną\Nzrozumienia fizyki i chemii,
Dialogue: 0,0:04:26.02,0:04:31.32,Default,,0000,0000,0000,,wytyczając nowe szlaki w onkologii,\Ntechnologii, medycynie, fizyce jądrowej
Dialogue: 0,0:04:31.32,0:04:33.02,Default,,0000,0000,0000,,i wielu innych dziedzinach.
Dialogue: 0,0:04:33.02,0:04:34.45,Default,,0000,0000,0000,,Z lepszym lub gorszym skutkiem
Dialogue: 0,0:04:34.45,0:04:37.54,Default,,0000,0000,0000,,jej odkrycia w dziedzinie promieniowania\Ndały początek nowej erze,
Dialogue: 0,0:04:37.54,0:04:40.49,Default,,0000,0000,0000,,ujawniając jedne\Nz największych tajemnic nauki.